აშშ-ის მოკავშირეებს ევროპაში, არაერთგვაროვანი დამოკიდებულება აქვთ პუტინ-ტრამპის შეხვედრის 15 აგვისტოს, ალასკაში ჩატარების გადაწყვეტილებაზე. ისინი შიშობენ, რომ უკრაინის ბედი კიევისა და ბრიუსელის მონაწილეობის გარეშე გადაწყდება.

 „ახალი იალტა“ არ გვჭირდება

რუსეთისა და ამერიკის პრეზიდენტებს - ვლადიმერ პუტინსა და დონალდ ტრამპს შორის ალასკაში, პირადი მოლაპარაკებების გამართვის გადაწყვეტილებამ ვაშინგტონის ევროპელი მოკავშირეების არაერთგვაროვანი რეაქცია გამოიწვია.

ერთი მხრივ, ევროკავშირი დაიღალა უკრაინაში მიმდინარე ომით და სურს, რომ ის რაც შეიძლება მალე დასრულდეს. მეორე მხრივ, ბრიუსელი შეშინებულია სისხლისღვრის შეწყვეტის შესაძლო ფასით. მოკავშირეები ყველაზე მეტად შეშფოთებულნი არიან აშშ-ის პრეზიდენტის უხალისობით, გააცნოს მათ პუტინთან მოლაპარაკების პირობები. 

მოახლოებული სამიტის ადგილმდებარეობისა და თარიღის გამოცხადებიდან რამდენიმე საათში, საფრანგეთის პრეზიდენტმა ემანუელ მაკრონმა, დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა კირ სტარმერმა, იტალიის პრემიერ-მინისტრმა ჯორჯო მელონიმ, გერმანიის კანცლერმა ფრიდრიხ მერცმა, პოლონეთის პრემიერ-მინისტრმა დონალდ ტუსკმა, ფინეთის პრეზიდენტმა ალექსანდრ სტუბმა და ევროკომისიის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლაიენმა სწრაფად გამართეს მოლაპარაკებები და მიიღეს ერთობლივი განცხადება. ამ განცხადებაში ჩაწერეს პირობები, რომელთა მიხედვითაც მზად იქნებოდნენ დაემტკიცებინათ შეთანხმება. ამ შეთანხმების მიღწევა კი შესაძლებელი იქნებოდა აშშ-ისა და რუსეთის პრეზიდენტებს შორის.

პირველ რიგში, უკრაინაში მშვიდობისკენ მიმავალი გზა კიევის მონაწილეობის გარეშე ვერ განისაზღვრება. უკრაინას უნდა ჰქონდეს ვეტოს უფლება სამხედრო კონფლიქტის მოგვარებასთან დაკავშირებულ გადაწყვეტილებებზე და როგორც ესტონეთის პარლამენტის საერთაშორისო საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარემ, მარკო მიხელსონმა აღნიშნა, ალასკა არ უნდა იქცეს „ახალ იალტად“ - ანუ დიდმა ქვეყნებმა არ უნდა გადაწყვიტონ პატარების ბედი, როგორც ეს მოხდა 1945 წლის იალტის კონფერენციაზე, რომლის შედეგადაც, აღმოსავლეთ ევროპა საბჭოთა გავლენის სფეროში მოექცა.

მეორეც, უკრაინას უნდა მიეწოდოს „ძლიერი და საიმედო უსაფრთხოების გარანტიები“. განცხადებაში არ იყო ნახსენები ქვეყნის ნატო-ში შესაძლო გაწევრიანება, თუმცა უკრაინის ლიდერმა, ვოლოდიმირ ზელენსკიმ არაერთხელ განაცხადა, რომ უკრაინის ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში გაწევრიანებას უსაფრთხოების ერთადერთ ძლიერ გარანტიად მიიჩნევს. 

კიევი ამ საკითხთან დაკავშირებით, ურთიერთგამომრიცხავ სიგნალებს იღებს: პენტაგონის ხელმძღვანელმა, პიტ ჰეგსეთმა ევროპაში პირველი ვიზიტის დროს, ხაზგასმით აღნიშნა, რომ უკრაინის ნატო-ში გაწევრიანებას არარეალურად მიიჩნევს და ბრიუსელმა ეს არ გააპროტესტა. თუმცა, რამდენიმე თვის შემდეგ, ნატო-ს გენერალურმა მდივანმა, მარკ რუტემ განაცხადა, რომ ალიანსის კარები უკრაინისთვის ყოველთვის ღიაა.

მესამე, განცხადებაში ნათქვამია, რომ „მოლაპარაკებების საწყისი წერტილი“ უნდა იყოს ცეცხლის შეწყვეტა ამჟამინდელი შეხების ხაზის გასწვრივ, რაც ნიშნავს ჯერ ზავს და შემდეგ ყველაფერს. სტამბოლში გამართულ მოლაპარაკებებზე რუსეთმა საპირისპირო პოზიცია დაიკავა: ჯერ უნდა აღმოიფხვრას ის, რასაც კრემლი კონფლიქტის ძირეულ მიზეზებად მიიჩნევს და შემდეგ უნდა ისაუბრონ საბრძოლო მოქმედებების დასრულებაზე.

