პარლამენტის ვიცე-სპიკერი ზვიად ძიძიგური ირწმუნება, რომ პრეზიდენტს როგორც ინსტიტუტს თავისი წონა, ადგილი აქვს და მას უმრავლესობა ანგარიშსაც უწევს, მაგრამ კანონმდებელის განცხადებით, გიორგი მარგველაშვილი პოლიტიკური გუნდის წევრი რომ არ არის, ამას ყველა ხედავს.
კანონმდებელი მიიჩნევს, რომ პრეზიდენტი წარმომადგენლობითი კრებების მიერ არჩეული უნდა იყოს, რითაც დაბალანსებული საპრეზიდენტო მოდელი იქნება მიღებული.
ოპოზიციის ბრალდებებზე, ივანიშვილის პოლიტიკაში დაბრუნებასა და ირაკლი ალასანიას გააქტიურებაზე, for.ge „კონსერვატორების“ ლიდერს, ზვიად ძიძიგურს ესაუბრა:
„თავისუფალი დემოკრატების“ ლიდერმა, ირაკლი ალასანიამ განაცხადა, რომ მისი გუნდი ვიქტორ დოლიძესთან ერთად ხელისუფლებას დაამხობს. რამდენად მოსალოდნელია, მოვლენების მსგავსი სცენარით განვითარება?
- ალასანიას, რომელსაც ევროპულ გზაზე აქვს პრეტენზია, ის ხელისუფლების ცივილური გზით შეცვლაზე - არჩევნებზე უნდა საუბრობდეს. თუკი ვინმე იმას გულისხმობს, რომ ისეთი რაღაც მოხდება, რასაც ადგილი 1993-1994 წლებში, ან 2003 წელს ჰქონდა, საქართველოში ამის შანსი აღარ არის, რადგან ქვეყანამ ძალიან მწარე გაკვეთილი მიიღო და არაფერი მოუგია. თუკი ალასანია ამ ტონით თავისიანების, ან ვინმეს სასიხარულოდ საუბრობს, მაშინ ეს არ ვიცი, მაგრამ გარწმუნებთ, რომ ხელისუფლება მხოლოდ არჩევნების გზით შეიცვლება.
დღევანდელ პოლიტიკურ რეალობაში ყველაზე ნაკლები აგრესია და პრეტენზია ირაკლი ალასანიას გუნდის მიმართ არსებობს. შესაბამისად, „თავისუფალი დემოკრატები“ ხელისუფლების ალტერნატივად არ მიგაჩნიათ?
- ოპოზიციაში მთავარი ძალა რომ გახდე, ბევრი ოპოზიციურად განწყობილი ადამიანი უნდა აიყოლიო. თუკი ისინი ამას მოახერხებენ, ისინი ლიდერები გახდებიან. პარტიების აქტივობას შეშფოთებით არ ვუყურებთ და არც იმაზე ვეჭვიანობთ, მთავარი ოპოზიციური ძალა ვინ გახდება. სააკაშვილის მმართველობის დროს ერთი პოლიტიკური ძალა იყო ფავორიტი, რომელიც მთავარ ოპოზიციურ ძალად ითვლებოდა.
„ქრისტიან-დემოკარატებს“ გულისხმობთ?
- დიახ, „ქრისტიან-დემოკარატებს“ ვგულისხმობ. მსგავსი მეთოდების გამოყენებას არ ვაპირებთ.
„თავისუფალ დემოკრატებთან“ აქტიურად სხვა ოპოზიციური პარტიებიც თანამშრომლობენ. ოპოზიციის გაერთიანებას გამორიცხავთ?
- ოპოზიციის გაერთიანება თავად ოპოზიციისთვის იქნება კარგი, რადგან ეს არჩევნებზე შედეგს იძლევა, რასაც მოგვიანებით, თავისი პრობლემები აქვს. მათ შორის, მსოფლმხედველობითი სხვაობა, ტემპერამენტი და ა.შ. კოალიციაში სხვადასხვა მსოფლმხედველობის ადამიანები ვართ გაერთიანებული და ხედავთ, რომ რიგ საკითხებზე სხვადასხვა კომენტარებს ვაკეთებთ. ასეთი ტიპის მმართველობის განხორციელება რთულია, მაგრამ ხელისუფლებამ მყარი უმრავლესობის შენარჩუნება შეძლო. ზოგიერთი სახის კანონზე აზრთა სხვადასხვაობაა, მაგრამ შეჯერებას დიდი შრომის ფასად ვახერხებთ. ამას ოპოზიცია რამდენად შეძლებს, ვერ გეტყვით. კიდევ ერთხელ გიმეორებთ, ოპოზიციის გაერთიანებას საარჩევნო ეფექტი ექნება, მაგრამ საქმიანობას როგორ გააგრძელებენ, ეს მათ სიმშვიდეზე, მოთმინებასა და გაწონასწორობაზეა დამოკიდებული.
