26 მაისის ტრაგიკული ღამიდან რამდენიმე დღის შემდეგ, კინოთეატრ „რუსთაველში“ დარბევის დრამატული სცენა  „აგვისტოს ხუთი დღის“ პროვინციულ-ეროტიულმა პრემიერამ ჩაანაცვლა.

პრემიერაზე საპატიო სტუმრის სტატუსით იმყოფებოდა ჰოლივუდის ვარსკვლავი შერონ სტოუნი, რომელიც რუსეთიდან ჩამოვიდა და, რომელსაც, მისივე სიტყვებით რომ ვთქვათ, რუსეთი შეყვარებოდა, ამჯერად, საქართველოს უტყდებოდა სიყვარულში. მეტიც, იგი საქართველოს ხელისუფლებითაც მოხიბლულა.

პრემიერის დასრულების შემდეგ, მსახიობებმა  რუსთაველის თეატრში გადაინაცვლეს, სადაც ომში დაზარალებულთა ფონდის დასახმარებლად, საქველმოქმედო ვახშამი გაიმართა. საქველმოქმედო ვახშამს ბიზნესმენებიც ესწრებოდნენ. მოსაწვევი 5000-იდან 10000 ლარამდე ღირდა. საქველმოქმედო საღამოდან შესული მილიონნახევარი ლარი დევნილთა განსახლებისა და მათივე საცხოვრებელი სახლების უზრუნველყოფისთვის დაიხარჯება.

ხელოვნებათმცოდნე დავით ბუხრიკიძე, რომელიც პომპეზურ პრემიერას ესწრებოდა, ამბობს, რომ ფილმს უფრო პროპაგანდისტული დატვირთვა ჰქონდა, ვიდრე მხატვრული ღირებულება. მისი აზრით, ყველა სოლიდური რეჟისორი ერიდება შეკვეთილი ფილმის გადაღებას, რათა იგი რომელიმე ქვეყნის მხარდამჭერად არ აღიქვან.

- თავისთავად ცხადია, ფილმის პრემიერა პომპეზური იყო - ქუჩები გადაკეტეს, წითელი ხალიჩა დააფინეს... ეს არ არის მთავარი. ამ ამბით სხვა უფრო მნიშვნელოვანი დეტალები იფარება. შესაძლოა, თავისთავად ფილმის პრემიერა მნიშვნელოვანია, მაგრამ არა იმდენად, რომ ამ მასშტაბის ქუჩის გადაკეტვა მოხდეს. ქუჩის გადაკეტვა მხოლოდ იმ დროს ხდება, როცა პირველი პირები  ჩამოდიან. მთავარია, რომ იმ პრობლემების, მიჩქმალვა და ნიველირება ხდება, რაც ქვეყანაში რეალურად არსებობს. თუ ეს ფილმი ასე მნიშვნელოვანი იყო, რატომ დაპატიჟეს მასზე მხოლოდ პარტიული ელიტა? ხოლო ჩვენ, ჟურნალისტებს, განსაზღვრული ადგილი მიგვიჩინეს, საიდანაც შეიძლებოდა დაკვირვება. ფილმის პრემიერაზე არ მინახავს არც რეჟისორები, არც მსახიობები, მით უმეტეს - კინოკრიტიკოსები, რომლებიც ამას შეაფასებდნენ.

ცალკე აღნიშვნის ღირსია პრესკონფერენცია. როგორც წესი, მსოფლიოში ასე ხდება ხოლმე: ჯერ ტარდება ღონისძიება - ფილმის პრემიერა - შემდეგ კი არის პრესკონფერენცია. აბა, შეკითხვა ხომ უნდა დავსვათ? აქედან გამომდინარე, პრესკონფერენციაზე ისმოდა შეკითხვები და პასუხები - მოგვეწონა საქართველო, ჭაჭა დავლიეთ, ხინკალი მივირთვით და ა.შ.

ფილმის ჩვენების შემდეგაც უნდა გამართულიყო პრესკონფერენცია?

