„ჯარში სამსახურის სურვილი გამიქარწყლდა!“ - რა კითხვები აქვს საჰაერო ძალების ყოფილ სარდალს, ბრიგადის გენერალ ამირან სალუქვაძეს კრწანისის ტრაგედიაზე

დღევანდელი არა-ჩვეულებრივი ინტერვიუ მძიმე წასაკითხი იმიტომ კი არაა, რომ რესპოდენტია „მძიმე“, არამედ საჰაერო ძალების ყოფილ სარდალთან, ბრიგადის გენერალ ამირან სალუქვაძესთან, რომელიც მას შემდეგ, რაც ჯარიდან გამოუშვეს, რამდენიმე წელი, დაზვერვაში მსახურობდა, საუბარი წვრთნებისა და სამხედრო განათლების სარდლობის მხარდამჭერ ცენტრ „კრწანისის“ ტერიტორიაზე მომხდარ ტრაგედიაზე მომიწია. მოგეხსენებათ, „კრწანისის“ ტერიტორიაზე სამი უცხო პირი 23 ოქტომბერს შეიჭრა. ოფიციალური ინფორმაციით, უცხო პირები განაწესში მყოფი გუშაგის სიტყვიერ გაფრთხილებას არ დაემორჩილნენ და მას შემდეგ, რაც თავს დაესხნენ, გუშაგმა წესდებით გათვალისწინებული მოქმედებები განახორციელა და ცენტრის ტერიტორიაზე შეჭრის ფაქტი აღკვეთა. ინციდენტი შუაღამისას მოხდა, დილით კი, შემთხვევის ადგილიდან 97 მეტრში, 23 წლის გიგა შენგელიას გვამი აღმოაჩინეს... მომხდარი, ცხადია, მედიის, პოლიტიკური წრეებისა და ექსპერტების განსჯის საგანი გახდა. ამირან სალუქვაძე ერთ-ერთი მათგანია, რომელმაც ე.წ. კრწანისის ტრაგედიაზე კითხვები თავიდანვე დასვა, თუმცა ბრიგადის გენერალი „ვერსიასთან“ საუბრისას ამბობს, რომ არჩევნების მეორე ტური ამ თემას „გადაფარავს“ და, გონიოს ტრაგედიისა არ იყოს, გამოძიების შედეგებით აღარავინ დაინტერესდება... მოკლედ, ვერ გეტყვით, რომ ჯარის სპეციფიკაში საფუძვლიანად ვერკვევი, მაგრამ ამირან სალუქვაძესთან საუბრის შემდეგ, რაღაცნაირად დავასკვენი, რომ ქართული შეიარაღებული ძალების ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა პროფესიონალების ნაკლებობაა...
- ამირან, მას შემდეგ, რაც შემთხვევის ადგილი დაათვალიერა, „კრწანისის“ სასწავლო ცენტრის ტერიტორიაზე მოკლული 23 წლის ბიჭის მამას კითხვები აღარ აქვს. შენი აზრით, სასწავლო ცენტრში რეალურად რა მოხდა? 
- გამოძიება ჯერ არ დამთავრებულა; ექსპერტიზის დასკვნა შეიძლება, არსებობს, მაგრამ არ გამოქვეყნებულა, ამიტომ მხოლოდ იმ ინფორმაციას ვეყრდნობი, რაც ხელმისაწვდომია... როცა ითქვა, ცხედარი ასი მეტრის მოშორებით იქნა აღმოჩენილიო, ამით მინიშნება იმაზე გაკეთდა, რომ გარდაცვლილი ცენტრის ტერიტორიაზე არ ყოფილა, მაგრამ მამას, სავარაუდოდ, დაუმტკიცებდნენ, რომ გასროლა განაწესით გათვალისწინებულ ფარგლებში მოხდა. საერთოდ, ნებისმიერ საგუშაგოს, თუკი კაპიტალურად არაა შემოფარგლული, შეიძლება, ორი საზღვარი ჰქონდეს ანუ ერთი თავად საგუშაგოს საზღვარია, მეორე კი - საგუშაგოდან ტაბელით მითითებულ მანძილზე არსებული ტერიტორია, სადაც გუშაგმა არავინ უნდა დაუშვას: როცა ტაბელით მითითებულ მანძილზე პიროვნებას ხედავს, გუშაგი ბრძანებას აძლევს - „სდექ, ვინ მოდის!“, მაგრამ თუკი პიროვნება ამ სიტყვიერ ბრძანებას არ ემორჩილება, მაშინ გუშაგი იარაღს იყენებს, ოღონდ ჰაერში ისვრის. 
- ამირან, „ჩაანალიზება“ რომ შევძლო, უნდა „ჩაგეკითხო“: ოფიციალური ვერსიით, გუშაგმა თავდაპირველად სწორედ ჰაერში ისროლა. ჰოდა, წესებით, ჰაერში გასროლას განგაში არ უნდა მოჰყვეს? 
- ვანო, იცი, როგორაა? - გუშაგი ვალდებულია, თავისი ნებისმიერი ქმედების შესახებ ზემდგომს შეატყობინოს, მაგრამ არ ვიცი, საგუშაგოებზე რა ტიპის კავშირის საშუალება არსებობს. ჩემს დროს მხოლოდ საკაბელო კავშირი იყო. ახლა კი, წესით, გუშაგებს რაციები უნდა ჰქონდეთ... თუ ყარაულმა ან ნაწილის მორიგემ სროლის ხმა გაიგო, რა თქმა უნდა გარკვევას და ინსტრუქციებით გათვალისწინებულ ქმედებებს იწყებენ. 
- ესე იგი, გუშაგმა შეიძლება, შეცდომა დაუშვა, როცა ზემდგომებს არ გადასცა, რომ ცენტრის ტერიტორიაზე უცნობი პირები იმყოფებოდნენ? 
