ოპოზიციის მხრიდან საარჩევნო სისტემის შეცვლის მცდელობა პარლამენტში მარცხით დასრულდა, თუმცა ის ფარ-ხმალს არ ყრის - პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში ოპოზიციურ პარტიებთან შეხვედრა გაიმართა, სადაც საარჩევნო სისტემასა და საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესებაზე იმსჯელეს.

„საუბარი იქნება ყველა იმ პრობლემაზე, რაც დღევანდელი ეტაპისთვის გაჩნდა საარჩევნო პროცესთან მიმართებაში... ჩვენ აქტიურად ვუჭერდით მხარს საკონსტიტუციო ცვლილებებს... სამწუხაროდ, მთელმა ამ ძალისხმევამ შედეგი ვერ გამოიღო. მაგრამ ოპოზიციურ პარტიებში არსებობს განწყობა - მათ წარდგენილი აქვთ გერმანული მოდელი“, - განაცხადა შეხვედრის დაწყებამდე პრეზიდენტის მრჩეველმა ფიქრია ჩიხრაძემ.

შეხვედრას ნაციონალური მოძრაობა აქტიურად ეხმაურება, „ნაციონალური მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერი, ჩიორა თაქთაქიშვილი, იგი თვლის, რომ „არსებობს საარჩევნო სისტემა, რომელსაც მხოლოდ სახელისუფლებო პარტიები უჭერენ მხარს“. „ნაციონალური მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერი ზურაბ ჭიაბერაშვილი კი, თვლის, რომ „მთავრობა და პრეზიდენტი ერთმანეთთან ლამის დანა-სისხლად არიან და არა მგონია პრეზიდენტმა საარჩევნო კოდექსის შეცვლის პროცესში არსებითი წვლილი შეიტანოს“. როგორც ნაციონალები აცხადებენ, ყველა პოლიტიკური პარტია გარდა „ქართული ოცნებისა“ თანხმდება, რომ უნდა შეიცვალოს მაჟორიტარული წესი.

საარჩევნო კოდექსთან მიმართებაში ოპოზიციის გააქტიურების ფონზე ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ მიმდინარე წლის გააზაფხულზე ვენეციის კომისიამ დადო დასკვნა, მანამდე კი ვენეციის კომისიის წარმომადგენელმა მანუელ გონსალეს ოროპეზამ ოპოზიციასთან შეხვედრის შემდეგ განაცხადა, რომ ისინი არა რიან შეშფოთებულები პროპორციული ან მაჟორიტარული წესის ცვლილების გამო. მისივე თქმით „ეს ქართველი ხალხის გადასაწყვეტია. ორივე სისტემა დადებითია და დარწმუნებული ვარ, რომ ხალხი გაიგებს, რომელია უკეთესი“.

რამდენად სერიოზულად გაიზრდებოდა საარჩევნო წესის შეცვლის შემთხვევაში ოპოზიციის პარლამენტში მოხვედრის შესაძლებლობები, ამ თემაზე ექსპერტი, ვახტანგ ძაბირაძე გვესაუბრება.

მართალია, გასული თვის ბოლოს პარლამენტმა მთლიანად პროპორციული წესით არჩევნების ჩატარებასა და საარჩევნო ბარიერის დაწევაზე უარი განაცხადა, მაგრამ ოპოზიცია ამ თემაზე ახლა უკვე პრეზიდენტთან მსჯელობს. დავუშვათ, როგორღაც მოხერხდა და შეიცვალა საარჩევნო კოდექსი 2016 წლისთვის, ტექნიკურად ეს რამდენად მოესწრება?

- ჯერჯერობით არც საარჩევნო კამპანია დაწყებულა, არც იმის საშიშროებაა, რომ საარჩევნო კომისია ვერ შეძლებს ამ კანონის გამოყენებას. პრობლემა იმაში არ არის, ვინ რას და რამდენად შეძლებს, არამედ - სხვა რამეში - რამდენად აძლევს ეს ხელს პოლიტიკურ უმრავლესობას...

რამდენად აწყობს უმრავლესობას ეს კანონი? რამდენად სერიოზული უპირატესობა აქვს მისთვის მაჟორიტარული სისტემის დატოვებას?

