როგორ ფიქრობთ, საგარეო პოლიტიკაში მიმდინარე პროცესებს ოპოზიცია აანალიზებს, თუ მათი რუსეთთან დაახლოების მცდელობა ზედაპირულია და ამას, უბრალოდ, პოლიტიკაში თავის დამკვიდრებისთვის იყენებენ?
– ერთი რამ ცხადია, რუსეთი რაღაც მანევრის საშუალებაა. ჯერ ერთი, ამერიკაც ეუბნება ხელისუფლებას, რომ რუსეთს ელაპარაკოს. ხელისუფლებაც ცდილობს ამას, მაგრამ რუსეთი არ ელაპარაკება. როდესაც რუსეთთან საერთო ენის გამონახვას ოპოზიცია ცდილობს, მე მგონი, ამას თავად ვაშინგტონიც არ იწონებს, იმიტომ, რომ ხედავენ, რომ ამაში არ არის პრაგმატული მომენტი. მოდი მარტივად ვთქვათ – ყველა არის გამარჯვებულის მხარეს.

ამერიკის მხრიდან, შიში ხომ არ იკვეთება, რომ ოპოზიციის ამ კუთხით გააქტიურებას რუსეთი გამოიყენებს უხეშად?
– პრინციპში, რუსეთს ძალიანაც აწყობს დღევანდელი საქართველო. ამას წინათ გაკეთდა განცხადება, რომ სამწუხაროდ ვაშინგტონისთვის საქართველო, როგორც პროექტი წარუმატებელი აღმოჩნდა – არც სუვერენიტეტია, არც დემოკრატია და რაღაც უნდა ვქნათო.

ეს განცხადება მიუთითებს თუ არა იმაზე, რომ საქართველოს მიმართ ინტერესი ჯერაც არ განელებულა?
– ძალიან დიდი ინტერესიც არ არის, მაგრამ იცით როგორ არის, მათთვის რაღაც პრობლემასავით ვართ. ნეოკონებს ჰქონდათ ასეთი დამოკიდებულება – ამერიკა ცალსახად კარგია, რუსეთი ცალსახად – ცუდი. თუ კომფორტზე და მატერიალურ ღირებულებებზეა ლაპარაკი, რატომ უნდა გამოვიდე ზეღირებულებებიდან? მოკლედ, რაღაც ჩახლართული ვითარება და ორმაგი სტანდარტებია. მე რასაც ვუყურებ, დღეს ვაშინგტონში საქართველოს მიმართ დიდი ინტერესი არ არის და ჩვენც რაღაცნაირად, ჩიხში ვართ.

მთავარი იცით რა არის, ჩვენ რა გვინდა. არც ნატოში ვართ და არც ევროკავშირში. შესაძლოა ვთქვათ, რომ ჩვენ იქაც გვინდა და იქაც, მაგრამ მოვიქცეთ სხვაგვარად, ანუ დავითვალოთ თავიდან. როცა ნატოსკენ და ევროკავშირისკენ პირდაპირი გზა არ არის, შეგვიძლია ავირჩიოთ რაღაც ბალანსი და დაველოდოთ მომამავალს. პატარა ქვეყანა, გინდა არ გინდა, შეიძლება მთლიანად არა, მაგრამ მაინც, გარე ძალებზეა დამოკიდებული.

ჰო, მაგრამ ამ ეტაპზე, ეს ბალანსიც როგორ უნდა დავიცვათ?
– დღეს ორიენტაციაც საკმაოდ გადღაბნილია. ერეტიკულ რაღაცას ვიტყვი, მაგრამ დღეს არც ამერიკაა ცალსახად კარგი და არც რუსეთი ცალსახად –ცუდი, გამომდინარე იქედან, რომ აღარ არის სოციალიზმი და კაპიტალიზმი. ანუ, დღეს ყველა კაპიტალისტურია. მოკლედ, ყველაფერი გაიდღაბნა და ჩვენ კიდევ გვინდა ისეთ სამყაროში ცხოვრება, სადაც ერთი კარგია და მეორე ცუდი.

