„იმის ნაცვლად, რომ მეცნიერებათა აკადემიის საერთო კრებაზე აკადემიის წევრებს კანონპროექტი მშვიდ და წყნარ სიტუაციაში განეხილათ, მოაწყეს შოუ, მოიყვანეს ადამიანები, ვისაც ჰპირდებიან წევრ-კორესპონდენტად არჩევას, მოიყვანეს ტაშის დამკვრელები, რაც უკადრისი საქციელია“, - აცხადებს For.ge-სთან საუბარში აკადემიკოსი, პარლამენტის განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის კომიტეტის თავმჯდომარე ივანე კიღურაძე და ბოლო დღეებში მის მიმართ დასმულ ყველა შეკითხვას ეხმაურება.

რატომ გახდა აუცილებელი „საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის შესახებ“ კანონში ცვლილებების შეტანა?

- კარგა ხანია, ამ საკითხზე ვფიქრობ და არაერთგზის მქონდა საუბარი აკადემიის ხელმძღვანელობასთან და ცალკეულ კოლეგებთან. ჩემს მიერ მომზადებულ კანონპროექტში მთავარი გახლავთ სტიპენდიატთა ინსტიტუტის შემოღება და ამ ინსტიტუტის მეშვეობით წევრ-კორესპონდენტთა ინსტიტუტის ჩანაცვლება. „საქართველოს მეცნიერებათა კადემიის შესახებ“ კანონში, რომელიც საქართველოს პარლამენტმა 2007 წელს მიიღო, შეტანილია მუხლი იმის შესახებ, რომ 2009 წლიდან აღარ მოხდეს წევრ-კორესპონდენტების არჩევა, წევრ-კორესპონდენტებს უნარჩუნდებათ ანაზღაურება, წოდება სიცოცხლის ბოლომდე, თუკი ისინი არ აირჩიეს აკადემიკოსებად. თუ წევრ-კორესპონდენტი აკადემიკოსი გახდა, მას ახალი სტატუსი ექნება და შესაბამის ანაზღაურებასაც მიიღებს. ანუ ამ კანონმა დააფიქსირა, რომ გარკვეული ხნის შემდეგ წევრ-კორესპონდენტთა ინსტიტუტი არსებობას საერთოდ შეწყვეტდა, რაც ჩემს დღევანდელ ოპონენტებს ბატონ გიორგი კვესიტაძის მეთაურობით არასდროს გაუპროტესტებიათ.

პროტესტის ხასიათზე მაშინ დადგნენ, როცა დაისვა საკითხი ახალგაზრდობის მხარდასაჭერად ქმედითი ზომების შემუშავების შესახებ. არადა, აკადემია ვალდებულია, მხარში დაუდგეს ახალგაზრდებს, მოიზიდოს ისინი აკადემიის საქმიანობაში ჩასართავად და, შეძლებისდაგვარად, დაამუხრუჭოს ქვეყნიდან „ტვინების გადინების“ პროცესი. სწორედ ამიტომ გაჩნდა იდეა ახალგაზრდების მხარდასაჭერად გრძელვადიანი სტიპენდიების დაარსების შესახებ. აქ სიტყვა „ახალგაზრდა“ პირობითადაა ნათქვამი, საქმე ეხება მეცნიერს, რომლის ასაკიც არ აღემატება 50 წელს. მოგეხსენებათ, 25-დან 50 წლამდე საუკეთესო პერიოდია მეცნიერის ცხოვრებაში. იგი ყალიბდება, როგორც აქტიური მკვლევარი, მისი სახელი სცდება ქვეყნის ფარგლებს და სამეცნიერო სამყაროში თავის ადგილს იმკვიდრებს. იმის გამო, რომ აკადემიაში აკადემიკოსების რაოდენობა ისედაც შეზღუდულია, ხომ შეიძლება ეს მეცნიერი საერთოდ აკადემიის თვალთახედვის გარეშე დარჩეს? ეს უდაოდ ცუდი იქნება.