ოპოზიციის გუნდში პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილს მოიაზრებთ?
- არა. პრეზიდენტი კონსტიტუციური პერსონაა, რომელსაც თავისი ფუნქცია აქვს. ის პრეზიდენტი ჩვენი გუნდიდან გახდა, რომელსაც ყოფილი პრემიერი ბიძინა ივანიშვილი ეხმარებოდა. მარგველაშვილმა გადაწყვიტა, რომ არც ერთი პოლიტიკური გუნდის წევრი არ ყოფილიყო. მისი ქმედებები და გადაწყვეტილებები ისეთი არ არის, რომელსაც მას სახელისუფლებო გუნდი ურჩევდა. ეს ტრაგედია არ არის და იმაზე მიუთითებს, რომ ქვეყანაში სახელისუფლებო შტოები დამოუკიდებელია.
მმართველი გუნდის გაღიზიანების მიზეზი ის ხომ არ არის, რომ პრეზიდენტი მართვადი ფიგურა არ არის. ანუ, ის პლასტელინი რომ არ აღმოჩნდა?
- მარგველაშვილისთვის პლასტელინი არავის უწოდებია, მან ეს შეფასება თავად გააკეთა. საქართველოს პრეზიდენტისთვის შეურაცხყოფა არასოდეს მიგვიყენებია. მას როგორც ინსტიტუტის მთავარ პირს თავისი წონა და ადგილი აქვს და მას ანგარიშსაც ვუწევთ, მაგრამ ის ჩვენი პოლიტიკური გუნდის წევრი რომ არ არის, ამას ყველანი ვხედავთ. როცა მიგვაჩნია, რომ ის რაღაცას ისე არ აკეთებს, როგორც უნდა აკეთებდეს, მას ვაკრიტიკებთ, ისევე როგორც თავად გვაკრიტიკებს და ამაში საგანგაშოს ვერაფერს ვხედავ.
პრეზიდენტი თქვენი გუნდის წევრი რომ არ არის, ეს კარგია თუ ცუდი?
- ნორმალური მოვლენაა, დემოკრატიული პროცესები ასე ვითარდება. არ ვფიქრობ, რომ საქართველოში როდესმე ისეთი პოლიტიკური ვითარება უნდა იყოს, როცა ერთ კაცზე ყველა სხვა დანარჩენი ხელისუფლება იქნება ჩამოკიდებული.
როგორ ფიქრობთ, აღმასრულებელი ხელისუფლება პრეზიდენტთან მიმართებაში სამართლიანად იქცევა?
- კონსტიტუციის მიხედვით, პრემიერ-მინისტრი მთავარი პასუხისმეგებელია იმაზე, რაც სამთავრობო კუთხით ხდება. პრეზიდენტთან მიმართებაში კონსტიტუციაში ძალიან ბუნდოვანი თემებია. უსაფრთხოების საბჭოს შექმნა აუცილებელი იყო და გამოდის, რომ ერთი და იმავე ფუნქციის სტრუქტურა არსებობს, მაგრამ სტიქიურმა უბედურებამ აჩვენა, რომ უშიშროების საბჭო საკუთარ თავზე იმ ფუნქციას ვერ აიღებდა, რაც უსაფრთხოების საბჭომ აიღო.
თუმცა, 13 ივნისის სტიქიამ აჩვენა, რომ არც უსაფრთხოების საბჭოს საქმიანობა იყო ეფექტური და წარმატებული...
- კონსტიტუცია აიღეთ, ყურადღებით წაიკითხეთ და ნახავთ, რომ წინააღმდეგობა არის და პრეზიდენტისა და პრემიერის ფუნქციები აღრეულია.
ხელისუფლებაში თქვენ ხართ და კონსტიტუციაში „აღრეულ“ ფუნქციებს რატომ არ ასწორებთ?
