ინტერვიუ ექსპერტ კავკასიის საკითხებში მამუკა არეშიძესთან

ბატონო მამუკა, ხელისუფლების წარმომადგენლებისგან ხშირად ისმის

შეფასებები, რომ ის პროცესები, რაც მსოფლიოში ხდება, ჩვენთან არ მოხდება, ეს 2003 წელს უკვე გავიარეთ რევოლუცია და პროცესები გვერდს აგვივლისო. რამდენად უნდა იყოს ხელისუფლება დაიმედებული? როგორია, თქვენი, როგორც ექსპერტის, შეფასებები?

_ მიუხედავად ხელისუფლების მიერ გადადგმული ზოგიერთი ნაბიჯისა, თუნდაც

ვაუჩერების დარიგებას ვგულისხმობ, სიტუაცია არის ძალიან მძიმე და თანდათან უფრო და უფრო მძიმდება. სოციალური სურათი ყოველდღიურად იძაბება. აქედან გამომდინარე, მე არ გამოვრიცხავ, რომ გაზაფხულისთვის მდგომარეობა გამწვავდეს. სხვათა შორის, მე ვვარაუდობ და არ არის გამორიცხული, რომ სახალხო პროტესტის მოთავე არ იყოს ოპოზიცია და სტიქიური გამოსვლები მოხდეს. ამას ვვარაუდობ იმიტომ, რომ ჯერ ერთი, კლიმატური პირობები არ უწყობს ამას ხელს და გარდა მაგისა, გაზაფხულისთვის უფრო იკვეთება ხოლმე სურათი იმისა, თუ რა რთულ მდგომარეობაში არიან ჩავარდნილები ადამიანები, იმიტომ, რომ გარკვეული ინერციული პროცესები გრძელდება და გარდა ამისა, მთავრობა ცდილობს, რომ გარკვეული ნაბიჯები გადადგას იმისთვის, რომ საზოგადოება დაარწმუნოს თავის მზრუნველობაში.

რამდენად უშველის ამ გაჭირვებულ ხალხს ეს 20 და 30-ლარიანი ვაუჩერი?

_ რასაკვირველია, ეს არის თითებით ზვავის შეჩერების მცდელობა. საქმე ის

არის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობას ეს არ უშველის და არავითარი

შეღავათი ეს არ არის, ამის მიუხედავად, გარკვეული მზრუნველობის ეფექტი იქმნება და მოსახლეობის ნაწილი ამ მზრუნველობას მაინც იღებს. ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით ეს მუშაობს. თუმცა, ამის მიუხედავად საპროტესტო ტალღა აუცილებლად იქნება. ეს ინერცია შემცირდება, მზრუნველობის ეფექტი გაქრება და მოსახლეობა აღმოჩნდება მწარე რეალობის წინაშე და აქედან გამომდინარე, მე არ გამოვრიცხავ, რომ ამან გამოიწვიოს სტიქიური საპროტესტო ტალღა.

ოპოზიციის ლიდერებისგან უკვე გახშირდა ასეთი შეფასებები, რომ რევოლუციის გარეშე სააკაშვილს ვერ მოვიშორებთო, თქვენი აზრით, მხოლოდ ამაშია გამოსავალი?

