რუსეთსა და დასავლეთს შორის ტყვეთა უდიდეს გაცვლაში, გერმანიამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა, თუმცა მან გაათავისუფლა მხოლოდ ერთი პატიმარი - FSB სპეცრაზმის ოფიცერი ვადიმ კრასიკოვი. ეს არ იყო ადვილი ბერლინისთვის, თქვა კანცლერმა ოლაფ შოლცმა. სხვა ქვეყნებმა გაათავისუფლეს ჯაშუშები და თაღლითები, ხოლო გერმანიამ გაათავისუფლა მკვლელი. შოლცმა განმარტა, რომ იგი ხელმძღვანელობდა ჰუმანიზმის პრინციპით. მაგრამ კრასიკოვის მსხვერპლის ახლობლებიც და გერმანიის პროკურატურაც, რომელსაც კანონიერად უნდა შეესრულებინა პოლიტიკური გადაწყვეტილება, უკმაყოფილო დარჩა.

კრასიკოვის ფასი

„მასშტაბის ერთ მხარეს იყო სახელმწიფოს ინტერესი პატიმრობაში მყოფი პირის სასჯელის აღსრულებით, მეორე მხარეს იყო თავისუფლება, ფიზიკური კეთილდღეობა და ზოგიერთ შემთხვევაში, რუსეთის ციხეებში და უსამართლოდ დაპატიმრებული უდანაშაულო ადამიანების სიცოცხლე. მსჯავრდებული პოლიტპატიმრები“, - განმარტა გადაწყვეტილება გერმანიის მთავრობის სპიკერმა შტეფენ ჰებესტრეიტმა.

ცივი ომის შემდეგ ყველაზე დიდ გაცვლაში გერმანიამ დააბრუნა თავისი ხუთი მოქალაქე, რომელთაგან სამს ასევე აქვს რუსული პასპორტი. ხოლო უკან დააბრუნა ერთი - ვადიმ კრასიკოვი.

მიუხედავად იმისა, რომ მათემატიკურად ეს კარგი გარიგებაა, გადაწყვეტილება ქვეყანაში მარტივად არ მიიღეს.

კრასიკოვი არ არის ჯაშუში ან თაღლითი, განსხვავებით სხვა დასავლელი ტყვეებისგან. კრასიკოვი არის მკვლელი, რომელსაც გერმანიაში მკვლელობისთვის სამუდამო პატიმრობა ჰქონდა მისჯილი.

ხუთი წლის წინ, 2019 წლის 23 აგვისტოს, მან ბერლინის ცენტრში დღისით მოკლა ჩეჩენი საველე მეთაური ზელიმხან ხანგოშვილი. კრასიკოვმა ის მოკლა ტიერგარტენის პარკში, პარლამენტის შენობიდან და კანცლერის ოფისიდან რამდენიმე წუთის სავალზე, თავში ორი გასროლით.

ხუთშაბათს საღამოს პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი პირადად შეხვდა კრასიკოვს ვნუკოვო-2-ის თვითმფრინავში სხვა გათავისუფლებულ რუსებთან ერთად. ჩაეხუტა მას და უთხრა: „მშვენიერია!“

რუსეთის პრეზიდენტის პრესსპიკერმა დიმიტრი პესკოვმა მოგვიანებით განუცხადა ჟურნალისტებს, რომ აეროპორტის შეხვედრა იყო „ხარკი იმ ადამიანებისადმი, რომლებიც ემსახურებიან თავიანთ ქვეყანას“. „კრასიკოვი არის FSB-ის თანამშრომელი“, - თქვა პესკოვმა მასზე.

The Wall Street Journal-ის ამერიკულმა გამოცემამ დასავლურ სადაზვერვო სააგენტოებზე დაყრდნობით დაწერა, რომ კრასიკოვი შეიძლება იყოს პუტინის პირადი მცველი - რუსეთის პრეზიდენტი ზედმეტად ამახვილებდა ყურადღებას მის პიროვნებაზე გაცვლის შესახებ საუბრისას. პუტინმა ისაუბრა კრასიკოვზე, როგორც „პატრიოტზე“, რომელმაც ევროპაში „ბანდიტის“ „ლიკვიდაცია“ მოახდინა.