- ყველა ვერსიას ვუშვებ, კითხვებსაც ვსვამ და ვინმეს სასარგებლოდ კი არა, სიმართლეს ვლაპარაკობ, ოღონდ იმ შემთხვევაში, თუკი ეს სიმართლე საქმეს არ ავნებს. ვენდობი სამინისტროს ინფორმაციას, რომ გუშაგმა ინსტრუქციის თანახმად იმოქმედა, თუმცა ის, რაც სინამდვილეში მოხდა, მხოლოდ გუშაგმა და იმ ორმა მიმალულმა პიროვნებამ იცის... 
- ისე, კრწანისის სასწავლო ბაზა სტრატეგიული ობიექტია? 
- ყოფილი მინისტრები, ვისაც ჩემი კრიტიკა უყვართ, შეიძლება, შემედავონ, მაგრამ სასწავლო ცენტრს ვერც სტრატეგიულ ობიექტს დავარქმევ და ვერც, მაგალითად, ქვეით ბრიგადებზე ან საავიაციო ბაზებზე წინ დავაყენებ. 
- შენი კრიტიკა განსაკუთრებით თინა ხიდაშელს უყვარს... 
- არა მარტო... საერთოდ, ბევრი კომენტარი მოვისმინე, მაგრამ კომენტარები ჯიბრზე არ უნდა კეთდებოდეს... 
- აუცილებლად შეგეკითხები, ხიდაშელი რას გერჩის, მაგრამ მანამდე ამიხსენი, ეს სასწავლო ცენტრი, შეიძლება, რომელიმე უცხო ქვეყნის სამიზნე იყოს? 
- კრწანისის სასწავლო ცენტრიდან რა ინფორმაცია უნდა მიიღონ? ვანო, მე თუ მკითხავ, იმაზე ლაპარაკი, რომ იქ პარტნიორები არიან, მიზანშეწონილი არაა. სამხედრო მოსამსახურეების უსაფრთხოებაზე პასუხს ვაგებთ და ამიტომ ამ თემაზე არ უნდა ვლაპარაკობდეთ. ისედაც გასაგებია, რომ ნატო-ს სასწავლო ცენტრია, იქ ვიღაცები იქნებიან და ვისაც ეს ინფორმაცია სჭირდება, სხვა გზებით მოიპოვონ, რაღა ჩვენ ვაწვდით? ყოფილი თუ მოქმედი თანამდებობის პირები ღიად არ უნდა ამბობდნენ, ჩვენი პარტნიორები სად იმყოფებიან... 
- ჩვენში დარჩეს და, თინა ხიდაშელს შენც „კბენ“... 
- არავის „ვკბენ“, უბრალოდ, იმას ვამბობ, რაც რეალობაა. 
- რეალობა რა არის? 
- რა და ისეთი ინფორმაციის გაჟღერება, რაც მაგალითად, შემოღობვას ეხება. 
- ანუ? 
- ამ თემამდეც მივალ... მოკლედ, გარეძალების ინტერესებს გამოვრიცხავ და უფრო ჩვეულებრივი კრიმინალისკენ ან საყოფაცხოვრებო მომენტისკენ ვიხრები, რაც გარდაცვლილის მამამ თავიდანვე გააჟღერა. სხვათა შორის, მან ინფორმაცია გაქცეული ორი პიროვნებისგან მიიღო. ისე, ამ გაქცეულების მიმართ ბევრი კითხვა გამიჩნდა, თუმცა მანამდე, ვიდრე გარდაცვლილის მამა შემთხვევის ადგილას არ მივიდა, საჯაროდ არ დავსვი. 
- რა კითხვები გაგიჩნდა? 
- თავდაცვის სამინისტროს მიმართ არსებობდა პრეტენზია, თუკი გასროლა ოთხის ნახევარზე მოხდა, გვამი რვის ნახევარზე რატომ აღმოაჩინესო. წესით, გვამი უფრო ადრე უნდა აღმოეჩინათ. ყარაულმა შეიძლება, სულაც არ იცოდეს, რომ სიბნელეში ნასროლი ვინმეს მოხვდა... მოკლედ, როგორც ითქვა, სასწავლო ბაზის ტერიტორიაზე სამი პიროვნება შევიდა, შელაპარაკება და გასროლა მოხდა. თუკი, მაგალითად, გარდაცვლილმა გუშაგს ცეცხლმაქრი ან რამე სხვა ნივთი ესროლა, ამას გამოძიება ადვილად დაადგენს, რადგან ნებისმიერი ნივთზე გარდაცვლილის ანაბეჭდისა და დნმ-ის კვალი იქნება - არ მგონია, ხელთათმანები სცმოდა და კვალი არ დაეტოვებინა. იმ ორმა პიროვნებამ ხომ იცოდა, რომ მათთან ერთად მესამეც იყო, რომელიც არ ჩანდა, ესე იგი, ან დაიჭრა, ან რაღაც დაემართა, მაგრამ მიატოვეს.. 
- შეიძლება, ჩათვალეს, რომ სიბნელეში ერთმანეთს ასცდნენ და აზრადაც არ მოსვლიათ, რომ თანმხლები მესამე პირი დაიჭრა ან გარდაიცვალა... 
- კი ბატონო, მაგრამ რატომ არ მოძებნეს? 
- როგორ უნდა მოეძებნათ, როცა შემთხვევის ადგილზე, არსებული ინფორმაციით, მობილურიც იქნა აღმოჩენილი... 