_ არა, მე მაინც არ ვფიქრობ, რომ რევოლუციაა გამოსავალი. აქ ცოტა პირფერობასთანაც გვაქვს საქმე, გააჩნია, რა იგულისხმება რევოლუციაში. უფროსი თაობის ადამიანები რევოლუციის უკან სახალხო, შეიარაღებულ აჯანყებას ვხედავთ. ჩვენ ასე ვიცოდით ამ ტერმინის დეფინიცია. შემდგომში ვარდების რევოლუციამ ცოტა კორექტივები შეიტანა ამ ტერმინში, მაგრამ ყველა შემთხვევაში, რევოლუცია არის ხელისუფლების შეცვლაზე ორიენტირებული ძალისმიერი მეთოდი. ეს ძალისმიერი მეთოდი მაინცდამაინც იმას არ ნიშნავს, რომ თოფი გავარდეს, შეიძლება ძალისმიერი მეთოდი იყოს პარლამენტის შენობაში შევარდნა. აქედან გამომდინარე, თუ ამაზეა ლაპარაკი, მე არვიცი ეს რამდენად შესაძლებელია, ამისთქმა ჩემტვის ძალიან რთულია, იმიტომ, რომ მე დღევანდელ ოპოზიციაში მაგის პოტენციალს ვერ ვხედავ. ვერ ვხედავ დღევანდელ ოპოზიციაში წარმმართველი ლიდერი ძალის პოტენციალს. უნდა ითქვას, რომ სამწუხაროდ, ოპოზიციაც დაკავებულია ძირითადად ერთმანეთში საქმეების გარკვევით.

ოპოზიცია თავად ეწევა საკუთარი თავის დისკრედიტაციას...

_ მარტო მაგაშიც არ არის საქმე, სხვათა შორის, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ვერც ხელისუფლებამ და მით უმეტეს, ვერც ოპოზიციამ ნაციონალური იდეა ვერ შესთავაზა ხალხს. ეს პირველ რიგში დღევანდელი ოპოზიციის საქმეა. ნაციონალური იდეა არის ძალიან მნიშვნელოვანი და ძალიან აუცილებელი. ეს უნდა იყოს ერთგვარი ნაზავი სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური თემებისა, რომელიც საბოლო ჯამში ყალიბდება ნაციონალურ იდეაში. აი, ამ ნაციონალური იდეის დეფიციტი განაპირობებს ზუსტად იმ ნიჰილიზმს და პასიურობას, რომელიც არის საზოგადოებაში, მაგრამ საზოგადოების შემგუებლობა სიტუაციის მიმართ რასაკვირველია ზღვარია. ასე ხდებოდა ყოველთვის ყველა ქვეყანაში, ყველა ეპოქაში, როდესაც არანაირი ნაციონალური იდეა აღარ აინტერესებთ, საერთოდ არაფერი აღარ აინტერესებთ, აინტერესებთ მხოლოდ საკუთარი კუჭის შევსება, რაც არის ძალიან ცუდი. ეს არის ისტორიაში ცნობილი ტერმინი _ მშიერი ბუნტი, რისი ხილვა პირადად მე ნამდვილად არ მინდა საქართველოში.

კეთდება შეფასებებიც, რომ სააკაშვილი თავისივე გუნდის ტყვეობაშია და

უსისხლოდ არ დაათმობინებენო...

_ აბა, რა გითხრათ, მე ვხედავ, რომ გარკვეული უთანხმოება თავად მმართველ ჯგუფშიც არის. უფრო ზუსტად, სამზადისი სავარაუდო ცვლილებებისა. ყოველ შემთხვევაში გარკვეული კონტურები იმისა, რომ მმართველი ჯგუფის ერთი ნაწილი ხვალინდელი დღისთვის ემზადება და ამ მიმართულებით გარკვეულ ნაბიჯებს დგამს, ეს ჩანს. მე რისი თქმა მინდა - არ არის გამორიცხული, რომ ეს თვითონ უმაღლესი ეშელონებიდან მოდიოდეს. მე გარკვეულ ცვლილებებს ველოდები თვითონ მმართველ გუნდს შიგნით.

არის ასეთი მოოსაზრებაც, რომ სააკაშვილს საკუთარი გუნდი გაწირავსო და

თქვენ ამ პოზიციას ემხრობით?

- მე ამას ვერ ვიტყოდი. ჯერჯერობით რაც არ ვიცი, იმაზე ვერ ვილაპარაკებ. კონტურები კი ჩანს, მაგრამ კონტურები ვისგან არის მართული და ვის წინააღმდეგ არის ორიენტირებული ამას ჯერჯერობით ვერ ვატყობ. დამატებით რაც შემიძლია ვთქვა, ეტყობა ისეთი გუნდი ჩამოყალიბდება ცოტა ხანში, რომელიც ხაზს ვუსვამ, მთავრობის პოლიტიკის წინააღმდეგი იქნება. არა ხელისუფლები, არამედ მთავრობის. აქედან გამომდინარე, მერე რა გამოვა, ეს უკვე რთული სათქმელია.