- კონსტიტუციაში ამ ფუნქციებს ვერ ვასწორებთ, რადგან ჩვენ საკონსტიტუციო უმრავლესობა არ გვაქვს. ფუნქციები მკაფიოდ გაწერილი რომ იყოს, ეს პარლამენტში მთავარ ოპოზიციას არ აწყობს, რომელიც ასეთ საკითხებში მხარს არ გვიჭერს. ასეთი კონსტიტუციური ცვლილებები სწორედ ამის გამო ვერ ხორციელდება. ამ მოწვევის პარლამენტში, ორი საკონსტიტუციო ცვლილების ინიცირება მოხდა, რომელთაგან ერთი, რომელიც პარლამენტის ადგილსამყოფელს უკავშირდება, თაროზეა შემოდებული, ხოლო მეორე, რომელიც პარლამენტის გარეშე პრემიერის მხრიდან კანონის მიღებას გულისხმობდა, შევცვალეთ. მაშინ, პრემიერი ივანიშვილი იყო და მან თქვა, რომ კონსტიტუციაში ეს უბედურება იყო ჩადებული და ცვლილებების მიღებას მხარი ნაცონალებმაც დაუჭირეს. ივანიშვილმა საკუთარი სურვილით ის უფლებამოსილება შეიკვეცა, რომელიც სააკაშვილმა საკუთარი თავისთვის მოიმზადა.
საკონსტიტუციო კომისიას საქმიანობა კიდევ გაუხანგძლივდა, თუმცა, კომისიაში შემავალი ჯგუფები სხდომებს იშვიათად მართავენ. შთაბეჭდილება იქმნება, რომ ხელისუფლებას კონსტიტუციის გადახედვის პოლიტიკური ნება არ აქვს და 113 ხმის არარსებობას ფარად იყენებს...
- რატომ ვართ ამოფარებული? - პრემიერისა და პრეზიდენტის ურთიერთობის დარეგულირების მიზნით, ვინმემ წინადადება დააყენა და ჩვენ წინააღმდეგობა გავწიეთ? - იმის ილუზია არ გვაქვს, რომ ამ ურთიერთობის დარეგულირების მიზნით, ცვლილებები მხარდაჭერილი იქნება. პრეზიდენტი საყოველთაო კენჭისყრით არ უნდა ირჩეოდეს. ის წარმომადგენლობითი კრებების მიერ არჩეული უნდა იყოს, რაც სწორი იქნებოდა. ასეთ შემთხვევაში, დაბალანსებულ საპრეზიდენტო მოდელს მივიღებდით.
თუმცა, წარმომადგენლობითი ორგანოს საშუალებით არჩეულ პრეზიდენტს დაბალი ლეგიტიმაცია აქვს...
- უფრო დაბალი ლეგიტიმაცია აქვს, მაგრამ საპარლამენტო ტიპის ქვეყნებში პრეზიდენტის ასეთი ტიპის არჩევნები ტარდება. გაწმუნებთ, რომ ოპოზიციის მხრიდან ასეთი ტიპის ინიციატივა არც ამ პარლამენტში იქნება მხარდაჭერილი და არც შემდეგი მოწვევის პარლამენტში.
2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებთან დაკავშირებით, პოლიტიკაში ბიძინა ივანიშვილის დაბრუნებას ელოდებით?
- ძალიან გამიხარდება, რომ ივანიშვილი საარჩევნო სიაში იყო, ჩვენთან ერთად შტაბში იყოს და შეხვედრებზე იაროს. ბიძინას საზოგადეობაში ძალიან მაღალი ავტორიტეტი და დიდი ნდობა აქვს. ის ბევრ კეთილ საქმეს აკეთებს და მის მიმართ ტალახის სროლით არიან დაკავებულები, მაგრამ ის თავის საქმეს მშვიდად აგრძელებს, რაც მისი ხასიათის კარგი შტრიხია. თუკი ის პოლიტიკაში გამოჩნდება, მხოლოდ მოხარული ვიქნები. თუ ბიძინა დაბრუნდება, უფრო მეტ ხმებს მივიღებთ. სჯობს, დაბრუნდეს. მიმაჩნია, რომ ბატონი ბიძინა ჩვენი მეგობარია და მოხარული ვიქნები თუ გამოჩნდება. თუკი დაბრუნდება, ეს ხმებზეც იმოქმედებს და გუნდიც უფრო ყოჩაღად დადგება. 2016 წლის არჩევნები ძალიან მნიშვნელოვანია და ალბათ, ჩვენი შეთავაზებები და თხოვნები გვექნება, რომ უფრო აქტიურად გამოჩნდეს.
თქვენ მოხარული იქნებით, თუკი ივანიშვილი პოლიტიკაში დაბრუნდება, მაგრამ მის სიტყვას ამომრჩეველი რამდენად ირწმუნებს? - ქვეყანაში ადამიანის უფლებების დაცვით კუთხით, ვითარება გაუმჯობესებულია, მაგრამ ხალხს ახსოვს თქვენი დაპირებები - იაფ კრედიტებზე, სამუშაო ადგილებზე, ქარხნების აშენებაზე და ა.შ.
