«"თქვენ ხართ ცნობილი გიჟი, ბატონომიხეილ"!» _ საქართველოში აშშ-ის ყოფილიელჩის, რიჩარდ მაილსის, მიცემულინტერვიუს ტელეკომოპანია «იმედისთვის»,პრინციპში, ეს ლეგენდარული რეპლიკაღააკლდა; ყველაფერი დანარჩენი ამერიკელმადიპლომატმა თქვა. ამერიკელებისდისტანცირება ყოფილი ფავორიტისგან სულუფრო თვალშისაცემი ხდება და, ალბათ,საჭიროა იმის გარკვევა, თუ რა დგას ამისუკან _ უახლესი ისტორიის რედაქტირების სურვილი თუ მომავალთანდაკავშირებული პოლიტიკური გათვლა.

«მე არ მგონია, რომ ეს ომი გარდაუვალი იყო, _ განაცხადა მაილსმა: სააკაშვილს რომ არეყიდა საიერიშო სამხედრო აღჭურვილობა, თვითმავალი არტილერია, მძიმეჯავშანმანქანები, მოიერიშე შვეულმფრენები და სხვა, მას არ ექნებოდა უგუნურისითამამე იმისთვის, რომ საქართველოს შეიარაღებული და შინაგანი ძალებიჩაერთო საბრძოლო მოქმედებებში, ისე, როგორც მან გააკეთა. მას უნდა სცოდნოდა,რომ ეს მოქმედებები რუსეთს უდავოდ შემოიყვანდა ქვეყანაში. არ ვიცი, ესადამიანი რას ფიქრობდა. მიუხედავად პროვოკაციების დონისა, რომლებიცრუსეთიდან მოდიოდა, ამ კონფლიქტში ისე შესვლა, როგორც მან ეს გააკეთა,პოლიტიკური სიგიჟე იყო. იმაზე ფიქრი, რომ წარმატების მიღწევის რაიმე შანსიჰქონდა, ან რომ შეერთებული შტატები სამხედრო დახმარებას აღმოუჩენდა _ ეს,ალბათ, იფიქრა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ალბათ, არ შევიდოდა. ის მთლადშეშლილი არ არის, რაღაც ამგვარი უნდა ეფიქრა, მაგრამ საიდან მოუვიდა ეს აზრითავში, არ ვიცი, _ თქვა ყოფილმა ელჩმა და დასძინა: _ სააკაშვილის მდგომარებაშიმყოფი სხვა ადამიანი, ჩემი აზრით, ამ ომის შემდეგ გადადგებოდა და ახალსაპრეზიდენტო არჩევნებს დანიშნავდა. რა მიზეზით დარჩა თანამდებობაზე, არვიცი. ეს არ არის ნორმალური».

«მთლად შეშლილი» იყო (და არის) «ნაცმოძრაობის» ბელადი თუ ნაწილობრივ, შესაბამისი დარგის სპეციალისტები დაადგენენ. აქ მთავარია სხვა რამ _ საუბარია არა მყისიერ ფსიქო-პოლიტიკურ აშლილობაზე, არამედ საკმაოდ ხანგრძლივ პროცესზე, რომელიც კატასტროფული შედეგით დაგვირგვინდა. ამ დროის განმავლობაში ამერიკელები სააკაშვილთან უშუალო კონტაქტში მუშაობდნენ, მხარს უჭერდნენ მას, მთელ ამ პათოგენეზს თვალნათლივ ხედავდნენ და, როგორც მაილსის კიდევ ერთი განცხადებიდან ჩანს, სავსებით ადეკვატურად აფასებდნენ მას: «მას სურდა, ქვეყანაზე რაღაც სახით საკუთარი ნიშანიდაედო, ამაში შედიოდა ის გრანდიოზული სამშენებლო პროცესები ან გასართობიპარკები და სხვა ასეთი პროექტები, რომლებსაც ეკონომიკური დანიშნულება არჰქონდა, მაგრამ ქვეყანას დიდძალი ფული უჯდებოდა. ამაზე მნიშვნელოვანია მისიმოუთმენლობა სეპარატისტული რეგიონების, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის,საკითხის გადაჭრასთან დაკავშირებით. ის 2004 წლის დასაწყისში მოვიდახელისუფლებაში და უკვე აგვისტოში პირველი ინციდენტი მოხდა საქართველოსშეიარაღებული და შინაგანი ძალების მიერ. ეს დიდი შეცდომა იყო. საბოლოო ჯამში,სააკაშვილმა ვერ შეძლო კარგი ურთიერთობის დამყარება რუსეთთან ან სამხრეთოსეთთან და აფხაზეთთან და მზად იყო, ძალა გამოეყენებინა ამ მიზნისმისაღწევად. ეს თვითმკვლელობის ტოლფასი იყო, როგორც ეროვნული უშიშროებისმხრივ, ასევე პოლიტიკურადაც».

