საპრეზიდენტო კამპანიის დროს დონალდ ტრამპი ირწმუნებოდა, რომ შეერთებულ შტატებს სუპერსახელმწიფოდ აქცევდა. გამარჯვების შემდეგ, მან „ამერიკაში ოქროს ხანის“ დასაწყისი დააანონსა და როგორც კი ოვალური კაბინეტი დაიკავა, მან მასშტაბური რეფორმები წამოიწყო.
ერთ-ერთი მათგანია ეგრეთ წოდებული „დიდი ლამაზი კანონი“ სახელმწიფო ხარჯებისა და გადასახადების შესახებ. მისი თქმით, ფისკალური შეღავათები, რომლებიც ტრამპმა პირველი საპრეზიდენტო ვადის დროს შემოიღო, გრძელდება. მაგალითად, საგადასახადო შეღავათები ჩაის ფულსა და ზეგანაკვეთურ სამუშაოებზე, ასევე არასრულწლოვანთა მშობლებისთვის. ამ გზით იგეგმება ქვეყანაში მოხმარებისა და ინვესტიციების სტიმულირება. ეს კი, თავის მხრივ, ხელს უწყობს ამერიკული ეკონომიკის ზრდას. დოკუმენტი ასევე ზრდის თავდაცვისა და არალეგალური მიგრანტებისგან საზღვრების ხარჯების დაცვას, რისთვისაც, დაახლოებით, 350 მილიარდი დოლარია გამოყოფილი.
თუმცა, როგორც ექსპერტები ამბობენ, თუ სადმე რამე გაიზარდა, სხვაგან რაღაც აუცილებლად შემცირდება. ამრიგად, ტრამპმა შეამცირა ჯანდაცვის სუბსიდიები. უპირველეს ყოვლისა, Medicaid-ის პროგრამის ფარგლებში, რომელიც ფარავს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა და ღარიბების სამედიცინო მომსახურებას. ასევე გამკაცრდა მოსახლეობისთვის საკვების ტალონების გაცემის პირობები. გარდა ამისა, გაუქმდა „მწვანე“ ენერგიის საგადასახადო შეღავათები.
როგორც თეთრ სახლში აღნიშნავენ, „დიდი, ლამაზი კანონის“ ამოქმედებით, ბიუჯეტის ხარჯები 1.6 ტრილიონი დოლარით, ხოლო ხაზინის დეფიციტი - 8 ტრილიონი დოლარით შემცირდება. გეგმები ასევე მოიცავენ ეროვნული ვალის შემცირებასაც, რომელიც ამერიკული ეკონომიკის „აქილევსის ქუსლია“ და ამჟამად, 37 ტრილიონ დოლარს აჭარბებს. სხვათა შორის, გასულ წელს, აშშ ქვეყნების ვალის ტვირთის რეიტინგში სინგაპურის შემდეგ მეორე ადგილზე იყო. ყველა ამერიკელს დაბადებისას უკვე 103 700 დოლარის ვალი აქვს, რაც 5 800 დოლარით მეტია 2023 წელთან შედარებით.
სარეიტინგო სააგენტო Moody’s-ის მონაცემებით, 2035 წლისთვის, სახელმწიფო ვალი მშპ-ს 98%-დან 134%-მდე გაიზრდება, ხოლო ამერიკის ხაზინაში არსებული „ხვრელი“ მშპ-ს 9%-მდე გაიზრდება, ამჟამად, ის 6%-ს აჭარბებს. მიზეზი არის ის, რომ შემოსავლები არ იზრდება, მაგრამ სოციალური ხარჯები იზრდება. მაგალითად, მხოლოდ საგადასახადო შეღავათების გამო, აშშ-ის ბიუჯეტი წელიწადში, დაახლოებით, 150 მილიარდ დოლარს კარგავს.
ანალიტიკოსების გათვლებით, ათწლეულში აშშ-ის ხაზინის 30% სესხების მომსახურებას მოხმარდება. შედარებისთვის, გასულ წელს, ეს მაჩვენებელი 18% იყო, ოთხი წლის წინ კი - 9%. მსგავსი სიტუაცია ელის ბიზნესსაც და მოსახლეობასაც. მათ ასევე უწევთ იპოთეკური სესხების, ავტოსესხებისა და ბიზნესსესხების დაფარვა.
ამასობაში, ამერიკის ეკონომიკაზე კიდევ ორი ფაქტორი მოქმედებს: სავაჭრო ომი მსოფლიოს დანარჩენ ქვეყნებთან და მიგრანტების დეპორტაცია. მიუხედავად იმისა, რომ აშშ-ის წინა პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი დოლარს სანქციების იარაღად იყენებდა, ტრამპი პირიქით, ტარიფების გაზრდითაა დაკავებული. ევროკავშირი დათანხმდა ევროპული საქონლის 75%-ზე, 15%-იან ტარიფებს, მანამდე ვაშინგტონი 30%-იანი ტარიფის დაწესებით იმუქრებოდა.
ინდოეთიდან შემოტანილ საქონელზე გადასახადიც გაიზარდა. ამჟამად ის 50%-ს შეადგენს. ტრამპმა კანადასა და მექსიკაში იმპორტზე დამატებითი ტარიფები პრეზიდენტად დანიშვნისთანავე დააწესა. მან ზოგიერთი ქვეყანა რუსული ნავთობის შეძენისთვის დასაჯა. სხვების წინააღმდეგ ბარიერები აღმართა არალეგალ იმიგრანტებთან და ნარკოტიკების კონტრაბანდასთან ბრძოლის საბაბით. შემდეგ რიგში არიან საფრანგეთი, იტალია და ესპანეთი, რომლებიც, ტრამპის თქმით, ამერიკული IT კომპანიების „დისკრიმინაციას“ ახდენენ.
აშშ-ის ფინანსთა მინისტრმა სკოტ ბესენტმა განაცხადა, რომ მისი დეპარტამენტი „ტარიფებიდან რეკორდულ შემოსავალს იღებს, რაც წელიწადში, 300 მილიარდი დოლარია“. სექტემბრიდან ეს თანხა გაიზრდება და 1 ტრილიონ დოლარს მიაღწევს, თუმცა ექსპერტები სიხარულს არ ჩქარობენ. ფაქტია, რომ იმპორტირებული საქონლის ფასების ზრდის გამო, ეკონომიკური აქტივობა შენელდება. ეს ნიშნავს, რომ შემოსავლის ნაწილი დაიკარგება. გარდა ამისა, გასათვალისწინებელია სავაჭრო პარტნიორების შესაძლო საპასუხო ზომებიც, რაც ექსპორტის შემცირებას გამოიწვევს. შედეგად, ამერიკის ხაზინა მილიონობით დოლარს დაკარგავს.
შრომის ბაზარზე არსებული ვითარებაც უკეთესი არ არის. ფილადელფიის ფედერალური სარეზერვო ბანკის პროგნოზით, მეოთხე კვარტალში უმუშევრობის კვარტალში 4.5%-მდე გაიზრდება. ექვსი თვის განმავლობაში, ის 4-4.2%-ის ფარგლებში სტაბილური იყო.
ციფრები ციფრებია, მაგრამ ამასობაში რიგითი ამერიკელები უკვე გრძნობენ ეკონომიკის გაუარესებას. გამოკითხულთა 37%-მა განაცხადა, რომ ტრამპის მეორე ვადა კარგად ან შესანიშნავად მიმდინარეობდა, ხოლო 59%-მა ის უარყოფითად შეაფასა.
წყარო: https://trt.global/russian/article/b737a14c3a58