- მინიმუმ, ოჯახში დაერეკათ, თან არავის უთქვამს, რომ მობილური, რომელიც შემთხვევის ადგილას იპოვეს, მაინცდამაინც გარდაცვლილს ეკუთვნოდა. იქნებ იმ ორი პირისაა? ერთი სიტყვით, საკითხავია, იმ ორ გაქცეულს ჰქონდა თუ არა მცდელობა, ასე ვთქვათ, დაკარგული მეგობარი მოეძებნა? 
- ვთქვათ, მოძებნა სცადეს. ეს რას სცვლის? 
- იცოდნენ, რომ მკვდარი იყო, მაგრამ არ გააჟღერეს ან თუ არ იცოდნენ, რომ გარდაიცვალა, მაშინ ოჯახი საქმის კურსში უნდა ჩაეყენებინათ, აქ და აქ ვიყავით, გასროლა მოხდა და ვეღარ ვპოულობთო. 
- როგორც ვიცი, ეს ორი პიროვნება გარდაცვლილის მამას ელაპარაკა. 
- როდის ელაპარაკა - მას შემდეგ, რაც მომხდარის შესახებ თავდაცვის სამინისტრომ ინფორმაცია გაავრცელა თუ მანამდე? ეს სერიოზული კითხვაა, რადგან თუკი დადგინდება, რომ დაჭრილი მიატოვეს, რომელიც შეიძლება, სისხლდენით გარდაიცვალა, მაშინ ამ გაქცეული პირების ბრალეულობაც გამოიკვეთება... სხვათა შორის, იმ კითხვასაც, თუ რატომ მივიდნენ სასწავლო ცენტრში, სწორედ გაქცეულებმა უნდა უპასუხონ. 
- განათებაზე რას იტყვი? 
- კრწანისის სასწავლო ცენტრი უზარმაზარი ტერიტორიაა და გუშაგს შესაძლოა, რამდენიმე ჰექტრის ან 100 კვ.მ-ს დაცვა ევალებოდეს. კი ბატონო, პერიმეტრს გაანათებ, მაგრამ მთელი ტერიტორია განათებული ვერ იქნება, თან საგუშაგოს მოწყობასაც გააჩნია - შეიძლება, რაღაც ტერიტორია არ გაანათო. წესით, გუშაგი სიბნელეში უნდა იყოს, პერიმეტრი, შენობა-ნაგებობები, ტექნიკა და მიმდებარე ტერიტორია კი განათებული... 
- წესდებით, საგუშაგოზე ერთი გუშაგი უნდა იდგეს თუ რამდენიმე? 
- მსოფლიოში, ყოველ შემთხვევაში, უმეტეს ქვეყნებში ასეა - საგუშაგოზე ერთი გუშაგი დგას. თუმცა, არსებობს სხვა გამოცდილებაც. ყველაფერი ეს გენშტაბის საფიქრალია. 
- მაშასადამე, პროფესიონალიზმამდე მივდივართ? 
- ბევრი რამ ისე მოყვება, როგორც ჩვენს დროს, მაშინდელი შესაძლებლობების შესაბამისად გვქონდა. ავიღოთ თუნდაც ე.წ. ღობეების თემა. 
- რას გულისხმობ? 
- თავდაცვის ყოფილი მინისტრის თქმით, ბაზების ტერიტორიები, თურმე, შემოუღობავია. სიმართლე გითხრა, ასეთ რაღაცას პირადად მე, არ ვიტყოდი. 
- რატომ? 
- ბაზებში საწყობები კი არა, ალბათ, ჩვენი ძირითადი ძალების განლაგება იგულისხმება. არ ვიცი, შემოუღობავი ვაზიანის თუ რომელიმე სხვა ბაზაა. 
- ხიდაშელი ამ განცხადებას იმიტომ ხომ არ აკეთებს, რომ პროფესიონალი სამხედრო არაა?
- ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, ასეთი რამ იმიტომ არ უნდა თქვას, რომ 15 თვე თავდაცვის მინისტრი იყო და ტერიტორიები შემოუღობავი რატომაა? თავდაცვის სამინისტროს საკმარისი ბიუჯეტი აქვს, რომ პრიორიტეტები დასახოს - თუ ტექნიკას ვერ არემონტებ, ტერიტორია მაინც შემოფარგლე. თან თურმე ცხვრებიც დასეირნობენ საბრძოლო ნაწილებშიო. თუ ირაკლი ალასანიამ იგივე ბიუჯეტით სასადილოების და ყაზარმების რემონტი დაიწყო, შემდგომს ღობეები შეეკეთებინა. ვანო, ეს ხალხი ძველ ჯარს „კედებიან ჯარს“ გვეძახის. 
- ვინ „ეს ხალხი“? 
- ვინ და, ზოგი ყოფილი სამოქალაქო ჩინოვნიკია, ზოგიც სამხედრო. 
- არ შეგიძლია, გვარები დაასახელო? 
- ძალიან ბევრია და რამდენი დავასახელო? მესმის, ყველაფერი ისე არ იყო, როგორც ჩვენ გვინდოდა, პასუხისმგებლობას მეც ვიზიარებ - ბევრი ბევრი რამ ვერ გაკეთდა, მაგრამ ბევრიც კარგი გავაკეთეთ! 
- „ვარდების რევოლუციამდელ“ ჯარზე ლაპარაკობ, არა? 
