გვაშფოთებს, ვნერვიულობთ, - ამერიკელთა ამ სიტყვებს ქართული საზოგადოება უკვე წლების მანძილზე შეეჩვია. გასაკვირი არაა, რომ ემოციებს აყოლილი ჩვენი თანამემამულეები დასავლეთისგან უფრო მეტ რეაგირებას მოელიან, ვიდრე ეს ზოგადი და არაფრისმთქმელი ფრაზები იტევს. სულ უფრო მეტად ჩნდება ეჭვი - ხომ არ მოხდება საქართველოში პროამერიკული განწყობების შესუსტება, რომ არაფერი ვთქვათ, ანტიამერიკული განწყობის გაღვივებაზე ცალკეულ ადამიანებში. უკვე საუბრობენ იმაზეც, რომ რუსეთში ამერიკის ელჩი გაცილებით უფრო კრიტიკულია რუს ხელისუფალთა მიმართ, ვიდრე - საქართველოში. თუმცა, ჩვენს შემთხვევაში, პრობლემა უფრო მასშტაბურია - ჩვენი საზოგადოება სწორებას ოქტომბრის არჩევნებზე აკეთებს და ჩვენთვის ამერიკელების სიმწვავეს მოკლებული განცხადებები გარკვეული მესიჯია.
ხომ არ ნიშნავს ეს, რომ საქართველოში არჩევნების გაყალბების შემთხვევაში, ობამას ადმინისტრაციის პირობებშიც, ასეთივე ზომიერი და თანმიმდევრულები იქნებიან ამერიკელები? ამის მწარე გამოცდილება ჩვენს საზოგადოებას ნამდვილად აქვს - როცა ჯორჯ ბუში არჩევნების ოფიციალურ გამოცხადებასაც არ დაელოდა, ისე მიულოცა სააკაშვილს გაპრეზიდენტება. ამიტომაც, დიპლომატთა მოზომილი დიპლომატობა ჩვენი საზოგადოების გაღიზიანებას იწვევს. იმ დროს, როცა სახელისუფლო მანქანა და ახლადშექმნილი უწყებები, მათ შორის, კონტროლის პალატა, ცალმხრივად მუშაობს, ხოლო ბიძინა ივანიშვილის რეგიონებში გამოჩენისას „გადამკვდარ ნაციონალებს“ რატომღაც კამერების წინ მოუნდებათ ხომლმე საკუთარი პოლიტიკური მრწამსის დაფიქსირება და შეხვედრების ჩაშლა ცემა-ტყეპის თანხლებით, ამაზე ამერიკელთა პასუხი ერთადერთია - ისინი მხარეებს თავშეკავებისკენ მოუწოდებენ.
ხომ არ მოხდება საქართველოში ანტიამერიკული განწყობების გაღვივება?! ამის შესახებ For.ge ექსპერტებს ესაუბრა.
„რესპუბლიკელების“ ერთ-ერთი ლიდერი, ლევან ბერძენიშვილი ადასტურებს, რომ ჩვენი საზოგადოება მართლაც ელოდა ამერიკის ელჩისგან თუ NDI-სგან, მკვეთრ შეფასებებს ხელისუფლების ზღვარგადასული ქმედებების მიმართ, მაგრამ პირადად ლევან ბერძენიშვილი აშშ-ის ელჩისგან და, მით უმეტეს – დიპლომატიური კორპუსისგან, ქართველების ნაცვლად საქმის კეთებას არ ელის.
მისი აზრით, აშშ-ის დიპლომატმა გააკეთა ის განცხადებები, რაც მისაღები და დასაშვებია იმ პოზიციისთვის, რაც ამერიკას უკავია, ხოლო იმ ენაზე, რაც ჩვენს საზოგადოებას წარმოუდგენია, ელჩი ვერ ილაპარაკებს. თუკი ელჩი ამ ენაზე ალაპარაკდება, მაშინ კონკრეტულ ქვეყანასთან დამოკიდებულების სტატუსი შეიცვლება. საქართველო კი ამ მდგომარეობაში არ იმყოფება.
„ვფიქრობ, ნორმალური და ჯანსაღი იყო ის, რაც ბატონმა ელჩმა განაცხადა. ჩვენი ოცნება არ უნდა იყოს, რომ მიხეილ სააკაშვილს ჩვენს მაგივრად ამერიკა მოუგებს არჩევნებს. არჩევნები ჩვენ თვითონ უნდა მოვიგოთ. ამერიკის მადლობელიც კი ვარ, რომ ზედმეტად არავის ეხმარება, რადგან ცოტა ჩვენც უნდა გავანძრიოთ ხელი. ამიტომ გარწმუნებთ, რომ ასეთი განცხადებები დრამატული არ არის“.