- რა თქმა უნდა, უკეთესი იქნებოდა. როგორც ღონისძიების ორგანიზატორმა, ნინო მამალაძემ ბრძანა, შესაძლოა, დრო არ ჰქონდათ და შუადღეს აუცილებლად პრესკონფერენცია უნდა გამართულიყო. მაშინ, კი ბატონო, მიღება, რომ იყო და წითელ ხალიჩაზე გასვლა, იმის შემდეგ მოეწყოთ პრესკონფერენცია მეორე დარბაზში. ხუთი დარბაზი აქვს  კინოთეატრ „რუსთაველს“ და თავისუფლად შეიძლებოდა რომელიმე დარბაზის დათმობა ჟურნალისტებისთვის. ეს არანაირ პრობლემას არ შექმნიდა.

ფილმის ჩვენებაზე რატომ არ მიიწვიეს ცნობილი რეჟისორები? თუნდაც - რობერტ სტურუა, სპეციალისტების აზრი არ აინტერესებდათ?

- გასაგებია, რომ ნაციონალურ მოძრაობას ჰყავს თავისი ელიტა, რომელიც დაპატიჟეს. რუსთაველის თეატრი არ არის იმდენად დიდი, რომ სხვებიც დაპატიჟონ. ესაა მექანიკური მიზეზი, რეალური მიზეზი კი სხვა არის. ვინც მე ვნახე, იქ იყვნენ - ლელა წურწუმია თავისი მეუღლით, მარინა ბერიძე... - ის ხალხი, რომლებიც ნაციონალურ ელიტასთან დაახლოებულია და მოსაწვევები სწორედ მათ ჰქონდათ დარიგებული. 

ჟურნალისტებისთვის რთული იყო იქ მუშაობა?

- რთული არ იყო, რამდენადაც განსაზღვრული იყო, თუ სად უნდა დავმდგარიყავით, გასვლა  და შიგნით შესვლა არ შეიძლებოდა. წითელ ხალიჩასთან ორი მონაკვეთი იყო, სადაც ცალკე იდგნენ ტელეჟურნალისტები, ხოლო ცალკე - პრესის ჟურნალისტები. შესაბამისად, მსახიობებთან კონტაქტიც შეუძლებელი იყო. როცა ადამიანი შენგან 2-3 მეტრითაა დაშორებული, შეკითხვას ყვირილით ხომ ვერ დაუსვამ?! კონტაქტიც გამორიცხული იყო. გარდა ამისა, პრესკონფერენცია, რომ ჩატარდა, გადამღებ ჯგუფსა და მსახიობებს მხოლოდ 4-5 შეკითხვა დაუსვეს, თანაც, მარტო ტელეკომპანიებმა - პირველმა არხმა, „რუსთავი 2“-მა და „იმედმა“, სხვებს კითხვის დასმის საშუალება არ მიეცათ.

როგორც შევატყვე, კითხვების დასასმელად არც იყო ჩაფიქრებული ეს პრესკონფერენცია, არამედ ფორმალური იყო, რათა წარედგინათ გადამღები ჯგუფი და ესაუბრათ რეჟისურაზე, ფილმისა და ამ პრემიერის მნიშვნელობაზე. ფაქტობრივად, ეს იყო პოლიტიკური მნიშვნელობის პრემიერა და არა - მხატვრული. ეს გასაგებიცაა, ფილმის სიუჟეტიდან და მნიშვნელობიდან გამომდინარე.

მესმის, რომ ფილმი მთლიანად არ გინახავთ, მაგრამ იმ ნაწყვეტებით, რაც იხილეთ, რა შთაბეჭდილება დაგრჩათ?

- სანამ კინოსურათს კანის ფესტივალზე წარადგენდნენ, ჯერ კიდევ შარშან, ბერლინის ფესტივალზე, კინობაზრობაზე  ვნახე ამ ფილმის ნახევარსაათიანი ტრილერი. მაშინაც იყო მითქმა-მოთქმა. ყველა ამბობდა, რომ ეს პროპაგანდისტული ფილმია. ნებისმიერ კრიტიკოსს რომ ჰკითხო, გეტყვის, რომ ეს არ არის მხატვრული ღირებულების, არამედ უფრო „ექშენ-მუვიზე“ და პოლიტიკურ  კონიუქტურაზეა გათვლილი, მიუხედავად იმისა, რომ სპეცეფექტები კარგად არის გაკეთებული. აქ მხატვრული ღირებულება რომ არ არის, ცხადია. მე ის პრეტენზია მაქვს, რომ, თუ ასეთი ფილმის გაკეთება უნდოდათ, რაღა მაინცდამაინც ასეთი რეჟისორი აარჩიეს?

