ოპოზიციის გააქტიურების მიუხედავად, ექსპერტთა ნაწილი ქვეყნის პოლიტიკურ მომავალს რუხ ფერებში ხედავს. „ოლიმპზე მჯდარი პოლიტიკური ელიტა ღმერთობანას გვეთამაშებიან“, – ასე აფასებს პოლიტოლოგი გია ხუხაშვილი ქართულ პოლიტიკურ სპექტრის აქტიურობას.

რატომ დაშორდა პოლიტიკური სპექტრი საზოგადოებას და საით მიდის პროცესები ქვეყანაში? პრესა.გეს ამ და სხვა კითხვებს გია ხუხაშვილი პასუხობს.

რამდენიმე დღის წინ „სახალხო კრებამ“ საერთო დაუმორჩილებლობის გადაწყვეტილება მიიღო. უფრო ადრე, რუსთაველზე შეკრებილი ათასობით ადამიანი ვნახეთ. თუმცა, ყველა ეს პროცესი ისე მიმდინარეობს, თითქოს, ქვეყანაში არც არაფერი ხდება. ეს, ოპოზიციის მხრიდან, მედია რესურსებზე ხელმიუწვდომლობით არის განპირობებული თუ, თავად პროცესებმა ვერ აღძრა საზოგადოებრივი ინტერესი?

– მთავარი პრობლემა ის არის, რომ ქვეყანაში პოლიტიკური პროცესი საერთოდ არ მიმდინარეობს. პროცესები საკმაოდ დაქსაქსულია, ყველას თავისი ექსკლუზიური გზა აქვს – ზოგი კონსტრუქტივიზმის თამაშით არის დაკავებული, ზოგი –რადიკალიზმით. საზოგადოებაში საყრდენების პოვნა ჭირს. საზოგადოება თავისი პრობლემებითაა დაკავებული, ხოლო პოლიტიკური ელიტა თავისი ცხოვრებით ცხოვრობს. სამწუხაროდ, როგორც ხელისუფლება, ისე ოპოზიცია მთლიანად, ჩამოშორდა საზოგადოებას, ავტოპილოტზეა დაყენებული, ავტონომიურ რეჟიმში მუშაობს და ზოგჯერ, საზოგადოება თვალს მიაყოლებს მას.

ამას თავისი ობიექტური მიზეზებიც აქვს – ოპოზიციური სპექტრი, როგორც მატერიალური, ისე მედია რესურსებისგან მთლიანად დაცლილია. საერთოდ, მედიაში უცნაური რაღაცეები ხდება...

რას გულისხმობთ?

– მაგალითად, Wikileaks–ის თემას რომ მივუბრუნდეთ, საკმაოდ საინტერესო წერილი გამოქვეყნდა საქართველოში დღეს მოქმედი ამერიკის ელჩის მიერ ჰოლბრუკისადმი მიწერილი. რატომღაც, მედიაში ეს თემა, პრაქტიკულად, არ გაშუქებულა, და ვინც გააშუქა – ძალიან მოკრძალებულად. ძალიან მენიშნა, რომ ქართულ მედიაში ეგეთ თემებზე საუბარი არ ხდება.

რაც შეეხება ოპოზიციას, იგი მართლაც დარჩენილია სხვადასხვა ტიპის რესურსების გარეშე, მაგრამ არც დიდი პრინციპულობით და რეალური შეთავაზებებით გამოირჩევა. მას შემდეგ, რაც ოპოზიციამ საზოგადოებას იმედები გაუცრუა, ნდობის აღდგენის პირველი ეტაპი ვერა და ვერ გაიარა. ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ ისინი საერთოდ არ თამაშობენ იმ ლიგაში, რომელსაც ხელისუფლებისადმი სწრაფვა ჰქვია. სამაგიეროდ, ერთმანეთის კრიტიკით უფრო არიან დაკავებულები, ვიდრე ხელისუფლების ოპონირებით.

დღევანდელი ვითარება საზოგადოებაში არსებული პრობლემით ხომ არ არის განპირობებული? ჩვენი საზოგადოება თითქოს, ყველაფერს ეგუება და პროტესტის გრძნობაც კი არ უჩნდება.