სტიპენდია მიენიჭება იმ გამორჩეულ მეცნიერებს, რომლებიც არ არიან აკადემიის წევრები, მაგრამ არიან საერთაშორისო დონეზე აღიარებული ნაშრომების ავტორები. ადრე აკადემიის წევრ-კორესპონდენტთა რაოდენობა იყო 40, ხოლო აკადემიკოსთა რაოდენობა- 70, სულ გამოდის 110. კანონში წერია, რომ წევრ-კორესპონდენტთა და სტიპენდიატთა საერთო რაოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს 40-ს. ე.ი. ამით ახალს არაფერს ვითხოვთ, ბიუჯეტს არ ვახვევთ თავს ახალ ვალდებულებას. უბრალოდ, როგორც კი გამოთავისუფლდება წევრ-კორესპონდენტის ადგილი, ის ადგილი გადაეცემა სტიპენდიატს.

მეცნიერებათა აკადემიის დღევანდელი ხელმძღვანელობის პოზიცია ასეთია, რომ მეცნიერებათა აკადემიაში სულ რაღაც 110 წევრია და ჩვენზე პატარა აკადემია არც ერთ ყოფილ რესპუბლიკას არ აქვს.

- ჯერ ერთი, 110 წევრი არ არის, აკადემიაში დღეს არის 63 აკადემიკოსი და 31 წევრ-კორესპონდენტი. ვეჭვობ, რომ შეწუხებულნი იყვნენ რიცხოვნობის შემცირებით. თუ ასე შეწუხებულები არიან რიცხოვნობის შემცირებით, მაშინ რატომ არ აცხადებენ კონკურსს აკადემიკოსთა პოზიციის დასაკავებლად?! მით უმეტეს, უკვე წელიწადზე მეტია აკადემიკოსის 7 ვაკანსია არსებობს.

რატომ არ აცხადებენ?

- ჰკითხეთ მათ. ისინი ამბობენ, წევრ-კორესპონდენტები შევინარჩუნოთ, აღვადგინოთ წევრ-კორესპონდენტთა ინსტიტუტიო, მაგრამ როგორ შეინარჩუნებენ, რაც უკვე გაუქმებულია?! მე ვთავაზობ, წევრ-კორესპონდენტებისგან გამოთავისუფლებული ადგილები ისევ აკადემიას დარჩეს და ის მოხმარდეს ნიჭიერ ახალგაზრდებს.

მათი პოზიცია მცდარია, როცა ამბობენ, რომ თქვენს მიერ შეთავაზებული სტიპენდიატების აყვანა აკადემიის წევრთა რაოდენობას 110-დან 70-მდე შეამცირებს?

- რატომ შეამცირებს? პირიქით, გაზრდის, რადგან აკადემიის საქმიანობაში ჩაერთვებიან მოქმედი მეცნიერები. მათ იგივე უფლება-მოვალეობები ექნებათ, რაც წევრ-კორესპონდენტებს. სტიპენდიატი სტუდენტს არ ნიშნავს. ფაქტობრივად, აკადემოკოსები რომ ანაზღაურებას იღებენ, ესეც სტიპენდიაა. სახელმწიფო აკადემიკოსს უხდის თანხას იმ წვლილისთვის, რაც მან მეცნიერებაში შეიტანა. ასევე, გამორჩეული ნიჭით დაჯილდოებულ ახალგაზრდა მეცნიერს ხუთი წლის მანძილზე მიეცემა სოლიდური ანაზღაურება, რომელსაც ჩვენ სტიპენდიას ვუწოდებთ. ეს იქნება ეფექტური მექანიზმი ახალგაზრდობის მხარდასაჭერად. როცა ვლაპარაკობთ აკადემიკოსსა და წევრ-კორესპონდენტზე, ფაქტობრივად, მათ ორ კატეგორიად ვყოფთ - მაღალი კატეგორიაა აკადემიკოსები და მათ ქვემოთ არიან წევრ-კორესპონდენტები. ორივეს თავიდანვე იმ პრინციპით ირჩევენ, რომ ერთი უკეთესია, ხოლო მეორე - ნაკლებია და შეიძლება, სამუდამოდ ნაკლებად დარჩეს.