ბოლო დროს, ხელისუფლება, თითქოს, ცდილობს რაღაცეების შეცვლას, მაგრამ არ გამოსდის, თუ ეს მცდელობაც მოჩვენებითია?
–კი უნდა, მაგრამ უკან ძალიან ბევრი რაღაცეებია გაკეთებული. ჩვენ ვართ გაჩხერილი დემოკრატიასა და ავტორიტარიზმს შორის, ჩვენთან, ალბათ, კარგა ხნის განმავლობაში ვერ მოხდება რაღაცეების შეცვლა. ისე, მე თუ მკითხავთ, არც ეს არჩევნებია პანაცეა.

სხვა რა გზა არსებობს?
- არ ვიცი, ბიძგი ან შიგნიდან მოხდება, ან – გარედან, ან – რევოლუციით, ან –შიდაგადატრიალებით. ჩემდა გასაოცრად საქართველო ძალიან გავს რუსეთს, პირდაპირ იმეორებს რაღაცეებს. თითქოს, ეს საერთო ბიზანტიური ბედისწერაა, თუ რა არის არ ვიცი. ისიცაა, რომ ამ 200–წლიანმა მმართველობამ რაღაც დაღი დაგვასვა და ეს უნდა დავძლიოთ, რაღაც ახალში უნდა გადავიდეთ. ჩვენ ვებრძვით ნარჩენ კომუნიზმს. ამასობაში კი, ეს კომუნიზმი სხვაგანაც გაჩნდა. დასავლეთიც კი საკმაოდ გამემარცხენებულია და ცოტა გაუგებარია, თუ კომუნიზმი ცუდია, რატომ არის სოციალიზმი კარგი? მოკლედ, რახან იდეოლოგიები გაიდღაბნა, ღირებულებებიც გაიდღაბნა და ამიტომ, მსოფლიოც ძალიან გადღაბნილია. ამერიკაშიც კი ისეთი გადღაბნილი სურათია, რომ სულ უფრო და უფრო ძნელი ხდება „რესპუბლიკელებსა“ და „დემოკრატებეს“ შორის ხაზის გავლება.

როცა საბჭოთა კავშირი არსებობდა, რაღაცეები ალბათ, უფრო მარტივი იყო – დასავლეთი იყო კარგი და საბჭოთა წყობა ცუდი, ან პირიქით...
– ჰო, დღეს საბჭოთა კავშირი აღარ არის და ყველაფერი გართულდა, ანუ მტერი აღარ არის. ეს ალქაიდაც რა არის, სახე არ აქვთ, სად არიან, ვინ არიან, არსებობენ თუ – არა, ვერაფერს გებულობ. ამ ისლამმაც, რომელიც ძალიან პოლიტიზირებული ძალა იყო, ოსმალეთის იმპერიის დაშლის შემდეგ სახე დაკარგა. ადრე ცენტრი ჰქონდა, რომელსაც ხალიფა გამოსახავდა და მისი მემკვიდრე იყო სულთანი. ახლა ვინ აერთიანებს ისლამს? ეს ტერორისტებიც ვინ არიან, რაღაცით ძალიან ჰგვანან მე–19 საუკუნის ტერორისტებს.

„გადღაბნილ მსოფლიოში“ გადარჩენის რა შანსი დაგვრჩა?
– ქვეყანა არსებობს, ყველა დროს თავისი გამოწვევა აქვს, დრო იცვლება და შენც იცვლები ამ დროში, ინერცია არსებობს და ადაპტაციაც გინდა. შიშებიც არსებობს. ძალიან რთული პერიოდია და ბევრი ფიქრი გინდა. თუმცა შეიძლება არც ფიქრი არ იყოს საჭირო, ჩინეთივით ერთი გეზი აიღო და მას თანმიმდევრულად მიყვე. ჩვენ სულ უფრო ნაკლებად ვფიქრობთ ისტორიაზე, მაგრამ შეიძლება უკანაც ბევრი რამაა, რაც ახლანდელობას განსაზღვავს. მე მესმის, რომ ვიღაცას უნდა რუსეთი ძალიან ცუდი იყოს, რადგან რაღაცეები უფრო გასაგები იქნება, მაგრამ ასეც არ ხდება. ეს გადღაბნა იმის ნიშანია, რომ ვერთიანდებით და მტრის და მეგობრის განსხვავება რთული ხდება. ამიტომაცაა მტერი ასეთი გაფანტული, როგორიც დღეს არის.

