პრემიერი და არასამთავრობოები ერთმანეთისთვის ეპითეტებს არ იშურებენ. თუმცა პრემიერი ერთადერთი არ არის, ვინც არასამთავრობოების ნაწილის მიმართ კრიტიკულია.

For.ge პოლიტოლოგ სოსო ცინცაძეს ესაუბრა.

საზოგადოების ერთი ნაწილი მიიჩნევს, რომ არასამთავრობოები ყოველი ხელისუფლების დროს სასათბურე პირობებში იყვნენ. მეტიც, ყოფილ ხელისუფლებასთან შეთანხმებისა და მათი თანხმობის გარეშე უცხოეთიდან გრანტებით ვერ დაფინანსდებოდნენ. ალბათ, ამითაც იყო განპირობებული, რომ ისინი, ცალკეულ გამონაკლისთა გარდა, სადაც ხმა იყო ამოსაღები, ისე აქტიურად არ რეაგირებდნენ. სამაგიეროდ, მათ არჩეული ჰქონდათ მათთვის საყვარელი თემები - გენდერული თანასწორობა, ეროვნების, რელიგიური მრწამსის ან სექსუალური უმცირესობების მიხედვით ადამიანების დისკრიმინაცია, რაც გრანტების მოზიდვის საუკეთესო საშუალება იყო. როგორია ამ არასამთავრობოთა როლი დღევანდელ პირობებში?

- არასამთავრობოები დაცულნი იყვნენ როგორც წინა ხელისუფლების დროს, ისე მის წინა და უფრო ადრე პერიოდის ხელისუფლების დროსაც. ისინი დაცულნი არიან დღესაც. ყოფილი ხელისუფლების შიში ჰქონდა მხოლოდ რიგით მოქალაქეს, არცერთ არასამთავრობოს ასეთი შიში არ ჰქონია. არცერთი არასამთავრობოს ლიდერი მაშინ არც რეპრესირებული არ ყოფილა და აქ სულ სხვა მომენტია. თუ თქვენ ჩემი პირადი აზრი გაინტერესებთ, ერთ რამეს ვიტყვი, ის, რომ მოსმენა ცუდია და ადამიანებს არ უნდა უსმენდნენ, ამაზე დავაც არ ღირს. მაგრამ ჩვენ გადავხედოთ იმავე საზღვარგარეთს, დემოკრატიულ ქვეყნებს, პრაქტიკულად, ყველგან ისმენენ. ჩვენ რომ ავდგეთ და მიზნად დავისახოთ, საერთოდ მოვსპოთ მოსმენა, დაახლოებით ეს იგივეა, მიზნად დავისახოთ საერთოდ მოვსპოთ ივლის-აგვისტოს დიდი სიცხეები თბილისში და ცივი ამინდი ზამთარში. სნოუდენის უკანასკნელი ცნობები და სკანდალი რა არის? თვით ამერიკაც კი, მსოფლიო დემოკრატიის შუქურა, ანგელა მერკელს და ყველას უსმენდა. უბრალოდ, ხელისუფლება ზღვარს არ უნდა გადასცდეს, თორემ რაც უფრო მეტი რისკებია სახელმწიფოს უშიშროების, უსაფრთხოების მხრივ, მით უფრო აუცილებელი ხდება ამ ოპერაციის ჩატარება. პრაქტიკა გვიჩვენებს, იმავე ევროპაში ან ამერიკაში მოსალოდნელი ტერაქტების გახსნის თითქმის 40% მხოლოდ საიდუმლო მოსმენებით მიღებული ინფორმაციის ხარჯზეა. ამან არ უნდა მიიღოს ტოტალური ხასიათი, როგორც წინა ხელისუფლების დროს ხდებოდა, სჭირდებოდათ თუ არა, უსმენდნენ ადამიანებს, ეგებ, როდესმე გამოგვადგესო. ისინი ფიქრობდნენ, მართალია, დღეს არ არის ამის აუცილებელი საჭიროება, მაგრამ, თუკი ესა თუ ის პიროვნება მოგვიანებით თავს გავა და რაღაცას დააპირებს, მის წინააღმდეგ გვქონდეს გარკვეული ტიპის მასალა.

