[ნინო კომახიძე, “ვერსია”]

ომბუდსმენი მხოლოდ ვეტერანთათვის, 1992-1993 წლების ომისთვის სწორი პოლიტიკური სტატუსის მინიჭება, ვეტერანების სოციალური პრობლემების ხელისულებასთან ერთობლივი მუშაობის რეჟიმში გადაწყვეტა - ეს ახლახანს დაარსებული კიდევ ერთი გაერთიანების, ”ვეტერანთა საბჭოს” მთავარი მიზნებია. ალბათ, მალე თავად ვნახავთ, რეალური ცვლილებების მისაღწევად კმარა თუ არა ოპტიმიზმი და საომარი გამოცდილება. მანამდე კი ”ვერსიას” თადარიგის პოლკოვნიკი, დოდო გუგეშაშვილი, მეომარი, კოდური სახელით ”მაგნოლია” რამდენიმე საინტერესო თემაზე ესაუბრება:  

-მომავალი, ანექსირებული ქვეყნისა, რომელიც ვეტერანებს, მისივე  ერთიანობის დამცველებს, პატივს არ სცემს, განწირულია. აფხაზეთში, რუსეთ-საქართველოს ომის დროს, შევარდნაძის მთავრობამ დაინვალიდებულები და სულატკივებულები ციხეებში ბანდიტებივით შეგვყარა. 

როცა პატიმრობიდან გამოვედი და გავიგე, რა რაოდენობის ვეტერანი გვყოლია, ლამის შოკში ჩავვარდი. თუკი ომში მართლა ამდენი ათასი კაცი მონაწილეობდა, მაშინ აფხაზეთი რატომ დავკარგეთ? როგორც აღმოჩნდა, შუბლისძარღვგაწყვეტილმა ადამიანებმა ვეტერანის სტატუსი ყველანაირი საბუთის გარეშე მიიღეს. დღეს ვეტერანობის დამდგენ კომისიაში ის ხალხი ვართ, ვინც პასუხს სტატუსის მინიჭების თითოეულ შემთხვევაზე აგებს. მიჭირს, ლოგიკურად ავხსნა სახელმწიფოს დამოკიდებულება, რადგან შეღავათების უმეტესობა, რაც ვეტერანებსა და მათ ოჯახებსა ჰქონდათ, გაუქმებულია. 

მიუხედავად იმისა, რომ ვეტერანთა უამრავი გაერთიანება არსებობს, საბჭოს შექმნა მაინც აუცილებელი გახდა. რა საკითხებზე იმუშავებთ და რა ბერკეტები გაქვთ ვეტერანების წინაშე მდგარი პრობლემების რეალურად გადასაჭრელად?  

- სახელმწიფოს პრიორიტეტი ვეტერანების ხელისგულზე ტარება უნდა იყოს. მათი უმრავლესობა სოციალურად დაუცველია და ამ ტარიფების პირობებში 22-ლარიანი დახმარება აქვს. 

ის ბიჭები, ვინც გმირთა მოედანზე ამ ყველაფერს აპროტესტებდა, შემთხვევის გამო გადარჩნენ. არც დამსახურებაა და არც დანაშაული, რომ ობელისკის კედელზე ჩვენი სახელები არ წერია. ვეტერანთა საბჭოში 32 ორგანიზაციაა გაერთიანებული, ერთად შევქმნით პაკეტს, რომელსაც საკანონმდებლო ორგანოს მივაწვდით. 

კონკრეტულად, შეთავაზებების რა პაკეტზეა საუბარი? 

