«თავისუფალი საქართველოს» დამფუძნებელს მას შემდეგ ვესაუბრე, როცა არასაპარლამენტო ოპოზიციის წარმომადგენლებთან ერთად, ეუთო-ს საპარლამენტო ასამბლეის პრეზიდენტს შეხვდა. «საუბრის თემა ყველას თავისი ჰქონდა, ჩვენ 26 მაისის ტრაგედიაზე ვისაუბრეთ. მას ავუხსენი ძირითადი სამართლებრივი მხარეები და ვთხოვეთ ეუთო-ს, დააწესოს მონიტორინგი ამ საკითხის გამოძიებაზე, ვინაიდან, როგორც ჩანს, საქართველოს ხელისუფლება არანაირი გამოძიების ჩატარებას არ აპირებს», - მითხრა კახა კუკავამ.
შეძელით ეუთო-ს შეშფოთება, ბატონო კახა?
- ვერ ვიტყვი, აღშფოთდნენ თუ შეშფოთდნენ, მაგრამ ბატონმა პრეზიდენტმა თქვა, რომ უკვე ჰქონდა ამ საკითხზე საქართველოს ხელისუფლებასთან საუბარი, რომელსაც თავისი რეკომენდაცია გადასცა, თუმცა იმის თქმა, რომ ხელისუფლება ამ რეკომენდაციას გაითვალისწინებს თუ არა, იცით, რომ რთულია.
ეგ ვიცი, მაგრამ ამ დღეებში განაცხადეთ, შემიძლია, ვთქვა, რომ ამერიკის საგარეო პოლიტიკა გაცილებით სისხლიანია, ვიდრე - საბჭოურიო. ვის აამეთ ამ განცხადებით?
- (იცინის) არა, ეს ფაქტია. არ ვიცი, რომელი უფრო რეაქციულია, მაგრამ პრინციპი ერთი და იგივეა - დიდი იმპერიები და სახელმწიფოები თავიანთ საგარეო პოლიტიკას ხშირად კეთილშობილური იდეებით ნიღბავენ. საბჭოთა კვშირი ამბობდა, რომ ინტერნაციონალურ ვალს იხდიდა მოძმე მშრომელი ხალხის წინაშე. შეერთებული შტატები ამბობს, რომ მთელ მსოფლიოში მხარს, ასე ვთქვათ, დემოკრატიას, ლიბერალიზმსა და თავისუფლებას უჭერს, თუმცა ეს დიდი იმპერიები, რეალურად, მხოლოდ იმით არიან დაკავებულნი, რომ თავიანთი კოლონიური რეჟიმები დაამყარონ დამოუკიდებელ ქვეყნებში. ჩვენთვის, საქართველოსთვის, ისევე, როგორც ნებისმიერი პატარა ქვეყნისთვის, თანაბრად მიუღებელია, თუ რომელი იმპერია დაამყარებს კოლონიურ რეჟიმს საქართველოს ტერიტორიაზე.
ამერიკა, ალბათ, მას შემდეგ აითვალწუნეთ, რაც დღის წესრიგშიი ჯონ ბასის ყბადაღებული „მწვანე შუქი“ დადგა, არა? ისე, ჯერ ირაკლი ოქრუაშვილმა სცადა «ონკანის გადაკეტვა», ახლა გოგა ხაინდრავა მოუწოდებს აშშ-ს ელჩს, რომ საქართველო დატოვოს. რა ხდება, პირი შეკარით?
- მხოლოდ ამ განცხადებას კი არა, მთელ ამერიკულ პოლიტიკას ვგულისხმობ, დაწყებულს 1992 წლიდან, როდესაც ამერიკელებმა მხარი დაუჭირეს გადატრიალებას კანონიერი პრეზიდენტის, ზვიად გამსახურდიას წინააღმდეგ. იმ დღიდან მოყოლებული, დემოკრატიას საქართველოში არც რუსეთი და სსრკ უჭერდა მხარს და არც - ამერიკის შეერთებული შტატები. ჩვენ თუ არ ვუთხარით საზოგადოებას სიმართლე, მაშ, ვინ უნდა უთხრას? ფაქტია, რომ 26 მაისს ხელისუფლება ზღვარს გადავიდა. სისხლიანი სასაკლაოს შემდეგ, რომელიც ხელისუფლებამ მოაწყო, შეერთებულმა შტატების ელჩმა გააკეთა ძალზე არამეგობრული განცხადება საქართველოს მიმართ. ჩვენ შეიძლება, პატარა ქვეყანა ვართ და შეერთებული შტატები დიდი იმპერიაა, მაგრამ ჩვენც გაგვაჩნია ჩვენი ღირსება. როდესაც ელჩი გეტყვის, ძალიან კარგია, თავში რომ გირტყამენ და ეს დემოკრატიააო, ამას ნამდვილად ვერ მივიღებთ. მან თქვა, რომ არსებობდა სამართლებრივი საფუძველი იმ ყველაფრისათვის, რაც ხელისუფლებამ ჩაიდინა. ხელისუფლებამ კი, ჩაიდინა მშვიდობიანი მანიფესტანტების მკვლელობა და ასეულობით ადამიანის ცემა, წამება და დაკავება.