სიმართლე გითხრათ, ჩემთვის უფრო მნიშვნელოვანია, დღეს საერთოდ რა როლს ასრულებს ნაწვიმარზე სოკოებივით მომრავლებული არასამთავრობოთა მთელი არმია. ამას წინათ დავინტერესდი და იუსტიციის სამინისტროში ვკითხე ჩემს ნაცნობებს, რა სიხშირით ხდება არასამთავრობოთა რეგისტრაცია, მითხრეს, დღე არ გავა, რომ ორი-სამი ახალი არასამთავრობო არ დავარეგისტრიროთო. წარმოიდგინეთ, არაოფიციალური მონაცემებით, თბილისში ლამის 300-ს მიუხლოვდეს არასამთავრობოთა რაოდენობა. ამდენი არასამთავრობო არც საფრანგეთშია, არც გერმანიაში, არც იტალიაში.

ნაციონალების დროს მოსმენები ყველაზე „უწყინარი“ დანაშაული იყო, რაც მათ შეეძლოთ ჩაედინათ, საქმე მოსმენებით არ ამოიწურებოდა და ამას მოჰყვებოდა უკანონობათა მთელი წყება- დაკავებები, გატაცებები და სხვა. თქვენი აზრით, იმ პერიოდში რამდენად ადეკვატურნი იყვნენ ცალკეული არასამთავრობოები?

 - რასაკვირველია, იმ პერიოდში გრანტებს ანაწილებდა ხელისუფლება. როგორ ფიქრობთ, შემთხვევითია, რომ „რუსთავი 2“-ზე საერთაშორისო პოლიტიკის სფეროში კომენტარებისთვის უცებ ჩნდებიან ვიღაც მანდილოსანი ექსპერტები, რომლებიც საერთოდ არ გამიგია მე, ადამიანს, რომელიც დავბერდი ამ სფეროში. მათი წარსული არ ჩანს, ახლა აღარ მინდა მათი გვარები დავასახელო, ისედაც ყველამ იცის მათ შესახებ, გამოდიან, რაღაც სისულელეებს ლაპარაკობენ, რაც არავის აინტერესებს. რატომ? მაინცდამაინც „რუსთავი 2“-ს უსკდება სიყვარულის ბუშტი ამ დილეტანტების მიმართ? ეს ყველაფერი საეჭვოა. დღეს საქართველოში მწამს მხოლოდ ორი-სამი არასამთავრობოსი, მათ შორის, „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“, რომელიც ყველა მთავრობის დროს პრინციპული იყო და პროფესიონალიზმით გამოირჩეოდა. მსოფლიოში არსად არ ხდება, რომ ექსპერტების 80% იყვნენ ქალები. კი, გენდერული თანასწორობა კარაგად მესმის, ჩემი მეუღლეც პროფესორია და ბევრი ჩემი მეგობარი მანდილოსანი მეცნიერია, მაგრამ მე არ ვიცი, რა საბაზო განათლება აქვთ ამ ქალბატონებს, ეს არავის აინტერესებს.