ამიერიდან ახალი მექანიზმი ამუშავდება, სტიპენდიატად აირჩევ ახალგაზრდა მოქმედ მეცნიერს, ხუთი წლის განმავლობაში დააკვირდები, წარმოდგენა შეგექმნება მასზე, თვალს მიადევნებ მის მუშაობას და თუ თავს გამოიჩენს, მეორეჯერაც აირჩევ. ამასობაში ჩვენ, უფროსი თაობის აკადემიკოსები, წავალთ ამ ქვეყნიდან (მაგალითად, მე 79 წლის ვარ და ცას ხომ ვერ გამოვეკერები) და გაჩნდება სტიპენდიატების აკადემიკოსებად არჩევის შანსი. სხვათა შორის, დღეს აკადემიაში 80 წელზე მეტი ასაკის 29 აკადემიკოსია, მომავალ წელს მათ მეც შევუერთდები.

ანუ თქვენ თვლით, რომ აკადემიაში დაბერების პროცესი მიმდინარეობს და ნაკლებად არიან წარმოდგენილნი ახალგაზრდები?

- დიახ, ეს ბუნებრივი პროცესია და სწორედ ამიტომაც არც ერთი წუთით არ უნდა შევასუსტოთ ჩვენი მეცნიერული კონტაქტები ახალგაზრდობასთან. როცა ჩემი ოპონენტები ამბობენ, გამოჩენილი მეცნიერი წევრ-კორესპონდენტად ავირჩიოთო, საკითხავია, რატომ წევრ-კორესპონდენტად და არა -აკადემიკოსად? მით უმეტეს, შვიდი ვაკანსია გვაქვს და შვიდი არაა პატარა რიცხვი. აკადემიის შვიდი გამოჩენილი მეცნიერით გამდიდრდება ხომ წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება.

ამით თანხებს ზოგავენ?

- თანხებს კი არ ზოგავენ, არამედ არადანიშნულებისამებრ იყენებენ, რაც ყოვლად დაუშვებელია.

მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი გიორგი კვესიტაძე ამბობს, რომ ის 73 წლისაა და საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტები - ნიკო მუსხელიშვილი, ილია ვეკუა, ევგენი ხარაძე, ალექსანდრე თავხელიძე, თამაზ გამყრელიძე 70-ს გადაცილებულნი იყვნენ, მაგრამ მათ ააშენეს აკადემია. მისი ლოგიკით, თუკი ეს მეცნიერები არ ვარგოდნენ, ეს აკადემია თავისით წარმოიშვა?

- ყოვლად გაუმართლებელი სითამამეა, როცა რიგითი მოკვდავი თავს ამ კორიფეების გვერდით აყენებს და, თანაც, ფაქტებსაც ამახინჯებს. ბატონი ნიკო მუსხელიშვილი 50 წლის იყო, როცა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტის თანამდებობა დაიკავა. 2018 წელს, როცა აკადემიის პრეზიდენტის მორიგი არჩევნები ჩატარდება, ბატონ კვესიტაძეს 76 წელი შეუსრულდება. ჩემდა გასაოცრად, იგი თვლის, რომ, თუ პრეზიდენტის თანამდებობაზე ახალი ვადით არ აირჩევენ, მაშინ მისი უფლებები შეილახება.