ბატონმა ელჩმა ისიც თქვა, ადგილი ჰქონდა ძალის გადამეტებას და აუცილებელია ამ საქმეზე გამოძიების დაწყებაო...
- ბასმა ეს განცხადება გააკეთა რამდენიმე დღის შემდეგ, როდესაც, როგორც ჩანს, ნახა, თუ რა უარყოფითი გამოხმაურება მოჰყვა მის განცხადებას.
გიგი უგულავას განცხადებას როგორ აფასებთ, პოლიციელები მას შემდეგ გაბრაზდნენ, რაც ესკორტმა 10 პოლიციელს გადაუარა და ასე სასტიკადაც ამიტომ გაუსწორდნენ ხალხსო. გამოდის, პოლიცია ქუჩის ბიჭივით იქცევა?
- უგულავამ, პრაქტიკულად, დაადასტურა ის ინფორმაცია, რასაც ჩვენ ვამბობთ, რომ ეს იყო, მართლაც, შურისძიების ოპერაცია და არა - აქციის დაშლის გადაწყვეტილება. პოლიცია ადამიანების ცემა-წამებას ისახავდა მიზნად, მაგრამ რაშიც არ დავეთანხმები უგულავას, ისაა, რომ ეს არანაირ კავშირში არ ყოფილა პოლიციელის მკვლელობასთან იმიტომ, რომ აქციის დაშლის ოპერაცია თავიდანვე დაიწყო ბარბაროსული მეთოდებით, ანუ პოლიციელებს თავიდანვე მიღებული ჰქონდათ გადაწყვეტილება, მოქცეულიყვნენ ისე, როგორც იქცეოდნენ. მე იქ ვიყავი, არაერთი ვიდეოც არსებობს 26 მაისის ღამეს გადაღებული და, მგონი, არავის დაუფიქსირებია, რომ პოლიციელები თავიდან იქცეოდნენ კორექტულად და მერე არაკორექტულები გახდნენ. ის, რომ კორიდორი არ დატოვეს გასასვლელად, მგონი, შუა გზაზე არ მიუღიათ ეს გადაწყვეტილება. თავიდანვე პოლიცია მობილიზებული იყო ყველა მხრიდან. რაც შეეხება პოლიციელ მასურაშვილს, თუ ჩატარდება დამოუკიდებელი გამოძიება, გაირკვევა სიმართლე.
რა სიმართლე?
- სერიოზული ეჭვი მაქვს, რომ მის გარდაცვალებას სერიოზულად წაეხმარა შინაგან საქმეთა სამინისტრო, ანუ იქ რომ პოლიციელი უნდა დაღუპულიყო, ეს იყო წინასწარ დაგეგმილი პიარის ნაწილი, რაზეც უგულავა საუბრობს, იმისთვის, რომ ხელისუფლებას გადაეფარა თავის მიმართ უარყოფითი განწყობები. მას აწყობდა პოლიციელის სიკვდილი. თუ გახსოვთ, მშვიდობიანი მომიტინგეები ლამის ერთი კვირის შემდეგ იპოვეს მაღაზიის თავზე, ხოლო პოლიციელის გარდაცვალების შესახებ ინფორმაცია პირველივე წუთებიდან მიდიოდა. როდესაც სპეცრაზმი შემოვარდა რუსთაველის გამზირზე, უკვე ყვიროდნენ, სამი პოლიციელია მოკლულიო. საიდან ეს? ან სად წავიდა დანარჩენი ორი? ანუ წინასწარ იყო დაგეგმილი, ყოველ შემთხვევაში, ამის სერიოზული ეჭვი არსებობს, რომ პოლიციელი უნდა დაღუპულიყო.