- დავაყენებთ საკითხს, რომ 1992-1993 წლების ომს რუსეთ-საქართველოს ომი, ზუსტი პოლიტიკური დასახელება ეწოდოს. მზადდება შესაბამისი წერილი, რომელსაც ხელისუფლების სათანადო ორგანოებსა და საელჩოებს დავუგზავნით. გარდა ამისა, საბჭო ვეტერანთა შეღავათებისა და პენსიების საკითხზეც იმსჯელებს. შევქმნით ომბუდსმენის ინსტიტუტს, მხოლოდ ვეტერანების საქმეებთან დაკავშირებით. ჩვენი ნდობით აღჭურვილი პირი აღრიცხავს ვეტერანთა უფლებების დარღვევის ყველა ფაქტს და მათ შესაბამის ინსტანციებს მიაწვდის. ნებისმიერ ქვეყანაში პრობლემის მოგვარების ერთადერთი ბერკეტი ხელისუფლებას აქვს. მეომარი, ოპტიმისტი ქალი ვარ და ვფიქრობ, წარმოუდგენელია, ამხელა გაერთიანებამ შედეგი არ გამოიღოს.  

მსგავსმა განცხადებებმა, შესაძლოა, ვინმეს აფიქრებინოს, რომ ვეტერანთა საბჭო ხელისუფლების ქმედებების სარეაბილიტაციოდ შეიქმნა.

- უკვე გაჩნდა აზრი, რომ საბჭო ცდილობს, ასე ვთქვათ, მეორე მხარემ ის ორგანიზაციები გადაფაროს, რომლებიც მასში არ შევიდნენ. ჩვენთან მოსვლა ნებისმიერ მათგანს შეუძლია. აბა, რა ვქნათ, მთავრობას გავებუტოთ? ეს საკითხები ვინ უნდა გადაგვიწყვიტოს, ნოღაიდელმა? ან თუკი ვეტერანები და ხელისუფლება ყველაფერს ერთად შეიმუშავებენ, ამით მარტო ვეტერანთა ერთი ნაწილი ისარგებლებს და მეორე - არა? 

ისე, პრობლემებს ვეტერანებს შორის შეუთანხმებლობაც ხომ ხშირად ქმნის? როგორც ჯანდაცვის საპარლამენტო კომიტეტის თავმჯდომარე აცხადებს, მან ვეტერანებს მათთვის მისაღები, საერთო პროექტის წარმოდგენა შესთავაზა, გადაანგარიშების სისტემის მიერ გამოწვეული სოციალური უთანაბრობის საკომპენსაციოდ. ვეტერანები კი იმაზეც ვერ შეთანხმებულან, თანხა ჯერ სოციალურად დაუცველ ფენას უნდა აეღო, თუ - ჩინით მაღალს.

- ამის შესახებ პირველად გავიგე. ვერ დავიჯერებ, რომ რომელიმე ჩვენგანს პრეტენზია ჰქონდეს, ჩინით მაღალი ვარ, თანხა მე მეკუთვის და სხვას - არაო.     თითოეული ჩვენგანი თანაბარ მდგომარეობაში, ტყვიისათვის იყო განწირული და საკუთარი სიცოცხლე 2008 წელს სახელმწიფოს ისევ ერთად შევთავაზეთ. მე და ჩემი მეგობრები ჩავედით კიდეც გორში, ერთ-ერთ ოფიციალურ სამხედრო ნაწილთან. ჩვენი გამოცდილება წყალში გადასაყრელი არ არის. 

მაგრამ დარჩა შთაბეჭდილება, რომ გადაიყარა. როგორც ცნობილია, ვეტერანთა დეპარტამენტში მიხვედით, საიდანაც გორში წაგიყვანეს, თუმცა, ომში მონაწილეობის საშუალება არ მოგეცათ. რა მოხდა სინამდვილეში 2008 წელს და რატომ არ მონაწილეობდნენ ვეტერანები ომში, სადაც ბრძოლის წინა ხაზზე უწვერულ ბიჭებს ბრძანების გამცემიც არ ჰყავდათ.

