პოლიტიკური სუბიექტებისა და მედიასაშუალებების მიმართ განხორციელებული ქმედებების კანონიერებასა და იმაზე, სავარაუდოდ რა უნდა გაკეთდეს საიმისოდ, რომ საპარლამენტო არჩევნები ქვეყანაში მშვიდობიან რეჟიმში და დემოკრატულიად ჩატარდეს, "ინტერპრესნიუსი" არასამთავრობო ორგანიზაცია "საერთაშორისო გამჭირვალობა - საქართველოს" აღმასრულებელ დირექტორს, ეკა გიგაურს ესაუბრა.
- ქალბატონო ეკა, პრაქტიკულად დღე არ გავა, რომ კონტროლის პალატამ პოლიტიკური სუბიექტებისა და წევრების მიმართ პრეტენზიები არ გამოთქვას. სასამართლომ ოპოზიციური პარტიის აქტივისტები ფინანსური გადარიცხვების გამო დააჯარიმა. კონტროლის პალატა "ქართულ ოცნებაში" განხორციელებული ნებისმიერ ტრანზაქციას სწავლობს. ბანკი "ქართუ" და "ქართუ ჯგუფი", რომლის აქციონერიც ივანიშვილი არ აღმოჩნდა, ქონების იძულებითი მართვის რეჟიმშია. მთავარი პროკურატურის მოთხოვნით თბილისის საქალაქო სასამართლომ ტელეკომპანია "მაესტროს" მიერ საქართველოში შემოტანილი 10 000 ანტენა დააყადაღა. რა ხდება, ხელისუფლება პოლიტიკურ პარტიაზე და მედისაშუალებებზე ფინანსურ დევნას ახორციელებს თუ ყველაფერი კანონის ფარგლებში ხორციელდება?
- ეს ძალიან რთული კითხვაა, რადგან ყველაზე მთავარი პრობლემა, რომელიც ჩვენ დღეს გვაქვს, არის ის, რომ როდესაც ხელისუფლება საუბრობს "ქართული ოცნების" მხრიდან კანონის დარღვევაზე, ის საზოგადოებას ვერ აწვდის უტყუარ მტკიცებულებებს იმისა, რომ "ქართულმა ოცნებამ" კანონი მართლაც დაარღვია. იგივე ეხება "მაესტროს" ანტენების დაყადაღებასაც. განცხადებები, რომელიც გაავრცელა ხელისუფლებამ, სულაც არ არის საკმარისი საიმისოდ, რომ "მაესტროში" ანტენებთან მიმართებაში დაყადაღების ღონისძიებები ჩატარებულიყო. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოებისთვის ბრალდების მტკიცებულებები სარწმუნო იყოს და საზოგადოებამ იცოდეს, თუ რის საფუძველზე ხდება ეს ყველაფერი.
ჩვენი ორგანიზაცია რამდენჯერმე დაესწრო სასამართლო სხდომებს, რომლებზეც მიღებულ იქნა გადაწყვეტილებები "ქართული ოცნებისა" და მასთან დაკავშირებული კომპანიების მიმართ. აშკარა იყო, რომ სასამართლო პროცესები ძალიან მიკერძოებულად მიმდინარეობდა. მოსამართლეების ქცევა არანაირ ჩარჩოში არ ჯდებოდა. მე ვერ ვიტყვი, რომ "ქართული ოცნების" ყველა დარღვევა, რაზეცაა საუბარი, 100%-ით არ შეესაბამება სიმართლეს, მაგრამ იმასაც ვერ ვიტყვი, რომ ხელისუფლების ქმედება ყოველთვის მართებული იყო. ხშირ შემთხვევაში, ოპონენტთა დასადანაშაულებლად ხელისუფლების ბრალდებას ძალიან სუსტი მტკიცებულებები აქვს. ამას ემატება ისიც, რომ უმეტეს შემთხვევაში ყველაფრის დაჩქარებულად გაკეთებას ცდილობენ.
- დავუშვათ, რომ პარტიათა დაფინანსების კანონმდებლობა გამკაცრებულია, მაგრამ თქვენი აზრით, კანონმდებლობაა იმდენად გამკაცრებული, რომ პოლიტიკური საქმიანობაა შეუძლებელი, თუ "ქართული ოცნება" ვერ ახერხებს კანონის ფარგლებში საქმიანობას?