კი მაგრამ, ის ადამიანი ხომ, როგორც ამბობენ, ნინო ბურჯანაძის ესკორტს ემსხვერპლა?
- რა როლი შეასრულა ამაში კონკრეტულად ბურჯანაძის ესკორტმა, ეს ცალკე კვლევა-ძიების საგანია, თუმცა პირველი ვერსია, თითქოს ესკორტი შეიჭრა პოლიციელების მასაში, არასწორია და ნამდვილად ასე არ ყოფილა. ესკორტი ნამდვილად მიზნად არ ისახავდა ვინმეს მკვლელობას, უბრალოდ, ესკორტს პირდაპირ შეახტნენ პოლიციელები და მერე რა მოხდა, სხვადასხვა კამერაზე სხვადასხვანაირად ჩანს და ამაზე უნდა ჩატარდეს დამოუკიდებელი გამოძიება. ეს პოლიციელი ბურჯანაძის ესკორტს რომ მოეკლა, ამ საქმეს სოდ-ი და კუდ-ი კი არ გამოიძიებდა, არამედ, დათანხმდებოდა ხელისუფლება და, მართლაც, შეიქმნებოდა დამოუკიდებელი საგამოძიებო კომისია და მაშინ ხელისუფლებას არაფერი დასამალი არ ექნებოდა.
თქვენ როგორ მოხვდით რუსთაველზე?
- დარბევამდე რამდენიმე საათით ადრე, ანუ მას შემდეგ, რაც გამოცხადდა, რომ უნდა მოხდეს აქციის დარბევა, მე იქ მივედი ჩემს მეგობრებთან ერთად და მცემეს კიდეც ისევე, როგორც - სხვა დაკავებულები.
როგორ ახსნით ბადრი ბიწაძის გაუჩინარებას? ხელისუფლების დახმარების გარეშე შეძლებდა საზღვრის დატოვებას? თუ, როგორც ბურჯანაძე აცხადებდა აქციებზე, მართლაც, ჰყავდათ მათ მხარდამჭერები პოლიციელთა რიგებში?
- ის ინფორმაცია, რომ ბურჯანაძეს ჰქონდა პოლიციელთა მხარდაჭერის იმედი, ცრუ გამოდგა. წინასწარ იყო გამიზნული, რომ ბადრი ბიწაძე არ უნდა დაეპატიმრებინათ. ხელისუფლებისთვის ეს საქმე პროპაგანდააა და არა - სს საქმის გამოძიება. მისთვის მთავარი იყო, ეთქვა, რომ საქმე აღიძრა, თორემ ბადრი ბიწაძის წინააღმდეგ, რა თქმა უნდა, რეალურად არ აპირებენ არანაირი გამოძიების წარმოებას იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ საქმეში სახელმწიფო გადატრიალების არანაირი მასალები, მტკიცებულება არ არსებობს. ასე რომ, თუკი ბიწაძეს დააპატიმრებენ, იძულებულნი იქნებიან, ეს ამტკიცონ და ახლა თავს გაცილებით კომფორტულად გრძნობენ - ტელევიზიებით გაიძახიან, ბიწაძე იძებნებაო, მაგრამ სასამართლო და გამოძიება, ბუნებრივია, არ მიმდინარეობს იმის გამო, რომ ბრალდებული დაკავებული არაა. ესეც ადასტურებს, რომ ხელისუფლების ამოცანა იყო პიარი და პროპაგანდა. იგივე შეიძლება ითქვას ბურჯანაძეზე - ხელისუფლება ყველა სატელევიზიო არხით ამბობს, რუსეთთან ერთად გეგმავდა სახელმწიფო გადატრიალბასო და რატომაა მაშინ საკუთარ ოფისში და არა - საკანში? ეს არის პროპაგანდა და ამის მიღმა არაფერი დგას.
თუმცა, ხელისუფლებას რომ უნდოდეს, პოლიტიზებული სასამართლოს პირობებში არ გაუჭირდებოდა საქმის შეთითხვნაც...
- რა თქმა უნდა, ხელისუფლებას ამ სასამართლოსთან პრობლემა არ აქვს. პრობლემა ისაა, რომ მან ეს მტკიცებულებები შემდგომ უნდა წარუდგინოს საერთაშორისო ორგანიზაციებს იმიტომ, რომ ბუნებრივია, როდესაც მაღალი რანგის პოლიტიკოსს აპატიმრებენ, ეს საქმე ავტომატურად ექცევა უფლებადამცავი საერთაშორისო ორგანიზაციების ყურადღების ქვეშ.
