ოპოზიციაში გადასულმა „თავისუფალმა დემოკრატებმა“ კიდევ ერთხელ გააკეთეს განცხადება, რომ ქვეყნის ევროატლანტიკურ კურსს აშკარა და რეალური საფრთხე ემუქრება - მიზეზი გახდა პრემიერის სპეციალური წარმომადგენლის ზურაბ აბაშიძის განცხადება, რომელიც რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, სერგეი ლავროვის მუქარისშემცველი განცხადების საპასუხოდ გაკეთდა. ამ ყველაფერს შესაბამისი რეაქცია მოჰყვა საქართველოს პრეზიდენტის მხრიდანაც, რომელმაც კიდევ ერთხელ გაუსვა ხაზი, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მომავალი ქვეყნის არჩევანია და აბაშიძე-კარასინის ფორმატი უნდა გადაიხედოს.

მოკლედ, ეს ყველაფერი პოლიტიკური ძალებისთვის კიდევ ერთხელ შეჩოჩქოლების მიზეზი გახდა, თუმცა ქვეყანაში არსებული საერთო ფონის გათვალისწინებით, საინტერესოა, ქვეყნის საგარეო კურსს მართლაც ემუქრება საფრთხე თუ ეს გარკვეულწილად, შიდა პოლიტიკური თამაშებია მკვეთრად პროდასავლურ და დანარჩენ პოლიტიკურ ძალებს შორის. მიმდინარე პროცესებზე ექსპერტი, ვახტანგ ძაბირაძე გვესაუბრება.

ზურაბ აბაშიძე არ არის სახელმწიფო ფიგურა, თუმცა მის განცხადებას მწვავე რეაქცია მოჰყვა. თქვენი შეფასებით, საგარეო კურსთან დაკავშირებით რამდენად რეალურ საფრთხეზე შეიძლება იყოს საუბარი?

- აბაშიძის განცხადება მოჰყვა ლავროვის განცხადებას, რომ, თუ საქართველოს ნატოში „ჩათრევას“ გააგრძლებენ დასავლური ძალები, მაშინ რუსეთი მიიღებს ადეკვატურ ზომებს, მხოლოდ ამაზე იყო აბაშიძის პასუხი, რომ საქართველოში ნატოს ბაზები არ კეთდება და თავიდანვე იყო ნათქვამი, რომ ორიენტაცია განსაზღვრულია. საქართველოში არ არის ნატოს ინფრასტრუქტურაზე საუბარი და ბრიუსელში, მოსკოვსა და თბილისშიც ყველამ იცის, რომ დღეს და ხვალ საქართველო ნატოს წევრი ვერ გახდება. სულ ეს იყო.

გარდა ამისა, აბაშიძე არ წარმოადგენს ხელისუფლებას, ის პრემიერის წარმომადგენელია რუსეთთან მოლაპარაკების საკითხებში. აქედან გამომდინარე, მგონია, რომ ეს ყველაფერი უბრალოდ, აჟიოტაჟია, ვერ ვხედავ კურსის ცვლილების საფრთხეს. უბრალოდ, იწყება პოლიტიკური თამაშები, პოლიტიკური ქულების დაგროვება. ნატოს წარმომადგენელმაც გააკეთა კომენტარი, რომელმაც აღნიშნა, რომ საუბარია საქართველო-ნატოს ერთობლივ, საწვრთნელ ინფრასტრუქტურაზე და არაფერი განსაკუთრებული ამაში არ არის.

თუ საკითხი ასე დგას, ვნახოთ რა ხდება - ბოლო შეთანხმება გავიხსენოთ, რომელიც ნატოსთან იყო მიღწეული - ოსლოს შეთანხმება მაქვს მხედველობაში (ირაკლი ალასანია ჯერ კიდევ თავდაცვის მინისტრის რანგში იყო, როდესაც მოხდა გარკვეული შეთანხმება), - ითქვა ასევე, რომ აღნიშნული შეთანხმების ფარგლებში ყველაფერი გეგმის მიხედვით მიდის. თუ ყველაფერი ამ გეგმის მიხედვით ხორციელდება, მაშინ რას იტყვის აბაშიძე, კარასინი თუ ლავროვი, ამას მნიშვნელობა აღარ აქვს.

გარდა ამისა, აბაშიძემ აღნიშნა, რომ კარასინთან მოლაპარაკებისას ისინი არ ეხებიან საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ურთიერთობებს - ეს უბრალოდ მისი კომენტარი იყო. ამ განცხადების საუძველზე დღეს რომ დავასკვნა, რომ აი, საქართველომ უარი თქვა ევროატლანტიკურ კურსზე, ამისი არანაირი საუძველი არ არსებობს. თუმცა, არ ვიცი, რა იქნება ხვალ ან ზეგ.