ლევან ბერძენიშვილი არც იმას ეთანხმება, რომ მსგავსი დაბალანსებული განცხადებები ხელისუფლების წისქვილზე ასხამს წყალს. აქვე იგი ამშვიდებს საზოგადოების იმ ნაწილს, რომელიც ეჭვობს, რომ, არჩევნების გაყალბების შემთხვევაშიც, ამერიკა მსგავს განცხადებებს გააკეთებს.
„ხელისუფლების წისქვილზე წყალს არ ასხამს არც ერთი განცხადება, სადაც ნათქვამია, რომ პატიოსანი არჩევნები უნდა ჩატარდეს, რომ აშშ მხარს არ უჭერს არცერთ პოლიტიკურ ძალას საქართველოში, არამედ მხარს უჭერს საქართველოს. ეს ბუნებრივი და ნორმალური განცხადებებია. ასეთი განცხადებები კეთდება სხვა ქვეყნების მიმართაც. არსად და არასდროს შეერთებულ შტატებს არ უთქვამს, მათ შორის – არც 2003 წელს, რომ არ მოსწონს შევარდნაძე და მოსწონს სააკაშვილი. ძალიან კარგად მახსოვს, ბატონი მიხეილი ღამის საათებში მირეკავდა და მეუბნებოდა, ამერიკის მხრიდან სათანადო მხარდაჭერა არ არისო. არადა, იმ დროს როგორი მხარდაჭერაც დადასტურდა, ეს თქვენც მოგეხსენებათ. ამიტომ, პრობლემური და საპანიკო არაფერი არ არის, ძალიან ნორმალური განცხადებებია“.
ლევან ბერძენიშვილისთვის ძნელი წარმოსადგენია, რომ ამერიკის აწ უკვე მიმავალი ელჩი მიხეილ სააკაშვილს უარყოფითად შეაფასებდა, ხოლო ბიძინა ივანიშვილს - დადებითად. მისი აზრით, ჯონ ბასი ახალგაზრდა კაცია და იგი არ ამთავრებს კარიერას. ამდენად, თავის მოსაზრებებს ასე იოლად ვერ იტყოდა. იგი დიპლომატია და ამ ხაზით კიდევ აპირებს მუშაობას.
„მართალია, რუსეთთან დაკავშირებით აშშ-ის იქაური ელჩის განცხადებები ყოველთვის უფრო მკვეთრია, მაგრამ რუსეთში აშშ-ის ელჩის გადაადგილებას თან დაჰყვება „ფე-ეს-ბეს“ და „ენ-ტე-ვე-ს“ ჟურნალისტთა კორპუსი და, უკაცრავად, ტუალეტში ვერ შედის კაცი. ამიტომ, იქ ცოტა სხვა დამოკიდებულებაა. კიდევ ერთი – საქართველო მნიშვნელოვანი ქვეყანაა, მაგრამ, იქნებ, რუსეთთან გაჯიბრებამდე, ჯერ სომხეთთან, აზერბაიჯანთან ან თურქეთთან გავჯიბრებულიყავით, რადგან არ არის სერიოზული რუსეთის პოზიციაში თავის დაყენება, თითქოს ჩვენ ზესახელმწიფო ვიყოთ და ვაზანზარებდეთ მსოფლიოს. აშშ-ის ელჩი რუსეთში ძალიან კრიტიკულია, ხოლო საქართველოში ძალიან კრიტიკულია აშშ-ის მომავალი ელჩი, რომელიც დღე-დღეზე ჩამოგვივა და შეცვლის ბატონ ბასს. ასე რომ, თუ ვინმეს კრიტიკა ენატრება, ამასაც მივიღებთ“.
მოგელაძესთან დაკავშირებით კი ლევან ბერძენიშვილი მიიჩნევს, რომ თავად ნათია მოგელაძის ქართველმა მეზობლებმა და ნათესავებმა უნდა გამოიჩინონ ვაჟკაცობა. ამდენად, ძალიან სასაცილო იქნებოდა, აშშ-ს გაეკეთებინა მოგელაძის შესახებ განცხადება. ეს სახელმწიფო დეპარტამენტის პრეროგატივაა და არა - აშშ-ის ელჩის.