გარდა ამისა, დოკუმენტი ხაზს უსვამს აშშ-ის ევროპელი მოკავშირეების ურყევ ერთგულებას „უკრაინის სუვერენიტეტის, დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის“ მიმართ. ამერიკული მედიის ცნობით, რომელიც ევროკავშირში არსებულ წყაროებზე დაყრდნობით იუწყება, ბრიუსელი და კიევი ტრამპს ურჩევენ, პუტინს შესთავაზოს მშვიდობა ტერიტორიების თანასწორი გაცვლის საფუძველზე, რომლის ფარგლებშიც, რუსეთი დონბასსა და ყირიმს მიიღებს. ამის შესახებ აშშ-ის პრეზიდენტის სპეციალურმა წარმომადგენელმა, სტივ უიტკოფმაც ისაუბრა. თუმცა, განცხადებაში უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის ხსენება ნიშნავს, რომ ყირიმსა და დონბასზე რუსეთის სუვერენიტეტის აღიარება შეიძლება იყოს დე ფაქტო, მაგრამ არა დე იურე.

რეაქცია მსოფლიოში

ამასობაში, დასავლელი ექსპერტები რუსეთისა და აშშ-ის პრეზიდენტების მოახლოებულ შეხვედრას უკრაინისთვის საფრთხედ და „ევროპის მარგინალიზაციის“ ნიშნად მიიჩნევენ. ამერიკული მედია მიიჩნევს, რომ სამიტი „უკრაინის ნელ დამარცხებას“ ნიშნავს და იმის დასტურია, რომ „ვლადიმერ პუტინი კვლავ მელოდიას მართავს“ და „ტრამპი რუსეთის პრეზიდენტს მოულოდნელი დიპლომატიური გამარჯვების მოპოვების რისკს აყენებს“.

ბრიტანული გაზეთები იუწყებიან, რომ ლონდონმა მოუწოდა ევროკავშირის ლიდერებს, არ შეაწუხონ ტრამპი, პუტინთან მომავალ მოლაპარაკებებზე „უსარგებლო საუბრით“. კერძოდ, მოთხოვნების წაყენებითა და წითელი ხაზების გავლით, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში, აშშ-ის პრეზიდენტმა „შესაძლოა საერთოდ გამორიცხოს ევროკავშირი მოგვარების პროცესიდან“.

ჩინური მედიასაშუალებები მიიჩნევენ, რომ „ევროპის სასოწარკვეთილი სურვილი, დაესწროს სამიტს, ასახავს მის ღრმა შეშფოთებას საკუთარი სტრატეგიული პოზიციის გამო“. „მაშინაც კი, თუ ტრამპსა და პუტინს შორის შეთანხმება მიღწეული იქნება, ის შესაძლოა, ევროპისა და უკრაინის მხრიდან უარყოფის წინაშე აღმოჩნდეს, ბოლო სამი წლის განმავლობაში დაგროვილი ღრმა წინააღმდეგობების გამო. ასეთი რთული საკითხების ორ ლიდერს შორის ერთი შეხვედრით მოგვარება ნაკლებად სავარაუდოა“, - წერს ჩინური მედია.

თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა, რომელიც რეგულარულად მოუწოდებს მოსკოვსა და კიევს დიალოგის გაგრძელებისკენ, გამოაცხადა ანკარის მზადყოფნა, უმასპინძლოს უკრაინის საკითხზე ლიდერების სამიტს. სახელმწიფოს მეთაურის თქმით, კიევის მიერ სამხედრო, ჰუმანიტარული და პოლიტიკური სფეროების სამუშაო ჯგუფების ფორმირება გზას გაუხსნის რუსულ მხარესთან სახელმწიფოს მეთაურების დონეზე შეხვედრისთვის.

თურქეთის ლიდერმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ სტამბოლში უკრაინასა და რუსეთს შორის პირდაპირი მოლაპარაკებების დროს მიღწეული წარმატებები დიდი მნიშვნელობისაა. გარდა ამისა, პრეზიდენტმა ერდოღანმა იმედი გამოთქვა, რომ დიალოგის შემდგომი ეტაპები საომარი მოქმედებების დასრულებისა და სტაბილური მშვიდობის დამყარების შესახებ მნიშვნელოვან შეთანხმებებამდე მიგვიყვანს.

საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვების თანახმად, უკრაინელების 69% კონფლიქტის რაც შეიძლება სწრაფად დასრულებას უჭერს მხარს, მოლაპარაკების გზით, ხოლო 24% - საომარი მოქმედებების გაგრძელების მომხრეა. ამავდროულად, გამოკითხულთა უმრავლესობა სკეპტიკურად არის განწყობილი აქტიური საომარი მოქმედებების ადრეული დასრულების ალბათობის მიმართ.

წყარო: https://trt.global/russian/article/7ead0a8e7f1a