კოდორის ხეობის ჩაბარება ტყვიის გასროლის გარეშე, - ეს ერთ-ერთია ნაცების მიერ ჩადენილ უმძიმეს დანაშაულთა შორის. ამბობენ, რომ იმ პერიოდში (2008 წლის 12 აგვისტოს) ქართული ჯარი მორალურად გატეხილი იყო და სხვა გამოსავალი არ არსებობდა, მაგრამ ეს მხოლოდ თავის მართლებაა. რეალურად რა მოხდა სამხედრო სტრატეგიული მნიშვნელობის მქონე კოდორში, ყველაზე უკეთ ადგილობრივებმა იციან. და კიდევ ერთი ადამიანია, ვინც თავიდანვე ფლობდა ინფორმაციას, რომ კოდორი გაყიდული იყო - ეს არის პატრიარქი.

კოდორის ხეობაში საქართველოს პრეზიდენტის ყოფილი რწმუნებული ემზარ კვიციანი იხსენებს, როცა 2006 წელს პატრიარქს ესტუმრა და აცნობა, ოქრუაშვილი და მაშინდელი ხელისუფლება აპირებს ხეობაში თავდაცვის ძალების შემოყვანას, რაც აუცილებლად გამოიწვევს კონფლიქტს, რადგან არსებობს 94 წლის ხელშეკრულება, რაზეც ხელი გვაქვს მოწერილი, ამას გამოიყენებენ და რუსებს მიეცემათ ლეგიტიმაცია, შემოვიდნენ ხეობაში. მერე გაითამაშებენ ჩვენები, ვითომ რუსებს ვერ შევებრძოლეთ, დატოვებენ ტერიტორიას და გაიქცევიანო. ამ ინფორმაციის მოსმენის შემდეგ პატრიარქმა ემზარ კვიციანს უთხრა: „არ შეგეშვებიან, სანამ კოდორი არ ჩაბარდება, აფხაზეთი მიცემულია“. ამ ნათქვამის შემდეგ ემზარ კვიციანი ასკვნის, რომ პატრიარქს ბევრად მეტი ინფორმაცია ჰქონდა.

კვიციანი ამბობს, რომ აფხაზებთან ურთიერთობა ისე ჰქონდა აწყობილი, რომ ნებისმიერ დროს მიიყვანდა აფხაზებს, დასვამდა და ალაპარაკებდა. „გამოაგზავნეს არძინბა ლევანი ჩვენთან აქ და მე დავხვდი გადმოსასვლელში, რომელიც იყო გზავნილი აფხაზეთიდან, ერთობლივი ჯგუფი გავაკეთოთ და დავიცვათ ჩვენი სამშობლო ერთად აფხაზებმა და ქართველებმა. აქედან წასული ლევან არძინბა ერთ თვეში საკუთარ ჭიშკართან ჩაცხრილეს“, - ამბობს კვიციანი.

მისივე ინფორმაციით, კოდორის ხეობის ჩაბარების დაპირება სააკაშვილმა ჯერ კიდევ პრეზიდენტობამდე გასცა. „აფხაზეთის დე ფაქტო უშიშროება, რუსეთის უშიშროება და საქართველოში უშუშროებაში ჩანერგილი ადამიანები ერთობლივად მოქმედებდნენ და ისე მოიყვანეს სააკაშვილი ხელისუფლებაში. მოიყვანეს, რადგან პირობა ჰქონდა დადებული სააკაშვილს, კოდორის ხეობას ჩააბარებდა უმტკივნეულოდ“, - ამბობს კვიციანი.

პარლამენტის ვიცე-სპიკერი სოზარ სუბარი ადასტურებს, რომ ის, რაც 13 წელი შეინარჩუნა ადგილობრივმა მოსახლეობამ, 2008 წელს მოღალატეობრივად, ტყვიის გაუსროლელად ჩააბარა მიხეილ სააკაშვილმა. სუბარის თქმით, ეს იყო ფორპოსტი, ქართული კუთხე, შუაგულ აფხაზეთში შენარჩუნებული ქართული მიწა-წყალი.

კოდორის ხეობის კრიზისი ჯერ კიდევ 2006 წელს დაიწყო, როცა საქართველოს შეიარაღებულმა ძალებმა ამ ხეობიდან განდევნეს გასამხედროებული დაჯგუფება „მონადირის“ წევრები, რომელიც ძირითადად ადგილობრივი სვანებისგან იყო დაკომპლექტებული ემზარ კვიციანის ხელმძღვანელობით. არადა, 1992 წელს, აფხაზეთის ომის მიმდინარეობისას ჩამოყალიბებულმა ამ შეიარაღებულმა დაჯგუფებამ შეძლო კოდორის გადარჩენა აფხაზი სეპარატისტებისგან.

კვიციანზე სააკაშვილის ხელისუფლების გადამტერების რეალური მიზეზი ის იყო, რომ კვიციანი შევარდნაძემ დანიშნა კოდორში თავის რწმუნებულად. ვარდების რევოლუციის დროსაც „მონადირე“ მხარს უჭერდა შევარდნაძის ხელისუფლებას. ამის გამო ნაცებმა „მონადირე“ დასაჯეს და 2005 წელს თავდაცვის მაშინდელმა მინისტრმა ირაკლი ოქრუაშვილმა „მონადირის“ დაშლის გადაწყვეტილება მიიღო. პირველ ეტაპზე მათ განიარაღება მოსთხოვა, რაც კოდორელებმა არ შეასრულეს და სააკაშვილის ხელისუფლებას დაუმორჩილებლობა გამოუცხადეს. ხელისუფლებამ სპეცოპერაცია ჩაატარა კოდორში და განაიარაღა ემზარ კვიციანის შენაერთი. მერაბიშვილმა კვიციანს დანებება მოსთხოვა და უარის გამო ცეცხლი გაუხსნა მის სახლს, ესეც არ აკმარა, საჰაერო დარტყმები მიაყენა ავიაციით. კვიციანმა კოდორი დატოვა. სააკაშვილმა კი კოდორს, ისტორიულ დალის ხეობას, სახელი შეუცვალა და ზემო აფხაზეთი უწოდა.

