ბერი გაბრიელ სალოსის ქუჩაზე ჩატარებული სპეცოპერაციის გამოძიების პროცესში ამერიკის მხარე ჩაერთო. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ხელმძღვანელის, ვახტანგ გომელაურის განცხადებით, ამერიკულ მხარეს გამოცდილი სამსახურები ჰყავს საექსპერტო და საგამოძიებო მიმართულებით, შეასაბამისად, ერთობლივად ხდება გამოძიების წარმოება. სუს–ის უფროსი აცხადებს, რომ ოპერატიული ინფორმაციების საფუძველზე მასშტაბური საფრთხეები იქნა თავიდან აცილებული.

რამდენად მზად აღმოჩნდა ქვეყანა ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის კუთხით, ამ საკითხებთან დაკავშირებით for.ge „სტრატეგიული ანალიზის ცენტრის“ დამფუძნებელს, ზურაბ აგლაძეს ესაუბრა.

„აქ არსებობს სერიოზული ეჭვი კავშირების საერთაშორისო ტერორიზმთან“, - აცხადებს შს მინისტრი გიორგი გახარია. გაზრდილი საფრთხეების კვალდაკვალ უსაფრთხოების რა ზომებს უნდა მიმართოს ხელისუფლებამ. მით უმეტეს, რომ ჩვენ გვაქვს ისეთი პრობლემური რეგიონები, როგორც არის პანკისის ხეობა, აჭარა და გურიის რეგიონი, საიდანაც ხდებოდა ჩვენი თანამოქალქეების სირიაში კულტივირება. ვიცით ისიც, რომ ნაწილი ისევ დაბრუნდა საქართველოში, ჩვენ არ ვიცით დაბრუნების შემდეგ რა საქმიანობით არიან ისინი დაკავებული. ეს ნაკადი რამდენად პრობლემურია საქართველოს უსაფრთხოებისთვის?

ზურაბ აგლაძე: საბედნიეროდ, საქართველოდან მებრძოლების დიდი რაოდენობა არ წასულა „ისლამაურ სახელმწიფოში“, რამდენიმე ათეული იყო. ნაწილი დაიღუპა, ნაწილი ჯერ კიდევ იქ არის. საერთო ჯამში საქართველოდან დიდი ჯგუფი არ წასულა და სპეცსამსახურებისთვის ამ ხალხის კონტროლი და თვალთვალი გაცილებით ადვილია. მაგრამ, როდესაც დიდ მასშტაბებზე ვსაუბრობთ, რა თქმა უნდა, კონტროლი რთულია.

რა უნდა გააკეთოს საქართველომ? – სირიის ტერიტორიაზე დამარცხების შემდეგ, ტერორისტები იტაქვეშეთში გადავიდნენ, გაიფანტნენ. არ არის გამორიცხული, რომ საქართველოს ტერიტორაზეც შემოვიდნენ. საქართველოს საკმაოდ ბევრი ვიზიტორი ჰყავს, დაახლებით 6 მილიონზე მეტია. ტრანზიტული ქვეყანა ვართ და შესაძლებელია, ეს ადამიანები პრობლემის გარეშე მოხვდნენ საქართველოში.

რაც შეეხება საქართველოს, როგორც ტრანზიტულ ქვეყანას, ითქვა, რომ აუცილებელია არ დავამკვიდროთ ტერმინი – საქართველო არის სატრანზიტო ქვეყანა...

– ჩვენ არ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ტერორისტების სატრანზიტო ქვეყანა ვართ, არამედ მისი გეოგრაფიული მდგომარეობიდან გამომდინარე, ბუნებრივად ვართ სატრანზიტო ქვეყანა. ჩვენ ალბათ, სამი მიმართულებით უნდა ვიმუშაოთ. პირველი –თქვენს მიერ ჩამოთვლილ რეგიონებში უნდა გაუმჯობესდეს სოციალურ–ეკონომიკური მდგომარეობა. იმიტომ, რომ ამ მიმართულებით საკმაოდ მძიმე ვითარება გვაქვს. ასევე, რაც ყველაზე მთავარია, განათლება, განათლება და განათლება. რაც შეიძლება მეტი განათლება შევიტანოთ ამ რეგიონებში და დავასაქმოთ ეს ადამიანები.