ანუ, ეს აჟიოტაჟი მხოლოდ შიდა პოლიტიკურ ძალებს შორის პოლიტიკურ ქულებზე თამაში შეიძლება იყოს?

- ეს უფრო შიდა პოლიტიკური თამაშებია, იწყება ქულების დაწერა პროდასავლურად განწყობილ საზოგადოებასთან. უფრო კონკრეტულად, საზოგადოებასთან, რომელსაც აქვს მისწრაფება დასავლეთისკენ. შეიძლება, სხვადასხვა ხარისხით, მაგრამ ვფიქრობ, საქართველოს 90% ასეთია და სურს ნახოს ევროპული საქართველო და არა რუსული. ამ ხალხზე მიდის პოლიტიკური თამაში და - ასევე დასავლეთის წრეებზე, რომ ფრთხილად იყვნენ, რათა საქართველომ არ გადაუხვიოს ამ გზას - ეს არის და ეს.

თუ საქართველოს მოსახლეობიდან მისაღებ პოლიტიკურ ქულებს არ მივიღებთ მხედველობაში, ის, რომ ფრთხილად  უნდა იყოს ხელისუფლება, გასაგებია - ხიფათი და საფრთხე ყოველთვის არსებობს, ვიდრე რუსეთი იმ პოზიციაზეა, რაც აქვს. ვიდრე რუსეთსა და უკრაინას შორის ფაქტობრივად, ომი მიმდინარეობს, საფრთხე დიდია და რისკებიც, შესაბამისად,  ძალზე მაღალი. თუმცა ცალკე აღებული ეს განცხადება არანაირი განგაშის საფუძვლად არ მიმაჩნია.

მხოლოდ ეს განცხადება, რა თქმა უნდა, საფუძველი ვერ იქნება, რაიმე ვამტკიცოთ, თუმცა, შეგვიძლია, გავიხსებოთ ორი-სამი დღის წინანდელი ბიძინა ივანიშვილის განცხადებები, როდესაც ის „თავისუფალ დემოკრატებსა“ და რესპუბლიკელებს კიდევ ერთხელ აკრიტიკებდა. მსგავსი დამოკიდებულება ახალი არ არის და შესაძლოა, ამიტომაც გაჩნდა განცდა, რომ ქვეყნის შიგნითაც ებრძვიან პროდასავლურ ძალებს...

- შესაძლოა, ასეთი შთაბეჭდილება რჩება, მაგრამ მოდით, კიდევ ერთხელ დავალაგოთ სურათი. რესპუბლიკელებიცა და „თავისუფალი დემოკრატებიც“ პარლამენტში მოხვდნენ მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი ბიძინა ივანიშვილმა მიიწვია კოალიციაში. გათვლილი ჰქონდა ეს ნაბიჯი თუ არა - ასე მოხდა. ანუ, ეს არის თავის დროზე, ივანიშვილის მიერ გააზრებული გადაწყვეტილება და ამიტომ მოხვდნენ ეს პროდასავლური პარტები პარლამენტში. პარალელურად, ივანიშვილი ყოველთვის ამბობს, რომ პროდასავლური ორიენტაცია საქართველოსთვის არის მნიშვნელოვანი და ეს არის შეუცვლელი ხაზი.

ასე რომ, ივანიშვილის განცხადებებსა და ქმედებებს შორის თითქოს, საწყის ეტაპზე, სხვაობა არ ყოფილა. რაც შეეხება იმას, რომ მას ალასანიასთან ურთიერთობა გაუფჭუდა, „თავისუფალმა დემოკრატებმა“ დატოვეს კოალიცია და გადავიდნენ ოპოზიციაში, გასაგებია. მაგრამ, მათ საქართველო არ დაუტოვებიათ, იბრძვიან, იღწვიან და ყველა აღიარებს, რომ „თავისუფალი დემოკრატები“ ის პოლიტიკური ძალაა, რომელიც მიიჩნევს, რომ საქართველოს ორიენტაცია დასავლეთისკენ არის შეუცვლელი.

რაც შეეხება რესპუბლიკელებს, ანალოგიურია რესპუბლიკელების პოზიციაც და ისიც მკვეთრად გამოხატული დასავლური ორიენტაციის პოლიტიკური ძალაა. თუმცა, ისინი ჯერჯერობით რჩებიან კოალიციაში.