ბუნებრივია, თქვენ გაინტერესებთ, თუ რატომ არის კანონში შეტანილი მუხლი ასაკობრივი ცენზის შესახებ?! საქმე იმაში გახლავთ, რომ ჩვენს საგანმანათლებლო-სამეცნიერო სივრცეში ასეთი წესია მიღებული, კერძოდ, უნივერსიტეტის რექტორად კაცი კენჭს ვერ იყრის, თუ მისი ასაკი აღემატება 65 წელს. სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორადაც პიროვნება კენჭს ვერ იყრის, თუ მისი ასაკიც აღემატება 65 წელს. ამ წესს მე სავსებით ვიზიარებ. ერთადერთ გამონაკლისად რჩებოდა მეცნიერებათა აკადემია, სადაც უფრო ხანდაზმულები ვართ. ამიტომ ჩემს მიერ ინიცირებულ კანონში შეტანილია მუხლი, რომლითაც აკადემიის პრეზიდენტის თანამდებობას ვერ დაიკავებს პიროვნება, თუ მისი ასაკი აღემატება 70 წელს. თუკი მას რამდენიმე დღე უკლია 70 წლის შესრულებამდე, მაშინ, ცხადია, მისი არჩევა შეიძლება და ის 75 წლამდე დარჩება ამ თანამდებობაზე. არავითარ შემთხვევაში, ეს არ არის ასაკობრივი დისკრიმინაცია, რადგან პრეზიდენტობა, დირექტორობა, რექტორობა არ არის პროფესია, ეს არის ძალზე სერიოზული, რთული ადმინისტრაციული დატვირთვა. მას მოეხსნება ეს ადმინისტრაციული დატვირთვა და შეეძლება იმოღვაწეოს ას წლამდე. ღმერთმა ას წელზე მეტხანს აცოცხლოს ყველა და თავისი მეცნიერული შესაძლებლობების რეალიზება მოახდინოს.

თქვენი ოპონენტები ამბობენ, რომ ევროკავშირის არც ერთ განვითარებად ქვეყანაში მსგავსი პრაქტიკა არ არსებობს.

- მსგავსი პრაქტიკა როგორ არ არსებობს? უნივერსიტეტის რექტორად და ხელმძღვანელ თანამდებობებზე არსად არ არის ასაკოვანი ხალხი. მაგათ მოჰყავთ ერთადერთი რეალური მაგალითი აკადემიკოს პატონისა, რომელიც უკრაინის აკადემიის პრეზიდენტია და 96 წელსაა გადაცილებული. ეს საპატიო პოსტი, მე მგონი, მას 50 წელია უჭირავს, რადგან უკრაინაში აკადემიის პრეზიდენტად რამოდენიმე ვადით არჩევა არ იკრძალება. საქართველოში კი პრეზიდენტად ზედიზედ ორზე მეტად ვერ აირჩევ. რა ვქნათ ახლა, უარი ვთქვათ ამ წესზე და ას წლამდე გვყავდეს აკადემიის პრეზიდენტი საქართველოში? ეს კარგი იქნება? საერთოდ, რატომ გახდა ეს სალაპარაკო და რატომ ლაპარაკობს ამაზე ყველაზე მეტად თვითონ აკადემიის დღევანდელი პრეზიდენტი?! ეს ხომ უხერხულია?!

მეცნიერთა ნაწილი ამბობს, რომ ამით თქვენ ებრძვით პერსონებს - როინ მეტრეველს, გიორგი კვესიტაძეს.

- რატომ ვებრძვი როინ მეტრეველს?! თუ რამე არ მომეწონება აკადემიაში და იყო ასეთი რამ, რაც არ მომეწონა, მათ მივმართე წერილით. მითხრან, ჩემს მიერ გაგზავნილი ორი წერილიდან რომელი იყო არასწორი? ვინ ვის ებრძვის, ეს ხომ იოლი დასანახია. მაგათ ახლა მოაწყეს შოუ. იმის ნაცვლად, რომ აკადემიის საერთო კრებაზე აკადემიის წევრებს ეს კანონპროექტი მშვიდ და წყნარ სიტუაციაში განეხილათ, მოიყვანეს ადამიანები, ვისაც ჰპირდებიან წევრ-კორესპონდენტად არჩევას, მოიყვანეს ტაშის დამკვრელები და ასეთ სიტუაციაში განიხილეს ეს კანონპროექტი. განა ასეთი რამ საკადრისია? ან რა მტრობაზეა ლაპარაკი? თუ კანონსაწინააღმდეგოს რაიმეს ჩაიდენენ, არასდროს ამაზე არ გავჩუმდები. არაფერ შუაში არ არის აქ ჩემი თანამდებობა. სანამ ცოცხალი ვარ, სადაც არ უნდა ვიყო და ვინც არ უნდა იყოს აკადემიის პრეზიდენტი, ყოველთვის გამოვთქვამ ჩემს აზრს.