როცა ამ დროს ეროვნულობაზე ვიწყებთ ფიქრს, ეს ფუნდამენტალიზმისკენ ხომ არ გვიბიძგებს?
– ფუნდამენტალიზმი ყველგან არის, იგივე ევროპაშიც, ვერ ვიტყვით, რომ ამერიკაში არ არის, ანუ ყველაფრის გლობალიზაცია ხდება. ნეოკონები არ არიან ფუნდამენტალისტები? ...მემარცხენეები? ყველას აქვს თავისი გაყინული დოგმები. როდესაც იდეოლოგიები იშლება, მისი ნარჩენები ლპება და ეს ლპობა თავისებურ დეზორიენტაციას იწვევს და სერიოზულ გავლენას ახდენს ჩვენზე. მაგრამ არსებობს ჩინური პრაგმატიზმი, ვითომ რაღაც იდეოლოგიაა, მაგრამ იდეოლოგიის საფარქვეშ მიდის კაპიტალიზმი. შეიძლება ჩინეთი ამიტომაც არის ყველაზე წარმატებული. ყველაზე უიდეო დროა და ასეთ დროს პრაგმატულად, ყოველგვარი იდეოლოგიების და ღირებულებების სერიოზული აღქმის გარეშე უნდა მიყვე. ეს ცუდად ჟღერს, მაგრამ ჩინეთი ამის კარგი მაგალითია.

ჩვენ რომ არც იდეოლოგია გვაქვს და არც პრაგმატიზმი, ამას საით მივყავართ?
– ქვეყნის წარმატებულობა ხომ სხვადასხვა კრიტერიუმებით ფასდება. 7 წელი გავიდა და ეკონომიკაში არავითარი შედეგი არ გვაქვს. ვინც რა უნდა დაგვიწეროს, ხომ ვხედავთ, რომ მოსახლეობა ისევ დაუპურებელია. რეფორმებს ვატარებდით, მაგრამ ეს რეფორმებიც ერთმანეთის გამომრიცხავი, სოციალისტურ–კაპიტალისტური იყო.

პრობლემა ის ხომ არაა, რომ, როგორც ნაცია ვერ ჩამოვყალიბდით?
– ალბათ, ასეცაა. ევროპაც რაღაცნაირი გახდა. ეს გაერთიანებული ევროპაც საინტერესო რამაა, აი, რობერ შუმანი, გაერთიანებული ევროპის მამა. ეს იყო ღრმად მორწმუნე ადამიანი, რომელიც 1942 წელს გერმანელებმა დაიჭირეს, ხოლო ოკუპაციის დროს გაიქცა და მონასტრებში იმალებოდა. მაგრამ, იქ მარტო კი არ იმალებოდა, ლოცულობდა და ამ ლოცვაში და ჭვრეტაში ჩამოაყალიბა გაერთიანებული ევროპის იდეა. სხვათა შორის, სერიოზული დიპლომატიური ეშმაკობებიც გააკეთა, რომ მისი ეს იდეა გასულიყო. დღეს მისი ქრისტიანული ცხოვრება ეჭვქვეშ არ არის. უამრავი მასალა შეგროვდა და რომის ეკლესიამ დაიწყო მისი ნეტარად შერაცხვის პროცესი.

ჩვენ ვინ გვყავს ასეთი დღეს? შეიძლება ვილპარაკოთ ქაქუცა ჩოლოყაშვილზე, გერონტი ქიქოძეზე, მერაბ მამარდაშვილზე და კიდევ სხვადასხვა სახელები შეიძლება ჩამოვთვალოთ, მაგრამ სად არის პოლიტიკაში ასეთი ტიპის ადამიანი, როგორიც იყო რობერ შუმანი?

იქნებ, თქვენი სიტყვებით რომ ვთქვათ, ქრისტიანობაც გაიდღაბნა?
– ჩვენთან ქრისტიანობის, როგორც ნაციონალური იდეოლოგის და ქრისტიანობის, როგორც რეალური ქრისტიანობის აბსოლუტური დაცილებაა. შესაძლოა, ესეც პრობლემაა.

კარდინალმა, რომელმაც შუმანის ნეტარად შერაცხვის პროცესი დაიწყო თქვა: შუმანი ალბათ, ბედნიერი იქნებოდა ევროპის გაერთიანებითო, მაგრამ მეორე მხრივ, მატერიალურად უზრუნველყოფილი საზოგადოება სულ უფრო და უფრო ნაკლებ ყურადღებას უთმობს საზრისს, რომლის კრიზისი სერიოზულ ადამიანებში სერიოზულ ფსიქოლოგიურ პრობლემებს იწვევს.