დასავლური დაზვერვა ვარაუდობს, რომ პუტინი და კრასიკოვი ოდესღაც საკმარისად ახლოს იყვნენ. კრასიკოვმა ისიც კი თქვა, რომ პუტინი „კარგად ისვრის“.

ჯერ კიდევ 2022 წელს, რუსეთმა შეერთებულ შტატებს შესთავაზა ამერიკელი პატიმრების გათავისუფლება კრასიკოვის სანაცვლოდ - ამერიკელებმა ეს შეთავაზება გაკვირვებით მიიღეს, რადგან რუსეთის FSB-ის ოფიცერს მათთან არაფერი ჰქონდა საერთო: იგი გაასამართლეს გერმანიაში.

მიუხედავად ამისა, ვაშინგტონს სურდა გაეთავისუფლებინა რუსეთის მიერ ჯაშუშობაში ბრალდებული ყოფილი საზღვაო ქვეითი პოლ უელანი. ის რუსეთში გისოსებს მიღმა 2018 წლის ბოლოდან იმყოფებოდა.

„2023 წლის მარტში, როდესაც რუსეთში Wall Street Journal-ის რეპორტიორი ევან გერშკოვიჩი დააკავეს, სიტუაცია დაიძაბა. სწორედ მაშინ გაჩნდა იდეა გერშკოვიჩის, უელანისა და ამავდროულად, რამდენიმე რუსი პოლიტპატიმრის, მათ შორის ალექსეი ნავალნის, კრასიკოვისა და დასავლეთის ქვეყნებში ჯაშუშობაში ბრალდებულ სხვა რუსებზე გაცვლის შესახებ“, -გაარკვია WSJ.

ნავალნის თანამოაზრეებმა პირველებმა ისაუბრეს ასეთი გაცვლის შესაძლებლობის შესახებ კოლონიაში პოლიტიკოსის გარდაცვალების შემდეგ.

ნავალნი მნიშვნელოვანი რგოლი იყო ამ გარიგებაში - სწორედ მისი გათავისუფლებას უნდა დაერწმუნებინა გერმანია, რომ დათანხმებულიყო გაცვლაზე.

გადაჭარბებული შესაბამისობა

შოლცმა კრასიკოვის ექსტრადირების გადაწყვეტილება ასე ახსნა: „ჩვენ ვართ საზოგადოება, რომლისთვისაც მნიშვნელოვანია ჰუმანიზმი, რომლისთვისაც მნიშვნელოვანია ჩვენი იდეები თავისუფლების შესახებ, მნიშვნელოვანია დემოკრატია, როგორც ღირებულება. ამ ადამიანების (ანუ მათ, ვინც რუსეთმა გადასცა - BBC) გათავისუფლება და გადარჩენა ჩვენი, როგორც საზოგადოების, ჰუმანისტური იდეების განუყოფელი ნაწილია. ჩვენთვის გერმანელებისთვის ეს განსაკუთრებული წვლილია“.

გერმანიის მხრიდან ამ პროცესში მთავარი როლი ითამაშა იუსტიციის მინისტრმა, მარკო ბუშმანმა, რომელმაც თავის განცხადებაში „აიღო პასუხისმგებლობა ისეთ მწარე დათმობაზე“, რომელიც გერმანიას მოუწია.

გერმანული გაზეთის Frankfurter Allgemeine Zeitung-ის ცნობით, სწორედ ბუშმანმა დაავალა პროკურორს, „თავი შეეკავებინა სასჯელის შემდგომი აღსრულებისგან“ კრასიკოვის წინააღმდეგ.

ამის სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენდა გერმანიის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 451ა პუნქტი: მისი მიხედვით, პატიმრის სასჯელის აღსრულება შეიძლება შეწყდეს, თუ ის სხვა ქვეყანაში იქნება დეპორტირებული. ამგვარად, კანონის თვალსაზრისით, კრასიკოვის ექსტრადიცია დეპორტაციის ჩარჩოში იყო.