- ომში ისედაც ყველა წინა ხაზზეა, ომში მოხვედრამდე კი ყველა გამოუცდელია. ვეტერანთა დეპარტამენტი, თავისი თავმჯდომარითურთ, გორის ერთ-ერთ ბაზაზე იმყოფებოდა. მე და ჩემი მეგობრების, რამდენიმე ათეული კაცის ჯგუფი, ვიყავით იქ, სადაც უნდა ვყოფილიყავით. არავის უთქვამს, აქ არაფერი გესაქმებათ, რადგან ვეტერანები ხართო. ის ახალგაზრდები კი, ძირითადად, საჰაერო დაბომბვის დროს დაიღუპნენ. ამ შემთხვევაში, რა მნიშვნელობა აქვს, წინა ხაზზე გამოუცდელი ბიჭები იქნებიან, თუ ვეტერანები? 

სახელმწიფო სტრატეგიის თვალსაზრისით, ასეთი გადანაწილება სწორი იყო?

- სწორი იყო, რადგან სახელმწიფოს თავისი შეიარაღებული ჯარი ჰყავს, რომელიც ყველაზე ცხელ წერტილში უნდა იდგეს. ვეტერანები კი იქ უნდა ვიყოთ, სადაც დაგვიძახებენ - იქნება ეს ზურგი, მოსახლეობის გამოყვანა თუ სხვა რამ. ვისაც ომში მონაწილეობა სურდა, ყველა წაიყვანეს, თორემ, ჩვენ რა,     უფრო ”განწირულები” ვიყავით თუ უფრო ”კაი ბიჭები”? გორიც დაიბომბა და მტერს რომ თბილისისკენ გამოეწია, მას ხომ ჩვენ, გორში მყოფი ვეტერანები დავხდებოდით შემაკავებელ ძალად? 

არ ვიცი, ხელისუფლებამ რა და როგორ განსაზღვრა, მაგრამ ეს ვარიანტიც დავუშვათ. ცხინვალის რეგიონი დაიკარგა იმიტომ, რომ რუსული ტანკები კარგა ხნის მომდგარი იყო საზღვართან და არა იმიტომ, რომ ამ ომში ვეტერანებმა არ მიიღეს მონაწილეობა. 

მაშინ რამდენად სწორი იყო ბრძანება, რომელიც თავდაცვის სამინისტროში გაიცა და გმირთა მოედანზე შეკრებილთა შიმშილობის ერთ-ერთი მიზეზიც გახდა? გვარდიის სამმართველოს კედლებიდან აფხაზეთის ომში დაღუპულ გმირთა სურათები ჩამოხსნეს და სანაგვე ურნებში გადაყარეს. ამ დამოკიდებულებას  როგორღა აფასებთ? 

- მიჭირს, ამის ახსნა და ლოგიკაში ჩასმა. როცა ახალგაზრდები ნახავენ, როგორ აღმოჩნდა ქვეყნისთვის თავდადებული გმირების სურათები ნაგვის ყუთში, არ ვიცი, მერე რა იდეოლოგია უნდა წარმართონ იმის საპირწონედ, რომ ტერიტორიების დასაცავად თავი კიდევ შეიწუხონ. ამ ბიჭებს რა ვუთხრათ, ვინც ქვეყნისთვის ბრძოლაში დაიღუპება, მერე ნაგვის ყუთში აღმოჩნდებაო? 

ანუ მიგაჩნიათ, ახალგაზრდებს სამშობლოს დაცვის მოტივაცია აღარ აქვთ?

- კი, მაგრამ სამშობლო მარტო მთავრობა არ არის. ისრაელში, ჯარისკაცს კლუბში, რესტორანსა და საზოგადოებრივი თავშეყრის სხვა  ადგილებში მოქალაქეები დღემდე ფეხზე უდგებიან. იქ ეს შეგნება არა მხოლოდ სახელმწიფოებრივ, არამედ სამოქალაქო დონეზეცაა. 

