PSP-ს დამფუძნებელი კახა ოქრიაშვილი ირწმუნება - იმის მიუხედავად, რომ დეპუტატია, საკუთარ ბიზნესს არ ლობირებს და მენეჯმენტისთვის სახელმწიფო პროექტებში მონაწილეობაც კი აკრძალული აქვს. კანონმდებელის თქმით, წინა ხელისფლების დროს, საქართველოში წყნარად არცერთი ბიზნესმენი არ ცხოვრობდა, დღეს კი, იდეალური სიტუცია არ არის, მაგრამ წინსვლა შეინიშნება. მისი შეფასებით, ფსიქოლოგიური წნეხი, რომ ბიზნესმენს, ხვალ ვიღაც ქონებას წაართმევს, მოხსნილია და ტერორი აღარ არის.

პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ფლანგზე მიმდინარე პროცესებზე, for.ge კახა ოქრიაშვილს ესაუბრა:

საარჩევნო კოდექსში ცვლილებები მზადდება და შესაძლოა, მაჟორიტარული სისტემა გაუქმდეს. ამას რატომ ეწინააღმდეგებით?

- პარლამენტარიზმი ბრიტანეთიდან წამოვიდა, სადაც მაჟორიტარული სისტემა მოქმედებს. მათ შორის ეს სისტემაა გერმანიასა და ამერიკაში. მთავარია არა ის, ჩვენ და სხვას რა გვინდა, არამედ ქვეყნას რა სჭირდება. იმას უნდა გადავხედოთ, სხვები როგორ ცხოვრობენ და შემდეგ ვიმოქმედოთ. არგუმენტია, რომ აღმოსავლეთ ევროპის ძალიან ბევრ ქვეყანაში პროპორციული სისტემაა და იქ რა ხდება? ჩეხეთში პროპორციულ სისტემაზე გადავიდნენ, მაგრამ ბოლო ხუთი წლის მანძილზე, იქ რიგგარეშე არჩევნები ორჯერ ჩატარდა და ორივერჯერ ტექნიკური მთავრობა ჰყავდათ. საქართველოში კი, ამას პოლიტიკური კრიზისი მოჰყვება, რაც ეკონომიკის ვარდნასა და მძიმე პრობლემებს გამოიწვევს.

ფინეთში, სადაც ნაკლებად ემოციური ხალხია და თან დემოკრატია უძველესია, ბოლო პერიოდმა აჩვენა, რომ კოლიაციის დაშლა მარტივია. მას შემდეგ, რაც კოალიციიდან „თავისუფალი დემოკრატები“ გავიდნენ, ჩვენ რომ არ ვყოფილიყავით, რიგგარეშე არჩევნები იქნებოდა, რაც ეკონომიკურ პრობლემებს უფრო გაამწვავებდა. ზემოთ აღნიშნულ ქვეყნებს პერმანენტული არჩევნები აქვთ და ერთი და იმავე პრობლემები უდგათ. მათ შორის ბელგიას, სადაც პროპორციული სისტემაა.

ოთხი წლის წინ, ბელგიაში, 11 თვე მთავრობა არ ჰყავდათ, რადგან კოალიცია ვერ შექმნეს და ტექნიკური მთავრობა იყო. ეს ქვეყნები განვითარებულია და მათზე ასეთი პროცესები ზეგავლენას ახდენს და საქართველოში, რა მოვლენები იქნება? თუკი მაჟორიტარულ სისტემას ეს ქვეყნები არ ცვლიან, ჩვენ რატომ უნდა შევცვალოთ? გულის სიღრმეში ჩემს პოზიციას პარტიებიც იზიარებენ, რადგან ეს მათი პოლიტიკური მიზანია და არა ობიექტური საჭიროება.

თქვენ ამბობთ, რომ თუკი საქართველოში პროპორციული სისტემა იქნება, ეს პრობლემებს წარმოქმნის?