- დიახ... იმ მწირი ბიუჯეტის პირობებში, რაც შეგვეძლო, გავაკეთეთ და სახელმწიფოს დაულაგებლობა ჩვენი, სამხედროების ბრალი არ იყო! სამხედროებს ბრალს ვერც იმაში დაგვდებენ, რომ მაშინდელ ხელისუფლებას ჯარი არ სჭირდებოდა და ყურადღებას არ აქცევდა! იმას, რაც ჩვენი გასაკეთებელი იყო, მანამ ვაკეთებდით, ვიდრე საქმის გაკეთების საშუალება მოგვცეს, მაგრამ თურმე, არავის აინტერესებდა, რას ვაკეთებდით - მოვიდა დრო, „ბორტიდან“ მოგვისროლეს და დამთავრდა! ამას მხოლოდ ჩემს თავზე არ ვამბობ! ცოცხალი ლეგენდები გვყავს, რომელთა ზურგზეც ყველაფერმა გადაიარა, მაგრამ ქართული ჯარის მშენებლობაში ერთი აგური მეც მაქვს დადებული - ქართულ არმიაში 1993 წლის 4 იანვრიდან ვარ. სხვათა შორის, ქართულ ჯარში გადმოსვლის მცდელობა მანამდეც მქონდა - გამსახურდიას მთავრობას წერილებს ვწერდი და პასუხი მხოლოდ მესამე წერილზე მივიღე, რომელიც ჩემს საბუთებში ახლა ვიპოვე. 
- ამირან, ვერ ვხვდები, რაზე ლაპარაკობ? 
- საბჭოთა კავშირი რომ დაიშალა, რუსეთის ჯარიდან ან დეზერტირად უნდა წამოსულიყავი, ან ქართულ ჯარში მთავრობის შუამდგომლობით გადმოსულიყავი და, შესაბამისად, „თეთრი საბუთები“ გექნებოდა... მოკლედ, ის პასუხი, რომელიც წეღან ვახსენე, საქართველოს მთავრობიდან 1992 წლის მარტში მომივიდა და მასში ნათქვამია, რომ ჩემი თხოვნა თავდაცვის სამინისტროს გადაეგზავნა, თუმცა თავდაცვის სამინისტროდან ინფორმაცია არ მიმიღია. ვანო, იცი, ყველაფერ ამას რატომ გიყვები? - ათასობით სამხედრო, ვინც რუსეთის ჯარში ვმსახურობდით, 1992 წლიდან დავირაზმეთ, რომ საქართველოში ჩამოვსულიყავით და არმია შეგვექმნა. ამ საქმეში ჩემი წვლილი შეიძლება, კენჭის დონისაა, მაგრამ არიან ადამიანები, რომელთაც ლოდები აქვთ დადებული! რა თქმა უნდა, სწორია, როცა 1918 წლის საქართველოს გენერლებს ასეთი პატივისცემით მოვიხსენიებთ და ისინი ჩემთვისაც მაგალითს წარმოადგენენ, მაგრამ ისეთი ადამიანები, რომლებზეც წიგნების დაწერაც შეიძლება და ფილმების გადაღებაც, აწმყოშიც იყვნენ და არიან - ეს მხოლოდ ამ ხალხს კი არა, ჩვენს შვილებსა და მომავალს სჭირდება. გვარებს არ ჩამოვთვლი, ბევრნი არიან. დაღუპულთაგან ერთს გავიხსენებ - პოლკოვნიკ იაზონ ცერცვაძეს. რატომ არაა ლეგენდა? რა მნიშვნელობა აქვს, ქართულ არმიაში მეფის რუსეთის არმიიდან გადმოხვალ თუ საბჭოთა კავშირის? ბოლოს და ბოლოს, ჩვენ ერთწლიანი ომი გადავიტანეთ. 
- აფხაზეთის ომს გულისხმობ? 
- დიახ და ამის შემდეგ, დანგრეულ ქვეყანაში ჯარის ჩამოყალიბება დავიწყეთ. 
- ყველაფერი ეს დღევანდელობასთან, თუნდაც კრწანისის სასწავლო ბაზაზე მომხდარ ტრაგედიასთან რა კავშირშია? 
- იმ კავშირშია, რომ ბევრი რამ, მათ შორის, საგუშაგოების მოწყობა მაშინდელი ტრადიციით გრძელდება. თუკი ტერიტორიები დღესაც შემოუღობავია, ექსმინისტრი „კედებიან ჯარს“ მე რატომ მეძახის, როცა 15 თვე მინისტრი იყო, ჩვენზე 20-ჯერ მეტი ბიუჯეტი ჰქონდა და ტერიტორია ვერ უნდა შემოეღობა? სხვათა შორის, იმ სამარცხვინო ბიუჯეტით „კედებიანი ჯარი“ უამრავ მისიას ასრულებდა - კოსოვო, ერაყი... 2005 წელს, იმავე სამარცხვინო ბიუჯეტით 40-მდე გამართული საფრენი აპარატი და გამზადებული პროექტები დავტოვე. ეს ,,კედები'' რა დაიხვიეს, საჰაერო ძალები ჩაცმულ-დახურულიც იყო და ყოველწლიურად მასშტაბურ სწავლებებსაც ვატარებდით, კურსანტებიც კი დაფრინავდნენ. უკეთ გააკეთონ, ვინ უშლით თუ ბიუჯეტი არ ყოფნით? გენშტაბის ხელმძღვანელებს და მათ მივმართავ, ვისაც „ძველების“ კრიტიკა უყვართ, ხომ იციან, რა მდგომარეობაცაა? 
- რა მდგომარეობაა? 
- დეტალებზე ლაპარაკი არ მინდა, მაგრამ ბაზების ტერიტორიებზე, თურმე, ცხვრები დადიან და ლაპარაკი რაღაზეა? სირცხვილით ნუ იტყვიან მაინც - მეზობლები ისმენენ. 
- ამირან, როცა თავდაცვის ექსმინისტრი ასეთ განცხადებებს იმ ფონზე აკეთებს, როცა ჯარს სოლიდური დაფინანსება აქვს. ჰოდა, ჩვენ, ობივატელებმა შეიძლება, ჩავთვალოთ, რომ შეიარაღებულ ძალებში ადგილი კორუფციას აქვს? 