ვინ შეიძლებოდა შეერჩიათ?

- ვინ დათანხმდებოდა ასეთი ფილმის გადაღებას? როცა შენ გინდა შენივე ქვეყნის პროპაგანდისტული ფილმი გადაიღო, არცერთი რეჟისორი ამას არ თანხმდება. რუსებმაც მოინდომეს, რომ იმავე თემაზე კუსტურიცას გადაეღო ფილმი, მაგრამ მან უარი თქვა. ნებისმიერი დიდი ხელოვანისათვის სრულიად წამგებიანი პოზიცია იქნებოდა, რადგან, გინდა-არ გინდა, ასეთი ფილმის გადაღების შემთხვევაში, მხარედ გამოჩნდები. როცა რუსეთი უკვეთდა ფილმს, სრულიად გასაგები იყო მისი მიზანი. რამდენიმემილიონიან ჰონორარზე იყო საუბარი. თუმცა, ჩვენები ამბობენ, ცოტა გადავიხადეთო. ესეც, სხვათაშორის, გასაიდუმლოებული თემაა. ვერავინ ვერაფრით ვერ ამოხსნა, რა დაჯდა ეს ფილმი, საუბარია 20-დან 25 მილიონამდე. კობა ნაყოფია, პროდიუსერი გვითითებს არა იმას, რასაც - სხვები.

კულტურის სამინისტრო გვეუბნება, მე არაფერ შუაში ვარ. პაპუნა დავითაიაც იმავეს ამბობს, რომ ეს არის კერძო ფული, კერძო ინვესტიცია, რაც სახელმწიფო მნიშვნელობისაა. ასეთი ზოგადი ფრაზებით იფარგლებიან. კონკრეტულად, როცა ეკითხები, რა დაჯდა სურათი, მოაკლდა თუ არა ბიუჯეტს, გვქონდა თუ არა ამის ფუფუნება, რომ 20-25 მილიონი დაგვეხარჯა, არავინ არაფერს გვეუბნება.

საერთაშორისო არენაზე რა პერსაპექტივა ექნება ამ ფილმს?

- მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი უარყოფითი ფაქტორია და არაფრისგან ხმაური და შოუ მოაწყეს, მაინც ერთი პოზიტივი აქვს, რომ საქართველოს შესახებ ბევრმა გაიგო, რადგან ენდი გარსია თამაშობდა სააკაშვილს, ასევე - ველ კილმერიც თამაშობდა. რაღაც მომენტში ეს გახლავთ ქვეყნისთვის საინფორმაციო იმიჯის შექმნა, იმის წარმოდგენა, რომ ეს არის საქართველო, რომ მან ომი გადაიტანა. ესპანეთშიც იყო ფესტივალზე ნაჩვენები, ვალენსიაში, პრემიერები ნიუ-იორკშიც შედგება, გერმანიის რამდენიმე ქალაქშიც. რაღაცნაირად, ეს ქვეყნის პროპაგანდაა და მისი იმიჯის გაკეთილშობილებას ემსახურება.

შერონ სტოუნის ფონზე დაიჩრდილა ენდი გარსია?