ბატონო კახა, ამბობთ, ეს რეჟიმი მხოლოდ რევოლუციის გზით უნდა შეიცვალოსო. დავუშვათ, გადადგა სააკაშვილი და იგი დროებით პრემიერმა შეცვალა, ანუ არჩევნებამდე სიები ხომ კვლავ მერაბიშვილის ხელში იქნება და ამავე საარჩევნო კოდექსით ჩატარებული არჩევნები რა ბედენაა?
- საარჩევნო კოდექსში არანაირი პრობლემა არაა. პრობლემა სხვა რამეშია. სსრკ-ს დაშლის შემდეგ, კომუნისტები ხელისუფლებიდან ახალი საარჩევნო კოდექსით კი არ წასულან, არამედ, რეჟიმები შეიცვალა. დღეს მთავარი პრობლემა ის კი არაა, ბიომეტრიული პასპორტი გაიცემა თუ არა. 1990 წელს ისე ჩატარდა საქართველოში თავისუფალი არჩევნები, რომ ბიომეტრიული პასპორტები კი არა, მგონი, ხელნაწერი პასპორტებით დადიოდა მთელი საქართველო. პრობლემა რეჟიმშია. რეჟიმი არის სახელისუფლებო ტელევიზიები, შსს-ს თვითნებობა, ბიზნესის რეკეტი. ამას ვერანაირი კანონი ვერასდროს ვერ გამოასწორებს. ამას გამოასწორებს რეჟიმის ცვლილება. ამიტომ ილუზიაა, რომ საარჩევნო კოდექსის ცვლილების შემთხვევაში, ჩვენ ხელისუფლებისთვის არჩევნების მოგების შანსი გვექნება, ეს არ არსებობს. მსოფლიოში ერთი პრეცედენტიც არ არსებობს, რომ რეჟიმმა არჩევნები წააგოს ძალიან მარტივი მიზეზების გამო: ხომ ვნახეთ, რეჟიმმა რა მეთოდები გამოიყენა 26 მაისს? - პირდაპირ ხოცავდა ადამიანებს რუსთაველის გამზირზე. მაინტერესებს, რომ დაიწყებენ მაგალითად, გურჯაანის საარჩევნო ოლქის რომელიღაც უბანზე ჩვენი დამკვირვებლების ცემას, წამებას და ფიზიკურ განადგურებას, რა უშველით მაგათ, საარჩევნო კოდექსი თუ სასამართლოში შეტანული საჩივარი? ეს ილუზიაა. რეჟიმის შეცვლა რევოლუციით შესაძლებელია არა მარტო საქართველოში. რეჟიმი თუ არის რეჟიმი, ის შეიძლება მხოლოდ რევოლუციით შეიცვალოს.
რევოლუციას ხალხის მხარდაჭერა სჭირდება, თუმცა «მაისის ბუნტმა» აჩვენა, რომ ამის მოსურნეთა რიცხვი არცთუ მრავალრიცხოვანია...
- ხელისუფლებას თუ არ უნდა თავისუფალი არჩევნები, ის არ ჩატარდება, ამას კოდექსი როგორ შეაჩერებს? მაგალითად, ვანო მიცემს დავალებას თავის პოლიციის მოხელეებს, ჩამოუარეთ ოპოზიციას ყველა რაიონში, აიყვანეთ მათი აქტივისტები და მაგრად დათუთქეთო. როგორც ხდებოდა ყოველთვის საპრეზიდენტო არჩევნებზე. რას უზამს ამას ახლა საარჩევნო კოდექსი?
სოციალურ ქსელში დასმულ შეკითხვაზე, ვის ისურვებდით პრეზიდენტადო, თქვენ მხარი ლევან გაჩეჩილაძის კანდიდატურას დაუჭირეთ. ასე დარწმუნებული ხართ მის შესაძლებლობებში?
- დიახ, იქ ჩამოთვლილ კანდიდატებს არც შევადრი ლევან გაჩეჩილაძეს.
ანუ, უარესებს შორის ყველაზე საუკეთესო აღმოჩნდა?
- კი.