- ამ კითხვის დასმის უფლება ყველას აქვს, მაგრამ იმას ვამბობ, რომ იმ მწირი დაფინანსების პირობებში, ჩვენ თავდაცვის სამინისტროს აწყობილი სტრუქტურა დავტოვეთ, მაგრამ ჯარიდან ძალიან ბევრი პატივსაცემი ადამიანი „უპარდონოდ“ გააგდეს. სხვათა შორის, მეც ასე გამიშვეს - მადლობას ვინ ჩივის, ხელიც არავის ჩამოურთმევია... 
- როგორც ვიცი, უთანხმოება თავდაცვის მაშინდელ მინისტრ ირაკლი ოქრუაშვილთან გქონდა... 
- ოქრუაშვილმა ნიკოლეიშვილს დაუჯერა, რომლის გარეშე გადაწყვეტილებას მაშინ არ იღებდა, ვიდრე გენშტაბის უფროსად დანიშნავდა, თუმცა მერე მიხვდა, რომ შეცდომა დაუშვა... მოკლედ, შეიძლება, ადამიანები, რომლებმაც 1992-93 წლებიდან ჯარი 2004 წლამდე მოიყვანა - ომი და „ლამპის შუშები“ გამოიარა, ასე გაუშვა? სხვათა შორის, მაშინ საგუშაგოებზეც ვიდექით, ხალხსაც ვასწავლიდით და პოლიგონებზეც დავდიოდით. ვანო, ვერ წარმოიდგენ, მაშინდელი თავდაცვის სამინისტრო როგორი გაჭირვებული იყო რესურსების მხრივ, მაგრამ მიუხედავად ამისა ვახერხებდით მზადყოფნის შენარჩუნებას. შეგიძლიათ ნახოთ 2004 წლის გაზაფხულზე ჩატარებული ტაქტიკური სწავლების „დიოსკურია-2004“-ის ვიდეო კადრები და შეადარეთ. კი ბატონო, ამ მასშტაბის ტაქტიკური სწავლება ჩაატარონ და გავჩუმდები - ჯარზე ხმას საერთოდ აღარ ამოვიღებ! 
საერთოდ, სამხედრო ნაწილის ჩამოყალიბება ღობიდან იწყება. მაგალითად, სენაკის ბრიგადა ნოლიდან აეწყო. კონკრეტულად საზენიტო დივიზიონის ჩამოყალიბებაზე პასუხისმგებლობა მე მქონდა - მაშინ გენშტაბის უფროსი ჯონი ფირცხალაიშვილი იყო და მახსოვს, ტერიტორია ფეხით გადამიზომა და მითხრა, აქ, ერთ კვირაში საზენიტო დივიზიონის საავტომობილო პარკი უნდა იყოს - ღობით, გამშვები პუნქტითა და თავისი ყველაფრითო. 
- მაშინ ჯარში რა თანამდებობა გეკავა? 
- სახმელეთო ჯარების საჰაერო თავდაცვის უფროსი ვიყავი. 
- ამირან, მოკლედ მითხარი, ღობეებისა და მსგავსი საკითხების მოგვარება ჯარში თავდაცვის მინისტრს ევალება თუ გენშტაბის უფროსს? 
- ჟურნალისტებსა და პოლიტიკოსებს გენშტაბის უფროსი არ გაინტერესებთ, რადგან პოლიტიკური პასუხისმგებლობა მინისტრზე „მოდის“. 
- თავდაცვის მინისტრები, რომლებიც სამოქალაქო პირები არიან, ყველაფერზე პასუხისმგებლობას იმიტომ იღებენ, რომ ძალაუფლების ხიბლში ვარდებიან? 
- არ ვიცი... მას შემდეგ, რაც საქართველოში თავდაცვის მინისტრის ინსტიტუტი, ასე ვთქვათ, სამოქალაქოა, გენშტაბის უფროსები მისი „ქოლგის“ ქვეშ თავს მშვენივრად გრძნობენ ანუ ყველა დარტყმა მინისტრზე მოდის, არადა, დარტყმები უნდა გაიყოს - მინისტრს პასუხი სამხედრო-პოლიტიკურ და იმ საკითხებზე უნდა მოვთხოვოთ, რაც თავდაცვის სამინისტროს სამოქალაქო ბლოკის ვალდებულებაა. სამხედრო საკითხებზე კი, ვთქვათ, გუშაგმა გაისროლა თუ ტანკი გადაბრუნდა, პასუხი გენშტაბის უფროსმა და საერთოდ, გენშტაბმა უნდა აგოს. დიახ, ძალიან ბევრ სამხედრო საკითხზე განმარტებას გენშტაბი უნდა აკეთებდეს და არა - თავდაცვის მინისტრი. 
- ამირან, თუკი გავყვებით ვერსიას, რომ საქმე რიგით კრიმინალთან გვაქვს, მაშინ საინტერესოა, კრწანისის სასწავლო ცენტრიდან რისი მოპარვა შეიძლება? 
- ისეთს არაფერს ვიტყვი, რაც ტელევიზიით არ გვაჩვენეს. ავტოპარკში უამრავი ტექნიკაა, მათ შორის, ამერიკული და ყველაფრის მოპარვა შეიძლება - აკუმულატორით დაწყებული რაციით დამთავრებული. 
- ესე იგი, ისევ ქვეყანაში არსებულ მძიმე სოციალურ მდგომარეობასთან მივდივართ - ბიჭებმა სასწავლო ცენტრის გაქურდვა შესაძლოა, იმიტომ გადაწყვიტეს, რომ ეკონომიკურად უჭირდათ... 
- ადამიანმა, შეიძლება, მშიერი არ იყოს, მაგრამ მაინც იქურდოს... ეს ჩვეულებრივი საყოფაცხოვრებო ან კრიმინალური საკითხია... 
