ეროვნული ბანკის რეზერვების საკითხი უკვე შიდა განხლვის ფარგლებს გასცდა. საქართველოს მთლიანი საერთაშორისო რეზერვები 2-წლიან, სავალუტო რეზერვები კი, ფაქტობრივად, 6-წლიან მინიმუმზეა. 2024 წლის 31 ოქტომბრის მდგომარეობით, ქვეყნის სავალუტო რეზერვების მოცულობა 2.994 მლრდ დოლარს შეადგენს, ამაზე ნაკლები დოლარი ქვეყანას 2018 წლის ნოემბერში ჰქონდა, როდესაც ვალუტის მოცულობა 2.888 მლრდ დოლარს შეადგენდა.
რაც შეეხება მთლიან რეზერვებს, 2024 წლის 31 ოქტომბრის მდგომარეობით 4.085 მლრდ დოლარს შეადგენს, ამაზე ნაკლები მოცულობის რეზერვი ქვეყანას ბოლოს 2022 წლის ნოემბერში ჰქონდა - 4.636 მლრდ დოლარი.
საერთაშორისო რეზერვების მოცულობაზე ანგარიში გამოაქვეყნა სარეიტინგო სააგენტო Fitch-მა, სადაც აღნიშნული იყო, რომ საქართველოს სავალუტო რეზერვების ზომა უფრო მცირეა ვიდრე BB რეიტინგის მქონე სხვა ქვეყნებში.
„ვეთანხმებით Fitch-ის შეფასებებს, რომ რეზერვები ერთ-ერთი კრიტიკული კომპონენტია და როცა ამისი საშუალება გვაქვს, ეროვნული ბანკი სულ ყიდულობს რეზერვებს და ასე იქნება ამჯერადაც. სამწუხაროდ, ჩვენ არ ვართ ბუნებრივი რესურსებით მდიდარი ქვეყანა და რეზერვების დაგროვება ყოველთვის არის ერთგვარი გამოწვევა. ამ ეტაპზე ჩვენი მოლოდინია გზავნილებიდან, ტურიზმიდან, ექსპორტიდან, რომელიც საკმაოდ კარგ ნიშნულზეა. ასევე ადამიანებმა, რომლებსაც შეეშინდათ და დოლარი იყიდეს, დარწმუნდებიან, რომ საგანგაშო არაფერი ხდება და ისევ გაყიდიან დოლარს. ნაწილობრივ თუ შევიძენთ და დავაკომპენსირებთ იმ ხარჯს, რაც გვქონდა ბოლო თვეებში, კარგი იქნება“, - აღნიშნა ეროვნული ბანკის ფინანსური სტაბილურობის დეპარტამენტის უფროსმა დავით უტიაშვილმა.
ეკონომიკის დოქტორმა ირაკლი მაკალათიამაც ბოლო დროს სავალუტო რეზერვების შემცირების საკითხს და ეროვნული ბანკის გადაწყვეტილებას ლოგიკური უწოდა. როგორც მან გადაცემაში „საქმე“ აღნიშნა, სებ სწორედ მოიქცა, რადგან რეზერვების ფუნქცია სწორედ ეს არის.
„იდეალურ სამყაროში ეროვნული ბანკი არ უნდა არსებობდეს და მულტისავალუტო რეჟიმი უნდა გვქონდეს, მაგრამ რაც ევალება ეროვნულ ბანკს და რისთვისაც აქვს რეზერვები, არის ის, რომ ინტერვენციები მოახდინოს. სხვა გამოსავალი მას უბრალოდ არ ჰქონდა.
სხვა საკითხია მიზეზები, რის გამო მოხდა ეს ყოველივე, მაგრამ ის, რომ როცა საჭიროა, ამ გზას უნდა მიმართოს, ფაქტია. ლოგიკური გადაწყვეტილება იყო“, - განაცხადა ეკონომისტმა.
რეზერვების ხარჯვის თემით საერთაშორისო სავალუტო ფონდიც დაინტერესდა. ახლო აღმოსავლეთსა და ცენტრალურ აზიაში სსფ-ს დირექტორმა ჯიჰად აზურმა პირდაპირ მიანიშნა, რომ კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებმა ასევე მეტი ყურადღება უნდა გაამახვილონ სტრუქტურულ რეფორმებზე იმის მიუხედავად, რომ მსგავს გადაწყვეტილებებს ხშირად სირთულეებიც შეიძლება სდევდეს თან.
