ევროპაში კრიზისი ახალი ძალით იფეთქებს

ევროპაში კრიზისი ახალი ძალით იფეთქებს

ევროს ზონაში არსებული ვითარება ექსპერტთა და ანალიტიკოსთა ყურადღების სფეროშია და გამუდმებით მათი მსჯელობის საგანია. ამჯერად ბებერი კონტინენტის ეკონომიკაში არსებულ სიტუაციაზე თავის აზრს გვიზიარებს ყველასათვის კარგად ცნობილი ანალიტიკოსი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ნურიელ რუბინი, რომელმაც, მოგეხსენებათ, სახელი იმით გაითქვა, რომ 2008 წლის გლობალური კრიზისი იწინასწარმეტყველა.


რუბინის აზრით, გასული წლის ნოემბრიდან მოყოლებული, ევროპის ცენტრალურმა ბანკმა ახალი პრეზიდენტის, მარიო დრაგის თავკაცობით ევროს ზონაში მდგომარეობის გამოსასწორებლად რამდენიმე ნაბიჯი გადადგა. კერძოდ, შემსუბუქებულ იქნა კრედიტირების პოლიტიკა და ევროს ზონის საბანკო სისტემაში ორი, მთლიანობაში ტრილიონი ევროს ოდენობის ინექცია გაკეთდა. ამას გასაჭირში მყოფი ევროს ზონის პერიფერიული, ვალებში ჩაფლული ქვეყნების მდგომარეობის დროებითი შემსუბუქება მოჰყვა.


ამავდროულად, თავიდან აიშორეს საბერძნეთის ტექნიკური დეფოლტი და ქვეყანაში სახელმწიფო ვალის იძულებითი რესტრუქტურიზაცია დაიწყო. საბერძნეთის, იტალიის და ესპანეთის ახალმა მთავრობებმა ახალი ბიუჯეტები და რეფორმების გეგმები წარმოადგინეს. თითქოს ამოისუნთქეს ირლანდიამ და პორტუგალიამაც და გარკვეული იმედი გაჩნდა.


მაგრამ ფინანსურ ბაზრებზე დამდგარი შტილი ხანმოკლე აღმოჩნდა. კვლავ ჩქარდება იტალიის და ესპანეთისათვის საპროცენტო განაკვეთების ზრდა და პორტუგალიისა და საბერძნეთის დავალიანება ძლიერ მაღალი რჩება. ანალიტიკოსის აზრით, ევროს ზონის პერიფერიებზე ეკონომიკური ვარდნა გამუდმებით ღრმავდება და თანდათანობით მის ბირთვში, კერძოდ კი საფრანგეთსა და გერმანიაში ინაცვლებს. ამიტომაც არის, გავრცელებული პროგნოზების აბსოლუტური უმრავლესობა წელს რეცესიის არა დაძლევას, არამედ გაღრმავებას წინასწარმეტყველებს.


მკაცრი საბიუჯეტო ეკონომია, რომელიც ამ ეტაპზე ევროპული ქვეყნებისათვის აუცილებელია, ეკონომიკის შემცირებას იწვევს. საქმე იმაშია, რომ გადასახადების მომატება, სახელმწიფო დანახარჯების და სატრანსფერო გადასახადების შემცირება მოთხოვნილების და შემოსავლის შემცირებას იწვევს. არადა, რეცესიის გამწვავებასთან ერთად, ეკონომიის გატარების კიდევ ერთი რაუნდი გახდება საჭირო. თანაც ახლა, არსებული შეთანხმების თანახმად, უკვე ევროს ზონის ბირთვი გახდება იძულებული კრიზისული ეკონომიის ზომები გაატაროს.


გარდა ამისა, მაშინ, როცა ჯერ კიდევ სუპერკონკურენტულ გერმანიას შეუძლია ევროს კურსი აშშ-ს დოლართან მიმართებაში 1,3-ის ფარგლებში შეინარჩუნოს, ევროს ზონის პერიფერიებში ეს წარმოუდგენელია. მეტიც, არსებული ინფლაციის გათვალისწინებით, ამ ქვეყნებს ევროს კურსის ვარდნა ძალიანაც სჭირდებათ. თანაც, არსებული დუხჭირი ვითარების გათვალისწინებით, სავაჭრო ბალანსის გამოსწორება აუცილებელია, რაც უფრო სუსტი ევროს გარეშე რთულ სიტუაციაში ჩავარდნილი ქვეყნებისათვის პრაქტიკულად წარმოუდგენელია.


ამავდროულად, ევროს ზონის პერიფერიებზე მწვავდება საკრედიტო კრიზისი. მართალია, ევროპის ცენტრალური ბანკის იაფი კრედიტების წყალობით ადგილობრივ ბანკებს ლიკვიდურობის პრობლემა არ აქვთ, მაგრამ, სამაგიეროდ, კაპიტალის სერიოზულ დეფიციტს განიცდიან. სიტუაციის გამოსასწორებლად მათ ისღა რჩებათ, რომ აქტივები გაყიდონ და კრედიტების გაცემა შეამცირონ. ეს კი ეკონომიკის აღდგენისათვის იდეალური სცენარი ნამდვილად არ არის.


კიდევ უფრო ცუდი ის გახლავთ, რომ ევროს ზონა ძალიან არის დამოკიდებული ნავთობის იმპორტზე. სტრატეგიული და პოლიტიკური ვითარების გაუარესების ფონზე კი ნავთობის ფასი მატულობს. საფრანგეთში საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტური ახლოვდება და დიდი შანსია სოციალისტმა კანდიდატმა გაიმარჯვოს, რასაც ობლიგაციების ბაზარზე შიშის ფაქტორის გავრცელება შეიძლება მოჰყვეს. საბერძნეთში კი, სადაც რეცესია უკვე დეპრესიაში გადაიზარდა, შესაძლოა არჩევნები იმ პარტიის გამარჯვებით დასრულდეს, რომელიც ხალხს დეფოლტის დაუყოვნებლივ გამოცხადებას და ქვეყნის ევროს ზონიდან გაყვანას დაპირდება. ირლანდიაში, იტალიაში, ესპანეთსა და პორტუგალიაში სულ უფრო და უფრო მწვავდება საზოგადოების დამოკიდებულება რეფორმების და მკაცრი ეკონომიის პოლიტიკის მიმართ და მატულობს დემონსტრაციები. პოლიტიკური არასტაბილურობა კი, მოგეხსენებათ, ეკონომიკის აღდგენას ხელს ყოველთვის უშლიდა.


ყველაფერ ამას დაუმატეთ ისიც, რომ, როგორც რუბინი აღნიშნავს, კარგი დასაწყისის შემდეგ ევროპის ცენტრალური ბანკი ახლა უკვე აგვიანებს დამატებითი მონეტარული სტიმულების გამოყოფას. ექსპერტის აზრით, ევროს ზონას მხოლოდ მკაცრი ეკონომიის სტრატეგია აქვს და არა ეკონომიკური ზრდის სტრატეგია. მის გარეშე კი ყველანაირი რეფორმა განწირულია.


უკვე მიმდინარე წელს ეკონომიკური ზრდის განახლების გარეშე კი, სიტუაცია კიდევ უფრო გაუარესდება და საფონდო დისბალანსი თვალნათელი გახდება. ევროს ზონის სულ უფრო მეტი ქვეყანა იძულებული გახდება ვალების რესტრუქტურიზაცია განახორციელონ და ბოლოს და ბოლოს, რომელიღაცა სავალუტო კავშირიდან გასვლას გადაწყვეტს.