– საზოგადოებას, მაშინ, როდესაც აქვს პროცესების იმედი, არასოდეს გაჭირვებია ქუჩაში გამოსვლა. საპროტესტო მუხტი საზოგადოებაში არ გამქრალა, უბრალოდ, სამზარეულოებში გადაინაცვლა. ამ მუხტის კონსოლიდირება რომ მოხდეს და პოლიტიკურ პროცესს ზურგი გაუმაგროს, თვითონ პოლიტიკური პროცესის წარმმართველი ძალა უნდა ჩანდეს, რომელიც იტყვის საით მიჰყავს პროცესი და რით დასრულდება.

საზოგადოებას რომ მოუწოდებენ გამოდით და ამას და იმას ვიზამთო, არავინ ამბობს, კონკრეტულად რითი იწყებს და რითი ამთავრებს, მაგრამ რაც ყველაზე მთავარია, როგორ გააკეთებენ ამას. ყველა ამბობს ძალიან მარტივ რამეს: მე რაღაცა ვიცი, მაგრამ  ჯერ, გამოდით და 3–4 დღეში დავდებ გეგმას. ამის კი არავის სჯერა, რადგან საზოგადოება ამბობს: მითხარი, დამარწმუნე და მერე გამოვალ.

მაინც რა უნდა თქვას ოპოზიციამ და რისკენ უნდა მოუწოდოს საზოგადოებას?

– არ ვიცი, ეგ ოპოზიციამ უნდა თქვას. ეს არ არის ჩემი კომპეტენცია და ამ მიმართულებით არ ვფიქრობ. თქვან წინასწარ გეგმა, დაარწმუნონ საზოგადოება და იქნებ, მართლაც გამოვიდეს ხალხი. ამის ნაცვლად, ყველა ამბობს, რომ: ჯიბეში ოქროს გასაღები მაქვს და თუ წამოხვალ – გაჩვენებ. შემდეგ, იმის ნაცვლად, რომ მართლა აჩვენოს, გადაგდების შანსი არის ძალიან დიდი.

ქართულ ოპოზიციაში ახალი სისხლი არ შემოდის, ახლაც ის ძალები მოქმედებენ, რომლებმაც თავის თავზე აიღეს პროცესებზე პასუხისმგებლობა და ბოლომდე ვერ მიიყვანეს. ახლა კი იმის ნაცვლად, რომ პირველ რიგში, ნდობის აღდგენაზე იმუშაონ, მუხტის აწევას ცდილობენ. თუ ვინმე ახალი გაჩნდა ქართულ პოლიტიკაში, ისინიც ძალიან უცნაურ კონსტრუქტივიზმს თამაშობენ და თავიანთი კონსტრუქციულობით, მგონი, ხელისუფლებასაც გადააჭარბეს.

„რვიანის“ მოლაპარაკებებს გულისხმობთ?

– „რვიანსაც“ ერთად არ დავაჯგუფებდი, იქაც არიან სხვადასხვა ტემპერამენტის ძალები. ოპოზიცია ორ უკიდურესობაშია გადავარდნილი და ძირითადად, იმით არიან დაკავებულები, რომ ერთმანეთს ჭკუა ასწავლონ.

„სახალხო კრებამ“ ბოლოს და ბოლოს, ბრძოლის ერთი გზა გაგვიმხილა – დაუმორჩილებლობა, მაგრამ რამდენად რეალურად მიგაჩნიათ კრების რესურსებით ამის გაკეთება?