- ვერ ვიტყოდი, რომ კანონმდებლობა ძალიან გამკაცრებულია. თუმცა, არის გამონაკლისიც, სისხლის სამართლის რამოდენიმე მუხლი გამკაცრებულია იმ შემთხვევისთვის, თუკი ამომრჩეველი რომელიმე პარტიისგან 100 ლარზე მეტი ღირებულების საჩუქარს მიიღებს. ეს საკმაოდ მკაცრი ნორმაა, მაგრამ სხვა დანარჩენ შემთხვევაში, შეცვლილი კანონის მუხლები აბსოლუტურად მიზანშეწონილია და განვითარებულ ქვეყნებში ასეთი ტიპის რეგულაციები არსებობს და მათთან დაკავშირებით პრობლემები არაა. მაგრამ პრობლემა ისაა, რომ ეს კანონი უმრავლეს შემთხვევაში მხოლოდ ერთი მხარის მიმართ გამოიყენება. ანუ, ამ კანონის შესრულება ევალება ერთს, ხოლო მეორეს არა. როდესაც ჩვენ შერჩევით სამართალზე ვსაუბრობთ, სწორედ ამგვარ პრაქტიკას ვგულისხმობთ.
- მუდმივად გვესმის ბრალდება, რომ "ქართული ოცნება" ამომრჩევლის მოსყიდვითაა დაკავებული, მაგრამ ამგვარი ფაქტები საჯარო არ გამხდარა. თქვენი აზრით, რატომ? და კიდევ, როგორ ფიქრობთ, წინასაარჩევნოდ ახალი პრემიერის მინისტრის სამთავრობო პროგრამით გაცხადებული დაპირებები შეიძლება თუ არა ჩაითვალოს ამომრჩევლის მოსყიდვად?
- ჩემი აზრით, ხელისუფლება ყველანაირად ცდილობს არ გამოიყენოს სისხლის სამართლის ის მუხლი, რომლითაც პასუხიმგებლობა საჩუქრის მიმღებს ეკისრება. იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდა, რომ "გლობალ-ტვ"-მ ამომრჩეველს ანტენები "ქართული ოცნების" პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად საჩუქრის სახთ დაურიგა, მაშინ ეს რა თქმა უნდა, ამომრჩევლის მოსყიდვაა, მაგრამ ხელისუფლება ამ ფაქტებს მოსყიდვის კვალიფიკაციას იმის გამო არ აძლევს, რომ შემდეგ მას რამოდენიმე ათასი ადამიანის დაპატიმრება მოუწევდა. ეს გახლავთ სწორედ მოქმედი კანონის აბსურდულობა, რის შესახებაც ჩვენ ამ კანონის მიღებამდე ვსაუბრობდით. საქმე კიდევ იმაშიცაა, რომ ხელისუფლება კი ამტკიცებს, რომ ანტენები ამომრჩევლის მოსყიდვის მიზნით დარიგდა, მაგრამ ესეც დამტკიცებული არაა. ჩვენ დღესაც ვამბობთ, რომ სისხლის სამართლის კოდექსში ზემოხსენებული ჩანაწერი აბსურდულია. სწორედ ამის გამოა, რომ მის აღსრულებას ხელისუფლება ერიდება.
რაც შეეხება ხელისუფლების წინასაარჩევნო ქმედებებს, ხელისუფლება ყოველთვის ცუდად იყენებდა სახელისუფლო რესურსს. გარკვეული სოციალური პროგრამების ინიცირებისას ხელისუფლება ყოველთვის ამბობდა, რომ ეს მათი პოლიტიკაა და მმართველი პარტიის წინასაარჩევნო კამპანიას არ უკავშირდება. წინა არჩევნებზე ეუთო-ს დასკვნაში ცალსახად წერია - "საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემა ისაა, რომ მმართველ პარტიასა და ხელისუფლებას შორის ზღვარი ფაქტობრივად არ არსებობს". ნებისმიერი ჩინოვნიკის ხალხთან შეხვედრა, საზოგადოებასთან მმართველი გუნდის წარმომადგენლების შეხვედრად აღიქმება. აქედან გამომდინარე, ეს ძალიან დიდი პრობლემაა. ჩვენი აზრით, ძალიან ხშირად ხდება მმართველი პარტიის მიერ ადმინისტრაციული რესურსისა და სახელმწიფო ფინანსების ბოროტად გამოყენება. პრობლება ისაა, რომ სოციალურ სფეროში ხელისუფლების მიერ გადადგმული ნაბიჯები პრობლემის მოხსნაზე არ არის ორიენტირებული და თანხები გააზრებული სოციალური პროექტების განხორციელებისთვის არ იხარჯება.