გადახედეთ 21–ე საუკუნის დაავადებებს – ალცაიმერი, შიზოფრენია, დეპრესია. თუმცა, ამასაც თავისი ფასი აქვს. შუმანი, მაგალითად იტყოდა, ეკონომიკური გაერთიანება, ეკონომიკაც, მაგრამ საზრისიც. ეს არის ის, რასაც ბუდა სამეუფეო გზას უწოდებდა. ასე რომ, ხშირად, ვფიქრობ შუმანზე, არა როგორც დიდ პოლიტიკოსზე და მოხერხებულ დიპლომატზე, არამედ, როგორც ჭეშმარიტ ქრისტიანზე და მჭვრეტელ ადამიანზე.

საქართველოში, შესაძლოა, ცალკე წმინდანები იყვნენ, ცაკლე პოლიტიკოსები, მაგრამ ასეთი ტიპის პოლიტიკოსები გვყავდა ჩვენ 200 წლის განმავლობაში? მოდი, ამაზეც ვიფიქროთ. შეიძლება ერთი ადამიანიც ძალიან ბევრს წყვეტს მსოფლიო ისტორიაში. საქართვეოში რამდენმა ადამიანმა იცის რობერ შუმანი? კათოლიკე შუმანი ქართული საზოგადოების ნაწილისთვის ალბათ, იგივეა, რაც სატანისტი და კიდევ რა ვიცი რა.

ის ადამიანები, რომლებიც შესაძლოა, აღიარებენ კიდეც შუმანს, ზოგი საკუთარ თავს ულტრალიბერალს ეძახის და ზოგიც დასავლური ყაიდის მოაზროვნეს, მაგრამ რამდენად ახლოს არიან ისინი ქრისტიანულ იდეოლოგიასთან?
– რა ვიცი, არსებობენ ულტრალიბერალები, ფსევდო–ლიბერალები, არსებობენ ფსევდო–ქრისტიანები და უამრავი ასეთი მიმდინარეობა შეიძლება ჩამოვთვალოთ. ის, რაც ზედაპირზე ჩანს, ესაა ქვეყანა, რომელიც ჰაერშია გამოკიდებული. მე მაინც მგონია მთავარია კანონის და სამართლის მომენტი, თორემ იდეოლოგია ყველანაირი არსებობს. ყველა სისტემას თავისი გაქვავება ახასიათებს და ლიბერალიზმსაც თავისი დიქტატი აქვს – განსხვავებული აზრის მოსმენა არ უნდა და ყველაფერს ნაციზმს არქმევს. ამიტომ, თავისთავად ლიბერალიზმიც ტოტალიტარულია.

საზოგადოება ერთიანი ვერასოდეს ვერ იქნება, მაგრამ ის რაზეც დგას ყველაფერი, ეს არის კანონი და სამართალი. თუ როგორი უნდა იყოს სასამართლო და კანონი როგორ უნდა კანონობდეს, მე ვფიქრობ, ეს არის მთავარი. სახელმწიფო, სადაც ძალაუფლება არ დგას კანონზე, როგორც ნეტარი ავგუსტინი ამბობდა, მაშინ ეს არის ყაჩაღების ბანდა.

შესაძლოა ვიღაცას მოეჩვენოს, რომ მოდი დღეს მე დავარღვევ კანონს, ადამიანებს ჩამოვუყალიბებ რაღაც ღირებულებებს და მერე, როცა ამის დრო მოვა, კანონსაც ავამოქმედებ. თუმცა, ვნახეთ, რომ ბოლშევიკურმა გზამ არ გაამართლა და ეს იმიტომ, რომ კანონი, ალბათ, უფრო დიდი ფუნდამენტია, ვიდრე ნებისმიერი დემოკრატია და ნებისმიერი წყობა.

სამართალიც იცვლება დროთა განმავლობაში...
– რაღაცა ურყევი საფუძვლები ალბათ, მაინც აქვს.