– დაუმორჩილებლობა ყველა ადამიანის კონსტიტუციური უფლებაა, მაგრამ მთავარი ის კი არ არის, კრებამ გამოაცხადოს დამუმორჩილებლობა, მთავარია, რომ დაუმორჩილებლობა გადასდოს საზოგადოებას. ამის წინაპირობა დღესდღეობით არ იგრძნობა. რამდენიმე ათასი კაცის დაუმორჩილბობა ამ ხელისუფლებისთვის სულ არ წარმოადგენს პრობლემას. აქედან გამომდინარე, პირველი რიგის ამოცანაა, რომ პოლიტიკურმა ელიტამ მოახერხოს კომუნიკაციის აწყობა საზოგადოებასთან. ამას რუტინული შრომა სჭირდება – თუ მედია რესურსი არ გაქვს, რკინის ქალამანი უნდა ჩაიცვა და მიხვიდე ყველა მოქალაქესთან, თუ არ გაქვს ფინანსური რესურსი, რაღაცნაირად, საკუთარი რესურსებით უნდა შეძლო ამის გაკეთება და ა.შ. მთავარი ის არ არის, რომ ეთერიდან ეთერამდე ილაპარაკო და ერთ აქციაზე გააკეთო აქცენტი, არამედ ყველაფერი უნდა გააკეთო იმისთვის, რომ საზოგადოების ნდობა მოიპოვო. მხოლოდ ამის შემდეგ იქნება შესაძლებელი დაუმორჩილებლობაზე, ან სხვა რაიმე ნაბიჯის გადაგმაზე საუბარი.

მეორე უკიდურესობაა, როდესაც რაღაც საარჩევნო ციკლში შედიხარ, არჩევნებზე საუბრობ, მაგრამ ეს საუბარიც უცნაურად ვითარდება და არანაირი შედეგი ამას არ აქვს. ამის პარალელურად, ხელისუფლებას კიდევ თავისი პრობლემები და თავისი ფობიები აქვს. ანუ, ჩვენ მივიღეთ პოლიტიკური ელიტა, რომელიც მოწყვეტილია მთლიანად სახელმწიფოს, ხელისუფლება და ოპოზიცია შემომსხდარი არიან ოლიმპზე და ღმერთობანას გვეთამაშებიან.

ასეთ დროს ჩვეულებრივი მოკვდავები რას აკეთებენ?

– როდესაც ქვეყანაში უზარმაზარი ეკონომიკური, საგარეო, თუ საშინაო პოლიტიკური პრობლემებია, რაც სოციალურ პრობლემებში იყრის თავს, ხოლო შიდა პოლიტიკურ ელიტას არ აქვს რესურსები, რომ პროცესებს მიმართულება მისცეს, ბუნებრივია, ქვეყანა გარედან მანიპულაციების არეალად რჩება. ჩვენ კი უნდა ვიჯდეთ და ვუყუროთ გარედან ვინ ვის მოერევა. ეს ომი კი დაწყებულია და, ან მორევით დამთავრდება, ან გარიგებით. ნებისმიერ შემთხვევაში, ამას ჩვენთვის არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს, რადგან ჩვენ პროცესის მონაწილეები არ ვართ.

ანუ, ბიძიები სადღაც ჯდებიან, რაღაცაზე ვაჭრობენ და ჩვენ სამწუხაროდ, დასახურდავებელ არეალად გადავიქეცით. თუ ბასის მიერ ჰოულბრუკისადმი მიწერილი წერილი მართალია, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ხელისუფლებაც ასე ფიქრობს.

ანუ, თქვენ ამბობთ, რომ პოლიტიკურ ძალებს მხოლოდ გარე ძალებზე აქვთ სწორება და ის, რაც ქვეყნის შიგნით ხდება ფარსია?

– გამომდინარე იქედან, რომ პოლიტიკური პროცესების ინიცირება შიგნიდან ვერ ხერხდება და გარედან არის მართული, პოლიტიკური ძალებიც გარე ძალებზე სწორებით ჯგუფდებიან. ორი პოლიტიკური დეფილე მიმდინერეობს ორ დედაქალაქში – ერთ ნაწილს მოსკოვში აქვს კასტინგი გამოცხადებული, ხოლო მეორე ნაწილს – ვაშინგტონში, არა მე უფრო ლამაზი ვარ და არა – მეო.