- იაფი კრედიტებიც გაიცა და ას ქარხანაზე მეტიც არის აშენებული. თქვენ ამბობთ, რომ მთავრობა არაეფექტურად მუშაობს და ლარის კურსიც ამიტომ გაიქცა, მაგრამ ამ მოსაზრებაში არ გეთანხმებით. ეკონომიკური ზრდის თვალსაზრისით, რეგიონში ყველაზე კარგი ვითარება გვაქვს. მხედველობაში მაქვს - თურქეთი, აზერბაიჯანი, მოლდოვა და შეგვიძლია აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებსაც გადავწვდეთ. ამ ქვეყნებზე გაცილებით უკეთესი ეკონომიკური ზრდა გვაქვს და ეს მთავრობის მუშაობის შედეგია. მსოფლიო რეიტინგები ნახეთ, მთავრობის ეფექტურობის კუთხით წინ რამდენად წავიწიეთ. როცა სასამართლო დამოუკიდებელია, ბიზნესი ყოჩაღად ირჯება. ჩინეთთან აქტიური თანამშრომლობა დაწყებული გვაქვს და უახლოეს მომავალში ხელშეკრულებას ხელს მოვაწერთ. ეს გგონიათ, თავისთვის ხდება? - საქართველოში მეგა პროექტები კეთდება და ამის არდანახვა, შეუძლებელია. რაც შეეხება იმას, რომ არჩევნების წინ ხალხს რაღაცას დავპირდით და არ გავაკეთეთ, შემიძლია, საარჩევნო პროგრამა პუნქტ-პუნქტად ჩავიაროთ. 60 ათასი ადგილი რომ შეიქმნა, თქვენ გგონიათ, სტატისტიკის სამსახურს შედეგებს ვაყალბებინებთ?
თქვენ მთავრობის ეფექტურ მუშაობაზე საუბრობთ, თუმცა, NDI-ს გამოკითხულთა უმრავლესობა ამბობს, რომ 2014 წლის შემდეგ, მათი ცხოვრების დონე არ გაუმჯობესებულა...
- ვითარება ჯანდაცვის, გზების, გაზის გაყვანის მიმართულებით, არ გაუმჯობესებულა?
სავარაუდოდ, რესპოდენტებს მხედველობაში შემოსავლები ჰქონდათ...
- გეთანხმებით, რომ ლარის კურსი მთავარი გამოწვევაა, რაც ჩვენი ხელისუფლების მხრიდან შექმნილი პრობლემა არ არის. ამერიკამ ნავთობპროდუქტების ფასი გააიაფა და ამით რუსეთის ეკონომიკას დაარტყა. რუსულ რუბლზე საქართველოს და მთელი რეგიონის ეკონომიკაა მიბმული.
რაც შეეხება საარჩევნო კოდექსს, ოპოზიცია ამბობს, რომ მათ ხელისუფლება მოლაპარაკებების მაგიდასთან ვერ მიიტყუეს. ოპოზიციასთან კონსულტაციების გამართვას აპირებთ?
- დავით უსუფაშვილსა და ოპოზიციას შორის კონსულტაციები გაიმართა და ხელი მემორანდუმსაც მოეწერა. მოგვიანებით, სრულიად ოპოზიცია პრეზიდენტის სასახლეში შეიკრიბა და მათ გვითხრეს, ჩვენ რა უნდა გაგვეკეთებინა. დოკუმენტი გადმოგვიგზავნეს და გვითხრეს, ეს მიიღეთო. მათი დამოკიდებულება იყო - ეს ჩვენ გვინდა და თქვენ რა გინდათ, მნიშვნელობა არ აქვსო. ოპოზიციის ტაქტიკა სწორი არ არის. უმრავლესობაში რამდენიმე ათეული ადამიანია, რომელიც მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებას მხარს არ უჭერს.
თქვენ ე.წ. ბიზნესმენების ფრაქციას გულისხმობთ, რომლის თავმჯდომარე კახა ოქრიაშვილმა for.ge-სთან საუბარში განაცხადა, რომ მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებას მხარს არ დაუჭერს. ეს ადამიანები პოლიტიკაში საკუთარი ბიზნესს ინტერესების შესაბამისად მოქმედებენ და საარჩევნო სისტემა მათ უნდა გადაჰყვეს? ხელისუფლება ყოფილ ნაციონალებთან ანგარიშვალდებულებას ხომ არ გრძნობს, რადგან მათი საშუალებით თქვენ უმრავლესობა შეინარჩუნეთ?