სხვათა შორის, თქვენს კომიტეტის თავმჯდომარეობასაც შეეხნენ, თითქოს თავმჯდომარედ არჩევის შემდეგ ებრძვით აკადემიას.

- მე ვარ აკადემიკოსი და აკადემია ჩემთვის სათაყვანო დაწესებულებაა. მე ვებრძვი აკადემიას და ის ხალხი უჭერს მხარს? მე ვიბრძვი იმისთვის, რომ აკადემიის ღირსება არ შეილახოს, ვიბრძვი იმისთვის, რომ აკადემიამ თავისი მაღალი ავტორიტეტი დაიბრუნოს და ეს არავითარ შემთხვევაში არ მოხდება, თუ არ შემოიკრებს ირგვლივ ახალგაზრდობას. აკადემიას ესენი ებრძვიან.

მეცნიერებმა ინიცირებული კანონპროექტის შეჩერება მოითხოვეს და აცხადებენ, რომ მათ მხოლოდ პარლამენტის ვებგვერდიდან შეიტყვეს ამ სიახლის თაობაზე.

- ვეჭვობ, მეცნიერთა დიდი ნაწილი ამ კანონპროექტის წინააღმდეგი იყოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, აკადემიის ხელმძღვანელობა ამდენ უცხო პირს არ მოიწვევდა. (მარტო მალხაზ გულაშვილის მოწვევა რად ღირს). რაც შეეხება ჩემს კოლეგებს, მათ საკმარისი დრო დარჩებოდათ ამ კანონპროექტის გასაცნობად. საუბარია დაახლოებით ერთ კვირაზე. კანონპროეტის გაგზავნა აკადემიის სამეცნიერო განყოფილებებისთვის მე ნააღდგომევს მინდოდა, მაგრამ ვერ გავითვალისწინე, რომ 2 მაისი უქმე დღე იყო და 3 მაისს გავუგზავნე. უფრო ადრე გაგზავნისგან კი თავი იმიტომ შევიკავე, რომ კარგად ვიცი, როგორი ზეწოლა ხდება აკადემიის წევრებზე და ამ ზეწოლის პერიოდი შევამცირე. ადრე რომ გამეგზავნა, ალბათ, ერთის ნაცვლად, რამდენიმე შოუს გამართავდნენ.

ზეწოლა ხორციელდება აკადემიის ხელმძღვანელობისგან? თუ შეგიძლიათ დაგვისახელოთ ის პირები, რომლებიც, თქვენივე სიტყვებით რომ ვთქვათ, ღუპავენ აკადემიას?

- ეს მე ვთქვი ელიზბარ ჯაველიძის რეპლიკის საპასუხოდ, როცა მან მითხრა, თქვენ ანგრევთ აკადემიასო. თვითონაც კარგად გაიგებდა, ვინ ანგრევს აკადემიას, ეს არ არის დასაკონკრეტებელი საკითხი. სხვათა შორის, რასაც ეგენი აკეთებენ, ეს ზუსტად აკადემიის ნგრევაა. ასეთი წინააღმდეგობის გაწევა ახალგაზრდობის მხარდაჭერისთვის, ესეც აკადემიის ნგრევაა.

თქვენ ახსენეთ, რომ აკადემიის ხელმძღვანელობასთან აკადემიის განახლების შესახებ საუბარი არაერთგზის გქონიათ. მათი პოზიცია თავიდანვე უარყოფითი იყო?