ამ ორ დედაქალაქში ჯერ არ ჩამოყალიბებულან, რადგან არ ჩქარობენ და ჯერ, ერთმანეთში ვაჭრობენ. ბოლოს კი ისე მოხდება, რომ კარგ ვარიანტში, ორივე მხარეს ვინც უფრო ლამაზი მოეჩვენება ის დარჩება, ან თუ არა და თავის ყოჩებს დაატაკებენ ერთმანეთს. შიგნით კი, ჩვენ რომ ჩვენს თავს და ქვეყანას მივხედოთ, ამაზე არცერთი პოლიტიკური ძალა არ ფიქრობს. საზოგადოება არავის აინტერესებს. ხელისუფლება სოციალურ ტერორზეა გადასული – ყველაფერი ძვირდება, ოპოზიცია კი გარე ძალებს ეზომება, რომლებიც ბოლოს, მარიონეტებად გამოიყენებს მათ ამ თამაშში.

რა შეეხება დაპირებებს, ეს არის ფარსი, თუ ოპოზიცია საკუთარი ილუზიების ტყვეობაშია?

– დაპირებები კარგია, მაგრამ თუ მასაც მოაყოლებენ როგორ გააკეთებენ და ამაში დაარწმუნებენ საზოგადოებას – სხვაა. პროცესი კი ზუსტად ისე ვითარდება, როგორც უკვე გითხარით. ქმედებების იმიტაცია მათ სჭირდებათ არა ქართული საზოგადოებისთვის, არამედ ვიღაცისთვის რაღაცის დასამტკიცებლად. ერთი, რომ აქ გააქტიურდება რაღაც მიმართულებით, მეორე შესაბამის დედაქალაქში გარბის – არა მე უფრო მაგარი ვარო. დააკვირდით პოლიტიკური ძალების მოძრაობის მარშრუტებს და ყველაფერი ნათელია. გამოცხადებულია დიდი კასტინგი და ეზომებიან ყველას გარდა ქართული საზოგადოებისა.

და, ასე მივალთ 2013 წლამდე?

– პოლიტიკური ელიტა იმდენად მოწყდა საზოგადოებას, ხოლო ქვეყანას სახელმწიფოებრივად იმდენად დიდი პრობლემები აქვს, რომ ვფიქრობ, 2013 წლამდე შეიძლება ყველაფერი შეიცვალოს, რადგან გარე რისკები სულ უფრო იზრდება. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ 2013 წლამდე მოსკოვშია არჩევნები და, როგორ ფიქრობთ, მოსკოვი, რომელიც ყოველდღიურად ძალებს იკრებს, ხოლო ვაშინგტონი უზარმაზარი დარტყმის ქვეშაა, რისი შედეგების გაზომვა დღეს რთულია, როგორ განვითარდება მოვლენები? კიდევ რა სკანდალებთან გვექნება საქმე არავინ იცის, ხოლო რუსეთი ამას ყველაფერს კარგად გრძნობს და გადამწყვეტ შეტევაზეც გადადის.

საქართველო მათთვის არის მშვენიერი „თეთრი ცხენი“, რომლის მეშვეობით მშვენივრად შევლენ კრემლში გამარჯვებულის პოზაში. ეს ხდება იმ ფონზე, როდესაც მედვედევი აცხადებს, რომ გახდა სიტყვის თავისუფლებისთვის მებრძოლი. როგორ ფიქრობთ, შემთხვევით ხდება ეს ყველაფერი? დღეს ფაქტობრივად დაიწყო ვაშინგტონის დასუსტების და რუსეთის გაძლიერების ახალი ეტაპი, იმის მიუხედავად, რაც არ უნდა ბევრი ვილაპარაკოთ, რომ რუსები სულელები არიან. ამ დროს, თავს იშტერებენ თორემ შტერები სულაც არ არიან და ვფიქრობ, რომ Wikileaks–ის ეს სცენარი მოსკოვშია დაწერილი. თუმცა, აუცილებელი არ არის, რომ ეს პროცესი ერთი ან მეორე მხარის დამარცხებით დასრულდეს, უბრალოდ მოხდება ძალების გათანაბრება და მერე გაყოფა.