აქ ბუნებრივად შეიძლება დაიბადოს კითხვა: რატომ არ შემოკრა განგაშის ზარისახელმწიფო დეპარტამენტმა ან ცენტრალურმა სადაზვერვო სამმართველომ და არმიუთითა საფრთხეზე, რომელსაც საქართველოს ნახევრადშეშლილი მმართველიქმნიდა? მოვლენათა მოსალოდნელი განვითარება ზედაპირზე იდო და აშშ-ისმძლავრი ანალიტიკური სამსახურებისთვის შესაბამისი დასკვნის მომზადებაარანაირ პრობლემას არ წარმოადგენდა. რუსების გარღვევა კავკასიონის სამხრეთით და სეპარატისტულ რესპუბლიკებში პლაცდარმების შექმნა, რომლებმაც სერიოზული დარტყმა მიაყენა აშშ-ის პოზიციებს რეგიონში _ ყოველივე ამის პროგნოზირება არც ისე რთული იყო. მიუხედავად ამისა, ისინი განაგრძობდნენ სააკაშვილის მხარდაჭერას და აწარმოებდნენ უცნაურ ორმაგ თამაშს, რომლის აღწერა აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის თანაშემწემ მეთიუ ბრაიზამ «ამერიკის ხმისთვის» მიცემულ ინტერვიუში შემდეგნაირად სცადა (ფსიქიატრიული შეფერილობის მქონე მინიშნებებს ადგილი ამ შემთხვევაშიც ჰქონდა): «სააკაშვილსვაშინგტონში უყურებდნენ, როგორც დინამიურ და ხანდახან იმპულსურ ლიდერს.მის შესახებ ვაშინგტონს ინფორმაცია მოსკოვიდანაც მოსდიოდა. ამ ყველაფერზედაყრდნობით ამერიკაში ფიქრობდნენ, რომ ქართველები ახალგაზრდები დაგამოუცდელები იყვნენ რუსებთან შედარებით და მათ გარკვეული შებოჭვასჭირდებოდათ. ამიტომ ჩვენ ვფიქრობდით, რომ საქართველოსთვის სამხედრო,ფინანსური თუ პოლიტიკური ზედმეტი მხარდაჭერა შეიძლება გამხდარიყოგადაწყვეტილების საფუძველი, რომელსაც ზოგიერთი პოლიტიკოსი სააკაშვილისენერგიულ ხასიათს დაუკავშირებდა. ამიტომ ვაშინგტონი და განსაკუთრებითბერლინი, ამ გადმოსახედიდან, ალბათ, მათი ეკონომიკური ინტერესებიდანგამომდინარე, ასკვნიდნენ, რომ რუსები უფრო გამოცდილები და პასუხისმგებლობისმატარებლები იყვნენ. ამით საქართველო მოვაქციეთ კუთხეში და ვუთხარით, რომაი, ამას არ გააკეთებ. ის კი არ გვითქვამს, თუ რა უნდა გაეკეთებინა იმისთვის, რომჩვენგან უფრო მეტი დახმარება მიეღოთ».