ზოგი ყოფილი პოლიტიკოსი, ყოფილი სანტექნიკოსი, ფსიქოლოგი, ექიმი, ეკონომისტია, ვინც თავის სფეროში ვერ დამკვიდრდა და ადგილი ვერ მოძებნა, ყველა უცებ ექსპერტი გახდა. ყველას აქვს თავისი არასამთავრობო, როგორც გინდათ, ისე გამიგონ გუშინ შექმნილმა ამ არასამთავრობოებმა. მე პროფესორი ვარ, ასევეა ჩემი მეუღლეც, ჩემი შვილი მეცნიერებათა დოქტორია. ამ დროს დილეტანტებისგან გუშინ შექმნილი არასამთავრობოები ჩემზე უკეთ ცხოვრობენ, ჩემზე უკეთესი მანქანით დადიან, ჩემზე კარგი სახლი აქვთ, ჩემზე კარგ აგარაკებზე ისვენებენ, უკეთ იცვამენ და ცხოვრობენ. ვინ აფინანსებს მაგათ? ვიცი, შეიძლება, ვიღაცას დემაგოგიის შესაძლებლობას ვაძლევ. იტყვიან, აი, ეს პუტინის ლაპარაკია, პუტინმაც ასე მოსპო, პუტინმაც ასე გააკეთაო... გუშინ და გუშინწინ ეს გოგონები აცხადებდნენ, რომ პუტინის ენით გველაპარაკება ღარიბაშვილიო. რა შუაშია პუტინი, მერკელი ან ობამა? როდესაც ხელისუფლებამ კი არა, საზოგადოებამაც უნდა იცოდეს და გამჭვირვალე უნდა იყოს მათი დაფინანსების წყაროები. ანბანური ჭეშმარიტებაა, მსოფლიოში შეიძლება სულ ორი-სამი სახელმწიფო არსებობდეს, სადაც არასამთავრობოები გრანტებს იღებენ, მაგრამ დონორების გავლენის ქვეშ არ არიან. დანარჩენებისთვის მოქმედებს პრინციპი - ფულს ვინც იხდის, მუსიკას ის უკვეთავს. დღეს როდესაც ნომერ პირველი პრობლემაა მომავალი არჩევნები, ვეჭვობ, ამ არასამთავრობოებს განგებ გადააქვთ ყურადღება სხვა საკითხებზე.

რასაკვირველია, ანტიდისკრიმანიციული და მოსმენების შესახებ კანონი მნიშვნელოვანია, მაგრამ ის ორივე კანონი ითმენს სექტემბრამდე, ოქტომბრამდე. ახლა მთავარია, ეს არჩევნები რა პირობებში ჩატარდება, საითკენ მიდის ქვეყანა? კიდევ ახალი ერთხელისუფლებიანი მმართველობისკენ? შევარდნაძიდან მოყოლებული, ქალაქის მერი ყოველთვის მმართველი პარტიის წევრი იყო, ამიტომ ვერცერთი მერი ვერ გახდა მეურნე. ყველა მათგანი პოლიტიკოსად დარჩა. უგულავას ტრაგედია რა არის, იცით? შეიძლება, ის 50 მილიონი დაუმტკიცდეს ან ვერ დაუმტკიცდეს, მაგრამ მისი მთავარი დანაშაული ის არის, რომ ის პოლიტიკოსად დარჩა. უგულავა, როდესაც აირჩიეს დეგრადირებული მეურნეობის, კომუნიკაციების მქონე დედაქალაქის მერად, ის მაინც პოლიტიკოსად დარჩა, მაწანწალა ძაღლებისგანაც ვერ გაწმინდა ქალაქი. თბილისი, ალბათ, აფრიკის ქვეყნების დედაქალაქების მსგავსად, ერთ-ერთი უკანასკნელი და ისევე დაბინძურებულია, თავისი ცუდი ჰაერით.

ქალაქის მერობის კანდიდატი დავით ნარმანია, რომელიც, ალბათ, გახდება მერი, ზღაპრებს გვიყვება მილიონი ხის დარგვაზე. ჩემს დროს მილიონი ხეც და მეტიც ირგვებოდა... ქაღალდზე. გეკითხებით, ვინ დათვლის, მილიონი ხე დარგეს თუ 50 ათასი? ეს ხომ კორუფციის ყველაზე ნოყიერი წყაროა? ქაღალდზე გაფორმდება მილიონი ხე, სინამდვილეში, დაირგვება 50 ათასი, იქიდან გაიხარებს მხოლოდ 50 ხე. ხის დარგვა კი არ არის მთავარი, არამედ მისი მოვლაა. ასე რომ, ასეთი პროექტებით გვაბოლებენ.

დავუბრუნდეთ ისევ არასამთავრობოებს. ფიქრობთ, რომ ცალკეული არასამთავრობოები ისევ ნაციონალებთან არიან ანგარიშვალდებულნი?