ჩვენთან კი რა დამოკიდებულებაც აქვთ სამოქალაქო დონეზე, ზუსტად ისევე ექცევა ხელისუფლება ვეტერანებს. სად არის საზოგადოების პროტესტი? არ ვამბობ, რომ ყველა დროშის ფრიალითა და ტარების ბრახუნით უნდა გამოსულიყო, მაგრამ ისეთიც ცოტა მეგულება, ვინც მომხდარმა შინაგანად აღაშფოთა. ყველაზე ცუდი კი ის იყო, რომ ზოგიერთმა პოლიტიკურმა პარტიამ მომხდარის სათავისოდ გამოყენება სცადა. ეს ის პარტიებია, რომელთაც ხმა არ ამოუღიათ, როცა ჩემი თანამებძოლები ციხიდან ცოცხლები ვერ გამოვიდნენ. 

ხმა არც მაშინ ამოუღია ვინმეს, როცა ხელისუფლებამ იარაღის უკანონო შენახვისთვის ერემაიშვილი დაიჭირა, რომელსაც თავისი გმირულად დაღუპული შვილის არასაბრძოლო მდგომარეობში მოყვანილი იარაღი საწოლზე, შვილის ტანისამოსთან ერთად ედო. პარლამენტი ტაშს უკრავდა, როცა სამინისტროს მეექვსე სართულიდან ხერხემალში გადამტვრეულ ვეტერანებს ყრიდნენ. ამ ოპოზიციის დიდი ნაწილი მაშინ ხელისუფლებაში იყო და მაგათ ვერ ვენდობი, ისევე, როგორც ხელისუფლებას. 

ხელისუფლებისა და ოპოზიციის თემა გავაგრძელოთ. საინტერესოა, თქვენში რა ასოციაციას იწვევს ”ქართული პარტიის” მიერ დაანონსებული ”არმიის” შექმნა, მოძრაობა ”თბილისელები” და სხვა მსგავსი ჯგუფები. ეს ყველაფერი საზოგადოებაში ხშირად მხედრიონთან, სამოქალაქო ომთან ასოცირდება.

- ეს კი ის საზოგადოებაა, რომელსაც ქვეყნისთვის არაფერი გაუღია. ის საზოგადოებაა, რომელიც თბილ საწოლში იწვა და ფულს აკეთებდა მაშინ, როცა აფხაზეთში ერს ნაღები მოეხადა. ეს ხალხი დღესაც არსად წასულა. საზოგადოების გარკვეული ნაწილი უცვლელია და მაინტერესებს, აი, ამ კასტას რა დამსახურება აქვს სამშობლოს წინაშე? ჩვენი ყველაზე დიდი შემფასებელი პატრიარქია, რომელიც აფხაზეთის ომში დაღუპულ გმირ ბიჭებს ყოველთვის იხსენიებს, ამიტომ ბოდიშს ვიხდი, ნაკლებად მაღელვებს, რას იტყვის ლამარა სიკინჭილაშვილი. ყველამ კარგად გაიხსენოს, რომ სამოქალაქო ომი ხელისუფლებამ დაიწყო, მეორე მხარეს კი მისი განაყოფი ოპოზიცია იყო.

- დღესაც თითქმის მთელი რადიკალური ოპოზიცია ხელისუფლებიდანაა წამოსული. სამოქალაქო დაპირისპირების საფრთხეებს თუ ხედავთ?