ამის შემდეგ სააკაშვილის ხელისუფლება ბლიცკრიგისთვის ემზადებოდა აფხაზეთის ასაღებად, ერთ-ერთი გეგმის კოდური სახელწოდება იყო „კლდე“. აფხაზები კი რუსებთან ერთად კოდორიდან ქართველების გამოძევებისთვის ემზადებოდნენ.

2008 წლის 12 აგვისტოს რუსმა და აფხაზმა სამხედროებმა ალყაში მოაქციეს კოდორის ხეობა და საავიაციო და სახმელეთო დარტყმები განახორციელეს. კოდორის ხეობაში მყოფი შსს-ს ქართული ქვედანაყოფების მორალური გატეხვის მიზნით აფხაზები და რუსები ავრცელებდნენ ინფორმაციას, რომ რუსეთის არმიამ ცხინვალი დაიკავა და თბილისისკენ მიემართებოდა. თბილისიდან ჩაყვანილი ქვედანაყოფების წარმომადგენლებს უბრძოლველად ხეობის დატოვება არ უნდოდათ, მაგრამ ბრძანება ასეთი იყო, ეს ადამიანები კოდორის ხეობაში გზასაც ვერ აგნებდნენ და ეს მოიტანა ადგილობრივი ბატალიონის გაუქმებამ. სააკაშვილის ხელისუფლებამ არც კოდორის ხეობაში მცხოვრები მოსახლეობის ევაკუაციაზე იზრუნა, რაც გენერალმა ზაზა გოგავამ საკუთარ თავზე აიღო.

„მართვის სტრატეგიული ინსტიტუტის“ ხელმძღვანელი პეტრე მამრაძე For.ge-სთან საუბრისას აცხადებს, რომ ზოგიერთებს ავიწყდებათ სააკაშვილის ნათქვამი, „კოდორის ხეობა აფხაზეთის ზურმუხტია, ეს არის 30% აფხაზეთის ტერიტორიის, ეს არის პლაცდარმი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისა“. ბოლოს კი იმავე სააკაშვილმა თქვა, „კი ბატონო, შევიდა მტერი კოდორში და რა მერე? ქვა და ღორღი დახვდა, მეტი ხომ არაფერი“. პეტრე მამრაძის აზრით, სწორედ ეს არის ღალატი.

„საიდან ჰქონდა პატრიარქს ინფორმაცია კოდორის ხეობის ჩაბარების შესახებ, ეს არ ვიცი, მაგრამ ვიცი, რომ კოდორში ჩატარებული ოპერაციის შემდეგ სააკაშვილის ბრძანებით დაიწყო სამხედრო ტექნიკის შეგზავნა, ამისთვის სპეციალური გზაც გაიყვანეს, გაიძეძგა ქართული ჯარით და სამხედრო ტექნიკით კოდორი, გაშალეს ამერიკული სამხედრო ჰოსპიტალი. შემდეგ კი, როცა დაიწყო ცხინვალის დაბომბვა, ძალიან მალე სააკაშვილმა ბრძანება გასცა, კოდორიდან შეტევა განხორციელებულიყო სოხუმზე. ამის შემდეგ, რაკი რუსის ჯარი სწრაფად მოძრაობდა და ზუგდიდისკენ მიემართებოდა, კოდორი აღმოჩნდებოდა სრულ ალყაში, კოდორის მეთაური დაუკავშირდა რუსეთს ღია რაციით, ითხოვა დერეფანი და რუსებმაც თავიანთ უხეშ სტილში უთხრეს, „არავინ არ გვჭირდება, წადით აქედან, დაახვიეთო“. ტელევიზიაც აჩვენებდა, ისე წავიდნენ თავიანთი ლენდროვერებით და ისე გაიქცნენ კოდორიდან, რომ ლუდით სავსე კათხები დარჩათ მაგიდაზე, დარჩათ საიდუმლო რუკები და დროშები, ასევე, მთელი შეიარაღება და სამხედრო ჰოსპიტალი, რომელიც, სულ ცოტა, 2 მილიონი დოლარი ღირდა. ეს ყველაფერი დარჩათ რუსებს და აფხაზებს. ბაღაფში არ ავიდა კოდორში, არ მინდა ვნახო, შეიძლება იქ დაღუპული ჯარისკაცებიაო. ამ დროს იქ ერთი ტყვიაც არ გავარდნილა, ერთი კაციც არ დაღუპულა, ისე ჩააბარეს კოდორი. სენაკში რომ შევიდნენ, გოროზიამ მიიყვანა თავისი ჯიპით რუსი გენერალი იარაღით გაძეძგილ სამხედრო ბაზაზე, ერთი გასროლაც არ ყოფილა, მადლობა ღმერთს, რომ არ იყო, თორემ რუსები რას უზამდნენ ყველაფერს?! რუსმა ჯარისკაცებმა „დიდი შრომა“ გასწიეს, ორად მოხრილები დაათრევდნენ ამერიკული ავტომატებით სავსე დიდ ყუთებს. ასევე, წაიღეს პოლონური ბუკები და სხვა. ათასობით ავტომატი გაზიდეს გასროლის გარეშე“, - აცხადებს პეტრე მამრაძე.