ახალი პოლიტიკური პარტია იქმნება, რომელსაც ბოკერია, ბენდუქიძე და

რამიშვილი ქმნიანო, ამასაც ხომ არ გულისხმობდით?

_ მე მაგასაც ვგულისხმობდი, რასაკვირველია, მაგრამ რაც შეეხება ჯერჯერობით ბოკერიას და ბენდუქიძის როლს ამ საქმეში, მე ასე კატეგორიულად არ ვიტყოდი, იმიტომ კი არა, რომ არ ვიცი, ზუსტადაც რომ ვიცი და მაგიტომაც. ნურც პოლიტიკური პარტიის შექმნის შესახებ ნუ ვიჩქარებთ საუბარს, იმიტომ, რომ არც ეს არ არის ბოლომდე ჩამოყალიბებული და გააზრეებული. გარკვეული საპროტესტო განწყობა და გარკვეული მზადება მომავლისთვის არის და სხვა რამ ჯერჯერობით ნაადრევია, როგორც ჩანს.

თქვენი აზრით, როგორი იქნება დასავლეთის პოზიცია ამ შემთხვევაში?

_ დასავლეთის პოზიცია უკვე ნათლად გამოხატა პრეზიდენტმა ობამამ. ძალიან მკვეთრად და ნათლად გამოკვეთა და თუ ვინმეს ჰგონია, რომ ის მხოლოდ მუბარაკს ეხება და მარტო ეგვიპტეში მიმდინარე მოვლენებს, მწარედ ცდება. ეს ეხება ამერიკის შეერთებული შტატების ყველა მოკავშირეს და ყველა იმ ხელისუფალს, რომელიც თავის ფარად იფარებს ამერიკის და დასავლეთის მოკავშირეობას და თავის ქვეყანაში სჩადის რასაც უნდა. სხვათა შორის, უნდა გითხრათ, რომ ობამას განცხადება ცოტა სახიფათოც კია. მაგალითად, პაკისტანის შემთხვევაში, საკმარისია პაკისტანში ის დიქტატორული ძალა, რომელსაც სამხედროების ხუნტა ჰქვია, წავიდეს, რომ ისლამისტების მოსვლა არის ხუთი წუთის საქმე. ეს ნიშნავს, რომ დასავლეთი დაკარგავს გავლენას არა მარტო პაკისტანში, არამედ ავღანეთში და ამხელა სივრცეს დაკარგავს მთლიანად და მთელი ეს ნატოს ოპერაცია წყალში ჩაიყრება.

ასე რომ, მე იმის თქმა მინდა, რომ ეს გარკვეული ხიფათის შემცველიც არის. როგორც ჩანს, ამერიკის ადმინისტრაციამ შეიმუშავა თავისი მყარი პოზიცია ამასთან დაკავშირებით, რომ გადატვირთვა პროცესში გადატვირთვა მხოლოდ რუსეთთან არ იგულისხმება, იგულისხმება თავის მოკავშირეებთანაც, რომლებიც თავისი ქმედებით, დიქტატორული მანერებით, ანტიდემოკრატიული სვლებით, ამერიკას უფუჭებენ იმიჯს. ამერიკის შეერთებული შტატების ადმინისტრაციამ გააცნობიერა ის სამწუხარო ფაქტი, რომ ქვეყნებში, რომლებიც მას მხარს უჭერენ, მაგრამ არის ავტოკრატული, დიქტატორული ან ხალხის ნება-სურვილის უგულებელმყოფელი რეჟიმები, იქ ანტიამერიკული განწყობები იზრდება.