როდესაც ადამიანი განათლების მიღებით და დასაქმებით არის დაკავებული, რა თქმა უნდა, ნაკლები დრო დარჩებათ იმაზე ფიქრით, რომ მსგავს ტერორისტულ ორგანიზაციაში გაწევრიანდნენ. ეს არის ის, რაც მთავრობამ ამ ეტაპზე უნდა გააკეთოს. მეორე – რაც შეიძლება სწრაფად ვიზრუნვოთ ორ საკითხზე: რაც შეიძლება სწრაფად ჩამოვაყალიბოთ უსაფრთხოების ორგანო, სადაც საფრთხეების შეფასება მოხდება. ჩვენ გვქონდა უშიშროების საბჭო, ასევე, კრიზისების მმართვის საბჭო, ახლა ორივე უქმდება.

მით უფრო, ამ მოვლენებმა გვაჩვენა რამდენად აუცილებელია საფრთხეების შეფასების სისტემა...

– რა თქმა უნდა და რაც შეიძლება სწრაფად უნდა შეიქმნას სისტემა, სადაც მოხდება საფრთხეების შეფასება. ასევე, უნდა მოვაწესრიგოთ საკანონმდებლო ბაზა. მესამე მიმართულება გახლავთ ის, რომ ჩვენმა სპეცსამსახურებმა იმუშაონ ჩვენს პარტნიორებთან, გავაუმჯობესოთ როგორც მატერიალურ–ტექნიკური ბაზა და ინფრასტრუქტურა, ასევე გავაუმჯობესოთ მათი წვრთნა. ეს გახლავთ ის სამი მიმართულება, რაზეც აუცილებლად უნდა იზრუნოს სახელმწიფომ.

სოციალური მდგომარეობა და განათლება ახსენეთ, არ ფიქრობთ, რომ დაგვიანებული არის ამ მიმართულებით მოქმედება? ამას გეკითხებით იმიტომ, რომ როდესაც ეს ნაკადი გავიდა ქვეყნიდან, მაშინ მოტივად სწორედ სოციალურ–ეკონიმიკური მდგომარეობა დასახელდა. განათლებას რაც შეეხება, იგივე თარხან ბათირაშვილი, რომელიც საერთაშორისო ტერორისტთა სიაში იყო შეყვანილი, პანკისის ხეობაში მას აღიქვამენ გმირად, რომელმაც იბრძოლა თავისუფლებისთვის, რაც თავისთავად ადასტურებს განათლების მხრივ რა პრობლემა არის რეგიონში...

– განათლების მიღება არასოდეს არ არის გვიან. უმჯობესი იყო ადრე დაგვეწყო ეს ყველაფერი, მაგრამ სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს. იზრდება მომავალი თაობა და ამ თაობისთვის თარხან ბათირაშვილი არ უნდა იყოს გმირი, ამ თაობისთვის მისაბაძი მაგალითი უნდა იყოს ადამიანი, რომელმაც რაღაცას მიაღწია და რაღაცა სტატუსი აქვს. ეს მიიღწევა მხოლოდ განათლებით. ახლა მაინც უნდა მივაქციოთ ამ მიმართულებას ყურადღება.

აგრეთვე, აუცილებელია ეკონომიკური პროექტების დაწყება, იგივე „აწარმოე საქართველოს“ ფარგლებში, რითიც ჩვენ როგორმე უნდა შევძლოთ ამ ადამიანების დასაქმება. მესმის, რომ ძნელი იქნება, რეგიონებია, ელემენტარულად ბიზნესია, ფინანსურ გათვლებზე და მენეჯმენტზე არის გათვლილი, მაგრამ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რომ როგორმე გავაუმჯობესოთ სოციალური ფონი, რათა არ მოხდეს ამ ადამიანების ტერორისტულ ორგანიზაციებში გაწვერიანება. როდესაც პანკისის ხეობაზე ვსაუბრობთ, ეს ყველაფერი იწვევს ამ ხალხის დემონიზირებას.