- საერთო კრებაზეც გამოვსულვარ და მითქვამს სტიპენდიატების შესახებაც. თქვას გიორგი კვესიტაძემ, თუკი არ ვლაპარაკობ სიმართლეს. ამ კანონპროექტში მთავარია ახალგაზრდებისადმი ყურადღება და ახალი ინსტიტუტის შექმნა. ეს მე არაერთგზის მითქვამს, ეს ყველამ იცოდა, ახალი არაფერი ყოფილა, ახალი იყო მხოლოდ ასაკთან დაკავშირებით. ის, რომ უშუალოდ მთავრობას უნდა დაექვემდებაროს აკადემია და არა სამინისტროს, განა ეს ვინმეს არ მოსწონს? პირიქით, ამაზე ამბობდნენ, ძალიანაც მოგვწონსო. სხვათა შორის, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში, სადაც კი შეინარჩუნეს აკადემიები, ისინი ქვეყნის პირველ პირებს უშუალოდ ექვემდებარებიან. თანაც, ეს ჰარმონიაში მოდის ჩვენს კანონმდებლობასთან. აკადემიის შესახებ კანონის თანახმად, აკადემია არის მთავრობის მეცნიერული მრჩეველი. ამიტომ ის რომელიმე ქვეუწყებაზე კი არ უნდა იყოს დაქვემდებარებული, არამედ უშუალოდ მთავრობას ემორჩილებოდეს, მთავრობას აძლევდეს მეცნიერულ რჩევას და მონაწილეობას იღებდეს ქვეყნის სამეცნიერო-საგანმანათლებლო პოლიტიკის განსაზღვრაში. როგორ ფიქრობთ, ეს აკადემიის დანგრევაა?

კონსერვატიზმის გამო ეწინააღმდეგებიან მეცნიერებათა აკადემიაში ყოველგვარ სიახლეს?

- მე მაინც მგონია, რომ აკადემიის ხელმძღვანელობას, რომლებიც ასე აქტიურად ეწინააღმდეგებიან ამ კანონს, არაფერი აინტერესებს, გარდა პირადი კარიერისა. საჯაროდ მინდა ვთქვა, აკადემია არ არის ამა თუ იმ პირის კარიერული მისწრაფების დაკმაყოფილების არენა. როცა ადმინისტრაციულ თანამდებობაზე აწესებ ასაკობრივ ცენზს, ამან მეცნიერის პროტესტი არ უნდა გამოიწვიოს. დაწესებულების ხელმძღვანელობა ძალზე რთული დატვირთვაა და, ჩვეულებრივ, გამოჩენილ მეცნიერებს სთხოვენ ხოლმე, იქნებ, გაიღოთ მსხვერპლი და ხუთი წლით უხელმძღვანელოთ მეცნიერებათა აკადემიასო. (სხვათა შორის, ვინც თავის დროზე ბატონ თამაზ გამყრელიძეს სთხოვა, აკადემიას ჩაუდექით სათავეშიო, მეც ვიყავი). და არა ისე, ვიღაცამ თვითონ მოინდომოს თანამდებობა და მერე დაუწყოს ხალხს ხვეწნა, ადექით და ხმა მომეცითო. ეს არანორმალურია.

თქვენ ფიქრობთ, რომ აკადემიის 70 წელს გადაცილებული პრეზიდენტი ან ვიცე-პრეზიდენტი არაეფექტურად მუშაობს და ამის კონკრეტული ფაქტები არსებობს?