- რასაკვირველია, ნაციონალებთან არიან ანგარიშვალდებულნი. გულწრფელად გეუბნებით, ორი შვილიშვილი მყავს, იმათ სიცოცხლეს გეფიცებით, ყელში მაქვს ამოსული ტელევიზია. მე ტელევიზიით გამოვდიოდი მაშინ, როცა ეგენი დაბადებულნიც არ იყვნენ, მაგრამ როგორ ხდება, რომ დღეს პროფესიონალის მაგივრად, „რუსთავი 2“-ში მიჰყავთ გუშინ გამომცხვარი გოგონები, რომლებიც სისულელეებს ლაპარაკობენ?!

ამ შემთხვევაში, პროდიუსერების ბრალი ხომ არ არის, რომ ნებისმიერ თემაზე სასაუბროდ ტელევიზიებში ერთსა და იმავე ადამიანებს ეპატიჟებიან და შედეგად ვიღებთ „ექსპერტებს“, რომლებსაც „კომპეტენტური“ აზრი ყველა თემაზე მოეპოვებათ?

- ეს ტელევიზიების ხელმძღვანელების ბრალია, რომლებიც ეუბნებიან, ჩვენ არ გვაინტერესებს პროფესიონალები, გვაინტერესებს ისინი, ვინც შეფარვით ან აშკარად აქებს ან აკრიტიკებს ამ მთავრობას. ყველა ტელევიზია წაიკლეკა ამით. გეფიცებით, ბევრჯერ დაურეკავთ ტელევიზიებიდან და უკითხავთ, თბილისში ხარ? ვეუბნები, თბილისში არ ვარ, ამ დროს თბილისში ვიმყოფები და არ მინდა მისვლა. ამომივიდა ყელში, მომბეზრდა ტელევიზიები, ჩემს ასაკში ასეთი რამ რთულია. მე მრცხვენია, სხვა ასაკოვანი ადამიანები როცა დადიან ეთერში და რას ლაპარაკობენ, თვითონაც არ იციან. ყველაფერს თავისი დრო აქვს. მაგრამ, როდესაც პროფესიონალის ჩანაცვლება ხდება დილეტანტით, ეს არის პრობლემა.

კარგა ხანია, ჩვენთან არასამთავრობოებმა ჩაანაცვლეს მეცნიერები. ეს ქვეყნის ტრაგედიაა. მეცნიერული კვლევა, მეცნიერული ანალიტიკა და ექსპერტიზა აღარ არსებობს, არადა, ექსპერტი მეცნიერი უნდა იყოს. საექსპერტო დასკვნას რომ დებს მეცნიერი, ეს არის მეცნიერული ნაშრომი, მაგრამ, როცა არშემდგარი ეკონომისტი ან სანტექნიკოსი, ფსიქოლოგი ან ექიმი დებს „საექსპერტო დასკვნას“, ეს უკვე ზღაპარია. ყველაზე ცუდი, რაც არასამთავრობოებმა გაუკეთეს ქვეყანას ისაა, რომ არასამთავრობოების ნაწილი არის სუპერსამთავრობოები, განსაკუთრებით, წინა ხელისუფლების დროს, რომელთა ნახევარიც დღეს ნაციონალების სიით პარლამენტშია წარმოდგენილი. მეორე ნახევარი ვერ მოხვდა პარლამენტში, მაგრამ დღესაც ნაციონალების დუდუკზე მღერიან. რომელი არასამთავრობო იყო ზურაბ ჯაფარიძე? რომელი არასამთავრობო იყო ანდრო ბარნოვი, ჯერ თავდაცვის მინისტრის მოადგილე რომ გახდა და ბოლოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსი?

თქვენ აცხადებთ, რომ უცხოეთში ამდენი არასამთავრობო არ არსებობს, მაგრამ იქ თუ ითვალისწინებენ არასამთავრობოების ე.წ. სივებს, რა წარსული აქვთ ამ ადამიანებს?

