დონალდ ტრამპმა კიდევ ერთხელ ისაუბრა მესამე საპრეზიდენტო ვადის შესახებ. თუმცა, აშშ-ს კონსტიტუცია კრძალავს ერთი და იგივე პირის მესამედ პრეზიდენტად არჩევას. ტრამპი ამბობს, რომ მას ამ პრობლემის გადაჭრა შეუძლია, მაგრამ მთავარი პრობლემა არის აშშ-ს კონსტიტუციის 22-ე შესწორება, რომელიც მიღებულ იქნა ფრანკლინ რუზველტის გარდაცვალების შემდეგ.

„ბევრ ადამიანს უნდა, რომ ეს გააკეთოს“, - განუცხადა ტრამპმა NBC News-ს. „მაგრამ, ჯერ იქამდე დიდი გზა გვაქვს გასავლელი, ამაზე საუბარი ადრეა“, - დასძინა პრეზიდენტმა. კითხვაზე, ხუმრობდა თუ არა, ტრამპმა უპასუხა, რომ - არა, ის არ ხუმრობდა. მან კიდევ ერთხელ დაამატა, რომ ჯერ ადრეა ამაზე ფიქრი.

კონკრეტულად როგორ გეგმავს ტრამპი კონსტიტუციის 22-ე შესწორების გვერდის ავლას, ამ კითხვაზე მან ასეთი პასუხი გასცა: „ამის გაკეთების გზები არსებობს“.

ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც ტრამპი მესამე ვადის შესახებ საუბრობს. ამის შესახებ მან 2016 წელს თქვა. 2020 წლის შემოდგომაზე, მისი პირველი საპრეზიდენტო ვადის ბოლოს, ტრამპმა რამდენჯერმე აღნიშნა, რომ გამარჯვების შემთხვევაში მესამე ვადით იყრიდა კენჭს. ამ განცხადებების შემდეგ, როგორც ტრამპმა, ისე მისმა მხარდამჭერებმა კონგრესში განაცხადეს, რომ მესამე ვადის შესახებ ყველა საუბარი ხუმრობა იყო და რომ ეს „დემოკრატების გასაღიზიანებლად“ გაკეთდა.

2025 წლის იანვარში კანონმდებლებმა დაიწყეს თავიანთი წინადადებების შეთავაზება ამ საკითხთან დაკავშირებით. ტენესის კონგრესმენმა ენდი ოგლსმა წარმოადგინა პალატის ერთობლივი რეზოლუცია კონსტიტუციის შესწორების მიზნით. მან შესთავაზა 22-ე შესწორების ტექსტი შეიცვალოს შემდეგნაირად: „არც ერთი პირი არ აირჩევა პრეზიდენტის თანამდებობაზე სამჯერ მეტჯერ და არ აირჩევა დამატებითი ვადით ზედიზედ ორი ვადით არჩევის შემდეგ“.

რას ამბობს ამერიკის კონსტიტუცია ამაზე?

დონალდ ტრამპს მხოლოდ ერთი პრობლემა აქვს: აშშ-ის კონსტიტუცია, რომელიც აშკარად უკრძალავს მას მესამედ საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობას. აშშ-ს კონსტიტუციის 22-ე შესწორება ამბობს: „არც ერთი პირი არ უნდა აირჩეს პრეზიდენტის თანამდებობაზე ორჯერ მეტჯერ“.

ტრადიცია, რომ აშშ-ს პრეზიდენტებს შეუძლიათ მხოლოდ ორი ვადით იმსახურონ, თარიღდება აშშ-ს პირველი პრეზიდენის ჯორჯ ვაშინგტონის დროიდან. ის იყო შეერთებული შტატების პირველი პრეზიდენტი 1789 წლიდან 1797 წლამდე, მაგრამ ასაკის გამო ნებაყოფლობით გადადგა ორი ვადის შემდეგ. თითქმის 150 წლის განმავლობაში მისი ყველა მემკვიდრე ამ წესს იცავდა. ერთადერთი პრეზიდენტი, რომელმაც უფრო დიდხანს იმსახურა, იყო ფრანკლინ რუზველტი. ეს ტრადიცია მან მეორე მსოფლიო ომის დროს დაარღვია განსაკუთრებული საგარეო პოლიტიკური ვითარების გამო. რუზველტმა მესამე ვადით იყარა კენჭი და 1944 წელს მეოთხედც კი აირჩიეს, მაგრამ რამდენიმე თვის შემდეგ გარდაიცვალა. რუზველტის გარდაცვალებიდან მალევე, აშშ-ს კონგრესმა დაასკვნა, რომ მომხდარი ერთჯერადი გამონაკლისად უნდა დარჩეს. ჯერ კიდევ 1947 წელს შევიდა კონსტიტუციის 22-ე შესწორება, ხოლო 1951 წლისთვის იგი რატიფიცირებული იყო ამერიკის ყველა შტატში.

შეიძლება თუ არა კონსტიტუციის შეცვლა? 

როგორც ჩანს, დონალდ ტრამპი ახლა ამოწმებს, თუ რა ხარვეზები შეიძლება იყოს კონსტიტუციაში, რაც მას საშუალებას მისცემს დარჩეს პრეზიდენტი რვა წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. ერთი სცენარი შეიძლება იყოს კონსტიტუციის ცვლილება. რესპუბლიკელმა კონგრესმენმა ენდი ოგლსმა აშშ-ს წარმომადგენელთა პალატაში შესაძლო ცვლილების პროექტი ჯერ კიდევ იანვარში წარადგინა. მისი თქმით, პრეზიდენტებს, რომლებიც ქვეყანას ზედიზედ ორი ვადით არ მართავდნენ, მესამედ კენჭისყრის უფლებას მიიღებენ. თუმცა კანონპროექტს მიღების რეალური შანსი არ აქვს. ამისათვის საჭიროა კონგრესის ორივე პალატის უმრავლესობის ორი მესამედი. რესპუბლიკელებს აქვთ მხოლოდ უბრალო უმრავლესობა და მოუწევთ დაეყრდნონ ოპოზიციონერ დემოკრატების ხმებს. თუმცა, ისინი კატეგორიულად ეწინააღმდეგებიან ტრამპს. გარდა ამისა, კანონის მისაღებად აშშ-ის ყველა შტატის სულ მცირე სამ მეოთხედმა უნდა მისცეს ხმა - ამჟამად რესპუბლიკელები მხოლოდ 27-ს მართავენ.

შესაძლებელია თუ არა ტრამპ-ვანსის ცვლილება?

ზოგიერთი იურირისტი პრობლემას ხედავს იმაში, რომ აშშ-ის კონსტიტუციის 22-ე შესწორება ამბობს, რომ პრეზიდენტი არ შეიძლება აირჩიონ მესამე ვადით. ამიტომაც არის ახლა ვარაუდი, რომ ვიცე-პრეზიდენტმა ჯეიმს დევიდ ვენსმა ან სხვა რესპუბლიკელმა შესაძლოა 2028 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობა მიიღონ და ვიცე-პრეზიდენტად დონალდ ტრამპი აირჩიონ. არჩევნების შემდეგ, შესაძლოა, არჩეული პრეზიდენტი გადადგეს, რაც გზას გაუხსნის ტრამპს საპრეზიდენტო პოსტზე.

წყაროები: https://www.dw.com/ru/tretij-prezidentskij-srok-trampa-vozmozno-li-eto/a-72116723

https://www.bbc.com/russian/articles/c045pply440o