უნგრეთსა და ევროკავშირს შორის უთანხმოების მიზეზი უკრაინის მხარდაჭერის საკითხია. ბუდაპეშტი ბლოკავს კიევისთვის უსაფრთხოების გარანტიების მიწოდებასა და ქვეყნისთვის სამხედრო დახმარების გამოყოფასთან დაკავშირებულ ინიციატივებს. უნგრეთის ხელისუფლებას ასევე განსხვავებული აზრი აქვს ანტირუსულ სანქციებთან დაკავშირებით: სახელმწიფო პერიოდულად ამბობს, რომ ვეტოს დაადებს ევროკავშირის მიერ რუსეთის ენერგორესურსებზე დაწესებულ შეზღუდვებს.
ახლა ევროკავშირი აპირებს განიხილოს უნგრეთისთვის ხმის მიცემის უფლების ჩამორთმევის შესაძლებლობა. მასზე შეიძლება გამოყენებულ იქნას ევროკავშირის ხელშეკრულების მე-7 მუხლი. ის საშუალებას იძლევა, შეიზღუდოს წევრი სახელმწიფოს უფლებები, მათ შორის ხმის მიცემის უფლება, თუ ის სისტემატურად არღვევს ევროკავშირის ძირითად ღირებულებებს: დემოკრატიას, ადამიანის უფლებებსა და კანონის უზენაესობას.
ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა მარგუს ცაკნამ ბუდაპეშტისთვის ხმის მიცემის უფლების გაუქმების წინადადება აპრილში წამოაყენა. მისი აზრით, უნგრეთის პრემიერ-მინისტრ ვიქტორ ორბანის უარი ევროკავშირის გადაწყვეტილებებისთვის ხმის მიცემაზე განხეთქილებას იწვევს და მთელი ბლოკის უსაფრთხოებას საფრთხეს უქმნის. „ჩვენ გვაქვს შესაძლებლობა [ხალხს ხმის მიცემის უფლების ჩამორთმევის] და ვფიქრობ, ეს უფრო და უფრო ახლოვდება“, - აღნიშნა ესტონელმა დიპლომატმა.
თუ უნგრეთს ხმის მიცემის უფლება მართლაც ჩამოერთმევა, ეს პირველი შემთხვევა არ იქნება, განუცხადა პოლიტოლოგმა ნიკოლაი ტოპორნინმა TRT-ს და დასძინა, მაგრამ ამის მოხდენის ალბათობა ძალიან მცირეა.
„ქვეყნის ხმის მიცემის უფლების ჩამორთმევისთვის, ევროკავშირის ქვეყნების მესამედს დასჭირდება ამ ინიციატივით გამოსვლა. შემდეგ გადაწყვეტილებას იღებს საბჭოს წევრები ოთხი მეხუთედის უმრავლესობით. ასევე საჭიროა კენჭისყრა ევროპარლამენტში. თავად პროცედურის განხორციელება უკიდურესად რთულია და მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ მის აუცილებლობაში ეჭვი არავის ეპარება“, - განმარტავს ექსპერტი.
მსგავსი პროცესი მხოლოდ ერთხელ - პოლონეთთან მიმართებაში - განხორციელდა. სასამართლო პროცესი 2017 წელს პოლონეთის სასამართლო სისტემის რეფორმის ფონზე დაიწყო. ბრიუსელი ასევე მიიჩნევდა, რომ ინიციატივა საფრთხეს უქმნის ქვეყანაში ხელისუფლების გამიჯვნის პრინციპს. პროცედურა მხოლოდ 2024 წელს შეწყდა.
უნგრეთთან დაკავშირებულ სიტუაციაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ის ფაქტი, რომ მის მიმართ პრეტენზიები ეხება საგარეო პოლიტიკას, რაც ბრიუსელის კომპეტენციაში არ შედის. თითოეულ სახელმწიფოს შეიძლება ჰქონდეს საკუთარი უფლებამოსილებები და შეხედულებები ამა თუ იმ საკითხთან დაკავშირებით. უნგრეთისთვის ხმის მიცემის უფლების ჩამორთმევა ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რადგან ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრი პიტერ სიიარტო შესაძლოა კენჭისყრას დაესწროს და ასევე გამოთქვას თავისი პროტესტი.
ექსპერტი ამბობს, რომ ევროკავშირის მხრიდან ბუდაპეშტისკენ გადადგმული ყველაზე სავარაუდო ნაბიჯები გარკვეული პროგრამების გაყინვას ნიშნავს: „ეს შეიძლება პირდაპირ არ გაკეთდეს, ანუ არავინ გამოაცხადებს, რომ ეს უკრაინის საკითხზე ხმის მიცემისთვის ზეწოლის ბერკეტია. პირიქით, ევროკავშირმა შეიძლება უნგრეთში ბიუჯეტის ან პროექტის პრობლემები აღმოაჩინოს და ისინი უნგრეთის ოპოზიციის მდგომარეობის საკითხს დაუბრუნდნენ. გავლენის ეს მეთოდი უფრო ეფექტური გახდება“.
უნგრეთსა და ევროკავშირს შორის პერიოდულად იფეთქებს კონფლიქტური სიტუაციები და ხშირად ისინი აჩერებენ ქვეყნის მიერ სხვადასხვა პროგრამებით მიღებულ თანხებს.
„სინამდვილეში, ევროკავშირისთვის არ არის მომგებიანი ისეთი ნათელი და მძიმე ინსტრუმენტების გამოყენება, როგორიცაა ხმის მიცემის უფლების ჩამორთმევა. ამან შეიძლება სერიოზული კონფლიქტი გამოიწვიოს ამ სახელმწიფოსთან. ამ შემთხვევაში კი არსებობს ქვეყნების ჯგუფი, რომლებიც უნგრეთის ქმედებებს ეროვნული სუვერენიტეტის დაცვად მიიჩნევენ.“ - ამბობს პოლიტოლოგი.
ექსპერტი მიიჩნევს, რომ ბრიუსელი უნგრეთის გადაწყვეტილებებზე გავლენის მოხდენის ტრადიციულ გზას აირჩევს: ხანგრძლივი მოლაპარაკებები, შანტაჟისა და მოლაპარაკების მცდელობები და კომპრომისების ძიება. „უნგრეთმა გააცნობიერა, რომ შესაძლებელია ამ თამაშის თამაში და კომპრომისული გადაწყვეტილებების მოთხოვნა ამა თუ იმ საკითხთან დაკავშირებით“, - განმარტავს პოლიტოლოგი. „ბუდაპეშტი აჩვენებს, რომ იცავს თავის სუვერენიტეტს, მაგრამ ამავდროულად აიძულებს ევროკავშირს კომპრომისზე წავიდეს, მაგალითად, ენერგეტიკული პოლიტიკის ან უკრაინის მხარდაჭერის საკითხში“.
წყარო: https://www.trt.global/russian/article/0114d0fb4f84