 - უცხოეთში, უპირველეს ყოვლისა, ძლიერი სამოქალაქო საზოგადოებაა. უცხოეთში ამინდს ქმნიან აკადემიური და საუნივერსიტეტო წრეები, მეცნიერები და არა ორკაციანი უცებ შექმნილი არასამთავრობოები. უცხოეთში ყველა ამ ორგანიზაციის სათავეში დგას ცნობილი მკვლევარი, რომელსაც ხუთი წიგნი მაინც აქვს დაწერილი. ჩვენს არასამთავრობოებს, ექსპეტებს წიგნები დაუწერიათ? გარდა ირაკლი მენაღარაშვილის, ალექსანდრე რონდელის? არასამთავრობოების მთელი აქტივი არის მხოლოდ საგაზეთო ინტერვიუები და არა დამოუკიდებელი ანალიტიკური სტატიები. ეს ახალგაზრდა გოგოები ყოველდღიურად ეთერში არიან და იმხელა სახელწოდება აქვთ მაგათ არასამთავრობოებს, რომ წაკითხვასაც ვერ ვასწრებ.

გამოდის, რომ ეს ადამიანები ძალზე კარგ თავშესაფარს ნახულობენ საზოგადოებისთვის მღელვარე თემების წამოწევით? ეს არის მათი აქტუალური თემა? მათ მიერ გაჟღერებული არცერთი საკითხი თქვენთვის საინტერესო არ აღმოჩნდა?

- გამონაკლისის სახით, ასეთი თემები ჰქონდა თავის დროზე „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციციას“. შემიძლია დავასახელო ლაშა ტუღუში, რომელიც კარიერისტი არ არის და შემოსავლის წყაროდ არ გაუხდია ეს ყველაფერი. ყველა დანარჩენისთვის არასამთავრობო ორგანიზაცია შემოსავლის წყაროა. ღატაკ ქვეყანაში, სადაც პროფესორი შიმშილით კვდება, ჩემს კოლეგა პროფესორებს წამლის ფული არ აქვთ, ესენი, ყველანი 20-30 ათას დოლარიანი ჯიპებით დადიან.

ქართველები ვამაყობთ საუკუნეების მანძილზე გამობრძმედილი ტოლერანტობით. ამის დასტურად ისიც მოგვაქვს, რომ საქართველო იშვიათი ქვეყანაა, სადაც ამდენი უცხო ეროვნების თუ რელიგიის ხალხი მშვიდობიანად თანაარსებობს, მაშინ, როცა ჩვენს ირგვლივ ამის პრეცედენტები არ ყოფილა. ამის მიუხედავად, დღეს გამუდმებით გვესმის, რომ ჩვენს ქვეყანაში თურმე სხვა ადამიანების უფლებები ილახება. არის კი ჩვენთან ვინმეს დისკრიმინაციის პრობლემა?

- დისკრიმინაციის პრობლემა საქართველოში თითიდან გამოწოვილია და არასდროს არ ყოფილა. საუკუნეების მანძილზე არცერთი არასამთავრობო არ იყო საქართველოში, მაგრამ არავის დისკრიმინაცია არ წარმოებდა. ევროპამ გაიარა გზა 300 წელიწადში, ჩვენ კი ევროპა გვთხოვს, ეს გზა გავიაროთ ორ თვეში. ამას ყველგან მოჰყვება წინააღმდეგობა. ერთსქესიანი ქორწინების წინააღმდეგ პარიზში მილიონი კაცი გამოვიდა. ამ დროს იქ ჰომოსექსუალიზმი ასი წელი მაინცაა, რაც დაშვებულია. ჩვენგან ითხოვენ, ორ თვეში შევიცვალოთ მთელი მენტალობა. ასე არ ხდება ტრადიციულ, უძველეს ქვეყანაში.