მიუხედავად იმისა, რომ მინისტრ ბუშმანის მითითებები შეესაბამებოდა კანონს, პროკურატურას ეს გადაწყვეტილება არ გაუხარდა, წერს Frankfurter Allgemeine Zeitung.

გამოცემის წყარო სამეთვალყურეო დეპარტამენტში ამბობს, რომ კარგი იქნებოდა პოლიტიკური გადაწყვეტილებების გარეშე მომხდარიყო. ის გულისხმობდა, რომ კრასიკოვის გაცვლის სხვა გზა არსებობდა - გერმანიის ფედერალური პრეზიდენტის შეწყალება. მაგრამ ეს იქნებოდა უკიდურესად რთული პოლიტიკური გადაწყვეტილება და, შესაბამისად, იგი გადაეცა იუსტიციის იურისდიქციას.

FAZ-ის წყარო ამბობს, რომ ბევრი პროკურორის აზრით, გერმანიამ გამოიჩინა „გადაჭარბებული მორჩილება“ და საერთოდ არ გაითვალისწინა კრასიკოვის მიერ მოკლული ზელიმხან ხანგოშვილის ნათესავების მოსაზრებები.

„უდანაშაულო ხალხი დათმო მის გამო“

„რა თქმა უნდა, მინდოდა, რომ ის (კრასიკოვი) მთელი ცხოვრება ციხეში იჯდეს. მაგრამ არის მეორე მხარეც - აბსოლუტურად უდანაშაულო ხალხი მისცეს მის სანაცვლოდ. „პუტინმა მთელ მსოფლიოს აჩვენა, თუ რას იცავს მისი მთავრობა - მკვლელებს“, - განუცხადა BBC-ს მოკლული ზელიმხან ხანგოშვილის უფროსმა ძმამ ზურაბ ხანგოშვილმა.

ზურაბ ხანგოშვილი მხოლოდ ნაწილობრივ დაეთანხმა შოლცის მოსაზრებას გაცვლის ჰუმანიზმის შესახებ: „გათავისუფლებული ხალხისთვის და მათი ახლობლებისთვის ეს, რა თქმა უნდა, ჰუმანური გადაწყვეტილებაა“, - განუცხადა მან BBC-ს. „მაგრამ მათთვის, ვინც პუტინის წინააღმდეგია და ცხოვრობს ევროპის ქვეყნებში, ეს გადაწყვეტილება არ არის ჰუმანური. „პუტინმა მისცა სიგნალი თავის კრიმინალებს, და FSB-ს ოფიცრებს, რომ თუ ისინი ჩაიდენენ შეკვეთით მკვლელობას ან სხვა დანაშაულს, ის მათ ნებისმიერ ფასად გაათავისუფლებს“.

2 აგვისტოს გაცვლაზე კომენტარი ზელიმხან ხანგოშვილის ქვრივმა მანანა ციატიევამაც გააკეთა. „გაცვლის შესახებ არავინ გვკითხა. ის ფაქტი, რომ ეს მოხდა, ცხადყოფს, რომ გერმანიის ხელისუფლებისთვის დაზარალებულთა აზრი არ არის მნიშვნელოვანი“, - განუცხადა მან გამოცემა Kavkaz.Realii-ს.

წინა დღით ხანგოშვილის ახლობლებმა განცხადება გაავრცელეს, სადაც კრასიკოვის გათავისუფლებით იმედგაცრუება გამოთქვეს.

„მკვლელობიდან ხუთი წელიც არ გასულა და პუტინის მიერ დაქირავებული მკვლელი ისევ თავისუფალია“, - ციტირებს ოჯახის სიტყვებს Deutsche Welle .

„ერთი მხრივ, მოხარული ვართ, რომ ვიღაცის სიცოცხლე გადაარჩინა. ამავდროულად, ჩვენ ძალიან იმედგაცრუებული ვართ, რომ თითქოს მსოფლიოში არ არსებობს კანონი, თუნდაც იმ ქვეყნებში, სადაც კანონი არის უმაღლესი უფლებამოსილება“.

