„ცენტრ პოინტის“ ირგვლივ ატეხილი მორიგი სკანდალის შემდეგ გაჩნდა ლოგიკური შეკითხვა - როდესმე ეშველებათ თუ არა სამშენებლო თაღლითობის შედეგად დაზარალებულ ადამიანებს? საქართველოში არაკეთილსინდისიერი დეველოპერების მიერ ათასობით მოქალაქეა „გადაგდებული“. მათი უმრავლესობა სამართალს ვერ პოულობს. საქმე საკანონმდებლო ხარვეზებშია. ჩვენი სისხლის სამართლის კანონმდებლობა ისეა მოწყობილი, რომ მატერიალურ კომპენსაციის მიღება პრაქტიკულად შეუძლებელია.

იურისტი ამირან გიგუაშვილი ამბობს, რომ სამშენებლო კოდექსში აუცილებელია შესაბამისი სამართლებრივი რეგულაციების შემოღება, რომელიც დაიცავს ინდივიდუალურ მენაშენეებთა ინტერსებს და დაარეგულირებს მშენებლობის პროცესში არსებულ ქაოსს.

დღესდღეობით ასეთი პირამიდული სქემებით დაზარალებულები მატერიალურად მაინც ვერ დაკმაყოფილდებიან. სისხლის სამართლის კანონმდებლობა ისეა მოწყობილი, რომ პატიმრობა ან პირის დამნაშავედ ცნობა არ იწვევს ავტომატურად მატერიალურ კომპენსაციას. ამიტომ, როგორც გიგუაშვილი განმარტავს, დაზარალებულებისთვის არც არაფერი შეიცვლება, გარდა მორალური მხარისა.

სამშენებლო კომპანიების მიერ კლიენტების დაზარალების გამო სისხლის სამართლის რამდენიმე საქმეა აღძრული. ყველაზე გახმაურებული მათ შორის „ცენტრ პოინტთან“ და „ოლიმპიურ ვარსკვლავთან“ დაკავშირებული პროცესებია. ამ კომპანიების მიერ დაზარალებული ათასობით მომხმარებელი სასამართლოს გადაწყვეტილებას ელოდება.

იურისტი დიმიტრი გაბუნია „ცენტრ-პოინტთან“ დაკავშირებით მოვლენების განვითარების შემდეგ სცენარს ვარაუდობს. თუ კომპანიის დამფუძნებლები დამნაშავეებად იქნებიან მიჩნეულნი, განაჩენის საფუძველზე მეორე მხარე უნდა იქნას ცნობილი დაზარალებულად. დაზარალებულად ცნობილ პირს კი უფლება აქვს ამის შემდეგ სამოქალაქო სარჩელი აღძრას და მატერიალური ზიანის ანაზღაურება მოითხოვოს. თუკი არც „ცენტრ-პოინტის“ და არც სხვა კომპანიის შემთხვევაში, თუ დამნაშავე პირს არ გააჩნია სათანადო ქონება, გადაწყვეტილება დარჩება „ცარიელ სასამართლო გადაწყვეტილებად“, რომლის აღსრულების მექანიზმები ამჟამინდელი მდგომარეობით არ არსებობს.

„თუ ქონება არ არის, დაზარალებულების მატერიალურ მოთხოვნებსაც ვერ დააკმაყოფილებენ. ამ შემთხვევაში ჩიხური სიტუაციაა. ზოგადად, ამ პირამიდულ სქემებში დამნაშავე ადამიანების დაკავება გამოსავალი არ არის. 7-8 წელს მოიხდიან და ეგ არის. დაზარალებული ადამიანებისთვის მატერიალური ანაზღაურების მექანიზმი არ არსებობს. რაც მათ გააჩნიათ, დაყადაღებულია და ბანკის მიერ არის გაყიდული. „ცენტრ-პოინტის“ შემთხვევაში კი, სახელმწიფოს მხრიდან, ეს არის ერთგვარი ბოლის გამოშვება“, - განუცხადა „კომერსანტს“ გაბუნიამ.

აქედან გამომდინარე, დაზარალებულთათვის გამოსავალი არ არსებობს. ერთადერთი იმედი ის არის, რომ სამშენებლო კომპანია შეძლებისდაგვარად სწორად წარმართავს პროცესს და ვალებში არც თავად გადავარდება და არც კლიენტებს გადაიყოლებს.

უძრავი ქონების ექსპერტის შოთა გუჯაბიძის აზრით, როდესაც წინასწარი გაყიდვის მეთოდით მუშაობ და საკუთარი რესურსი არ გაქვს, საქმე თითქმის ყოველთვის რთულდება.

„ასეთ დროს, პროექტი რომ დასრულდება, მშენებელი მთლიანად მის გაყიდვაზეა დამოკიდებული, ამიტომ ერთი ბინაც რომ არ გაიყიდოს და ჩავარდეს ან ფორსმაჟორული სიტუაცია შეიქმნას, ან თუნდაც ბინების ფასი დაეცეს, ობიექტი გაჩერდება, არ გაიყიდება და კომპანიას ვალდებულება დააწვება. დაზარალებული კლიენტურა, რა თქმა უნდა, სასამართლოს მიმართავს. როდესაც კომპანიის შემოსავალი აღებულ ვალდებულებებს ვეღარ სწვდება, ყოველთვის გადაულახავი პრობლემა გროვდება. წინასწარი გაყიდვა მთელ მსოფლიოში მიღებული ხერხია, მაგრამ იქ წინასწარი გაყიდვა იმიტომ კი არ ხდება, რომ ეს თანხა მშენებლობას მოხმარდეს, არა - იქ მშენებლობა წინასწარ არის დაფინანსებული. უბრალოდ, კლიენტი ცდილობს ბინა დროულად შეიძინოს, რომ სხვამ არ დაასწროს და უბინაოდ არ დარჩეს“, - ამბობს გუჯაბიძე.

ექსპერტის თქმით, ბანკებიდან თანხა რომ მოიზიდონ, სამშენებლო კომპანიები ხშირად თავიანთ ქონებას იპოთეკით ტვირთავენ, რაც ასევე რისკის შემცველია: სწორედ ამ გზით მოზიდული სახსრებით მიმდინარეობს მშენებლობები. მერე კი, კომპანია მშენებლობიდან ისტუმრებს ყველა ვალდებულებას. ამიტომ, ბანკებმა ჯერ კარგად უნდა შეისწავლონ, რამდენად გაამართლებს ეს პროექტი და რამდენად მიზანშეწონილია მისი დაფინანსება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იპოთეკით დატვირთულ ქონებას ბანკი წაიღებს, ხოლო ის, ვინც მშენებარე კორპუსში ბინა შეიძინა, ჰაერში რჩება.