შეიძლება შეიქმნას შთაბეჭდილება, რომ საუბარი არა ზესახელმწიფოს საგარეო პოლიტიკას, არამედ პოკერის თამაშს ან სამედიცინო ექსპერიმენტს ეხება. ამერიკელები, ერთის მხრივ,ეუბნებოდნენ მენტალურად არასტაბილურ ლიდერს (ციტატა ბრაიზას ინტერვიუდან),«რომ თქვენ არ ხართ ნატოში, თუ სროლაზე მიდგა საქმე, ვერ დაგეხმარებით»,მაგრამ ამავე დროს არ უშლიდნენ (რიჩარდ მაილსის მიერ დაწყევლილი) შეტევითიშეიარაღების შეძენას, რომელიც სულ უფრო ათამამებდა სააკაშვილს აგრესიულირიტორიკის გამოყენებაში და ძალზე სახიფათო, რუსეთთან კონფრონტაციაზემიმართული ნაბიჯების გადადგმისკენ. საერთოდ, ამერიკელების როლი წინასაომარ პროცესებში ამოუწურავი თემაა, მას უამრავი კონსპიროლოგიური ვერსია უკავშირდება და, ალბათ, აჯობებს, მხოლოდ ერთი საკითხი გამოვყოთ _ რატომ მიანიშნებენ ამერიკელები(ბრაიზა და მაილსი გამონაკლისს ნამდვილად არ წარმოადგენენ) სულ უფრო ხშირადსააკაშვილის მენტალურ პრობლემებსა და საბედისწერო შეცდომებზე, მაშინ,როდესაც ეს ირიბად ზიანს მათაც აყენებს?

არც მაილსი, არც ბრაიზა დუჟმორეული დისიდენტების რიცხვს ნამდილად არ მიეკუთვნებიან და არასოდეს ამბობენ იმას, რაც აშშ-ის ინტერესებს და მის პოლიტიკას პრინციპულად ეწინააღმდეგება. ამასთანავე, ორივე, ასე თუ ისე, კარგად გრძნობს, რა მიმართულებით უბერავს ქარი სახელმწიფო დეპარტამენტის დერეფნებში. იმისთვის, რომ ეს მიმართულება დავადგინოთ, ალბათ, მიზანშეწონილი იქნება ბარაკ ობამასა და მიხეილ სააკაშვილის ბოლო, ძალიან ხანმოკლე შეხვედრის გახსენება, რომელიც გაეროს დერეფანში, ერთი შეხედვით, შემთხვევით მოხდა. აშშის პრეზიდენტმა ჰკითხა სააკაშვილს, რითდაკავდება პოსტიდან წასვლის შემდეგ, ფიგურანტმა კი უპასუხა, რომბიბლიოთეკის გახსნას აპირებს. პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძე მაშინ საუბრობდაიმაზე, რომ ობამამ ამ რეპლიკით სააკაშვილს თითქოს მართლმსაჯულებისგანხელშეუხებლობის არაფორმალური გარანტია მისცა. მაგრამ, შესაძლოა, მთავარიქვეტექსტი სხვაგვარი იყო: «აპირებ თუ არა  პოლიტიკაში დაარჩენას?», ხოლოჰიპოთეტური გარანტია (თუ ის საერთოდ იგულისხმებოდა) ამ კითხვაზე სააკაშვილისადეკვატური პასუხიდან გამომდინარეობდა.

უპირობო კონსენსუსი საგარეოპოლიტიკურ საკითხებზე, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში აშშ-ის წარმატებული მოქმედების ქვაკუთხედს წარმოადგენდა, თანდათან ისტორიის კუთვნილება ხდება. სხვადასხვა ჯგუფი (შეცდომა იქნება მათი წარმოჩენა რესპუბლიკელებად ან დემოკრატებად; ეს სწორედ რომ თანამოაზრეთა ან თანამზრახველთა არაფორმალური ჯგუფებია) თავის უცხოელ პარტნიორებთან ერთად სულ უფრო ხშირად დგამს ამ ნაბიჯებს, რომლებიც ადმინისტრაციის პოლიტიკას აშკარად ეწინააღმდეგება. რად ღირდა თუნდაც ობამას გამოუვალ მდგომარეობაში ჩაყენების მცდელობა სირიასთან დაკავშირებით, როდესაც მისი ოპონენტები შტატებში და აშშ-ის ზოგიერთი პარტნიორი რეგიონში, საკუთარი ინტერესებიდან გამომდინარე, ერთიანი ფრონტით გამოვიდნენ და კინაღამ მასშტაბური სამხედრო კონფლიქტი გააჩაღეს. თამაშის წესები შეიცვალა; გააფთრებული პოლიტიკური კონკურენცია აშშ-ში ახდენს სერიოზულ დესტრუქციულ გავლენას საერთაშორისო ურთიერთობებზე და პროცესების მართვა თეთრი სახლისთვის სულ უფრო რთული ხდება.