ევროკავშირის უმაღლესმა კომისარმა შტეფან ფულემ დაგვაიმედა, რომ ევროპა არ მოითხოვს ჩვენი ტრადიციების უგულებელყოფას, თუმცა ამ დღეებში ჩამოსული უცხოელები აქტიურად მოგვიწოდებენ, რომ ანტიდისკრიმინაციული კანონის მიღება აუცილებელია უმცირესობების დასაცავად იმ ქვეყნებში, რომლებიც ნატოსკენ მიისწრაფვიან. მაგალითად, რიჩარდ ნორლანდი აცხადებს, რომ იგი ესწრება კონცერტს, სადაც სცენაზე ჯასტინ კოფლინი დგას, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონეა; მას მოსწონს, რომ პარალელურად, ქართველი ხალხიც ესწრება ამ კონცერტს, რაც რიჩარდ ნორლანდისთვის იმას ნიშნავს, რომ ქართველები ანტიდისკრიმინაციის მომხრეები არიან. არადა, აქ ხომ ბანალურ ჭეშმარიტებაზეა საუბარი და ამას ჩვენი ქვეყნის წარსული თუ არა, ჩვენი კონსტიტუციაც ხომ ადასტურებს? ხომ არ ფიქრობთ, რომ ორმხრივი პოზიცია უჭირავს ევროპას ამ საკითხთან დაკავშირებით?

- ორმაგი სტანდარტი არ არის არც პუტინის და არც სოსო ცინცაძის მოგონილი, ეს ევროპის მოგონილია. მე ამ სფეროს სპეციალისტი გახლავართ და შემიძლია უამრავი მაგალითი დაგისახელოთ გასული საუკუნიდან მოყოლებული, როგორიც იყო ჰიტლერთან ურთიერთობა, ამერიკის მაგალითი და სხვა.

იგივეა კოსოვოს მაგალითიც.

- დიახ, იგივეა კოსოვოც. იგივეა თეოდორ რუზველტის გამონათქვამიც - „ძაღლიშვილია, მაგრამ ჩვენი ძაღლიშვილია“. მისი ძაღლისშვილი სომოსა უნდა ყოფილიყო, მაგრამ აფრიკაში რომელიმე დიქტატორი აუცილებლად უნდა მოეკლათ. ამიტომ ორმაგი სტანდარტი ყოველთვის იქნება, მთავარია ჩვენ „მოდუს ვივენდი“ მოვძებნოთ, რადგან ერთია, 80-მილიონიანი ქვეყანა რას გაუძლებს და სულ სხვა არის, 3-მილიონიანი ქვეყანა რას გაუძლებს. ეს რაც საფრთხე არ არის ევროპისთვის, საფრთხეა საქართველოსთვის. ამიტომ, ერთი-ერთზე ევროპული სტანდარტის გადმოღება არ შეიძლება. განა შეიძლება, შვარცნეგერი რასაც უძლებს, იმას გაუძლოს ორი თვის ბავშვმა? არასამთავრობოებს ფულის სიყვარულის (და არა პრინციპების) გამო სურთ, რომ რომის პაპზე უფრო მეტად კათოლიკენი იყვნენ. თანაც, ახლა 17 მაისი მოდის, უმცირესობის აღლუმის ჩატარება ისევ სურთ, შარშანდელის გამო რევანშის აღებას ფიქრობენ. ამის გამო ხდება ყველაფერი. ისევე, როგორც თავის დროზე იეღოველების დასაცავად მილიონები შემოდიოდა საქართველოში. აღარ მინდა, გვარები ვთქვა, მაგრამ მოხდა ისე, რომ ამ საქმესთან უშუალო შეხება მქონდა და, რასაც ვერ დავიჯერებდი ვერასდროს, საკუთარი თვალით ვნახე, მილიონები როგორ შემოდიოდა იეღოველთა დასაცავად და რატომ იყო ეს ცემა-ტყეპა ატეხილი. დღესაც მილიონები შემოდის საქართველოში იმისთვის, რომ 17 მაისს რევანში აიღონ ამ ჰომოსექსუალებმა, რუსთაველზე გაშლილი დროშებით ჩაიარონ. მე როგორ ავიყვანო ჩემი შვილიშვილი მთაწმინდაზე და იქ დავანახო ორი ბიჭი ერთმანეთს როგორ ეხვევა? რომ შემეკითხება ჩემი 10 წლის შვილიშვილი გოგონა, ბაბუ, რას შვებიან ესენიო, რა ვუთხრა? ეს ევროპული წესია და არაფერი ცუდი ამაში არ არის-თქო?!