ამ სპეცოპერაციის ფარგლებში იმდენჯერ გაისმა პანკისის ხეობა, რომ ძალაუნებურად, საზოგადოებაში ჩნდება ისეთი შეგრძნება, რომ ეს ხეობა არის პრობლემების ბუდე და იქედან მომდინარეობს პრობლემები. ავტომატურად გაიგივებული არიან ტერორისტულ ორგანიზაციასთან. მათი დემონიზაცია ხდება, ეს ძალიან ცუდია ჩვენი საზოგადოებისთვის. პრობლემები ყველგან გავქვს, ამიტომ მეტი ყურადღება არის საჭირო ამ მიმართულებით და ცოტა მეტი უნდა გავაკეთოთ. ამ კუთხით ბევრი გვაქვს ქვეყანაში სამუშაო.

პანკისის თემის აქტუალიზაცია ჯერ კიდევ 90–იანი წლებიდან დაიწყო და ხდება ჩვენი ჩრდილოელი მეზობლის, რუსეთის მხრიდან. აქვე საინტერესოა გრიგორი კარასინის განცხადება, რომ საქართველოს არ შეუმსუბუქრდება სავიზო რეჟიმი, იმიტომ, რომ აქ ტერორისტების აქტივობა შეინიშნება. რატომ შეიძლება გამოირიცხოს რუსეთის ინტერესები, რომ რუსეთის ინტერესში იყოს პანკისის ხეობის მიბმა ამ საკითხთან?

– ეს ახალი თემა არ არის და გეთანხმებით, რომ 90–იანი წლიდან რუსეთი ცდილობს პანკისის თემის გააქტიურებას. რუსეთი ხელიდან არ უშვებს შანსს, რომ საერთაშორისო საზოგადოებას დაუმტკიცოს – საქართველო არასტაბილური ქვეყანაა და, რომ არასტაბილური პარტნიორია, რომელსაც გააჩნია უსაფრთხოების პრობლემები. ამ შანსს რუსეთი არასოდეს არ უშვებდა ხელიდან და არც ახლა გაუშვებს. ჩემთვის მოულოდნელი არ იყო ამ თემის წინ წამოწევა, ეს რუსეთისთვის დამახასიათებელია. მომავალშიც, თუ რამე მოხდა, ჩვენ უნდა ველოდოთ, რომ რუსეთი ისევ გაააქტიურებს პანკისის ხეობას. ერთია რუსეთი რას იზმას და მეორეა, ჩვენ რას ვუპირისპირებთ და ჩვენთან როგორი გარემო იქმნება უსაფრთხოების მხრივ.

ამ სპეცოპერაციის ფარგლებში იგრძობოდა, რომ საქმე გვქონდა საერთაშორისო ტერორიზმთან? როგორც ირკვევა გამოძიებაში ჩაერთო აშშ...

– მე ვეყრდნობი ფაქტებს და შს მინისტრის ოფიციალურ განცხადებას. გიორგი გახარიას ამ განცხადებამდე მე გავაკეთე განცხადება, რომ შესაძლებელია, ეს ადამიანები თვალთვალზე ჩვენი პარტნიორების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე აიყვანეს. ვფიქრობ, რომ ეს არის სწორი ვერსია. იმიტომ, რომ ეს ადამიანები საქართველოს მოქალაქეები არ იყვნენ, შემოვდინენ ჩვენს ქვეყანაში და ჩვენს სპეცსამსახურებს მათ შესახებ ინფორმაცია არ ჰქონდათ, არ იყვნენ ჩვენი სპეცსამსხურების თვალთახედვაში მოხვედრილი. ამიტომ ჩვენი პარტნიორი ქვეყნების მიერ მოხდა ინფორმაციის მოწოდება, რომ ეს ადამიანები იყვნენ ტერორისტულ დაჯგუფებასთან დაკავშირებული. მაგრამ ასეთი განცხადებაც იყო, რომ თუ თვალთვალს აწარმოებდით, რატომ მანამდე არ დააკავეთო. დემოკრატიის ერთ–ერთი სუსტი მხარეა ის, რომ ადამიანს მტკიცებულების გარეშე ვერ დააკავებ.