ბატონო კახა, როგორ აფასებთ ბურჯანაძე-გაჩეჩილაძის ე.წ. შერიგებას? თქვენი აზრით, გაჩეჩილაძის იმიჯზე ამან კარგად იმოქმედა?
- მგონია, რომ ეს სწორი ნაბიჯი იყო და მომავალშიც ნებისმიერი ტიპის კოორდინაცია ოპოზიციის შიგნით ერთადერთი სწორი ნაბიჯია რეჟიმის წინააღმდეგ ბრძოლაში. შესაძლოა, არც იყვნენ ისინი გულწრფელები, მაგრამ მათი პირადი გრძნობები ნაკლებად მაინტერესებს. მე, როგორც რეჟიმის მოწინააღმდეგეს, მინდა და მირჩევნია, ყველა პოლიტიკური ძალა გაერთიანებული იყოს სააკაშვილის წინააღმდეგ.
ლევან გაჩეჩილაძემაც მოუწოდა ოპოზიციას, გავერთიანდეთო. ცოტა უცნაური ხომ არაა მსგავსი მოწოდება ისეთი ადამიანისგან, რომელიც პარტიიდან პარტიაში გადადის და ხშირად იცვლის პოზიციას?
- ამას რაღაც გარკვეული ობიექტური მიზეზები აქვს. კი, გეთანხმებით, რომ ეს გარკვეულ კითხვებს აჩენს, მაგრამ ლევანმა „ქართული პარტია“ დატოვა სწორედ იმის გამო, რომ ეს პარტია იყო ოპოზიციური ერთიანობის წინააღმდეგი. 25 მაისს ლევან გაჩეჩილაძე უჭერდა მხარს, რომ გამართულიყო ერთობლივი ოპოზიციური აქცია. „ქართული პარტია“ იყო ამის წინააღმდეგი და მას სურდა საკუთარი პარტიული აქციის გამართვა. ეს იყო განხეთქილების ძირითადი მიზეზი იმ ეტაპზე. მერე რა მოხდა, აღარ ვიცი. გაერთიანება ჩვენი მოთხოვნაცაა, თუმცა მოხდება თუ არა, ძნელი სათქმელია, ვინაიდან ძალიან განსხვავებული და ჭრელია ოპოზიციური სპექტრი.
ბატონო კახა, ლუსტრაციის კანონზე რა აზრის ხართ? ამბობენ, ხელისუფლება მას, უმეტესწილად, პოლიტიკური მიზნებისთვის გამოიყენებსო...
- რა თქმა უნდა, ასე იქნება. ეს ისტერიკის, რაღაც პროპაგანდის ნაწილია, ვიღაცას რეალურად ეგონოს, რომ ლუსტრაციის პროცედურა ამოქმედდება.
ხომ არ გიფიქრიათ, რომ თუ დასჭირდათ, ამ კანონს თქვენს წინააღმდეგაც აამუშავებენ? ვგულისხმობ თქვენს რევოლუციამდელ საქმიანობას სპეცსამსახურში...
- ამას არანაირი ლუსტრირების კანონი არ სჭირდება. მე არც ვმალავ, რომ ვმუშაობდი დამოუკიდებელი საქართველოს და არა - სსრკ-ს, სახელმწიფო დაცვის სპეცსამსახურში. ეს ჩემს ბიოგრაფიაში მიწერია და ამას ლუსტრაციის კანონი არ სჭირდება. ვფიქრობ, ძალიან ღირსეულადაც ვმსახურობდი. თუ რამე დარღვევა, ან ანტიკონსტიტუციური ნაბიჯი მქონდა გადადგმული, საქართველოს ხელისუფლება ამდენ წელიწადში როგორმე გამოაქვეყნებდა კონკრეტულ მასალას.
ზოგიერთები მიანიშნებენ, კახა კუკავა მოსმენებზე მუშაობდაო...
- სად არის, თქვან ერთი ადამიანის სახელი და გვარი მაინც, ვისაც მოვუსმინე? სახლში ხომ არ მიმქონდა ის მოსმენები?
ასლან აბაშიძისა და ნინო ბურჯანაძის საუბრის ჩანაწერის ავტორი ვინ იყო?
- ეს სრული სისულელეა იმიტომ, რომ ეგ ჩანაწერი გაკეთებულია 2003 წლის ბოლოს და 2004 წლის დასაწყისში, მე კი, ამ სამსახურში 1999-2001 წლებში ვმუშაობდი.