იმის ნაცვლად, რომ ჩვენ ჩვენს თავს მივხედოთ, ჩვენს სახელმწიფოს მივხედოთ და პოლიტიკურ სპექტრმა საზოგადოებასთან ერთად ეძებოს გამოსავალი,  პოლიტიკოსები დაკავებულები არიან პროდასავლური თუ პრორუსული პოზის შერჩევით. ვინ არიან პროდასავლელები – „ქრისტიან დემოკრატები“? ეს ხომ სასაცილოა. არ გახსოვთ საზოგადოებას არჩევნების წინ ტარიფებზე როგორ ელაპარაკებოდნენ? ისინი საზოგადოებას ცინიკურად აღიქვამენ და მათთვის საზოგადოება არის ხმები და მეტი არაფერი. აქედან გამომდინარე, როგორ უნდა ააწყონ კომუნიკაცია საზოგადოებასთან? ამიტომაც ფიქრობენ – მოდი, ვიღაცას გავუგორებ კოჭს, რომ იქნება დამნიშნოს. თუ იმის ილუზია აქვთ, რომ ვაშინგტონი დანიშნავს ვინმეს, გავიდა ის დრო, როცა ვაშინგტონიდან საქართველოში ერთპიროვნულად შეიძლებოდა ვინმეს დანიშვნა ხელისუფლად. სამწუხაროდ, რუსეთი შემოვიდა და ის არსად წავა.

„სახალხო კრებით“ დავიწყეთ და იქ თემას დავუბრუნდეთ –კრებასთან „ფორუმის“ ურთიერთობა და ამ ფონზე პარტიის შიგნით მიმდინარე პროცესები უცნაურად არ გეჩვენებათ?

– ეს იმდენად წვრილმანი საკითხია, რაზეც ვისაუბრეთ, რომ არც ღირს ამაზე საუბარი. ამ ყველაფერს სახელმწიფოებრივად არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს.

შესაძლოა, ეს ტაქტიკური და წვრილმანი საკითხებია, მაგრამ ეს ერთ–ერთი პოლიტიკური ძალაა, რომელმაც პოლიტიკური პროცესები უნდა შექმნას ქვეყანაში და მათ საზოგადოება უყურებს. პოლიტიკური პარტიების ქმედებებით ხდება საზოგადოებაში ნიჰილიზმის დათესვა, რამაც მიგვიყვანა იმ პროცესამდე, რაზეც თქვენ საუბრობთ და შეიძლება ეს წვრილმანი იყოს?

– ნიჰილიზმის დათესვა ზემოლოდინების შექმნას მოსდევ. „სახალხო კრების“ მონაწილეების მიმართ, ჩემი უღრმესი პატივისცემის მიუხედავად (ნონა გაფრინდაშვილი, ცოცხალთა შორის, ჩემთვის არის ყველაზე დიდი ქართველი), „სახალხო კრებამაც“ შექმნა ზემოლოდინები და მას კიდევ ერთხელ მოჰყვა იმედგაცრუება. კიდევ რამდენჯერ შეიძლება ქართველი ხალხით მანიპულირება? არ ვიცი, ეს ყველაფერი შეგნებულად ხდება თუ ჩვენ საკუთარ შეცდომებზე ვერაფერს  ვსწავლობთ, მაგრამ დამიჯერეთ, შედეგის თვალსაზრისით, ამას არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს.

როგორ ფიქრობთ, „რვიანის“ მოლაპარაკებებიც უშედეგოდ დასრულდება?

– მნიშვნელობა ნებისმიერ ქმედებას აქვს. საარჩევნო გარემო რომ გასაუმჯობესებელია ამაზე ორი აზრი არ არსებობს. იმის მიუხედავად, მე სკეპტიკურად ვუყურებ ამ პროცესს თუ არა, უნდა იჯდნენ და საუბრობდნენ, რადგან ეს არის პროცესი. თუმცა, რა შუალედური გადაწყვეტილებაც უნდა მიიღონ, ეს ვითარებას არ შეცვლის. დღეს ხელისუფლებას არ აქვს იმის ფუფუნება, რომ დემოკრატიზაციის რეალური პროცესი დაიწყოს. დღეს სიტუაცია ისეთ ფაზაში შევიდა, რომ ხელისუფლების დათმობა სიცოცხლის დათმობის ტოლფასია. შესაძლოა, მათ ამის სურვილი აქვთ კიდეც, მაგრამ ისინი დღეს სისტემის მძევლები არიან და მათ სისტემა დათმობის საშუალებას არ მისცემს.