ხანგოშვილის მკვლელობა

ჩეჩნური წარმოშობის საქართველოს მოქალაქე ზელიმხან ხანგოშვილი ჩეჩნეთის მეორე ომის დროს სეპარატისტთა მხარეს იბრძოდა. საქართველოში ის სიცოცხლის მოსპობის რამდენიმე მცდელობას გადაურჩა, რის შემდეგაც გერმანიაში გაემგზავრა, სადაც 2016 წელს ლტოლვილის სტატუსი მოითხოვა.

ხანგოშვილი 2019 წლის 23 აგვისტოს ბერლინის ცენტრში, Kleiner Tiergarten-ის პარკში მოკლეს. მკვლელი მასთან მივიდა ველოსიპედით. მკვლელობის დროს ის 40 წლის იყო.

რამდენიმე წუთის შემდეგ, დანაშაულის ადგილიდან არცთუ ისე შორს, გერმანიის პოლიციამ მკვლელი დააკავა - მან გაქცევა სცადა წყალში პარიკის, ველოსიპედისა და პისტოლეტის ჩაგდებით. მან წვერის ნაწილის გაპარსვაც კი მოახერხა ელექტრო საპარსით, მაგრამ ორმა გამვლელმა შენიშნა და პოლიცია გამოიძახა. მამაკაცი დააკავეს, როდესაც ის ელექტრო სკუტერზე ასვლას ცდილობდა.

გაირკვა, რომ მკვლელი ევროპაში მკვლელობამდე ცოტა ხნით ადრე ჩავიდა „ვადიმ სოკოლოვის“ პასპორტით, რომელიც მან მოგზაურობის წინ მიიღო. მოგვიანებით გამომძიებლებმა იპოვეს მისი მობილური ტელეფონი და მოსკოვში დასაბრუნებელი ბილეთი სასტუმროს ნომერში, სადაც ის იმყოფებოდა.

შემდეგ The Insider-ის, Bellingcat-ისა და Der Spiegel-ის გამომძიებელმა ჟურნალისტებმა გამოავლინეს მისი ნამდვილი სახელი - ვადიმ კრასიკოვი - და გაიგეს, რომ ის მუშაობდა FSB-ში.

გერმანელმა პროკურორებმა კრასიკოვს „რუსული სპეცსამსახურების სპეცდანიშნულების რაზმის მეთაური“ უწოდეს და ვარაუდობდნენ, რომ ხანგოშვილი ჩეჩნეთის მეორე ომში, ისევე, როგორც 2008 წელს რუსეთ-საქართველოს ომში მონაწილეობისთვის შურისძიების საპასუხოდ მოკლეს.

2021 წლის ბოლოს გერმანიის სასამართლომ კრასიკოვს მკვლელობის ბრალდებით სამუდამო პატიმრობა მიუსაჯა.

„რუსეთის ფედერაციის მოტივი იყო შურისძიება და ანგარიშსწორება. გარდა ამისა, ასეთი დანაშაული საჯარო სიგნალად უნდა გამხდარიყო. ეს სხვა არაფერია, თუ არა სახელმწიფო ტერორიზმი“, - განაცხადა ბერლინის რეგიონალური სასამართლოს მოსამართლემ ოლაფ არნოლდიმ განაჩენის წაკითხვისას.

რუსულმა მხარემ უარყო ბრალდებები ხანგოშვილის მკვლელობაში მონაწილეობის შესახებ და უსაფუძვლო უწოდა.

პუტინმა, რომელიც უკვე ღიად მოითხოვდა კრასიკოვის გადაცემას რუსეთის ციხეებში ამერიკელების სანაცვლოდ, ტაკერ კარლსონთან ინტერვიუში მას უწოდა „პატრიოტი, რომელმაც გაანადგურა ბანდიტი“. მხოლოდ გაცვლის შემდეგ რუსეთმა ოფიციალურად აღიარა, რომ კრასიკოვი იყო FSB-ის ოფიცერი, რომელიც „ემსახურებოდა თავის ქვეყანას“.

წყარო: https://www.bbc.com/russian/articles/c97d70d6659o