ამერიკელებს, სავარაუდოდ, არაფერი ექნებოდათ საწინააღმდეგო იმისა, რომსააკაშვილი გარკვეული დროით დამჯდარიყო «სათადარიგოთა სკამზე» და ჩუმადდალოდებოდა მომენტს, როდესაც ისევ მოუხმობდნენ (ან არ მოუხმობდნენ). მაგრამ ისარ ისვენებს, შურისძიების იდეით შეპყრობილი აქეთ-იქით დაძრწის,დამოუკიდებელი თამაშის წამოწყებას ცდილობს, ხვდება ობამას რადიკალუროპონენტებს, ადამიანებს, რომელთაც, იდეაში, შეუძლიათ «ალტერნატიულისაგარეო პოლიტიკის» კალაპოტში მხარი დაუჭირონ ავანტიურებს აშშ-ს ფარგლებსგარეთ, თუნდაც იმავე საქართველოში (როგორც დამოუკიდებლად, ისე თავის რეგიონულ პარტნიორებთან ერთად), მითუმეტეს, რომ ამით, ჩვენგან განსხვავებით,განსაკუთრებულს არაფერს დაკარგავენ.

ბოლო დროს «ნაციონალებმა» სოციალურ ქსელებში გააჩაღეს პროპაგანდისტული კამპანია ორი ძირითადი მიმართულებით: ჯერ ერთი, ისინი ცდილობენ, დაუმტკიცონ აუდიტორიას, რომ ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებიდან მათი ლიდერების ხელშეუხებლობა გამომდინარეობს და, თუ ევროკავშირი მაღალჩინოსანი პატიმრების გათავისუფლებას მოითხოვს (აქ ხდება პარალელების გავლება იულია ტიმოშენკოსთან), ახალმა ხელისუფლებამ უნდა გადააბიჯოს კანონს და ეს აუცილებლად გააკეთოს (ევროკავშირის  პოზიციად, სავარაუდოდ, წარმოჩენილი იქნება მათი ლობისტი ევროპოლიტიკოსების ცალკეული განცხადებები). ამასთანავე, «ნაციონალები» სრული სერიოზულობით იმუქრებიან (!!!),რომ ქუჩაში ხალხს გამოიყვანენ, როგორც კი საქართველოს ევროინტეგრაციას რაიმესაფრთხე (ცხადია, მათი აზრით) შეექმნება, კიევში ბოლო დღეებში განვითარებულიმოვლენების მაგალითი მოჰყავთ და შეიძლება შეიქმნას შთაბეჭდილება, რომგადატრიალების იდეასაც კი არ უარყოფენ.

რა თქმა უნდა, მათი ნებისმიერი ნაბიჯი ამ მიმართულებით სრული კრახით დასრულდება, მაგრამ აქ სხვა რამ არის საინტერესო _ დასავლური ორიენტაციისა თუევროინტეგრაციის მსგავსი მიბმა ყოფილი მაღალჩინოსნების ბედზე ანტიდასავლურგანწყობებს, სავარაუდოდ, გეომეტრიული პროგრესიით გაზრდის, ხოლო პუტჩისმცდელობას დესტაბილიზაცია, პოლიტიკური სივრცის სრული გადაფორმატება და,დიდი ალბათობით, საქართველოში აშშ-ის პოზიციების შესუსტება მოყვება. აქედან გამომდინარე, ობამას ადმინისტრაციის ინტერებში, შესაძლოა, შედის სააკაშვილისთვის და მისი აღგზნებული მხარდამჭერებისთვის სიგნალის გაგზავნა: «დამშვიდდით და თამაშის წესები დაიცავით, თორემ ფიგურანტი «განტევების ვაცად» გადაიქცევა და მართლმსაჯულებისგან არანაირი არაფორმალური გარანტიები აღარ დაიცავს». ამ ქვეტექსტის აღმოჩენა საქართველოსთან დაკავშირებული არაერთი ამერიკელის განცხადებებში შეიძლება. მარტივად რომ ვთქვათ, «ნაწილობრივ შეშლილი» ამ ეტაპზე უნდა დაწყნარდეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში, შეიძლება ფრიად უსიამოვნო მეთოდების გამოყენებით დააწყნარონ. მაგრამ «ცნობილი გიჟი», ისევე, როგორც წინა წლებში, სავარაუდოდ, არც ამჯერად გაჩერდება.