- მაჟორიტარული სისტემა ხელს აძლევს ხელისუფლებას მხოლოდ იმიტომ, რომ ოპოზიცია, როგორც წესი, ვერ მოახერხებს გაერთიანებას, ერთ კანდიდატზე შეთანხმებას, ამიტომ იქნება მრავალი კანდიდატი, ხმები გადანაწილდება, ხოლო შემდეგ ტურში, როგორც წესი, იგებს ხელისუფლების კანდიდატი, რადგან ოპოზიციური ამომრჩეველი უბრალოდ, მეორე ტურზე არ მიდის...

რეალურად ოპოზიცია თუ შეძლებს შეთანხმებას საერთო კანდიდატზე, მაშინ არანაირი პრობლემა არ იქნება - გაიმარჯვებს ის კანდიდატი, რომელსაც მართლა აქვს წონა, მაგრამ ყოველთვის, თუ არ არის ძალაინ დაპირისპირებული ან რევოლუციური სუტუაცია ქვეყანაში, როგორც წესი, იმარჯვებს ხელისუფლების კანდიდატი.

ამიტომაც აწყობს ხელისუფლებას, რომ შეინარჩუნოს ამ შემთხვევაში მაჟორიტარული სისტემა. მაგრამ ამ ყველაფერს დემოკრატიულობასთან არანაირი შეხება არ აქვს, რადგან მაჟორიტარული წესით არჩევნები ისეთივე დემოკრატიულია როგორც ნებისმიერი სხვა ტიპის.

სხვა საკითხია, მოცემულ ქვეყანაში, მოცემულ პოლიტიკურ ვითარებაში ვის რამდენად წაადგება ეს სისტემა. კიდევ ერთხელ ვამბობ, თუ ოპოზიცია შეჯერდება ერთ კანდიდატზე, ისეთივე პირობებში აღმოჩნდება, როგორშიც ხელისუფლება - ანუ ამ შემთხვევაში ხლისუფლებას არ ექნება უპირატესობა. უპირატესობა ჩნდება იმ შემთხვევაში, როდესაც არის დაქსაქსული ოპოზიციური სპექტრი.

დღეს ოპოზიციური სპექტრი, როგორც თქვენც აღნიშნეთ, საკმაოდ დაქსაქსულია. იმ შემთხვევაში, თუ დავუშვათ პროპორციული წესით ჩავატარებთ არჩევნებს, მათი შანსები ბარიერის გადალახვაში გაიზრდება?

- კი დაქსაქსულია, მაგრამ როდესაც პროპორციულ წესზეა ლაპარაკი, მანდატების გადანაწილება მოხდება იმ პარტიებზე, რომლებმაც 5%-იანი ბარიერი გადალახეს. რაც შეეხება ბარიერს, მისი გადალახვის შანსი აქვს 5-6 პოლიტიკურ გაერთიანებას. ასეთ ვითარებაში ხელისუფლება მაინც შეძლებს დაწინაურებას, მაგრამ ისეთ უპირატესობას, რაც ექნებათ მაჟორიტარული სისტემის დროს, რა თქმა უნდა, ვერ მოიპოვებენ.

საპარლამენტო ოპოზიცია როგორც აცხადებს, ეს კანონპროექტი მომზადდა იმისათვის, რომ იმ პარტიებმა, რომელთა ბარიერის გადალახვის საკითხი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება, რაღაც შანსები მიიღონ...

- ერთი პროცენტით დაწევა-არდაწევას დიდი მნიშვნელობა არ აქვს, მაგრამ რა თქმა უნდა, 4 %-იანი ბარიერი თუ იქნება, მეტი შანსი უჩნდებათ. თუმცა ისიც გასათვალისწინებელია, რომ არც „ქართულ ოცნებას“ და არც ნაციონალებს 5%-იანი ბარიერის დაწევა არ აწყობთ, ამიტომ ისინი ბარიერის დაწევაზე არ იმუშავებენ. ამიტომ მგონია, რომ მაინც 5%-იანი ბარიერი დარჩება.

