არაბთა გაერთიანებულ საემიროებში, სომხეთისა და აზერბაიჯანის ლიდერებს შორის პირდაპირი მოლაპარაკებების ერთ-ერთი მთავარი თემა ზანგეზურის დერეფნის გახსნა იყო. მათი შედეგების შემდეგ, სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ, მნაცაკან საფარიანმა განაცხადა: „ერევანი განიხილავს გზის ამ მონაკვეთზე კონტროლის შეერთებულ შტატებში გადაცემის შესაძლებლობას“.
თუმცა, კონკრეტულ შეთანხმებებზე საუბარი ჯერ არ არის. სომხური მხარე ფრთხილი განცხადებებით შემოიფარგლება. „თუ ეს სრულად შეესაბამება ჩვენს მიერ გამოცხადებულ პრინციპებს, მისი განხორციელება შესაძლებელია“, - ხაზგასმით აღნიშნა დიპლომატმა.

აშშ, ასევე, მხოლოდ პროცესში, ზოგად ინტერესზე საუბრობს - სატრანსპორტო მარშრუტის განბლოკვის ოფიციალური დადასტურება არ არსებობს. „შეერთებული შტატები მხარს უჭერს სამხრეთ კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობის განმტკიცების მცდელობებს. ჩვენ არ გვაქვს ინფორმაცია, რომლის გაზიარებაც შეგვეძლო პრესაში გამოქვეყნებულ პუბლიკაციებთან დაკავშირებით“, - განაცხადა სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსამსახურის წარმომადგენელმა პასუხად.

თუმცა, მედია სულ უფრო ხშირად განიხილავს სომხეთის პოზიციის ცვლილებას. თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა აღნიშნა, რომ ერევანი უფრო მოქნილი გახდა „ეკონომიკურ ინტეგრაციაში მონაწილეობისადმი მიდგომაში“. „ზანგეზურის დერეფანი ახალ შესაძლებლობებს მოუტანს არა მხოლოდ აზერბაიჯანს, არამედ, მთელ რეგიონს“, - განაცხადა თურქეთის ლიდერმა და მარშრუტს „არა მხოლოდ გეოპოლიტიკური, არამედ გეოეკონომიკური რევოლუციის ნაწილი“ უწოდა.
ბაქოსა და ერევანს შორის მთავარი დავა არა იმდენად თავად მარშრუტს, არამედ მის სამართლებრივ სტატუსს ეხება. აზერბაიჯანი ექსტრატერიტორიულობაზე დაჟინებით მოითხოვს, რათა ნახიჭევანში და ნახიჭევანიდან მიმავამა ტრანსპორტმა და ტვირთმა სომხეთის კონტროლის გარეშე გაიაროს. სომხეთი ამას მიუღებლად მიიჩნევს.

სომეხი ჟურნალისტი და ბლოგერი, რომან ბაღდასარიანი TRT-სთან საუბარში, ერევნისთვის ფუნდამენტურ საკითხს უსვამს ხაზს: ბაქო „დერეფანზე“ საუბრობს, ერევანი კი - სომხეთის სრული სუვერენიტეტის ქვეშ მყოფ „გზაზე“.

„სომხეთი არ აღიარებს არცერთ „დერეფანს“, აღნიშნავს სააგენტოს წყარო. „ჩვენ ვსაუბრობთ გზაზე, რომელიც უნდა გაიხსნას იმავე პირობებით, როგორც სხვები - „მსოფლიოს გზაჯვარედინის“ პროექტის ფარგლებში“.

მისი თქმით, თითოეული მხარე დამოუკიდებლად ააშენებს მარშრუტის თავის ნაწილს და დამოუკიდებლად აკრეფს გადასახადებს. პოლიტიკური შეთანხმების შემთხვევაში, განხორციელებას დაახლოებით წელიწად-ნახევარი დასჭირდება.

თოვლის ბურთის ეფექტი

ყარაბაღის მეორე ომისთანავე, რუსეთი იმედოვნებდა, რომ ამ მარშრუტს თავისი სასაზღვრო დაცვისა და სამშვიდობო ძალების მეშვეობით გააკონტროლებდა. ეს გათვალისწინებული იყო 2020 წლის სამმხრივი შეთანხმების მე-9 პუნქტით. თუმცა, ეს იდეა არასოდეს განხორციელებულა. ბაღდასარიანი მიიჩნევს, რომ ამერიკული კომპანიებისთვის კონტროლის გადაცემამ, შესაძლოა, რუსეთის სტრატეგიულად განდევნა სამხრეთ კავკასიის მთავარი ლოგისტიკური ცენტრიდან ნიშნავდეს.

პოლიტიკური გართულებების მიუხედავად, მარშრუტის ეკონომიკური პოტენციალი უზარმაზარია. ბაღდასარიანის თქმით, შესაძლოა, გზის გახსნამ ვაჭრობის გაძლიერება, მიწოდების ჯაჭვების შემცირება და სომხეთის გარე ზეწოლაზე დამოკიდებულების შემცირება გამოიწვიოს.

„უფრო მეტიც, ეკონომიკური ეფექტი თოვლის გუნდას ჰგავს: რაც უფრო მეტი ადამიანი და კომპანია დაიწყებს მარშრუტის გამოყენებას, ხელმისაწვდომი ფასებისა და სწრაფი მიწოდების უპირატესობების შეფასების შემდეგ, მით უფრო მეტი მონაწილე შეუერთდება მას. დროთა განმავლობაში, ეს მარშრუტი რეგიონში მთავარ ლოგისტიკურ არტერიად იქცევა“, - დარწმუნებულია ის.

წყარო: https://trt.global/russian/article/391a57c56b0b