ამის მაგალითია ბრიუსელის ტერაქტის ავტორი, რომლის გადაცემაც მოხდა სპეცსამსახურებისთვის, მაგრამ მტკიცებულების არარსებობის გამო, გაუშვეს...

– ერთია, არსებობდეს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ ტერორისტთან არის კავშირში და მეორეა მტკიცებულებები. ამ შემთხვევაში ორი ვერსია შეიძლება იყოს, ერთია, რომ მტკიცებულება შეიძლება არ არსებობდა, მაგრამ მიიღეს ინფორმაცია, რომ ეს ადამიანები ეჭვმიტანილი იყვნენ ტერორიზმში და ახორციელებდნენ თვალთვალს და მეორე ვარიანტია, მიიღეს ინფორმაცია, რომ ეს იყო გლობალური საფრთხე და, რომ ქსელი სხვადასხვა ქვეყანაში მოქმედებდა. როდესაც შეიქმნა სრული სურათი, დაიწყო მოქმედება. სპეცსამსახურებს თავისი სპეციფიკა აქვს, ისინი ფლობენ ინფორმაციას. ნამდვილად არ ველოდები, რომ გამოძიება ყველა ინფორმაციას მოგვაწვდის სრულ ინფორმაციას გაასაჯაროებს.

რატომ არ გაასაჯაროვებს, მით უფრო ინტერესი არის დიდი?

– მესმის, რომ ინტერესი დიდია, მაგრამ ეს არის საიდუმლო ინფორმაცია. ალბათ, დოზირებულად მოგვაწვდიან ინფორმაციას, რადგან სპეცსამსახურებს მუშაობის სულ სხვა სპეციფიკა აქვს. ამიტომ, საქმის უმეტეს ნაწილს დაედება „საიდუმლო გრიფი“ და ეს საჯარო ინფორმაცია არ გახდება. რაც სწორია.

როგორ ფიქრობთ, ამ ადამიანებისთვის საქართველო რა მხრივ იყო საინტერესო, როგორც ტერორისტული აქტის მოსაწყობად, თუ ქსელის გაფართოების მხრივ?

– არ ვიცით, ესეც სპეკულირება იქნება ჩვენი მხრიდან. დაველოდოთ გამოძიებას. ძალიან ბევრი ვერსია გაჟღერდა, საბავშვო „ევროვიზია“, „აბრეშუმის გზის“ ფორუმი, რომელშიც უამრავი ქვეყნის წარმომადგენელი მიიღებს მონაწილეობას... ბევრი ვერსია გაჟღერდა და ყველა ამ ვერსიას აქვს არსებობის უფლება, მაგრამ ესენი უბრალოდ ვერსიები და თეორიები იქნება.

რეალურად რა მიზანი ჰქონდათ ამ ადამიანებს, ამას გამოძიება და სპეცსამსახურები უფრო გაარკვევენ. ამიტომ, დაველოდოთ. ცოტა დროა გასული, გაივლის რაღაცა პერიოდი, დამუშავდება მთლიანად ეს ინფორმაცია, დახარისხდება, ანალიზი გაუკეთდება და ალბათ, შემდეგ უნდა ველოდოთ განცხადებას, რა მიზანი ჰქონდათ ამ ადამიანებს. რა თქმა უნდა, ადამიანებს აქვთ სრული უფლება იცოდნენ, რა მოხდა.

თუ დავუშვებთ ვერსიას, რომ საქართველო არ განიხილეობდა, როგორც ტერორისტული აქტის მოსაწყობად, მაგრამ ამ ფაქტმა ქვეყანა დააყენა საფრთხის წინაშე, ანუ, შესაძლოა, ჩვენ გავხდეთ შურისძიების მსხვერპლი? რამდენად აუცილებელია უსაფთხოების ძალების გაძლიერება, საზოგადოების ინფორმირება და საერთოდ, რამდენად უსაფრთხოა საქართველოში გადაადგილება?