თუ შევადარებთ მაჟორიტარულს და პროპორციულს - ანუ რაც გვაქვს და რასაც ითხოვს დღევანდელი გაერთიანებული ოპოზიცია - კოალიციიდან გასულ პარტიებს, რა შანსები ექნებათ დღევანდელი წესით არჩევნების ჩატარების შემთხვევაში და რამდენად სერიოზული სხვაობა იქნება მათ შედეგში თუკი, დავუშვათ, მთლიანად პროპორციული წესით ჩატარდება არჩევნები?

- ეს ცოტა რთული საკითხია, მით უმეტეს - ახლა. 5%-იანი ბარიერი ეს არის 100 000 ამომრჩეველი. ვინც მიიღებს ამ 100 000 ხმას, ის გადალახავს ბარიერს, მაგრამ აქ პრობლემა ისაა, რომ თუ არსებული სისტემით ჩატარდება, მაშინ მხოლოდ 77 მანდატი ნაწილდება პროპორციული სიით შესულ პარტიებზე. თუ მაჟორიტარული არ იქნებოდა და პროპორციული იქნებოდა, მაშინ 150 მანდატიდან მოხდებოდა ამ პარტიებზე მანდატების გადანაწილება. ანუ, იმ შემთხვევაში, როდესაც ტარდება მთლიანად პროპორციული წესით არჩევნები, ბარიერს მნიშვნელობა არ აქვს, თუმცა მანდატების რაოდენობა უფრო მეტია, როდესაც მხოლოდ პროპორციული არჩევნებია.

დაახლოებით რამდენ მანდატზე შეიძლება იყოს ლაპარაკი?

- ეს ვერ დაითვლება იმიტომ, რომ იქ არის მოცემული რაოდენობა - რამდენი პარტია მონაწილეობს, რამდენი გადალახავს - ასე ვერ დათვლი.

ანუ ოპოზიცია, რომელიც ახლა უკვე პრეზიდენტისგან ითხოვს ამ საკითხში თანადგომას, წინასწარ ვერ გათვლიდა თავის შანსებს?

- შანსები არაფერ შუაში არ არის, მანდატებს წინასწარ ვერ დათვლი, სანამ არჩევნები არ ჩატარდება იმიტომ, რომ თუ 10 პარტია მონაწილეობს და აქედან ორმა გადალახა ბარიერი, ორ პარტიაზე გადანაწილდება, თუ 6-მა გადალახა 6-ზე და ა.შ. გარდა ამისა მნიშვნელობა აქვს, რომელმა პარტიამ რამდენი ხმა მიიღო, რამდენი ამომრჩეველი მოვიდა და ა.შ. რთული სისტემაა და ასე მარტივად არ ითვლება.

ერთადერთი, რაც კონსტიტუციაში წერია, რომ მას შემდეგ რაც ბარიერგადალახულ პარტიებზე მანდატები გადანაწილდება, გადაუნაწილებელი მანდატები პირველ რიგში ნაწილდება მათზე ვისაც 6 მანდატზე ნაკლები აქვს, რომ შეივსოს მანდატების რაოდენობა. ასე რომ, წინასწარ დათვლა არ გამოვა.

როგორ ფიქრობთ, დღევანდელი გადასახედიდან „თავისუფალ დემოკრატებს“, რესპუბლიკელებს, მრეწველებს, „ფორუმს“ აქვთ შანსი, რომ ვიხილოთ 2016 წლის პარლამენტში?

- ჩემი აზრით, ნაციონალებს და „ქართულ ოცნებას“ აქვთ გარანტია, რომ გადალახავენ ბარიერს. შემდეგ მოდის პარტიათა ჯგუფი, რომელთაც აქვთ შანსი ბარიერის გადალახვის. ეს არის სავარაუდოდ, 6 პარტია - „ბურჯანაძე დემოკრატები“, „პატრიოტთა ალიანსი“, ლეიბორისტები, „ფორუმი“, რესპუბლიკელები და „თავისუფალი დემოკრატები“.

