სომხები მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე გაფანტული ხალხია. სხვადასხვა შეფასებით, მათი საერთო რაოდენობა დაახლოებით 10 მილიონს შეადგენს, რომელთაგან 7 მილიონი დიასპორაშია. მრავალი თვალსაზრისით, სომხური სამოციქულო ეკლესია (AAC) გამაერთიანებელ ფაქტორად რჩება. ათწლეულების განმავლობაში კათოლიკოსი მნიშვნელოვან მისიას ასრულებდა - ის მილიონობით სომეხისთვის ეროვნული ერთიანობის სიმბოლო იყო, მათი საცხოვრებელი ადგილის მიუხედავად.

ყველაფერი შეიცვალა 2018 წელს, „ხავერდოვანი რევოლუციის“ შემდეგ მალევე 30 ივნისს დემონსტრანტებმა ეჩმიაძინის სამონასტრო კომპლექსში შეკრება დაიწყეს და გარეგინ II-ის დაუყოვნებლივ გადადგომა მოითხოვეს. აქტივისტებმა კათოლიკოსი ყოფილ პრეზიდენტ სერჟ სარგსიანთან ახლო კავშირებში, კორუფციასა და ფუფუნების ცხოვრებისადმი გატაცებაში დაადანაშაულეს.

კათოლიკოსი ცნობილია ფუფუნების მანქანებისა და სხვა ნივთებისადმი გატაცებით, რომლებიც ძნელად შეესაბამება სასულიერო პირის ასკეტურ იმიჯს. ეს კონტრასტი განსაკუთრებით შესამჩნევი 2016 წელს გახდა - მედიის ცნობით, რომის პაპ ფრანცისკეს ერევანში ვიზიტის დროს გარეგინ II- და არარატის მთავარეპისკოპოსო მას Mercedes-Benz-ით და Bentley-ით დახვდნენ, თავად პაპი კი მოკრძალებული თეთრი Renault Logan-ით მოძრაობდა.

მოგვიანებით, 2021 წელს, გარეგინ II-ს სომხური სამოციქულო ეკლესიის არარატის ეპარქიის საპატრიარქო ვიკარის, მთავარეპისკოპოს ნავასარდ კჩოიანს ბენტლის გამო თავის გამართლება მოუწია. აღმოჩნდა, რომ მან „ძვირადღირებული მანქანა დიდი ხნის წინ გაყიდა და თანხები გაჭირვებულებს გადასცა“. მღვდელმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ნებისმიერ ადამიანს შეიძლება ყველაფერში დაადანაშაულონ, მაგრამ ყველა ბრალდება დასაბუთებული უნდა იყოს.

კათოლიკოსს ეჩმიაძინში რეზიდენცია აქვს. მის ტერიტორიაზე განთავსებულია საკათედრო ტაძარი, ბიბლიოთეკა, მუზეუმი, სასტუმრო და სახლები. მონასტრის დანარჩენი ნაწილისგან განსხვავებით, კათოლიკოსის საცხოვრებელი კომპლექსი ვიზიტორებისთვის დაკეტილია, სასახლე უზარმაზარი გალავნით არის გარშემორტყმული. რა იმალება მის უკან, უცნობია.

გარეგინ II ხშირად ხდებოდა საზოგადოების სვეტების გმირი. 2011 წელს მან დაბადების დღე ახლად აშენებული რესტორნების კომპლექსის „ფლორენციის“ ძვირადღირებულ გარემოში აღნიშნა. როგორც მედია იუწყებოდა, ღონისძიებას სომხეთის თითქმის მთელი პოლიტიკური და ბიზნეს ელიტა დაესწრო.

შვიდი წლის წინ, სასულიერო პირის გადადგომის მოთხოვნით გამართული საპროტესტო აქციები წარუმატებელი აღმოჩნდა. პირველ რიგში, საქმე ასე მარტივად არ არის: კათოლიკოსს ეროვნული საეკლესიო საბჭოს უვადოდ ირჩევს და მისი გადაყენება არავის ინიციატივით არ შეიძლება. მეორეც, ეპისკოპოსების უმეტესობა მისი ერთგული დარჩა. ხოლო ნიკოლ ფაშინიანი, რომელიც იმ დროს ქვეყანაში ხელისუფლებაში მოვიდა, ეკლესიასთან პირდაპირ დაპირისპირებაში არ წასულა.