– რაც შეეხება შურისძიებას, არ არის გამორიცხული ვიღაცას ეს მიზანი ამოძრავებდეს. ხელისუფლების პირდაპირი ვალდებულებაა, რომ უსაფრთხოება დაიცვას ქვეყანაში. რაც შეეხება იმას, გააძლიეროს კრიტიკული ობიექტები და ხალხმრავალი ადგილები, ამას ყველაფერს აქვს დადებითი და უარყოფითი მხარე. რაღაცა დოზით შეიძლება აიწიოს უსაფრთხოებამ, რაღაცა დოზით მოიმატოს, მაგრამ მედალს მეორე მხარე აქვს. როგორც გითხარით, საკმაოდ ბევრი ტურისტი და ვიზიტორი გვყავს. ამ ადამიანებისგან შემოსული თანხა, ჩვენი ეკონომიკის საკმაოდ დიდ მხარეს წარმოადგენს, პირდაპირ ჩვენს ეკონომიკასთან არის მიბმული. ამიტომ არის ძნელი ქვეყნის მართვა და უსაფრთხოების დაცვა. შეიძლება უსაფრთხოების ზომები აწიო, მაგრამ მეორე მხრივ საკმაოდ დიდი დანაკარგი მიიღო ეკონომიკაში.

რამდენად მზად აღმოჩნდა ამ საფრთხის წინაშე ჩვენი სპეცსამსახურები და რამდენად დადგა სტრატეგიული ქვეყნის სპეცსამსახურებთან თანამშრომლობის აუცილებლობა?

– დიდი ხანია ვსაუბრობ პარტნიორ ქვეყნებთან თანამშრომლობაზე, ამის აუცილებლობა არსებობს და დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენი სპეცსამსახურები მუშაობენ ამ მიმართულებით. მას შემდეგ, რაც ტერორიზმის საფრთხე გაჩნდა მსოფლიოში, თავისუფალი სამყაროს ქვეყნები გაცილებით მჭიდროდ თანამშრომლობენ ამ კუთხით. საქართველოც თავისუფალი სამყაროს ნაწილია და ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ ეს თანამშრომლობა არის.

რაც შეეხება კითხვას, რამდენად მზად აღმოვჩნდით, მოდით შედეგებიდან ვიმსჯელოთ – არც ერთი მშვიდობიანი მოქალაქე არ დაზარალებულა, მთლიანად ლიკვიდირებულია ჯგუფი, ერთი დაკავებულია. ჩვენდა საუბედუროდ დიდ ტრაგედია იყო ერთი სპეცრაზმელის დაღუპვა. თუმცაღა ეს სპეცოპერაცია იყო და ეს ადამიანები პროფესიონალები არიან, ომისა და სპეცოპერაციისთვის, ალბათ, დამახასიათებელია მსხვერპლი და ამას ვერ გავექცევით.

ამიტომ, შედეგებიდან თუ ვიმსჯელებთ, შედეგი დამაკმაყოფელია. მაგრამ მეორე მხრივ, მინდა ხაზი გავუსვა, რომ კარგი შედეგის დადება ყოველთვის პროფესიონალთა გამოცდილებით მოდის. დამეთანხმებით, რომ ტერორიზმი ჩვემთვის დამახასიათებელი არ ყოფილა, როგორც ისრაელისთვის, ამერიკისთვის და სხვადასხვა ქვეყნებისთვის, სადაც ტერორიზმი თითქმის ყოველდღიურობაა.

ჩვენთვის ახალია და ამიტომ, აუცილებელია პარტნიოტრებთან ვიმუშაოთ არა მარტო სადაზვერვო ინფორმაციის გაცვლაზე, არამედ მატერიალურ ტექნიკური ბაზის გაუმჯობესებაზე, მის აღჭურვაზე, ჩვენი სპეცსამსახურების და ანტიტერორისტული ქვედანაყოფების მომზადებაზე. ეს აუცილებელია. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ეტაპზე შედეგი დამაკმაყოფილებელია, ჩვენ უნდა გავაგრძელოთ ამ მხრივ მუშაობა და დამერწმუნეთ, რომ ძალიან ბევრი გვაქვს სასწავლი ჩვენი პარტნიორებისგან უსაფრთხოების კუთხით. ეს არის გლობალური პრობლემა, რომელიც საქართველოსაც შეეხო, ამიტომ მომზადებული უნდა ვიყოთ ამისთვის.