თუ ამ ყველაფერს დავუმატებთ იმას, რომ ხვალ არა და ზეგ არჩევნები აუცილებლად ჩატარდება, თუ დავუმატებთ იმასაც, რომ „ქართული ოცნება“, როგორც პოლიტიკური ძალა, ახლა ყალიბდება, თუ ვიღაც ფიქრობს, რომ მომავალ არჩევნებში „ქართული ოცნება“ უნდა გავიდეს ცალკე, ყოველგვარი კოალიციის გარეშე, მაშინ ივანიშვილის განცხადება, რომ რესპუბლკელები და ალასანია არიან ერთი გუნდი და ის სხვა გუნდია, სრულიად მარტივად ჯდება მომავალი საპარლამენტო არჩევნების და პოლიტიკური გადაჯგუფებების კონტექსტში, რომელიც ჩატარდება 2016 წელს. აქაც უფრო დიდია პოლიტიკური მოტივი ვიდრე რეალობა.

ბუნებრივია, ივანიშვილს უნდოდეს, რომ „ქართული ოცნება“ გამოვიდეს ცალკე პოლიტიკურ ძალად. 2011 წელს მას სჭირდებოდა რესპუბლიკელები და „თავისუფალი დემოკრატები“. დღეს შეიძლება, ამის აუცილებლობას ვერ ხედავს და ნიადაგს ამზადებს წინასწარ, როგორც თავისუფალი და უზრუნველი ადამიანი - მას სხვა პრობლემები არ აქვს, ზის და ალაგებს სიტუაციას.

არ მგონია რესპუბლიკელების მიმართ კრიტიკა გამოწვეული იყოს მათი პროდასავლურობის გამო. კიდევ ერთი - „თავისუფალი დემოკრატებიც“ და რესპუბლიკელებიც არიან ის პოლიტიკური ძალები, რომლებიც ყველაფერზე თავის დაქნევას არ არიან მიჩვეულები, იქნება ეს ივანიშვილი, სააკაშვილი, შევარდნაძე თუ სხვა. ამიტომ, მათთან ურთიერთობა ივანიშვილისთვის მთლად კომფორტული ვერ იქნება.

როგორც ჩანს, მას ურჩევნია, ჰყავდეს გუნდი, რომელთანაც თავისუფლად „ისპარინგებს“ და არა რეალური მეტოქე იქნება. ამიტომ, ბუნებრივია, ეს ყველაფერი იძლევა საფუძველს, რომ ივანიშვილის დამოკიდებულება რესპუბლიკელებისადმი შესაძლოა, არ იყოს მთლად თბილი.

ამ სიტუაციის გათვალისწინებით, როგორი გადაჯგუფებებია მოსალოდნელი? საუბარია ალასანია-რესპუბლიკელებსა და მარგველაშვილზე. როგორც ნაციონალების ქმედებებიდან ჩანს, დიდი სურვილი აქვთ ამ გუნდს თვითონაც შეუერთდნენ... შეიძლება ვიხილოთ ერთ მხარეს პროდასავლური ძალები, ხოლო მეორე მხარეს ივანიშვილი თავისი „ქართული ოცნებით“? თუ ასეთ განლაგებას განვიხილავთ, ვის რა შანსი შეიძლება ჰქონდეს?

- რა იქნება ორი წლის შემდეგ, რთული სათქმელია.

ანუ რამდენად არის მოვლენათა ასე, ან სხვაგვარად განვითარება დამოკიდებული ქვეყნის ეკონომიკურ მდგომარეობაზე?

- პროცესები მიდის ძალიან სწრაფად - ეს ეხება არა მარტო ეკონომიკურ, არამედ პოლიტიკურ პროცესებსაც, რადგან ეს ერთმანეთზეა მიბმული. არ მგონია, რომ კოალიციები ევროპული და არაევროპული მიმართულების გუნდებად ჩამოყალიბდეს - ანუ მარგველაშვილი, რესპუბლიკელები, ალასანია და ნაციონალები ერთ გუნდში ვიხილოთ.

არ მგონია, თუნდაც ორ წელიწადში საქართველოს მოსახლეობისთვის „ნაცინალური მოძრაობა“ რაიმე ფორმით იყოს მისაღები. შეიძლება, მიუღებელი გახდეს „ქართული ოცნება“, მაგრამ „ნაციოალური მოძრაობა“ რომ მისაღები გახდეს, ეს ძლიან მაეჭვებს.