- დიახ, მე ვერ გავიგე, ამ ორ მოვლენას რა კავშირი ჰქონდა ერთმანეთთან. შერონ სტოუნის ჩამოსვლას ამ ფილმთან შეხება არ ჰქონია. ამ მსახიობების ერთად დასწრება რას ნიშნავდა? მერე ამას მოაყოლეს ეროვნული მუზეუმის გახსნა, ეს სრულიად მარაზმი იყო, რადგან თავისთავად, მუზეუმის გახსნა ძალიან მნიშვნელოვანი იყო. ამ დროს კი, ამაზე აქცენტი არც ყოფილა. ამ მოვლენას მხოლოდ ხუთწუთიანი სიუჟეტი დაუთმეს, მთელი დღის განმავლობაში კი მედია  მხოლოდ შერონ სტოუნის ვიზიტს აშუქებდა: სად გაისეირნა, ეკლესიაში შევიდა თუ არა, რამდენი ფოტო გადაიღო და ა.შ.

ხომ არ ფიქროობთ, რომ პროვინციალურად მოჩანდა ეს ყველაფერი?

- რასაკვირველია, ეს პროვინციალიზმია, როცა შენ გინდა, იქ  მოაწყო ჰოლივუდი, სადაც მოსახლეობის ორი მესამედი ღატაკია. რაც შეეხება მოგვიანებით მოწყობილ ძვირადღირებულ ვახშამს, ეს საქველმოქმედო აქცია იყო, რაც უცხოეთშიც იმართება. მილიონრები რომ შეიკრიბრებიან და თითოეულ ვახშამში, უხეშად რომ ვთქვათ, ათიათასებს დებენ, ეს ვიღაცის დასახმარებლად კეთდება. ყოველ შემთხვევაში, ასეთი ახსნა ჰქონდა. 

თანხის გაღება ომის შედეგად დაზარალებული მოსახლეობისთვის ქველმოქმედების სახით ისედაც შეიძლებოდა და ამისთვის საჭირო არ იყო საქველმოქმედო ვახშამი და ჰოლანდიური ვარდები.

- რასაკვირველია, ვისაც შესაძლებლობა აქვს, შეეძლოთ, ისედაც გაეღოთ თანხები, მაგრამ სხვა საქმეა, რეალურად ვახშამზე შეგროვილი ფული მოხმარდება თუ არა გაჭირვებულ ადამიანებს. ჩვენ შევედით პირველი სკოლის სპეციალური შესასვლელიდან, ძალიან ბევრი პოლიციელი იყო,  დიდი ხანია, ამდენი პოლიციელი არ მინახავს. თუმცა ეს ყველაფერი უსაფრთხოების განსაკუთრებული ზომების მიღებით ახსნეს. ესეც გაუგებარია, რადგან უსაფრთხოების განსაკუთრებულ ზომებს იმ შემთხვევაში იღებენ, როცა პოლიტიკური მნიშვნელობის ფიგურა, ან ქვეყნის პრეზიდენტი ჩამოდის. გადამღები ჯგუფი როცა ჩამოდის, თუნდაც კინოვარსკვალი, ამის აუცილებლობა არ არის.

საქართველოში ჩამოსვლამდე შერონ სტოუნი რუსეთში იმყოფებოდა, სადაც განაცხადა, რომ მას უყვარს რუსეთი, გუშინ კი საქართველო შეუყვარდა.

- შერონ სტოუნს არც ვთხოვ ჩვენი ქვეყნის სიყვარულს. თქვენ გგონიათ, კინოვარსკვლავები  განსაკუთრებული მორალური და ზნეობრივი კრიტერიუმებით ხელმძღვანელობენ, როდესაც სადმე მიემგზავრებიან? არავითარ შემთხვეაში, ასე არ არის. ის ისევე ჩავა უგანდაში მშიერ ბავშვებთან და მერე ჩავა იმ ბავშვების დამრბევებთან, თუკი ფულს გადაუხდიან. მეტსაც გეტყვით, არის კორპორატიული ვახშმები, სადაც შერონ სტოუნი დადის 10 ათასად, ქორწილებსა და ასეთ ადგილებში. ამ მიზნით თურქეთშიც იმყოფებოდა და სირიაშიც.

შერონ სტოუნისა და მის თანმხლებთა საქართველოში ვიზიტი რა დაჯდა?