- ისტორია მეორდება, მაგრამ ძალიან არ მინდა, ახლაც იგივე მოხდეს. საქართველო სამოქალაქო ომს ვეღარ გადაიტანს. ვფიქრობ, ამას ერის ყველაზე დაჩაგრული და გაბრაზებული ნაწილიც კი არ დაუშვებს. რაც შეეხება არმიებს, იმედია, პარტიები მათ პირდაპირი მნიშვნელობით არ ქმნიან. და უკაცრავად, ამ ყველაფრის სათავეში ოქრუაშვილი დგას? კაცი, რომლის კისერზეც ერის თავმოყვარეობის შელახვაა? ისევე, როგორც საწოლიდან საცვლებისამარა წამოყრილი მამაკაცებისა და მათი ცოლების კადრები და საქართველოში ქუჩის დაჭერების დანერგვა? ოქრუაშვილი არ იყო, ვინც ხმამაღლა განაცხადა, კახელები ყურძენს დადგენილ ფასად თუ არ ჩაგვაბარებენ, ამ ფულს მერე ”პერედაჩებში” მოიტანენო? მან არ თქვა, როცა ციხის ბუნტის დროს ბიჭები ჩახოცეს, რომ ჩავრეულიყავი, ხოცვა მერე გენახათო?! და ეს ოქრუაშვილი ფიქრობს, რომ ქვეყანაში სამოქალაქო ბუნტი უნდა დაიწყოს? 

სხვათაშორის, მაგ ოქრუაშვილის პარტიის რიგებში, ადმინისტრაციის უფროსად გამოჩნდა მხედრიონელი ვახტაგ ბეგიაშვილი. მალე სახალხო კრების შეფიცულებში გენერალ უჩაძის გამოჩენასაც ელიან. გააქტიურებას აპირებს ხაჩიშვილიც... ეს რა ტენდენციაა და, არსებული ვითრების ფონზე, რას ნიშნავს ამ სახეების გააქტიურება პოლიტიკაში? 

- ბეგიაშვილის ამბავი პირველად მესმის. ვახო გონიერი კაცია და, დარწმუნებული ვარ, ისეთ საქმეში არ იქნება, სადაც მას არაფერს ეკითხებიან. მან ძალიან კარგად იცის, რომ სამოქალაქო დაპირისპირება ქვეყნისთვის დამღუპველია. კი ბატონო, გააქტიურეს ხაჩიშვილიც, ორი კაცი ეყოლება გვერდით და მეტი არაფერი. სხვათაშორის, უჩაძის კოდური მეტსახელი ”გოლიათი” იყო. იგი ტანმორჩილი, მაგრამ უშიშარი გენერალი იყო და როგორ დავიჯერო, ყველა ომში ფრონტის წინა ხაზზე ნამყოფი, პუტინთან მებრძოლი კაცი ბურჯანაძესთან წავა? თუკი მას იმ პარტიაში ვიხილავ, ვიფიქრებ, ომიდან სერიოზული კონტუზიები გამოჰყვა და ყველაფერი ამის ბრალია-მეთქი. 

ეს რომ პუტინთან ნაომარმა კაცმა გააკეთოს, ”სხვენში” ყველაფერი კარგად ვერ უნდა ჰქონდეს. თუმცა, მე ეს უფრო ბაქი-ბუქი მგონია, ვიდრე - რეალობა. ეს სახელები მხოლოდ ყურს ჭრის, თორემ, მეეჭვება, რომელიმემ ანტისახელწიფოებრივი ქმედება ჩაიდინოს. სხვათაშორის, ბურჯანაძე-ნოღაიდელის ტანდემის შედეგად გააუქმეს ვეტერანთა შეღავათების უდიდესი ნაწილი და ლტოლვილებს მოღალატეები უწოდეს. სამარცხვინოდ მიმაჩნია, როცა საოკუპაციო ჯარების მთავარ გენერალ პუტინთან მიახლებულ ქართველებს ვხედავ.

არავის დაგვავიწყდეს, ჩვენს სამშობლოში ორი ძირძველი ტერიტორია დღესაც რუსებს აქვთ ოკუპირებული და მათი სისხლიანი ჯარისკაცები ცხინალისა და აფხაზეთის რეგიონში დაშლიგინებენ. ხელისუფლება და ოპოზიცია, პირადად ჩემთვის, მედლის ერთი მხარეა. ერი და მათ შორის მეც კი უწმინდესსა და უნეტარესს უნდა დავემორჩილოთ, რომელიც ყოველდღიურად სიმშვიდისკენ მოგვიწოდებს.