- ქვეყანაში უმრავლესობა უნდა არსებობდეს და ეს პოლიტიკური სტაბილურობისთვის მნიშვნელოვანია. ჩვენი უმრავლესობა 86 ადამიანისგან შედგება და მისი შენარჩუნება ძალიან მნიშვნელოვანია. არ დავუშებთ, რომ ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისი წარმოიშვას. საკმაოდ წონიანი არგუმენტებია იმის თაობაზე, მაჟორიტარული სისტემა რატომ არ უნდა გაუქმდეს. ოპოზიცია ამბობს, რომ მთავარია, მაჟორიტარული სისტემას მხარი დავუჭიროთ და ხმებს ისინიც მოგვცემენ. ოპოზიციონერები სქემას გვთავაზობენ, რომ კოალიციის წევრებზე უარი ვთქვათ და მათ სქემაზე წავიდეთ. ეს სერიოზულ საფრთხეს უქმნის იმას, კოალიცია რამდენად მყარი და სტაბილური იქნება. კოალიციას ასეთი რისკის ქვეშ არ დავაყენებთ. არსებული კონსტიტუციის ფარგლებში მომზადებული ცვლილებები მნიშვნელოვანია და საზღვრების გადანაწილების ვერსია ოპოზიციას არ აინტერესებს. ოპოზიციას ბოიკოტი აქვს გამოცხადებული ყველაფერ იმის მიმართ, რასაც მათ ვთავაზობთ. საქართველოში 25 წელია, საარჩევნო სისტემა შერეულია და ვამბობთ, რომ შევცვლით. ოპოზიცია ცვლილებებს მხარს თუ არ დაუჭერს, ეს მათი პასუხისმგებლობის საკითხია. დამოკიდებულება, რომ ოპოზიციას უმრავლესობის ოცი დეპუტატის აზრი არ აინტერესებს, მისაღები არ არის. კოალიცია ხელების გადაგრეხის გაერთიანება არ არის და როცა დეპუტატები ამბობენ, რომ მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებას მხარს არ დაუჭერენ, ჩვენ მათ აზრს პატივს ვცემთ. ოპოზიციას შეუძლია, თამამი ტექსტებით ისაუბროს.
ოპოზიცია ამბობს კიდეც, რომ ხელისუფლება მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებას იმიტომ გაურბის, რომ არჩვენებს წააგებს...
- პროპორციულ სისტემაზე გადასვლის შემდეგ, შესაძლოა, დათვლის ისეთი სისტემა შემოიღო, რომ მანდატების 80 პროცენტი გქონდეს. ეს არგუმენტი არ არის. მაჟორიტარული სისტემა ბევრ ქვეყანაშია. გაერო-ს 71 ქვეყანაში მაჟორიტარული სისტემაა, 68 ქვეყანაში პროპორციულია, ხოლო 48 სახელმწიფოში შერეული. საქმე ისე არ არის, რომ ხელი აიქნიო და თქვა, ეს ასე არ ვარგა. კოალიციაში შეჯერება მოხდა და ვარიანტი გამოვიტანეთ. ოპოზიციისგან ამ საკითხით დაინტერესება არ ჩანს და ეს გასაგებია. პროპორციული არჩევნები 2016 წელს რომ ჩატარდეს, არსებული პოლიტიკური განლაგებებიდან გამომდინარე, ამის შესაძლებლობას ვერ ვხედავ. ამაზე მეტად გულწრფელად ვერაფერს ვიტყვი.
როგორც მაჟორიტარი დეპუტატი, თქვენი საქმიანობა რამდენად ნაყოფიერია?
- რუსთავში მერის პირდაპირი არჩევნები ძალიან დამეხმარა. როცა ბიუროში ადამიანები ისეთი საკითხებით მოდიოდნენ, რომელიც თვითმმართველობის კომპეტენციაა, ასეთი საკითხები დაიხურა და ის ჩემი ბიუროს სფერო არ არის. როგორც რუსთავის მაჟორიტარი დეპუტატი რუსთავს ბიუჯეტის შედგენის დროს ვლობირებ. მათ შორის, სხვა პროექტებს, რომელიც რუსთავში უნდა გაკეთდეს. მაჟორიტარი დეპუტატის ფუნქცია ეს უნდა იყოს და არა ის, რაც თვითმმართველობის ფუნქციაა.