როცა მორალი იცვლება?
– მორალიც თანამედროვე პოზიციიდან სხვადასხვაგვარი არსებობს, მაგალითად, ჩვენ უნდა ვცვალოთ კონსტიტუცია, რადგან ყველაფერი იცვლება. მეორე მხრივ, ამერიკის ქარტიას ქვია დეკლარაცია, რადგან მიაჩნიათ, რომ საჭიროა იმის დეკლარირება, რაც ღვთაებრივია. ევროპული კონვენცია, კი ეს არის შეთანხმება. ჩვენ რა გვაქვს ისეთი ინსტიტუცია, რასაც დავეფუძნებით.

ეკლესია, არა?
– ეს ეკლესიაც, ისევე როგორც რუსული ეკლესია არის ნამსხვრევი ერთი წმინდა კათოლიკე ეკლესიის, რომელიც ჩემი ღრმა რწმენით სუფევს რომში. შეიძლება ესეც არის პრობლემა, რომ აქ რაღაცეები სხვაგვარად მოხდა.

არჩევნებს დავუბრუნდეთ, როგორ ფიქრობთ, რატომ დამარცხდა ოპოზიცია?
– ბევრი ფაქტორი დასახელდა და, შესაძლოა ასეცაა, მაგრამ იყო კი ოპოზიცია ხელისუფლების ალტერნატივად ჩამოყალიბებული? ძალიან ეკლექტურია ხელისუფლება და აქედან გამომდინარე, ეკლექტურია ეს ოპოზიციაც. როგორც ჩემი მეგობრები ხშირად მეუბნებიან, ფეისბუქელების ლიბერალური ფრთის წევრები მიიჩნევენ, რომ მიშა არის უფრო პროგრესული, რადგანაც ნაკლებად ოპერირებს გენეტიკური მართლმადიდებლობით, ხოლო ოპოზიცია – პირიქით. თუმცა, ალასანიაზე ვერ იტყვი, რომ რეგრესული ტიპია, ისიც ლიბერალია.

არ ფიქრობთ, რომ ხელისუფლების და ოპოზიციის შფასებები საზოგადოებაში ურო მარტივად ხდება?
– ნუ შეიძლება ვთქვათ, რომ ვინც პრორუსულია ის მმკ–ს წარმომადგენელია, მაგრამ როცა ხელისუფლებაც ისეთ ნაბიჯებს დგამს – ეკლესიას ჯიპებს ურიგებს და ქონებას ქონებაზე ყოველგვარი მოტივაციების გარეშე გადასცემს, მაშინ რა გამოდის?

ამაზეც აქვთ პასუხი...
– კი, „აბა რა ქნას, ხალხი ბნელია“. იცით მთავარი რა არის? როცა საპატრიარქოც ორიენტირებულია ქონებაზე, გამოდის ისიც არც ისე ფუნდამედნტალური უნდა იყოს. ფული ისეთი რაღაცაა... ფუნდამენტალიზმი და ფული?... მე თუ მკითხავთ, ფულის შეჭრამ ყელაგან გამოიწვია ფუნდამენტალიზმის გადღაბვნაც. ადამიანი, რომელიც თავს იფეთქებს, რა თქმა უნდა, ის ფულზე არ არის ორიენტირებული, მაგრამ მე არავინ მინახავს ამ საპატრიარქოში, რომ თავს იფეთქებდეს და არც მმკ–ში მინახავს ასეთი ვინმე. კი, რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი არასასიამოვნოა, მაგრამ მეორეა, რომ როცა ლიბერალიზმის სახელით ძალადობა ხდება და ისინი მოქმედებენ დევიზით – მიზანი ამართლებს საშუალებებს, ამაშიც ლამაზი და ესთეტიური არაფერია, არა?

ჰო, ოპოზიციის დამარცხებას რომ დავუბრუნდეთ, ჩემი აზრით, ალასანიას გუნდმა დაუშვა შეცდომები, მაგრამ არის თუ არა ეს შეცდომები საბოტაჟის გამოხატულება? ესე არ ვიცი. და საერთოდ, ვინ გაიყიდა და ვინ – არა, მე არ ვიცი. მეორე მხრივ, თუ გინდა კონსტრუქციული იყო, ალასანიას მოქმედებაშიც რაღაც ლოგიკა არის, როგორც იტყვიან, ჩათრევას ჩაყოლა სჯობს და მიდიხარ ამ თამაშში. არც ამას გამოვრიცხავ, რომ აქედანაც რაღაც გამოდნეს, მაგრამ შეიძლება, არც არაფერი გამოდნეს.