- გამორიცხულია, ნასვამ ახალგაზრდებს გზა აებნათ და სასწავლო ცენტრის ტერიტორიაზე ასე მოხვდნენ? 
- ეს გამოძიების საგანია... საიდან მოდიოდნენ, რომ იმ ტრიალ ველს მიადგნენ? 
- როგორც მითხრეს, სასწავლო ცენტრის სიახლოვეს დევნილთა დასახლებაა... 
- კი ბატონო, მაგრამ კონკრეტულად ეს ტერიტორია მეტალის ბადითაა შემოფარგლული და ექსპერტიზით მარტივი დასადგენია, ღობეზე გადაძვრნენ თუ როგორ მოხვდნენ ტერიტორიაზე. ამიტომაც ვამბობ: ყველა კითხვას პასუხი რომ გაეცეს, ზღვა საგამოძიებო მოქმედებაა ჩასატარებელი... 
- ეს ტრაგედია ხელისუფლებაში მეორე ვადით დარჩენილი „ოცნებისთვის“ ტესტია? 
- არა! თავდაცვის მინისტრს რა ინტერესი უნდა ჰქონდეს, რომ გუშაგის ქმედებები მიჩქმალოს - მისი ნათესავია თუ ძმაკაცი? წეღან ვთქვი, სამხედრო საკითხებზე პასუხი მინისტრს კი არა, გენშტაბს უნდა მოვთხოვოთ-მეთქი და ასეთ დროს ტესტსა თუ ასეთ რაღაცებზე ლაპარაკი აღარ იქნება. არ ვამბობ, რომ გუშაგის ქმედების გამო მაინცდამაინც გენშტაბის უფროსი უნდა მოვხსნათ. ეს სასწავლო ცენტრის ხელმძღვანელობის პასუხისმგებლობის საკითხია, ზევით და ზევით კი სიმძიმის ცენტრი მცირდება, თუმცა, თუ მთელი არმიის მასშტაბით პრობლემები გამოვლინდება, მაშინ გენშტაბის და სარდლობის პასუხისმგებლობა დგება. მაგრამ ჩვენთან შემოწმების და კონტროლის სისტემა მოშლილია. უმაღლეს მთავარსარდალთან სამხედრო ინსპექცია არ არსებობს. თავდაცვის უწყების გენინსპექცია კი სამოქალაქო პირებითაა დაკომპლექტებული და მათ უბრალოდ არ შესწევთ უნარი, კვალიფიციურად შეამოწმონ შეიარაღებული ძალები, რამდენად ეფექტიანად ითვისებენ გამოყოფილ ბიუჯეტს. ეს დიდი თემაა ასახსნელად და სანამ არ მიეხედება, ყოველთვის იქნება კითხვები. 
- ოქრუაშვილის ინიციატივით, თავდაცვის სამინისტროში სამხედრო პოლიცია შეიქმნა, რომელიც დღესაც ფუნქციონირებს... 
- დიახ, მაგრამ ეს სამხედრო პოლიცია უფრო სამართალდარღვევის ფაქტების შესწავლითაა დაკავებული და არა საბრძოლო მზადყოფნის ხარისხის შემოწმებით... 
- ნაციონლების დროს სამხედრო პოლიცია, თურმე, მოსახლეობის ფარულ მოსმენა-თვალთვალსაც აწარმოებდა... 
- ამაზე საუბარი არ გინდა - თემა „გაგვექცევა“. მოკლედ, წინა მინისტრსაც მივწერე, რომ სამხედრო ინსპექციის თემა ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საკითხია. 
- ხიდაშელი შენი ბედისწერაა! 
- არანაირი ბედისწერა. ბატონი ჯანელიძე თავდაცვის მინისტრი სულ ხუთი თვე იყო, შეხვედრა და მჭიდრო თანამშრომლობა არ მოხერხდა, თორემ ბატონ ალასანიას ორჯერ შევხვდი, ერთხელ, როცა დაინიშნა, მაგრამ გენშტაბის უფროსის ბრალეულობით, ჩვენი თანამშრომლობა არ შედგა. 
- ხიდაშელსაც შეხვდი? 
- კი, ოთხჯერ და ვურჩიე, პრეზიდენტთან ან მინისტრთან შექმნილიყო ჯგუფი, რომელიც პროფესიონალებისგან დაკომპლექტდებოდა და რომელიც ჯარის საბრძოლო მომზადებასა და მზადყოფნას შეამოწმებდა... 
- ისე, გენშტაბის დღევანდელი უფროსი თავის დროზე ნაცელიტასთან იყო დაახლოებული, თუმცა ეს ცალკე საუბრის თემაა... მას შემდეგ, რაც თავდაცვის მინისტრი ლევან იზორია გახდა, ჯარი სკანდალში, მინიმუმ, ორჯერ გაეხვა: ერთხელ, გონიოში, მეორე კი ახლა, კრწანისში მომხდარი ტრაგედიის გამო. იზორია მართლა ცუდი მინისტრია თუ ყველაფრის „გაბუქება“ მიზანმიმართულად ხდება? 
- მოდი, ასე გიპასუხებ: თავდაცვის მინისტრი მინისტრთა კაბინეტის წევრი ანუ პოლიტიკური ფიგურაა და მასზე შეტევები ყოველთვის იქნება, მაგრამ უკეთესია, თავდაცვის უწყებაზე ასეთი შეტევები არ ხდებოდეს. 
როცა ადამიანი იღუპება, ეს სკანდალი კი არა, ტრაგედიაა, მაგრამ იგივე გონიოს ტრაგედია რომ მოხდა, ლევან იზორია თავდაცვის მინისტრად ერთი კვირის დანიშნული იყო და რა მისი ბრალია, ან გონიოს ტრაგედია თინა ხიდაშელის მინისტრობის დროს რომ მომხდარიყო, მისი ბრალი იქნებოდა? 
