ამჯერად ევროს ზონაში არსებულ სიტუაციას მსოფლიო ბანკის ექს-ვიცე-პრეზიდენტთან, ბრუკინგსის ინსტიტუტის გლობალური ეკონომიკის და განვითარების პროგრამის დირექტორ ქემალ დერვიშთან ერთად ნატოს ყოფილი გენერალური მდივანი, გლობალური ეკონომიკური და გეოპოლიტიკური ცენტრის (ESADE) პრეზიდენტი ხავიერ სოლანა გამოეხმაურა. ერთობლივ სტატიაში ამ ორმა ძალზე ცნობილმა ადამინმა აგვიხსნა, რომ ევროს ზონის გადარჩენა მხოლოდ ინფლაციას და დევალვაციას შეუძლია.

არაერთხელ აღნიშნულა, რომ ევროს ზონისა და თვით მთელი ევროკავშირისათვის ძლიერ რთული პერიოდი დგას. მიუხედავად იმისა, რომ ეკონომიკური პრობლემების დასაძლევად ბევრი გაკეთდა – საბანკო კავშირის შექმნის მცდელობიდან დაწყებული, ესპანური ბანკების პირდაპირი რეკაპიტალიზაციით დამთავრებული – მაგრამ არც ერთი მთავარი ფუნდამენტური პრობლემა არ გადაჭრილა. რეფორმების რეალიზაცია ყოვნდება, ევროპის სტაბილურობის მექანიზმი, სავარაუდოდ, გერმანიაში იურიდიულ პრობლემებს გადააწყდება, ნიდერლანდებს და ფინეთს კი, როგორც ჩანს, ადრე მიღწეულ რამდენიმე შეთანხმებაზე უარის თქმა სურთ.

გასაგებია, რომ მოვლენათა უარესი სცენარით განვითარების შემთხვევაშიც შიდაევროპული თანამშრომლობა აუცილებლად შენარჩუნდება. მაგრამ, ძნელი წარმოსადგენია, ევროკავშირი როგორ გადაიტანს ევროს ზონის ნაწილობრივ დაშლასაც კი.

ისინი, ვინც აცხადებს, რომ ევროს ზონის პერიფერიის ერთ ან რამდენიმე ქვეყანას ევროსაგან “დასვენება” მართებს, ამგვარი ნაბიჯის პოლიტიკურ და ეკონომიკურ შედეგებს ვერ აფასებენ. თუ ერთი-ორი ქვეყანა ევროს ზონიდან გავა, მარცხის შეგრძნება, ნდობის დაკარგვა და საერთო ზარალი იმდენად დიდი და მრავლისმომცველი იქნება, რომ მთელს ევროკავშირს დააზარალებს.

ევროპის მთავარი უბედურებები: მრავალი ბანკის სისუსტე და პერიფერიული ქვეყნების სუვერენული ვალები უცვლელია. თანაც ეს პრობლემები სულ უფრო ურთიერთდაკავშირებული ხდება, რადგან ბანკებმა თავიანთი ქვეყნების სუვერენული ვალების გარკვეული ნაწილი გამოისყიდეს.

ამასთან, დამატებითი პრობლემა ხდება ევროკავშირის ქვეყნებს შორის გარკვეული ეკონომიკური შეუსაბამობა. მაგალითად, მუშახელზე დანახარჯი პროდუქციის ერთეულზე გადანაწილებით ევროს არსებობის პირველ ათწლეულში საბერძნეთში, პორტუგალიაში, ესპანეთსა და იტალიაში 20-30 პროცენტით სწრაფად იზრდებოდა, ვიდრე გერმანიაში.

ეს შეუსაბამობა შედეგია როგორც წარმოების, აგრეთვე, ხელფასის ზრდაში არსებული განსხვავებების. უხეშად რომ ვთქვათ, კაპიტალის მოდინებას სამხრეთ ქვეყნებში რეალური რევალვაცია, შიდა დანაზოგის შემცირება მოჰყვა, რამაც მიმდინარე ბალანსის სტრუქტურული დეფიციტი გამოიწვია. საბერძნეთში ეს ტენდენცია ბიუჯეტის დეფიციტმა გაამწვავა, ესპანეთში კი კერძო სექტორის ვალების ზრდამ.