დღეს გარეგინ II-ის სავარძელი სერიოზულად ირყევა. ჭორები იმის შესახებ, რომ სასულიერო პირს შვილები ჰყავს, დიდი ხანია ვრცელდება - ჯერ კიდევ 2015 წელს ჟურნალისტებმა მის სავარაუდო ქალიშვილთან დაკავშირება სცადეს. ახლა ეს ინფორმაცია ფაშინიანმაც გააჟღერა. თუ ბავშვის არსებობის შესახებ ინფორმაცია დადასტურდება (და პრემიერ-მინისტრი მტკიცებულებების წარდგენას დაჰპირდა საზოგადოებას), მაშინ ეს გარეგინის მიერ უქორწინებლობის აღთქმის დარღვევის ფაქტი იქნება. ეს კი ნიშნავს, რომ მას უბრალოდ არ ჰქონდა უფლება, ასეთი მაღალი სულიერი თანამდებობა დაეკავებინა.

სამწუხარო გამოცდილება

ფაშინიანსა და კათოლიკოსს შორის დაპირისპირება დიდი ხანია დაიწყო. მათი დაპირისპირება განსაკუთრები ყარაბაღის ომის შემდეგ გაღრმავდა, როდესაც ეკლესიამ ახალი ხელმძღვანელობის საჯაროდ კრიტიკა დაიწყო. დროთა განმავლობაში, კათალიკოსი, ფაქტობრივად, დამოუკიდებელ პოლიტიკურ მოთამაშედ გადაიქცა.

სომეხი პოლიტოლოგების თქმით, სასულიერო პირის სავარაუდო შვილების გახსენების მიზეზი შესაძლოა მოახლოებული არჩევნები იყოს - ერთ წელიწადში სომხეთში საპარლამენტო კამპანია დაიწყება. მიუხედავად იმისა, რომ ეკლესია პირდაპირ არ მონაწილეობს პოლიტიკაში, მისმა გავლენამ შეიძლება შეასუსტოს ხელისუფლების პოზიცია და ამომრჩევლის ნაწილი ოპოზიციის სასარგებლოდ მოახდინოს მობილიზება.

დღეს სასულიერო პირები ღიად აკრიტიკებენ პრემიერ-მინისტრს, განსაკუთრებით ყარაბაღთან დაკავშირებულ საკითხებში, რომელიც სომხებისთვის ყველაზე მგრძნობიარე საკითხია. კრიტიკამ გასულ წელს აზერბაიჯანთან საზღვრის დელიმიტაციის წინააღმდეგ გამართული საპროტესტო აქციებით კულმინაციას მიაღწია. დემონსტრაციებს მთავარეპისკოპოსი ბაგრატი ხელმძღვანელობდა. ერევანში ფაშინიანის გადადგომის მოთხოვნით მსვლელობები გაიმართა, თუმცა არეულობა თანდათან ჩაცხრა.

ფაშინიანის რიტორიკა ბოლო თვეებში შესამჩნევად გამკაცრდა, რაც შესაძლოა ოპოზიციისთვის ინიციატივის წართმევის მცდელობა იყოს. მისი უხეში შენიშვნები, რომლებიც სავარაუდოდ კათოლიკოსისადმი იყო მიმართული - მათ შორის ფრაზა: „თქვენო უწმინდესობავ, წადით და განაგრძეთ [სექსი] თქვენი ბიძის ცოლთან, რა საქმე გაქვთ ჩემთან“ (ციტირებულია Armenia Today-ის მიერ) - აქამდე მთავრობის მეთაურისთვის უჩვეულო იყო.

ტონის ცვლილების დამატებითი სტიმული შეიძლება იყოს გიუმრის 30 მარტს დაგეგმილი მუნიციპალური არჩევნები. ოპოზიციამ მოულოდნელად გაიმარჯვა: კოალიციაში გაერთიანების შემდეგ, მან მერად აირჩია ქალაქის ყოფილი ხელმძღვანელი, ვარდან ღუკასიანი, რომელიც სომხეთის კომუნისტური პარტიის მიერ იყო წარდგენილი.

მან არ გამორიცხა, რომ 2026 წელს პრემიერ-მინისტრობის კანდიდატად იყრიდა კენჭს: „თუ ბევრი იტყვის, რომ ეს პასუხისმგებლობა უნდა ავიღო, მხარი დამიჭიროს და ჩემს გვერდით დავდგე, მაშინ კი“, - უპასუხა მან არჩევნებში შესაძლო მონაწილეობის შესახებ კითხვას. „აი, თქვენი პოლიტიკური ტრამპლინი: მერიდან პრემიერ-მინისტრობამდე“.

წყარო: https://trt.global/russian/article/0b4fc25725c1