სიტუაციიდან გამოსავალს თუ ხედავთ იმ ფონზე, როცა ანტიდისკრიმინაციულ კანონთან დაკავშირებით ისმის უსუფაშვილის განცხადება, - ჩვენ უნდა ავირჩიოთ ევროპა გვინდა თუ რუსეთი?

- ახლა უსუფაშვილი აღარ არის ის უსუფაშვილი, რაც იყო სამი წლის წინ. უსუფაშვილი ახლა გახდა ჩინოვნიკი, პრინციპით -„რას ინებებთ?!“. მორჩა-დამთავრდა, ვერ გაუძლო რაღაცებს. სიმართლე გითხრათ, იმედი გამიცრუეს „რესპუბლიკელებმა“. რატომღაც მეგონა, რომ ესენი იყვნენ მდგრადი პრინციპების ბიჭები და გოგონები, მაგრამ ახლა ხელთათმანებივით იცვლიან პრინციპებს. ეს ყველაფერი იმის ბრალია, რომ დღეს მთელ ქვეყანას მძიმე ტვირთად აწევს ივანიშვილის მიერ გაკეთებული სიკეთე. ეს ის შემთხვევაა, როცა გაკეთებული სიკეთისგან უარყოფით შედეგს ვიმკით. ასეთი რამ ბევრჯერ მომხდარა კაცობრიობის ისტორიაში, როდესაც უცებ გამოჩნდება ადამიანი, რომელიც ძალიან დიდ სიკეთეს აკეთებს, პროგრესისკენ მიჰყავს ქვეყანა, მაგრამ შემდეგ ცხოვრებისეული ნიუანსების გამო ყველაფერი ეს ხორკლიანი ხდება. ეს შედეგი იყო მარგველაშვილის დანიშვნა და არავითარი არჩევა. ეს შედეგი იქნება ნარმანიას დანიშვნა, რომელსაც ბედის ირონიით დაერქმევა არჩევნები.

მაგრამ ყოველთვის გვჭირდება ხსნის გზა. ამიტომ ტრადიციული კითხვა მაქვს თქვენთან, გამოსავალს რაში ხედავთ, რომ არ მოხდეს არც მართლმადიდებლური ეკლესიის იგნორირება და არც ახალმა ხელისუფლებამ დაიმსახუროს იარლიყი, რომ ისინი თურმე დისკრიმინაციას ახალისებენ?

 - გამოსავალი არის ერთადერთი. ისტორიულ მაგალითს გავიხსენებ. როცა გასული საუკუნის 30-იან წლებში ამერიკის პრეზიდენტი - რუზველტი მიხვდა, რომ ჰიტლერი საფრთხე იყო არა მარტო ევროპისთვის, არამედ ამერიკელებისთვის, მან მიზნად დაისახა საკუთარი ხალხის პოლიტიკური კულტურის ამაღლება. ამერიკელებს უარი უნდა ეთქვათ იზოლაციონიზმზე. ამას მოანდომა რუზველტმა ოთხი წელი. ჩვენთან ამას ვერავინ ხედავს, შეიძლება, ჩვენთან ბევრს აწყობს კიდეც ასეთი საზოგადოება. ივანიშვილმა რომ აიღოს და თქვას, მე მომწონს ეს გოგო და ეს უნდა იყოს სილამაზის კონკურსში გამარჯვებულიო, ყველა მისცემს ხმას ამ გოგოს, გინდაც მახინჯი იყოს. მთავარია პოლიტიკური კულტურის ამაღლება, როცა პოლიტიკური კულტურა მაღალი იქნება, მაშინ ელჩს არ დანიშნავენ ისეთ პრობლემურ ქვეყანაში, როგორიც ლონდონია მხოლოდ იმ მონაცემებით, რომ ის კარგი მწერალია. ჩვენ პენ-კლუბში ხომ არ ვგზავნით ადამიანს? რატომ არავის ებადება შეკითხვა, ეს ელჩი როგორი დიპლომატია, რა გამოცდილება და საბაზო განათლება აქვს? რატომღაც დავა მიდის იმაზე, კარგი მწერალია თუ ცუდი.