ევროს ზონის კრიზისი მანამ არ დასრულდება, სანამ შიდა დისბალანსი არ შემცირდება. ამისათვის პერიფერიულ ქვეყნებში საჭირო გახდება არა მარტო საგადასახადო-საბიუჯეტო კორექცია, არამედ, მთელს ევროს ზონაში საგადასახადო ბალანსის დარეგულირება.

რეალური გაცვლითი კურსის სავალუტო კავშირის შიგნით გათანაბრება ინფლაციური განსხვავების საშუალებითაა შესაძლებელი. ამისათვის, პრობლემურ პერიფერიულ ქვეყნებში ხელფასი რამდენიმე წლის განმავლობაში უფრო ნელა უნდა იზრდებოდეს, ვიდრე იმავე გერმანიაში. მაგრამ რადგან გერმანია და სხვა ჩრდილოული ქვეყნები აგრესიულად იცავენ ფასების სტაბილურობას, ევროს ზონაში რეალური გაცვლითი კურსის გასათანაბრებლად პრობლემატურ ქვეყნებში საჭიროა ხელფასების და ფასების შემცირება.

ცხადია, ძალიან რთული იქნება ისედაც შავ დღეში მყოფი ქვეყნები დაითანხმო მათ ეკონომიკებში დეფლიაციის განხორციელებაზე. შესაძლებელია დროის მოგება ლიკვიდურობის ხარჯზე, მაგრამ ამით ფუნდამენტურ პრობლემებს არაფერი ეშველება.

ცხადია, თუ პერიფერიულ ქვეყნებში წარმოება უფრო სწრაფად დაიწყებს ზრდას, ვიდრე მთავარ ქვეყნებში, შესაძლებელი გახდება ფასების შემცირება ხელფასების კლების გარეშე. მაგრამ შეუძლებელია ეს მოხდეს პირობებში, როცა კრედიტირება სერიოზულად შეზღუდულია, ინვესტიციები ეცემა და ახალგაზრდა კვალიფიციური მუშახელი ემიგრირებს.

საერთოდ, ფასების ცვალებადობა მაშინაა უფრო მარტივად შესაძლებელი, როცა არსებობს გარკვეული ინფლაცია. ცხადია, არავინ დავობს, რომ პრობლემურ ქვეყნებში წარმოების ზრდის ტემპის მომატება აუცილებელია, მაგრამ არსებული მკაცრი ეკონომიის კლიმატის და ფარული, ზოგჯერ კი ღია სოციალური კონფლიქტის ფონზე ეს შეუძლებელია.

ეკონომიკური კორექტირება უფრო იოლი განსახორციელებელი იქნებოდა, ევროს ზონა ეკონომიკური ზრდის პოლიტიკას რომ უჭერდეს მხარს. ევროს ზონაში ინფლაციის ტემპი რომ, მაგალითად, 3,5 პროცენტი იყოს და ამას აქტიური ბალანსის მქონე ქვეყნებმა ხელი შეუწყონ, რეალური ფასების კორექტირება პრობლემურ ქვეყნებში ფასების შემცირების გარეშეც შესაძლებელი გახდება.

ამას შეიძლება მოჰყვეს და უნდა მოჰყვეს ევროს გაუფასურება. თუმცა, ეს პანაცეა არ არის. კვლავინდებურად აუცილებელი იქნება სახელმწიფო ვალის მაღალი დონის შემცირება, რომ შეიქმნას საბიუჯეტო სივრცე და საპროცენტო განაკვეთები საკმარისად შემცირდეს. ეს ნიშნავს, რომ კვლავინდებურად აუცილებელია პერიფერიფერიულ ქვეყნებში და, საერთოდ, ევროკავშირში თამამი სტრუქტურული რეფორმების გატარება. ინფლაციის საჭირო ტემპი რეფორმებს წარმატების შანსს მისცემს.

ინფლაციის მაჩვენებელი არც ერთი ქვეყნისათვის არ არის მაგიური რიცხვი და არარაციონალურია ამ საფუძველზე მთელი მაკროეკონომიკური კონსტრუქციის შექმნა. ზოგჯერ 3-4 პროცენტი უკეთესია, ვიდრე 2 პროცენტი. ევროკავშირისათვის სწორედ ეს დრო დადგა.