„ჯონ ბასი გამოვიდეს და მოგელაძეზე და მის მოადგილე ხაჭაპურიძეზე ილაპარაკოს, ეს მოსალოდნელი არ არის. მოგელაძე ჩვენი პრობლემაა. საერთოდ, როცა ადამიანები ასე იქცევიან, ეს საზოგადოების პრობლემაა, რადგან საზოგადოებას აკადრებენ ზუსტად იმდენს, რამდენსაც იგი იმსახურებს. ხანდახან, ნაკლებსაც კი აკადრებენ. ამდენად, მოგელაძე არ არის აშშ-ისა და NDI-ს გასარჩევი საკითხი,“ - აცხადებს ლევან ბერძენიშვილი.
ექსპერტი რამაზ საყვარელიძე არ გამორიცხავს, რომ ამერიკელ დიპლომატთა ზედმეტად დაბალანსებულმა განცხადებებმა ანტიამერიკული განწყობა თუ არა, შესაძლოა, პროამერიკული განწყობების ჩაქრობა გამოწვიოს.
„თუ ანალოგიური სტილი გაგრძელდება, ამან, შესაძლოა, პროამერიკული განწყობის ჩაქრობა გამოწვიოს. დიპლომატია ერთნაირი უნდა იყოს. ამ დროს კი რუსულ და ქართულ სინამდვილეს შორის აშკარა განსხვავებაა. განსხვავდება თავად ფორმულირებები, რომლიდანაც ხელისუფლებამ, შესაძლოა, სათავისოდ ხელსაყრელი რამ დაინახოს, ხოლო ამ ფორმულირებებით, ოპოზიცია ძალიან ხშირად ხელისუფლებისთვის მწვანე შუქის ანთებას ხედავს ხოლმე. არადა, საქართველო ყოველთვის იყო და ჯერჯერობით დღემდეა ორიენტირებული ამერიკის მიმართ“.
ჩნდება კითხვა – ასეთივე ზომიერი და თანმიმდევრული ხომ არ იქნება ამერიკის ხედვა არჩევნების გაყალბების შემთხვევაში? რამაზ საყვარელიძე მიიჩნევს, რომ სწორედ მომავალი არჩევნების გამო აქვს საზოგადოებას ასეთი რეაქცია ამერიკელთა ამჟამინდელ განცხადებებზე, თორემ, თავისთავად, ამ კონტექსტის გარეშე, ალბათ, ასეთი მწვავე რეაქცია არ იქნებოდა.
„სწორედ იმიტომაა შიში, რომ არ განმეორდეს ის, რაც ადრე იყო – როცა ბუშმა საარჩევნო კომისიაზე უფრო ადრე აღიარა სააკაშვილის პრეზიდენტობა. ამიტომ ახლაც უფრო მკვეთრი უნდა ყოფილიყო ამერიკელთა პოზიცია. უნდა თქმულიყო თუნდაც ის, თუ რისი მიმღებია დასავლეთი, რა პირობებში მიიღებს ის არჩევნების შედეგს რეალურად და რა პირობებში არ მიიღებს. მაგალითად, უნდა თქმულიყო, რომ თუ ესა და ეს პუნქტები ასე დარჩება (მათ შორის – ინფორმაციის გავრცელების შეზღუდვა), მაშინ არჩევნების შედეგები ჩვენთვის საეჭვო გახდება. ანუ, რაღაც რეალური პირობები უნდა იყოს დათქმული. რაც მთავარია, ეს ყველაფერი ქმედითი არ არის. პირობადათქმითი ლაპარაკი მოსახლეობასაც საშუალებას მისცემდა, რომ, ასეთივე დემოკრატიული პირობები წაეყენებინათ ხელისუფლებისთვის. ახლა, როცა ფორმულირებები თანაბრად არის - ნურცერთი ნუ ძალადობთო - არკვიე ახლა, ვის ძალადობას გულისხობს ამერიკა და იმაზე თვალს ხუჭავს, რომ ძალადობაში სწორედ სახელისუფლო სტრუქტურები იყვნენ ჩართულნი“.
რამაზ საყვარელიძე ეჭვობს, რომ მთავარ საკითხებისგან აქცენტის გადატანა უკვე ნიშნავს, რომ მოვლენებს მოდუნებული მზერით უცქერიან და ერთი სული აქვთ, პრობლემა საკუთარი თავიდან მოიშორონ.