- მე არ ვამბობ, რომ არაფექტურად მუშაობს. შეიძლება, 80 წლის კაცმა ძალიან კარგად იმუშაოს, მაგრამ ის შვებას უნდა გრძნობდეს, როცა ჩამოშორებულია ადმინისტრაციულ თანამდებობას. მეცნიერი გახლავართ და კარგად გამეგება ასეთი რამ. დღეს არავინ ხმას არ იღებს იმის წინააღმდეგ, რომ საგანმანათლებლო თუ სამეცნიერო დაწესებულებაში პიროვნების ხელმძღვანელ თანამდებობაზე არჩევა შეიძლება მხოლოდ ორჯერ. ეს კარგი წესია. რა ვქნათ, ეს წესი გავაუქმოთ და გადავიდეთ საბჭოურ წესზე? ანუ გამოვაცხადოთ, რომ პიროვნება ძალზე ეფექტურად მუშაობდა ორჯერ და, მოდით, მესამეჯერაც ავირჩიოთ? შესაძლოა, ცალკეულ შემთხვევაში, ამან გაამართლოს, მაგრამ, პრინციპი, როცა სკამს ეწებება მეცნიერი, თავად ამ მეცნიერისთვისაც ძალზე ცუდია. ბატონ როინ მეტრეველს ახსენებენ, არასოდეს ბატონ როინთან არ მიჩხუბია, არასდროს არ ყოფილა ჩვენს შორის ინტერესთა გადაკვეთა, არასოდეს არ მქონია მასთან სერიოზული საქმიანი ურთიერთობა. რატომ უნდა ვიყო როინ მეტრეველის მტერი? მეორე მხრივ, ხომ შეიძლება, არ მომწონდეს და არც მომწონს კიდეც, როცა აკადემიაში ერთ პიროვნებას ორი თანამდებობა უჭირავს. რატომაა ეს მტრობა? ბატონი როინი არის აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი და აკადემიის საზოგადოებრივ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანიც, ეს არ მომწონს. ამას გულახდილად ვეუბნებოდი ადრე იმათ, ვისაც მსგავსი თანამდებობები ეჭირათ და ვაგებინებდი, რომ არ იყო ეს მიზანშეწონილი. ამას მეგობრებსაც ვეუბნებოდი და არავის არასდროს ეს არ აღუქვამს ჩემს მტრობად.

შეგიძლიათ იგივე თქვათ კვესიტაძის თაობაზეც, რომ თქვენს შორის პირადული არ ყოფილა, როგორც ამას მეცნიერთა ნაწილი გწამებთ?

- არც მასთან მქონია ახლო ურთიერთობა. ორჯერ მივწერე მკვეთრი წერილი. არ მინდა, ახლა ამ წერილზე ვილაპარაკო. მას ჰკითხეთ, რა წერილიც მივწერე. პირველი წერილი მივწერე აკადემიაში გამოცხადებულ ვაკანსიებთან დაკავშირებით და ეს ჯენტლმენურად, თავაზიანად გავაკეთე. თანაც, წერილი მივწერე არა როგორც პარლამენტის კომიტეტის თავმჯდომარემ, არამედ - როგორც აკადემიკოსმა. პარლამენტიდანაც კი არ გამიგზავნია წერილი.

ერთ მომენტზე მინდა შევაჩერო თქვენი ყურადღება და კიდევ ერთხელ მინდა გავიმეორო, რომ ეს არ არის მტრობა. დღეს აკადემიის ხელმძღვანელობაზე პრეტენზიას აცხადებს სამი პიროვნება, სამი ყოფილი მაღალჩინოსანი კომუნისტი - გიორგი კვესიტაძე, ირაკლი ჟორდანია და როინ მეტრეველი. რა მოხდა, რა გაუჭირდა ასეთი ჩვენს აკადემიას? რაც არ უნდა მოინდომონ, მათ ხომ გაუჭირდებათ ახალგაზრდობის წლებში შესისხლხორცებული მართვის მეთოდებზე უარის თქმა. აკადემია კომუნისტების ბატონობის წლებშიც ახერხებდა ყოფილიყო თავისუფალ მეცნიერთა ერთობა და მე არ მინდა, დაიწყოს მისი სეთურიზაცია.

ანუ შეიძლება დავასკვნათ, რომ ჩვენი აკადემია არის დახურული წრე, სადაც ახალგაზრდა მეცნიერებს არ უშვებენ?