„გავცემთ რეკომენდაციას სტრუქტურული რეფორმების გააქტიურების თვალსაზრისით. გვესმის, რომ ამ ტიპის გადაწყვეტილებებს შეიძლება თან ახლდეს სოციალური თუ პოლიტიკური წინააღმდეგობაც. ასევე აუცილებელია საფინანსო სექტორში კონკურენციის წახალისება და ხელისუფლების როლის და გავლენის შემცირება საბანკო სექტორზე. ეკონომიკური ზრდის მამოძრავებელი შეიძლება რეგიონის საფინანსო ინტეგრაციაც გახდეს.
რაც შეეხება ფისკალურ პოლიტიკას, რეგიონის ქვეყნებმა უნდა შეავსონ რეზერვები იმისთვის, რომ დაიცვან საკუთარი ეკონომიკები მომავალი შოკებისგან. ამ მიმართულებით, ფისკალური მდგრადობის შენარჩუნება აუცილებელი პირობაა. რეზერვების შევსების პოლიტიკას თან უნდა ახლდეს სოციალური სისტემების დაცვის მექანიზმების გაუმჯობესება“, - აღნიშნა ჯიჰად აზურმა.
როგორც ჩანს, საქართველოში სავალუტო კრიზისის პიკი გადავლილია და ყველაფერი ძველ კალაპოტს უბრუნდება. „თიბისი კაპიტალიც“ ადასტურებს, რომ ლარის გაუფასურებაზე დამატებითი ზეწოლა აღარ იკვეთება, შესაბამისად, მოსალოდნელია ეროვნული ბანკის მიერ რეზერვების შევსებაც.
„კურსზე დამატებითი ზეწოლა აღარ იკვეთება, თუმცა ჯერჯერობით, არც ვალუტის მკვეთრ მიწოდებაზეა საუბარი. არადა, იურიდიული და ფიზიკური პირების მიერ დაგროვილი სავალუტო ბუფერი, მართალია, სებ-ის საერთაშორისო რეზერვების ტოლფასი არ არის, მაგრამ არც მხოლოდ რამდენიმე ასეულ მლნ დოლარს შეადგენს და ლარის გაცვლითი კურსის არსებითად განმსაზღვრელი ფაქტორია,“ - აღნიშნულია „თიბისი კაპიტალის“ მიმოხილვაში.
მათი პროგნოზით, წლის ბოლოსთვის აშშ დოლარის ოფიციალური ღირებულება 2.73 ლარის ფარგლებში იქნება.
„ჯერ კიდევ ზაფხულის პერიოდიდან მოყოლებული საბაზო სცენარი, რომელიც წლის ბოლოსათვის აშშ დოლართან ლარის დაახლოებით 2.80-იან ნიშნულს ითვალისწინებდა, მცირედით მაინც შეიცვალა და ამჯერად საორიენტაციო ნიშნული უფრო სადღეისო, დაახლოებით 2.73-ით განისაზღვრება. ამასთან, ლოგიკური კითხვაა, თუ დაგროვილი სავალუტო ბუფერები მასშტაბურია და ასევე, „თიბისის“ ოპერატიულ ინფორმაციასა და ოქტომბრის სავაჭრო ბალანსზე დაყრდნობით, წმინდა სავალუტო შემოდინებები კვლავ ძლიერია, რატომ არ არის განახლებულ საბაზო სცენარში ლარის დამატებით მნიშვნელოვანი გამყარება? ვფიქრობთ, რომ ამ კითხვაზე რამდენიმე პასუხი არსებობს. პირველი - დაგროვილი ვალუტის ბაზარზე მიწოდება ჯერ კიდევ არ ფიქსირდება. მეორე - მიწოდების შემთხვევაშიც, სებ-ის სავალუტო რეზერვების შევსება უფრო მეტად სავარაუდოა, ვიდრე ლარის მნიშვნელოვანი გამყარება“, - აღნიშნულია „თიბისის კაპიტალის“ კვლევაში.