- არავინ ამას არ იტყვის არასდროს, ამას ვერ გავიგებთ. თუმცა ეს ჩვენი ბიუჯეტის ხარჯზე მოხდა. გასაგებია, რომ ეს არის ე.წ. სპეციალური ფონდები, რომლებიც ძირითადად მიმართული უნდა იყოს კატასტროფების, წყალდიდობებისა და მიწისძვრის დროს. სინამდვილეში, ასეთ რაღაცას ხმარდება.

„ვარდების რევოლუციით“ მოსულ ხელისუფლებას სანახაობის მოსაწყობად თანხები არ ენანება, ერთმანეთის მიყოლებით ჩამოდიან კრის დე ბურგი, ტოტო კუტუნიო, გამართლებულია თანხების ხარჯვა მათ ჩამოყვანაზე ამ გაჭირვებულ ქვეყანაში?

- ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა ურჩევნია ქვეყანას წინ დააყენოს - კულტურული ღონისძიება თუ სოციალური ფაქტორი. კრის დე ბურგი რაც არის, ეს სხვა მსჯელობის საგანია, მაგრამ თავისთავად, ამაში ცუდი არაფერია, როცა ცნობილი ვარსკვლავი ჩამოდის. თუ ეს მნიშვნელოვანი კულტურული აქციაა და ამას განსაკუთრებული მიზნები უდევს საფუძვლად, ეს მესმის.

მაგრამ ასეთ კონცერტებზე ძირითადად ელიტა დადის და ხალხი ვერ ერთობა.

- დიახ, ამაზე განუწყვეტლივი დავა შეიძლება. რასაკვირველია, „აგვისტოს ხუთი დღის“ პრემიერაზე ხალხი არ ყოფილა, ჟურნალისტები არ შეუშვეს. მეტსაც გეტყვით - თვით საპარლამენტო ოპოზიციის წევრებიც კი არ მინახავს. ამას ნაცმოძრობის ელიტა და მისი მხარდამჭერი ე.წ. შოუბიზნესის ელიტა ესწრებოდა. დარწმუნებული ვარ, იქ გამოჩენა ბევრს გულზე არც ეხატებოდა. ვინც ფხიზელი გონებით აფასებდა მოვლენებს, მისთვის სრულიად წარმოუდგენელი იყო ამ მასშტაბის ღონისძიებაში მონაწილეობა. მოკლედ, ორდღიანი შოუ გამოვიდა. 

ერთი კვირის წინ ამავე რუსთაველის კინოთეატრში დარბევა მოხდა. მორალური თვალსაზრისით, რამდენად გამართლებული იყო კინოპრემიერის ასე პომპეზური აღნიშვნა? 

- დიახ, სპეცრაზმის მიერ სულ ერთი კვირის წინ მოხდა დარბევა. ამის შემდეგ კი ასეთი პომპეზური ღონისძიება მოეწყო. ხელისუფლების მხარდამჭერებს შეუძლიათ გვიპასუხონ, აბა, სულ ხომ არ ვიტირებთ, სულ ქაოსი, მიტინგები... ახლა გვინდა კარგი ცხოვრება, სიმშვიდე. ამ ტკბილი ცხოვრების ილუზიას ვქმნით, მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობის ორი მესამედი უკიდურესად გაჭირვებულია.  

კინოჩვენებიდან გუშინ ცრემლებით გამოდიოდნენ, მაგრამ ზოგიერთმა დამსწრემ ისიც აღნიშნა, რომ შეიძლებოდა, ფილმი უფრო ემოციურიც ყოფილიყო.

- გუშინ ტრაფარეტული სიტყვები ისმოდა: „ვიტირეთ“... „შერონ სტოუნმაც იტირა“... „ძალიან ძლიერი, მძიმე ფილმია, საქართველოს ყოფას წარმოაჩენს“... ასეთი შეფასებების მიღმა, ფილმის მხატვრული მხარის შეფასება არ ყოფილა. ვერც იქნებოდა, რადგან ჩემი აზრით, რენე ჰარლინი არ არის იმ დონის რეჟისორი, რომელმაც შეიძლება რაიმე ღირებული გადაიღოს.  კინოხელოვნებასთან ამას ნაკლები კავშირი აქვს, ვიდრე - პროპაგანდასთან.