- კი ბატონო, ეს დახურული წრეა. ვახო სანაიას გადაცემის ღია ეთერში გვქონდა პოლემიკა მე და ბატონ გიორგი კვესიტაძეს. როცა ვკითხე, ნაციონალების ბატონობის პერიოდში ერთხელ მაინც რატომ არ გამოთქვით პროტესტი მეცნიერებათა აკადემიის, როგორც სამეცნიერო დაწესებულებათა ერთიანი სისტემის, დანგრევის შესახებ-მეთქი, მან მიპასუხა, ინსტიტუტი მყავდა მოსავლელი და „მხედრიონის“ მეშინოდაო. ხომ არ იცით, 2006 წლის შემდეგ არალეგალურად სადღაც მართლაც არსებობდა „მხედრიონი“?! ამავე ეთერში, გიორგი კვესიტაძემ განაცხადა, აკადემიაში არსებობს ახალგაზრდა მეცნიერთა საბჭო 42 კაცის შემადგენლობით და ისინი კონფერენციებს მართავენო. რატომღაც მას ბუნებრივად მიაჩნია, რომ სულაც არ არის საჭირო ამ მეცნიერთათვის ხელის შეწყობა. არადა, არ არის გამორიცხული, ბევრ ახალგაზრდა მეცნიერს მატერიალურად ძალიან უჭირდეს. გამოდის, რომ ახალგაზრდებს ხელი არ უნდა შევუწყოთ, ხოლო ჯაველიძემ კი ხელოვნურად შექმნილი კომიისიის თავმჯდომარეობისთვის ანაზღაურება მიიღოს?! მასთან ერთად, აგრეთვე, ანაზღაურება მიიღოს ენვერ ნიჟარაძემაც, რომელსაც არაფერი აკავშირებს მეცნიერებასთან?!

რამდენად სოლიდური იქნება სტიპენდიატის ანაზღაურება და რამდენად დაამუხრუჭებს ეს „ტვინების გადინების“ პროცესს?

- აკადემიის კანონის თანახმად, წევრ-კორესპონდენტის ანაზღაურება არ შეიძლება იყოს ათას ლარზე ნაკლები. ასეთივე იქნება სტიპენდიატის ანაზღაურებაც. რა თქმა უნდა, ეს პრობლემას ბოლომდე ვერ გადაჭრის, მაგრამ ეს იქნება აკადემიის მხრიდან ახალგაზრდა მეცნიერის მატერიალური და მორალური მხარდაჭერა. პარალელურად, საჭიროა, მეცნიერთა მხარდაჭერის ღონისძიებებათა მთელი კომპლექსის შემუშავება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არსებობს საშიშროება, ჩვენი ქვეყანა არცთუ შორეულ მომავალში წარმატებულ მეცნიერთა გარეშე დარჩეს, უმაღლეს სასწავლებლებში აღარ გვეყოლება ნორმალური ლექტორები და დაკნინდება ქვეყანა. თუკი ამ კანონს მიიღებენ, მომავალ წელს შეგვეძლება ცხრა სტიპენდიატი ავირჩიოთ. ხოლო, თუკი უახლოეს მომავალში შვიდ წევრ-კორესპონდენტს აირჩევენ აკადემიკოსად, გამოთავისუფლებულ ადგილებზე კიდევ შვიდ სტიპენდიატს ავირჩევთ და ეს არ იქნება პატარა რიცხვი. ვინ იცის, მათ შორის ისეთი ელვარე ტალანტის ახალგაზრდებიც აღმოჩნდნენ, როგორებიც იყვნენ ნიკო მუსხელიშვილი, ილია ვეკუა, ივანე ბერიტაშვილი, აკაკი შანიძე და სხვები. რა თქმა უნდა, შემდეგ ახალგაზრდა მეცნიერთა მხარდასაჭერად საჭიროა ღონისძიებათა მთელი კომპლექსი, რომლის შემუშავებაშიც აკადემიამ აქტიური მონაწილეობა უნდა მიიღოს.