შეიძლება ალასანიამ და ქრისტიან–დემოკრატებმა ედპ–ს ბედი გაიზიარონ, ანუ, რაც ედპ–ს დაემართა „მოქალაქეთა კავშირის“ ხელში – ჯერ სატელიტი პარტია გახდა და მერე საერთოდ გაქრა. ისიც შეიძლება, რომ როგორც „მოქალაქეთა კავშირი“ მალე, „ნაციონალური მოძრაობაც“ გაქრეს. ჩვენთან პარტიას ხომ ხელისუფლების გარშემო ქმნიან, რომელიც მერე ორად იყოფა, ანუ, ყველასათვის ცნობილი მოდელია. ამაზე ვამბობთ, რომ ჩვენ მყარი ინსტიტუციები არ გვაქვს და ესეც მართალია, მაგრამ მეორე მომენტია, ყველა სახელმწიფოს აქვს თუ არა სპეციფიური გზა. ალბათ, ბევრი რამე იმაზეა დამოკიდებული შენ რას გააკეთებ და როგორ გამოგივა.

ის რაც აქამდე მოხდა, ამან ოპოზიციის მარგინალიზაცია ხომ არ გამოიწვია?
– შეიძლება რაღაც კუთხით ასეცაა, მაგრამ ჩვენ არ ვიცით შემოდგომაზე, ან საზოგადოდ, მოვლენები როგორ განვითარდება. რას გამოიწვევს ლარის კურსის დაცემა, რას გამოიწვევს კრიზისი, რას გამოიწვევს ის, რომ ფული არ შემოვა? საერთოდ პროგნოზები მართლაც უმადური რამაა. 1913 წელს არავინ არ ელოდა მსოფლიო ომის დაწყებას, 1916 წელს რევოლუციონერი კარლო ჩხეიძეც კი რევოლუციას არ ელოდა. დღეს მითუმეტეს, როდესაც ყველაფერი გადღაბნილია შიგნითაც და გარეთაც, ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის ჭირს ხაზის გავლება.

რა გამოდის, ჩვენ ან ჩაკეტილ წრეზე ვიტრიალებთ, ან საერთოდ ვერაფერს გავაკეთებთ?
– ხელისუფლების არგუმენტივით გამომდის, მაგრამ ფრანგები ამბობენ, რომ ფრანგული რევოლუცია დღემდე არ დასრულებულა. ეს აზრიც არ არის მთლად უმართებულო. არ არის გამორიცხული, 2003 წელს ჩვენ ჩვენებური ფრანგული რევოლუცია გავაკეთეთ. ბევრი რამ დამოკიდებულია პრაქტიკაზე, ქმედებაზე. მაგალითად ისევ ჩინურ, ან ინდურ მოდელს მოვიყვან. ჩინელებს აქვთ კაპიტალიზმი ყოველგვარი დემოკრატიის გარეშე, მაგრამ რაღაცას აკეთებენ და არა უშედეგოდ. არ ვლაპარაკობ იაპონიაზე, რომელსაც ერთი პარტია მართავს მთელი ამ ხნის განმავლობაში.

დღევანდელი პარტიის ინტელექტუალებშიც იყო ეს აზრი, რომ ჩვენ ვიქნებით 70 წელიო და ეს მიხეილ სააკაშვილმა ახლახანს ხმამაღლაც თქვა.
– რა თქმა უნდა, ისინიც იყენებენ მსგავს ანალოგიებს. ის აზრიც იყო, რომ ჯერ გავაკეთოთ ვესტერნიზაცია, შემდეგ დემოკრატია და პინოჩეტს ხშირად ახსენებდნენ, განსაკუთრებით „თავისუფლების ინსტიტუტი“. პირადად მე, პინოჩეტის მიმართ ჩემი დამოკიდებულება მაქვს. იმის მიუედავად, რომ მან ბევრი ცოდვა აიღო თავის თავზე, ალიენდესგან გადაარჩინა ჩილე. ამით შეიძლება ლიბერალების რისხვაც გამოვიწვიო, მაგრამ ჩილე დღეს ნორმალური ქვეყანაა.