21-ე საუკუნეში ხალხით უზარმაზარი მასების შიშით დაჭერის მცდელობა, აუცილებლად კრახით დამთავრდება, ამიტომ თეთრი სახლის ადმინისტრაცია ცდილობს, რომ ეს განწყობები შეცვალოს თავის სასიკეთოდ. ანუ დაიბრუნოს კეთილი განწყობა ხალხის და არა კონკრეტული ხელმძღვანელების. ეს ყველამ უნდა გაითვალისწინოს, მე ახალს არაფერს ვამბობ, მაგრამ ყველამ ძალიან კარგად უნდა გაითვალისწინოს და სხვათა შორის, ეს უნდა გაითვალისწინონ კავკასიის ზოგიერთ ქვეყანაში.

აუცილებლად გადმოედება საქართველოს ეს განწყობაო, ბევრი ფიქრობს, რომ

გამოფხიზლდება საზოგადოება და ლიდერის გარეშე გამოვა ქუჩაში...

_ საზოგადოება უკვე გამოფხიზლებულია, მაგრამ საზოგადოებას სჭირდება ძლიერი არგუმენტი და მე არ მინდა, რომ ეს არგუმენტი შიმშილი იყოს.

იმ ფონზე, რაც ლიბიაში ხდება, ჩვენთან მოვისმინე ასეთი შეფასებები, რომ შესაძლოა სააკაშვილიც ზუსტად ისე მოიქცეს, როგორც ლიბიის ლიდერი იქცევაო...

_ არა მგონია. აბსოლუტურად განსხვავებულები არიან. ყველაფერი შეიძლება დავაბრალოთ სააკაშვილს, მაგრამ ის, რომ ის ისევე მოიქცევა, როგორც იქცევა კადაფი, აბსოლუტურად გამორიცხულია. სულ სხვა რეალობებია, ჩვენ სულ სხვა ტიპის ქვეყანაში ვცხოვრობთ და სხვა ტიპის ილუზიურ სამყაროში იმყოფებიან ჩვენი და ლიბიის ლიდერები. ლიბიის ლიდერი შეჩვეულია, რომ ის არის უკვე 40 წელია მეფე, განმკარგავი არა მხოლოდ თავისი ქვეყნის მოქალაქეების ბედისა, არამედ არაბული სამყაროს გარკვეული ნაწილისა. რაც ყველაზე მთავარია, ეს არის მსოფლიოში ერთ-ერთი უმსხვილესი ნავთობის იმპორტიორი ქვეყანა.

ის არის სხვა სიმაღლეზე, მართლა მეფე ჰგონია თავი. ვაშინგტონში რომ ჩადის, ჩადის თავისი კარვით. ვაშინგტონში შლის თავის კარავს და იქ ცხოვრობს თავისი არმიით და მთელი მხლებლებით. მას ცა ქუდად არ მიაჩნია და დედამიწა ქალამნად. საერთოდ, ეს ის კაცია, რომელიც მსოფლიოს ტერაქტებს უწყობდა.

გახსოვთ, ალბათ, ამერიკული ლაინერის აფეთქება და ასე შემდეგ, და როცა მისი სასახლე დაბომბეს ამერიკელებმა, მას წარბიც არ შეუხრია, ისე გააგრძელა თავისი საქმიანობა. ეს სულ სხვა ტიპის ადამიანია და მე არ მინდა, რომ რაღაც არასწორი განწყობები შეიქმნას. ის სულ სხვა ტიპის ხელმძღვანელია, სააკაშვილი სხვა ტიპის კაცია. დარწმუნებული ვარ, რომ არავითარ შემთხვევაში სააკაშვილი ისეთი ტიპის ნაბიჯებზე არ წავა, როგორზეც წავიდა კადაფი.

რასაკვირველია, გარკვეული მცდელობები იქნება ძალაუფლების შენარჩუნებისა. დღეს, იცით, რა ხდება ლიბიაში? ლიბიაში მიდის საკუთარი ხალხის გენოციდი და სხვათა შორის, არც ეს ხალხი არ ერიდება ძალოვანი სტრუქტურების წარმომადგენლების გაჟლეტას.