დანარჩენ პარტიებს შანსი არ აქვთ, თუ ცალ-ცალკე იყრიან კენჭს, თუმცა ერთად შეიძლება შეძლონ ბარიერის გადალახვა, თუმცა, ჯერჯერობით ძალიან ადრეა ასეთი პროგნოზების კეთება - მე ვამბობ დღევანდელ დღეზე, ხვალ რა იქნება, ან როგორ დაჯგუფდებიან ვერ გეტყვით.

ეს შეეხება მხოლოდ პროპორციულ სიას, მაგრამ აქ არის კიდევ ერთი მომენტი - შეიძლება, რომელიმე პარტიის კანდიდატმა გაიმარჯვოს მაჟორიტარულში და ის გახდება პარლამენტის წევრი, მიუხედავად იმისა, ეს პარტია გადალახავს ბარიერს თუ ვერა.

ბოლო პერიოდში სხვადასხვა წყაროები ხშირად გამოთქვამენ ვარაუდს, რომ შესაძლოა, „ნაციონალური მოძრაობა“ ემზადებოდეს რევოლუციური სცენარისთვის. რამდენად არსებობს ფონი და საფუძველი, რომ ნაციონალებმა ასეთი სცენარის განხორციელება მოახერხონ?

- ძალიან უნდა ეცადოს „ქართული ოცნება“, რომ ნაციონალებმა ამის გაკეთება შეძლონ. საკმაოდ თვალნათელი უნდა იყოს, რომ არჩევნები გაყალბდა და ა.შ. რომ ეს სცენარი განვითარდეს. თუმცა ეჭვი მეპარება, რომ ნაციონალები ამას შეძლებენ.

მცდელობა შეიძლება იყოს, მაგრამ რეალიზება ვერ მოხერხდება, საზოგადოება დღეს ამისთვის მზად არ არის. საზოგადოება გულაცრუებულია, დავუშვათ, „ქართულ ოცნებაზე“, მისი რეიტინგი დღეს ისეთი აღარ არის, როგორც 2012-ში იყო - საკმაო გულგატეხილობაა, მაგრამ საზოგადოებისთვის „ქართული ოცნება“ იმდენად მიუღებელი არ არის, რომ ქუჩაში გამოვიდეს და რევოლუციურ გადატრიალებაში მიიღოს მონაწილეობა, მით უმეტეს, ნაციონალური დროშის ქვეშ. მგონი, ნაციონალები უბრალოდ, დროში არიან აცდენილები და რატომღაც ჰგონიათ, რომ 2016-შიც შეუძლიათ გააკეთონ ის, რაც 2003-ში შეძლეს.

აბსოლუტურად განსხვავებული პოლიტიკური ვითარებაა და აბსოლუტურად განსხვავებულია მოსახლეობის უმრავლესობის დამოკიდებულება თავად ნაციონალების მიმართ, როგორც არ უნდა შეცვალონ საარჩევნო სია და რამდენი ახალი სახეც არ უნდა ჰყავდეთ.

უფრო მგონია, რომ პრობლემები იქნება საარჩევნო პერიოდში და არა არჩევნების შემდეგ - ვგულისხმობ არჩევნების შემდგომ პერიოდს, ვიდრე ახალი პარლამენტის ცნობის საკითხი იქნება განხილული. მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ „ქართული ოცნება“ თუ ის კარდინალურად არ შეცვლის როგორც სტრატეგიას ასევე ბევრ სხვა რამეს (იგივე, არჩევნების დროს - საარჩევნო სიას და ა.შ.), 4 წელი მშვიდად შეუძლია იყოს.

იწყება მძიმე პერიოდი და ეს პერიოდი რამდენად სტაბილური იქნება დამოკიდებული არის პირდაპირპროპორციულად არჩევნებზე რა რაოდენობის ხალხი მივა. ანუ თუ 60-70%-მა მიიღო მონაწილეობა ეს ნიშნავს, რომ პოლიტიკური სტაბილურობა გვექნება, მაგრამ თუ ამომრჩევლის მცირე რაოდენობა მივა არჩევნებზე, ეს ნიშნავს, რომ ხელისუფლების პოლიტიკური სტაბილურობა ამ 4 წლის განმავლობაში მუდამ იქნება კითხვის ნიშნის ქვეშ.