- მაშასადამე, ისევ გენშტაბის უფროსამდე მივდივართ, არა? 
- შეიძლება, კონკრეტულად მისი არა, მაგრამ გენშტაბის უფროსის ქვემოთ კონკრეტული სამხედრო ჩინოვნიკები არიან და თუკი საქმე მართლაც, უბედურ შემთხვევასთან არ გვქონდა, მაშინ მათი ბრალეულობა იკვეთება, მაგრამ გამოძიების მასალები არ მინახავს... 
- ჩვენში დარჩეს და, გონიოს ტრაგედიის თემა „მიწყნარდა“... 
- იმიტომ მიწყნარდა, რომ სამოქალაქო საზოგადოებასა თუ მედიას ერთჯერადი სკანდალი სჭირდება ხოლმე. იგივე კრწანისის თემაც მალე დავიწყებას მიეცემა. ყოველ შემთხვევაში, ორშაბათიდან არჩევნების მეორე ტურების შედეგები გადაფარავს და ღმერთმა დაიფაროს და, თუ კიდევ რამე არ მოხდა, აღარავის დააინტერესებს, ტერიტორია შემოღობილია, გუშაგი სწორად დგას თუ სძინავს. მერე კი, თუ რამე მოხდა, შეტევას ისევ მინისტრზე მიიტანენ. საერთოდ, შეტევა ყველა მინისტრზე იყო, თუმცა თინა ხიდაშელზე ნაკლებად - ჟურნალისტებს უყვართ... 
სხვათა შორის, მსოფლიოში მიღებული პრაქტიკაა, რომ ახალ მინისტრს სამ-ოთხ თვეს აძლევენ, რათა სიტუაციაში გაერკვეს და თავისი ფუნქციების რეალური შესრულება დაიწყოს. მართალია, საბჭოთა ჯარის ხსენება არ უყვართ, მაგრამ მაშინ ასეთი დაუწერელი კანონი არსებობდა - თუკი, ვთქვათ, დივიზიის მეთაურს სხვა თანამდებობაზე გადაიყვანდნენ და ერთი წლის განმავლობაში ამ დივიზიაში რამე მძიმე შემთხვევა მოხდებოდა ან დივიზია დაბალ შეფასებას მიიღებდა, ამაზე პასუხს მაინც მას სთხოვდნენ. 
- მართალია, სამოქალაქო თანამდებობაა, მაგრამ ყველაფერი იმის ბრალი ხომ არაა, რომ თავდაცვის მინისტრებად ისეთები ინიშნებიან, რომელთაც ჯარზე მინიმალური წარმოდგენაც არ აქვთ? 
- კი ბატონო, გეთანხმები, კარგი იქნება ყოფილი სამხედრო დაინიშნოს მინისტრად... სხვათა შორის, ამას წინათ, სოციალურ ქსელში აშშ-ს თავდაცვის ბოლო ხუთი მინისტრის ბიოგრაფია გამოვაქვეყნე - გამინისტრებამდე ყველას ჯარში ან დაზვერვის სისტემაში ჰქონდა ნამუშევარი. იზორია მინისტრად რომ დაინიშნა, დაიწყეს, აი, თავდაცვის სამინისტრო „გაასუსესო“, მაგრამ რაკიღა მინისტრი დაინიშნა, არასწორია, 30 ათას სამხედროს უთხრა, თავზე სუს-ი დაგასვესო. 
მუნდირიან ხალხს ცოტა სხვანაირად უნდა მოვეპყროთ. ამასთან, ზოგიერთი საკითხი დახურულ კაბინეტებში უნდა გადაწყდეს, ზოგი კი - ნდობის ჯგუფში. საერთოდ, ძალოვანი უწყებების ერთმანეთზე წაკიდება და დაპირისპირება ნორმალური არაა... 
სხვათა შორის, ესეც წინა ხელისუფლების დროს დაიწყო. 
- რა „ეს“? 
- რა და, სამთავრობო კარუსელი: მთავარი პროკურორი თავდაცვის მინისტრად, შსს-ს მინისტრად და ასე შემდეგ ანუ მინისტრები წრეზე ტრიალებდნენ. 
- სამთავრობო კარუსელის საბაბი შესაძლოა, ისაა, რომ ხელისუფლებაში მოსულ ამა თუ იმ პოლიტიკურ ძალას სანდო და პროფესიონალი კადრები არ ჰყავს და იძულებულია, ერთი პიროვნება ხან მთავარ პროკურორად დანიშნოს, ხან - სუს-ის უფროსის მოადგილედ და ხანაც - თავდაცვის მინისტრად... 
- ვანო, აშშ ჩვენთვის ხომ „ამომავალი მზეა“ ანუ ყველაფერი ამერიკული კარგია. ჰოდა, ეს კარგი გადმოვიტანოთ: პრეზიდენტად რომ აირჩიეს, ბარაკ ობამამ რესპუბლიკელების მიერ დანიშნული ცერეუ-ს უფროსიც დატოვა და თავდაცვის მინისტრიც. 
- იმის თქმა გინდა, რომ „ოცნებას“ იგივე თავდაცვის მინისტრად დიმიტრი შაშკინი დაეტოვებინა? 