თუ დასავლური მიმართულების ძალებზეა საუბარი, შეიძლება ვილაპარაკოთ „თავისუფალ დემოკრატებზე“, რესპუბლიკელებსა და მარგველაშვილზე, თუმცა მარგველაშვილი პოლიტიკაში ღია მონაწილეობას არ აპირებს, მაგრამ მას შეუძლია საკმაოდ დიდი დახმარება გაუწიოს რომელიმე პოლიტიკურ დაჯგუფებას, თუნდაც არაფორმალური სახით, მისი პოსტიდან გამომდინარე.

დღესდღეობით, შანსები ყველაზე მეტი აქვს „ქართულ ოცნებას“, უფრო სწორად ბიძინა ივანიშვილს. ამიტომ მგონია, რომ 2016 წლამდე ის ამ რეიტინგს შეინარჩუნებს, შესაბამისად, „ქართული ოცნებაც“.

ვინ გადალახავს ზღვარს, ვერ გეტყვით, მაგრამ თუ მოხდა ისე, რომ ის ძალები, რომელიც ჩამოვთვალეთ, პარლამენტში ვერ მოხვდებიან, მაშინ დიდია შანსი, რომ მივიღოთ ისეთივე დაპირისპირება ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის, როგორიც ჩამოყალიბდა 2008 წლის საპარლამენტო არჩევენების შემდეგ. როდესაც იყო პარლამენტი, იყო ოპოზიციაც, მაგრამ ძირითადი პოლიტიკური სპექტრი და საზოგადოება, მოსახლეობა იყო პარლამენტს გარეთ.

თუ ეს ყველაფერი ასე მოხდა, შემიძლია ვივარაუდო, რომ 2017 წელს თბილისის ქუჩებში ისევ ხალხმრავლობა იქნება - ეს გარდაუვალი გახდება.

რაც შეეხება დღევანდელ არასაპარლამენტო ოპოზიციას, ბურჯანაძე-თარხან-მოურავს გაუჩნდებათ პარლამენტში მოხვედრის შანსი? ისინი ცალკე შეიძლება ვიხილოთ თუ „ქართულ ოცნებასთან“ ერთად? - კულუარებში საუბარია იმაზე, რომ ივანიშვილი „თავისუფალი დემოკრატებისა“ და რესპუბლიკელების ჩანაცვლებას სწორედ ამ პოლიტიკური ძალებით აპირებს...

- თუ ივანიშვილი გადაწყვეტს, რომ „ქართული ოცნება“ უნდა იყოს ცალკე, ის გამოვა ცალკე. რაც შეეხება ბურჯანაძე-თარხან-მოურავს, არის შანსი, რომ ისინი ბარიერს გადალახავენ, თუმცა მათი წარმომადგენლობა პარლამენტში დაახლოებით 10-10%-ის ფარგლებში იქნება, შესაძლოა, ორივეს ერთად დაახლოებით 15% ერგოს. ამ ეტაპზე ჩემი თვალთახედვით, ასეთი სურათი ჩანს.

ბიძინა ივანიშვილს დასჭირდება თუ არა კულისებიდან გამოსვლა და პოლიტიკაში დაბრუნება? ერთია - ივანიშვილი თავისი რეიტინგით, ხოლო მეორე - „ქართული ოცნება“, რომელსაც ივანიშვილის გარეშე საკმაოდ საეჭვო რეიტინგი შეიძლება აღმოაჩნდეს...

- ვფიქრობ, ივანიშვილს დასჭირდება კულისებიდან გამოსვლა და აქტიურ პოლიტიკაში ჩაბმა. მას ყველა შემთხვევში მოუწევს ასეთი ნაბიჯის გადადგმა, დღევანდელი სიტუაციიდან გამომდინარე თუ ვიმსჯელებთ.

ვადამდელი არჩევნები იქნება თუ 2016 წელი, მისი მხარდაჭერა გვერდიდან „ქართული ოცნებისთვის“ უკვე საკმარისი აღარ იქნება, იმისათვის, რომ ის, როგორც მმართველი ძალა, ისე შევიდეს პარლამენტში. მეტსაც გეტყვით, თუ პროცესები რთულად წავა და დღეს ყველაფერი საკმაოდ რთულადაა - 2016 წელს „ქართული ოცნების“ უმრავლესობაში მოსვლა ძალზე სადავო და საკამათო იქნება.

შეიძლება ერთადერთი ვარიანტი იყოს - რისიც ყველაზე მეტად მეშინია - „ქართული ოცნება“ იძულებული გახდეს, წავიდეს ისევ და ისევ არჩევნების გაყალბებაზე, რომ შეინარჩუნოს ძალაუფლება.