ის, რასაც ჩვენ ვხედავთ, არის მოკლევადიანი პროექტები, რომლებიც მოსახლეობის სოციალურ პრობლემას ვერ ხსნის და სოციალური სურათის შემსუბუქებაზეა ორიენტირებული. როდესაც ხელისუფლება თითოეული ოჯახისთვის წელიწადში 250 ლარის დარიგებაზე საუბრობს, გაუგებარია, რას ემსახურება ეს ყველაფერი. გაუგებარია ისიც, რა პრინციპით ხდება ოჯახების შერჩევა. თუმცა, აქვე უნდა ითქვას, რომ 250 ლარის დარიგება კანონის დარღვევა არ არის. არ შეიძლება იმის თქმა, რომ ამ თვალსაზრისით ხელისუფლება კანონს არღვევს. ხელისუფლება ამბობს, რომ ეს მათი პარტიისა და ხელისუფლების სოციალური პროგრამაა. მაინც უნდა ითქვას, რომ ხელისუფლება თავის რესურსს მმართველი გუნდის სასარგებლოდ წინასაარჩევნოდ იყენებს.
- თქვენი ორგანიზაციის შეფასებით, პოლიტიკური სუბიექტები არათანაბარ მდგომარეობაში იმყოფებიან. შეგიძლიათ დაასახელოთ რაში გამოიხატება პოლიტიკური სუბიექტების არათანაბრობა?
- ერთის მხრივ, მიღებულია კანონი, რომელიც მანამდე არსებულს სჯობს, მაგრამ მეორე მხრივ, ჩვენ ვხედავთ, რომ კანონის აღსრულება ოპოზიციურ პარტიებს ეხება და არ ეხება მმართველ პარტიას. ჩვენ კი ვსაუბრობდით პარტიების ფინანსებზე გარკვეული მონიტორინგის დაწესებაზე. მაგრამ ახლა ვითარება ასეთია - კონტროლის პალატას კი დაეკისრა ამის გაკეთება, მაგრამ რეალურად, კონტროლის პალატა ერთი პოლიტიკური პარტიის ფინანსებს აკონტროლებს. ხელისუფლება საბიუჯეტო ფინანსებისა და სახელისუფლებო რესურსის გარდა, აქტიურად იყენებს პოლიციას პოლიტიკურად აქტიური ადამიანების დასაშინებლად, იგივე ეხება სასამართლოს, რომელიც უმეტეს წილად მიკერძოებულ გადაწყვეტილებებს იღებს. ოპოზიციისაგან განსხვავებით, ხელისუფლებას აქვს საშუალება, თავის სასარგებლოდ გამოიყენოს ტელევიზიები, რომლებიც ქვეყნის მასშტაბით მაუწყებლობენ.
- ფაქტია, რომ ხელისუფლება, ისევე, როგორც ოპოზიცია პრაქტიკულად საარჩევნო რეჟიმში საქმიანობენ. თქვენი აზრით, რა შეიძლება იყოს იმის მიზეზი, რომ ორივე მხარე არჩევნებისთვის, როგორც ბრძოლისთვის ემზადება?
- ეს დღეისათვის ყველაზე პრობლემატური საკითხია. ამ თვალსაზრისით ვითარებას ძალიან უარყოფითად შევაფასებდი და ეს ჩემი გულისტკივილი ორივე მხარეს ერთნაირად ეხება. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ეს ყველაფერი დებატებში გადავიდეს და არ ხდებოდეს ისეთი რამ, რაც რეგიონებში ხდება, მხედველობაში მაქვს ერთი პარტიის მოსახლეობასთან შეხვედრაზე მეორე პარტიის აქტივისტების მისვლა და შეხვედრის ჩაშლის მცდელობა და პროცესების ჩხუბში გადაზრდა.
ამის მიზეზი ძალიან ბევრი რამ შეიძლება იყოს. ყველაზე მთავარი მიზეზი შეიძლება ის იყოს, რომ მხარეები აშკარად არათანაბარ მდგომარეობაში იმყოფებიან. შესაძლოა, ამის მიზეზი ისიც არის, რომ ორივე მხარე არ ცდილობს საზოგადოებას თავისი მაღალი პოლიტიკური კულტურა დაანახოს. რეგიონებში ექსცესების თავიდან აცილება იმ შემთხვევაში იქნება შესაძლებელი, თუკი ლიდერები ამას მოინდომებენ. ამისთვის, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ეს ლიდერები ერთმანეთს დაელაპარაკონ და მათ შორის კომუნიკაცია შედგეს.