- ამას არ ვგულისხმობ. უბრალოდ, იმას ვამბობ, რომ მინისტრებს მხოლოდ საკუთარი პოლიტიკური გუნდიდან, ანუ პარტიული ნიშნით არ უნდა ეძებდნენ, გაიხედ-გამოიხედონ - თადარიგში 40-მდე გენერალი და ასობით ოფიცერია. მოკლედ, მთავრობის ხელმძღვანელებმა კადრები მხოლოდ თავის პოლიტიკურ გუნდში არ მოძებნონ. სწორედ იმის გამო, რომ ეს საკითხი გაპოლიტიზირებულია, ძალიან ბევრი კვალიფიციური დიპლომატი და სხვა სპეციალობის ადამიანი დიპლომატიის, თავდაცვის სისტემის თუ სხვა სფეროების მიღმაა დარჩენილი. წესით, ახალმა მინისტრმა, რომელიც პოლიტიკური ფიგურაა, აპარატის უფროსიც არ უნდა შეცვალოს, რადგან აპარატის უფროსი ის ჩინოვნიკია, რომელიც დაგროვილი ინფორმაციის მატარებელია... 
- ერთი სიტყვით, ამირან, ვერ გავიგე, ძალოვანი უწყების, თუნდაც თავდაცვის სამინისტროს ხელმძღვანელი სამოქალაქო პირი უნდა იყოს თუ არა? 
- შეიძლება, სამოქალაქო პირი იყოს, მაგრამ სამხედრო საქმე, თავდაცვის და უსაფრთხოების საკითხები უნდა იცოდეს. თუმცა, ეს ნაკლებ მნიშვნელოვანია. მთავარია ფუნქციების და პასუხისმგებლობის რეალური გამიჯვნა. როცა გენშტაბის უფროსი დამლაგებელსაც ვერ ნიშნავს სამოქალაქო ბლოკის გარეშე, როცა სამოქალაქო მინისტრს გენშტაბში ფავორიტები უჩნდება და გენშტაბის უფროსი რეალურ გადაწყვეტილებებს ვერ იღებს, ესაა ყველაზე დიდი პრობლემა, რაც წლებია გრძელდება. და კიდევ ერთი, არ შეიძლება თავდაცვის მინისტრების ასეთი ხშირი ცვლა. 25 წელში 18 მინისტრი შეიცვალა. პარტნიორები და კოლეგები გაცნობას ვერ ასწრებენ და უკვე ახალი მინისტრია. ამიტომ, თავდაცვის მინისტრს უნდა ვადროვოთ რამდენიმე წელი მუშაობა. 
- ამირან, ყველაფერ იქიდან გამომდინარე, რაზეც ვილაპარაკეთ, ერთი ბანალური კითხვა უნდა დაგისვა: ქართულ ჯარს რამე ეშველება? 
- კი, აუცილებლად ეშველება! 
- თუკი ჯარში პროფესიონალებს არ მიიყვანენ, როგორ ეშველება? 
- არ უარვყოფ: ბოლო წელს ძალიან ცუდი საკადრო პოლიტიკა გატარდა. 
- ანუ, ჯარში ცუდი საკადრო პოლიტიკა ხიდაშელმა გაატარა? 
- შეიძლება, დამაბრალოს, თანამდებობაზე არ დავნიშნე და ამიტომ ლაპარაკობსო, მაგრამ თანამდებობაზე ათი წელია, არ მნიშნავენ და მაინც ვლაპარაკობ. ისე, უამრავი მინისტრია, ვისთვისაც არათუ თანამდებობა არ მითხოვია, არამედ, არც ვიცნობ. 
- ესე იგი, ადასტურებ, რომ ხიდაშელს თანამდებობა სთხოვე? 
- დიახ, რატომაც არა? თუმცა, ეს საკითხი, ალბათ, გენშტაბში „გაიჭედა“. 
- თინას მაინც, რა თანამდებობა სთხოვე? 
- საუბარი კონკრეტულ პოზიციაზე იყო, მაგრამ ამაზე საუბარი არ მინდა - იფიქრებენ, რომ თავდაცვაში დაბრუნება მინდა, მაგრამ ეს ფურცელი უკვე გადავფურცლე. 
- მოკლედ, გენშტაბის უფროსმა დაგბლოკა? 
- მასთან უნდა შეეთანხმებინა და, როგორც ჩანს, ჩემი მისვლა გენშტაბმა არ მოისურვა, თუმცა ეს მეორეხარისხოვანია. 
- მეორეხარისხოვანი არაა, რადგან ქართულ ჯარს პროფესიონალები სჭირდება! 
- ვანო, 10 წელია, ამას ვამბობ და ამ ხნის განმავლობაში, ლევან იზორია მე-12 მინისტრია: მზად ვარ, ჯარს საზოგადოებრივ საწყისებზე დავეხმარო, მაგრამ ამაზეც უარს ამბობენ. 
- რატომ? 
- არ ვიცი, როგორც ჩანს, ეშინიათ. 
- რისი? 
- მაქვს პრეტენზია, რომ საჰაერო თავდაცვა, ზოგადად შეიარაღებული ძალების აღმშენებლობა სხვაზე უკეთ თუ არა, ნაკლებად არ ვიცი - 7 წელი ვისწავლე და შემიძლია, 9 დისერტაცია დავწერო, მაგრამ არ ვწერ, აზრს ვერ ვხედავ, სამხედრო მეცნიერება არათუ განვითარებული, ჩანასახშიც არაა. ამას წინათ, ერთმა კოლეგამ მკითხა, ხარისხი თუ გაქვს დაცულიო, მაგრამ თუკი სახელმწიფოს არ სჭირდება, ხარისხი რისთვის დავიცვა? - შვილიშვილებს ვაჩვენო, რომ დოქტორი ვარ? საჰაერო თავდაცვაში დოქტორიც ვარ და აკადემიკოსიც, მაგრამ სახელმწიფოს არ უნდა, ეს ცოდნა გამოიყენოს! მოკლედ, სიმართლე გითხრა, ჯარში სამსახურის სურვილი გამიქარწყლდა...