უკიდურესად რთული ვითარებაა ქვეყანაში და ივანიშვილის გარეშე რომ „ქართული ოცნება“ ხმებს ვერ მიიღებს, ეს - ორჯერ ორი - ოთხია.

დასჭირდება თუ არა „ქართულ ოცნებას“ ხელახლა დადასტურება და დამტკიცება იმისა, რომ ნამდვილად პროდასავლური ძალაა? ისინი აცხადებენ, რომ პროდასავლურები არიან, მაგრამ მთავარი კითხვები ოპონენტების მიერ მათ მიმართ სწორედ ამ კუთხით ისმება...

- საქართველოში პროდასავლური ძალა ჯერ ხელისუფლებაში არ ყოფილა - ჩემი შეხედულებით, ასეა. ხელისუფლება, რომელიც ქვეყნის დემოკრატიზაციას არ ახდენს, მის პროდასავლურობაზე საუბარი ზედმეტია, რა განცხადებებიც არ უნდა გააკეთოს და რა დონის შეთანხმებებსაც არ უნდა მოაწეროს ხელი. ეს არის ელემეტარული ჭეშმარიტება. თუ ვერ მოვახერხეთ საქართველოს თანამედროვე, დემოკრატიულ ქვეყნად ჩამოყალიბება, ჩვენი ორიენტაცია მხოლოდ ლოზუნგია და მეტი არაფერი - ლოზუნგი, რომელიც მტერს აღიზიანებს და მოყვარეს თვალებს უვსებს.

რომელი ერთი იცით, პროდასავლური ძალა? ხელისუფლებაში მყოფმა რომელმა ძალამ გადადგა ეს პროდასავლური ნაბიჯები? მგონია, რომ ამ თემით აჟიტირება ხელისუფლებას იმისთვის აწყობს, რომ ის ანტიდასავლურობა, რაც რეალურადაა ქვეყანაში, დაფაროს - ყურადღება გადაიტანოს სხვა რაღაცეებზე.

ჩვენ გვჭირდება დემოკრატიული ინსტიტუტები, სამართლიანობა, გვჭირდება გვჯეროდეს, რომ არჩევნები არ გაყალბდება, რომ არჩევნებში სახელისუფლებო რესურსი არ მონაწილეობს, რომ ამომრჩევლის ნება არის ასახული სრულად - ეს გვჭირდება და არა ლაპარაკი იმაზე, რა თქვა ზურაბ აბაშიძემ და რა უპასუხა კარასინმა.

რატომ არ აკეთებენ ხელისუფლებები ამას?

- ეს რომ გააკეთონ, ყველაფერს დაკარგავენ - საქართველოში დემოკრატიული ინსტიტუტების ჩამოყალიბება ნიშნავს, რომ მთლიანად ინგრევა პოლიტიკური სისტემა, აღარ ხერხდება ერთპარტიული სისტემის ჩამოყალიბება, ვერ აკონტროლებ მონოპოლიურ ბიზნესს, რაც მთავარია, კარგავ ძალაუფლებას, თუ აჩევნები არ გააყალბე.

ყველა ხელისუფალმა მეორე არჩევნები გააყალბა. 1995 და 1999 წლებში არჩევნები გაყალბდა; 2003 წელს გაყალბდა და კი ბატონო, რევოლუცია მოხდა, მაგრამ ამის მერე არ გაყალბდა 2008 წელს?! - ვერც ერთი პოლიტიკური ძალა ვერ ელევა ძალაუფლებას - ეს არის ის პრობლემა, რაც რეალურად აქვს დღეს საქართველოს.

ეს არის ანტიდასავლურობა და ამ ყველაფრის გადასაფარად ტყდება აჟიოტაჟი, ვინ რა თქვა და რა უპასუხა - გავაკეთოთ ისეთი სახელმწიფო როგორიც უნდა იყოს და ეს ყველაფერი თავისთავად დალაგდება. ისევე, როგორც ეს დალაგდა ბალტიისპირეთში. შორს რომ არ წავიდეთ, ხომ არსებობს რეალური მაგალითი?

დღევანდელ ხელისუფლებასთან პრეტენზია ის კი არ არის, ნატოს ბაზა განთავსდება თუ არა, არამედ ის, რომ ორი წლის განმავლობაში აბსოლუტურად არაფერი არ გაკეთებულა საიმისოდ, რომ დემოკრატიული სახელმწიფო ჩამოყალიბებულიყო. საარჩევნო სიებიც კი არ გვაქვს ნორმალური - აი, რა არის ძირითადი პრობლემა!