კონფლიქტოლოგი პაატა ზაქარეიშვილი არ გამორიცხავს, რომ ანტიამერიკული განწყობის წინაშე დავდგებით, თუკი ჩვენი საზოგადოების ნება ასეთი იქნება.
„თუ ქართველმა ხალხმა ჩათვალა, რომ ამერიკელები მეტს უნდა აკეთებდნენ, ვიდრე აკეთებენ, მაშინ გაჩნდება ანტიამერიკული განწყობა, რაც სამართლიანი არ იქნება. რაც არ უნდა ვაკრიტიკოთ და მეტს მოველოდეთ, არავინ გვეხმარება ისე, როგორც შეერთებული შტატები. ამიტომ, ნუ ვიქნებით უმადურნი. ისინი მოსალოდნელზე მეტს აკეთებენ. ხშირ შემთხვევაში, ამერიკელები მსოფლიოში ისეთ რეჟიმებს უჭერენ მხარს, რაც გამაოგნებელია, მაგალითად – საუდის არაბეთის რეჟიმს. ამერიკელები ზუსტად ასეთივე ლმობიერები არიან აზერბაიჯანის ხელისუფლების მიმართ, სადაც სულაც არ არის დიდი დემოკრატია. რატომ იქცევა ამერიკა ასე? იმიტომ, რომ თავისი ღირებულებები, ინტერესები აქვს. ამერიკა არ არის ძიძა, ჰუმანიტარული ორგანიზაცია, მათ თავისი სახელმწიფო ინტერესები გააჩნია. ამიტომ ქართველებმა საკუთარი სახელმწიფო ინტერესები დავიცვათ და ფაქტის წინაშე დავაყენოთ ამერიკელები. თუ არ გვექნება მაღალი მოლოდინი, არც მაღალი გულაცრუება იქნება,“- გვითხრა პაატა ზაქარეიშვილმა.
ექსპერტი აცხადებს, რომ არასდროს უყურებს ამერიკელებს ან ჩინელებს. მისთვის მთავარია, ქართველი ხალხის განწყობა. თუ ქართველი ხალხი პრინციპული იქნება, არჩევნები ვერ გაყალბდება.
„სააკაშვილის მმართველობის დროს ამერიკელებმა იფიქრეს, თუ ქართველმა ხალხმა აიტანა სააკაშვილის ხელისუფლება და არ განახორციელა პროტესტის უფრო მძაფრი ფორმები, ჩვენ რატომ არ უნდა ავიტანოთ?! მაშინ ჯორჯ ბუში იყო, დღეს ობამაა, სულ სხვადასხვა ღირებულებებია. მაინც იმედი მაქვს, რომ ობამას ადმინისტრაცია არ დაუშვებს, შეარჩინოს სააკაშვილს გაყალბებული არჩევნების შედეგები. თუ ბევრი ხალხი მივა, სააკაშვილი დიდად ვერ გაყალბებს. 5-10 % თუ გააყალბა, ამის გამო ამერიკელებს ნუ მოვთხოვთ სიმკაცრეს, რადგან 5-10 %-ის დამტკიცება ძალიან ძნელია, მაგრამ, თუ მეტი გააყალბა, ობამას ადმინისტრაცია უფრო მკაცრი იქნება. თუ ქართველი ხალხი მიიღებს გადაწყვეტილებას, რომ სააკაშვილი მაგარია, აშშ-ს ადმინისტრაციაც ამას დაემორჩილება, თუ ხალხი მიიღებს გადაწყვეტილებას, რომ სააკაშვილი შესაცვლელია, ამასაც დაგვთანხმდებიან“.
კონტროლის პალატის მიმართ პაატა ზაქარეიშვილი მკვეთრ განცხადებებს არ მოელოდა, რადგან ნებისმიერი დიპლომატი ასეთია – მათთვის მთავარი არსებულ ხელისუფლებასთან თანამშრომლობაა. რუსეთში კი იმიტომ კეთდება მკვეთრი განცხადებები, რომ რუსეთის ხელისუფლება დემოკრატიის წინააღმდეგ ილაშქრებს. ზაქარეიშვილის აზრით, სააკაშვილის ფარისევლობა და მთელი ტრაგედია სწორედ ისაა, რომ სააკაშვილი თამაშობს, თითქოს დემოკრატიის მომხრეა.
„ვინაიდან პუტინი, როგორც სიტყვით, ისე საქმით, დემოკრატიის წინააღმდეგია, ამიტომ უფრო იოლია, მას ამერიკელებმა შეუტიონ“ - მიიჩნევს პაატა ზაქარეიშვილი.