- ამერიკელი და დასავლელი ლიდერები ხელისუფლებასაც და ოპოზიციასაც დიალოგისა და თანამშრომლობისკენ მოუწოდებენ, მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ ხელისუფლება და ოპოზიცია თანამშრომლობას ვერ ახერხებენ. თქვენი აზრით, რა უნდა გაკეთდეს საიმისოდ, რომ სახელმწიფო ინტერესების გათვალისწინებით წინასაარჩევნოდ მაინც შედგეს მჭიდრო თანამშრომლობა ხელისუფლებასა და ოპოზიციურ პარტიებს შორის?
- ჩემი აზრით, დადგა დრო, როცა ორივე მხარემ ერთმანეთის მიმართ პიროვნული წყენები უნდა დაივიწყონ და მათ შორის კონსტრუქციული დიალოგი დაიწყონ და თავიანთი გეგმების შესახებ ერთმანეთი საქმის კურსში ჩააყენონ. ანუ, დადგა დრო, ოპოზიციამ და ხელისუფლებამ ერთმანეთთან კონსტრუქციული თანამშრომლობა დაიწყონ. ყველა პოლიტიკურ სუბიექტს, მათ შორის მმართველ გუნდსაც უნდა ესმოდეს, რომ ყველა მათ პოლიტიკურ გეგმებზე მაღლა საზოგადოებისა და ქვეყნის ინტერესები დგას. გასაგებია, რომ ყველა მათგანს საზოგადოებრივი და ქვეყნის ინტერესი ამოძრავებს, მაგრამ ვფიქრობ, მათ კარგად უნდა გააცნობიერონ, რომ თუ პროცესები, რომელიც ახლა რეგიონებში დაიწყო, ასე გაგრძელდა, არჩევნების მოახლოების პირობებში ამ პროცესების მართავს ვერც ერთი მხარე ვერ მოახერხებს.
- წინასაარჩევნო პერიოდში ხელისუფლების მოქმედებას აშშ-ში და დასავლეთში საკმაოდ კრიტიკულადაც აფასებენ, მაგრამ ხელისუფლება რეპრესიული ზომების გატარებას არ ერიდება. თქვენი აზრით, ხელისუფლება არა არის მზად პარტნიორი ქვეყნების რეკომენდაციები გაითვალისწინოს, თუ მიაჩნია, რომ დასავლელი პარტნიორებისაგან კარტ-ბლანში აქვს მიღებული?
- არა მგონია, რომ დასავლელი პარტნიორები ხელისუფლებას კონკრეტულად ეუბნებიან იმას, თუ რა არ უნდა გააკეთონ. ჩემი აზრით, ეს საუბარი მხოლოდ რეკომენდაციების დონეზეა. შესაძლოა, ხელისუფლებას დასავლელი პარტნიორებისაგან ესმით საყვედურები რეპრესიული მანქანის საქმიანობის გამო, მაგრამ ისინი არასოდეს არ ჩაერევიან ქვეყნის შიდა საქმეებში. ძალიან ხშირად ჩვენ გვესმის ჩვენი დასავლელი პარტნიორებისაგან, რომ ქართველმა ხალხმა უნდა გადაწყვიტოს რა არის უკეთესი მისთვის. მერაბიშვილის პრემიერ-მინისტრად დანიშვნის კომენტირებისას აშშ-ს ელჩმა ჯონ ბასმა განაცხადა, რომ მთავარი ის კი არა არის, თუ რას ფიქრობს მერაბიშვილის დანიშვნაზე იგი, არამედ მთავარია, თუ რა დამოკიდებულება ექნება ამ საკითხზე ქართველ ხალხს.
ვფიქრობ, რომ დასავლეთი ჩვენს ხელისუფლებას არაფერს აძალებს, მაგრამ ისეთი საკითხების განხილვისას, როგორიცაა საქართველოს ნატო-ში გაწევრიანება, ან ხელი მოეწეროს თუ არა ასოცირებულ ხელშეკრულებას ევროკავშირთან, რა თქმა უნდა, ეს პრობლემები დასავლელი პარტნიორების მხრიდან ამოტივტივდება. შესაძლოა, ისინი ხელისუფლებას არაფერს არ აძალებენ, მაგრამ ჩემი აზრით, ხელისუფლებამ უნდა გაითვალისწინოს ის, რაზეც საუბრობენ ჩვენი პარტნიორები. არა მგონია, რომ არჩევნებთან დაკავშირებით დასავლეთს ხელისუფლებისათვის თავისუფლად მოქმედების კარტ-ბლანში ჰქონდეს მიცემული. ჩვენ უნდა გვახსოვდეს, რომ ჩვენი დასავლელი პარტნიორებისათვის ყველაზე მთავარი დემოკრატია და დასავლური ღირებულებებია.