- ამ შემთხვევაში, პერმანენტული არჩევნები იქნება და კოალიციების არშექმნა საფრთხეს გამოიწვევს. იცით, პროპორციულ სიებს რა მინუსი აქვს? წინ ერთი კაცი ჩანს, რომელსაც უკან ათი კაცი გაჰყავს. ბატონ ბიძინას უდიდეს პატივს ვცემ, მაგრამ პარლამენტში უმრავლესობის 80 პროცენტი ივანიშვილის პიროვნული ავტორიტეტით არის მოხვედრილი. მაჟორიტარების ცნობადობაზე კვლევა ჩატარდა და თქვეს, რომ ცნობადობა 40 პროცენტია, რაც მიკერძოვებული იყო, რადგან პროპორციული სიით გასული დეპუტატების თაობაზე კვლევა რომ ჩაეტარებინათ, შედეგი გაცილებით უფრო დაბალი იქნებოდა.

თქვენ ფიქრობთ, რომ ამ მოწვევის პარლამენტში ხალხისთვის უფრო მეტი სარგებელი მაჟორიტარებს მოაქვთ, ვიდრე პროპორციული სიით შესულ დეპუტატებს?

- რა თქმა უნდა. მაჟორიტარის არსებობა ძალთა კონცენტრაციას ხელს უწყობს. როცა მმართველ გუნდს საკონსტიტუციო უმრავლესობა აქვს, ეს ცუდია და ამან წინა ხელისუფლება დაღუპა. ამბობენ, რომ მაჟორიტარები მოვხსნათ და ამით ყველაფერი მოგვარდებაო, მაგრამ ისეთი პრეზიდენტი გვყავს, რომელიც ხალხის მიერ არჩეულია, თუმცა, მას ხელისუფლება არ ჰყავს. ხვალ 20 პროცენტიანი ლეგიტიმაციის მთავრობა რომ მივიღოთ, რომელსაც ძალიან დიდი უფლებები აქვს, ეს პოლიტიკური კრიზისის წინაპირობა იქნება. პრეზიდენტის ლეგიტიმაციაზე ხმას არავინ იღებს, რადგან ამისთვის არ სცალიათ. ამაზე რატომ არ საუბრობენ, ეს „ინდმეწარმე“ პარტიებს არ აწყობთ?

„ინდმეწარმე“ პარტიაში ვის გულისხმობთ?

- იმ პარტიებს, სადაც ერთი კაცი ჩანს და მეორე კაცი სანთლით რომ ეძებო, ვერ იპოვი. ჯონდი ბაღათურიას ძალიან დიდი პატივს ვცემ, მაგრამ „ინდმეწარმეა“ ისევე, როგორც კუკავა და ა.შ. მათ გარდა, დაბალი რეიტინგი „თავისუფალ დემოკრატებსაც“ აქვთ.

თქვენ ათი პროცენტი დაბალი გგონიათ?

„თავისუფალ დემოკრატებს“ მაჟორიტარების გაუქმება აწყობთ, რადგან ამ შემთხვევაში, ისინი პარლამენტში შვიდი კაცის ნაცვლად, 14 დეპუტატს შეიყვანენ. პოლიტიკოსები ღრმა ანალიზს არ აკეთებენ, ქვეყანას რა სჭირდება. პრეზიდენტთან გამართულ შეხვედრას კონსენსუსი დაარქვეს, მაგრამ იქ არანაირი კონსენსუსი არ იყო. შეხვედრაზე მაჟორიტარები დაპატიჟებული არ იყვნენ. ალბათ, იმიტომ, რომ ეს ყველაფერი კონსენსუსად გამოეცხადებინათ. ერთადერთი მოპასუხე ადამიანი მე ვიყავი, ვისაც განსხვავებული აზრი მქონდა. პრეზიდენტთან მაჟორიტარები რომ ვყოფილიყავთ, 30 კაცის განსხვავებული აზრი იქნებოდა. ამ ხალხს რაც აწყობთ, იმის დეკლარირებას ახდენენ. მათ აწყობთ, რომ რაც შეიძლება დაბალი რეიტინგით ხალხი პარლამენტში გაიყვნონ.

როგორც მაჟორიტარ დეპუტატს, ხალხისთვის რა სარგებლობა მოგაქვთ?

- მხოლოდ დმანისისთვის ხომ არ ვმუშაობ? მაკკეინი 40 წელია მაჟორიტარი დეპუტატია.

თქვენ დმანისში არსებულ გამოწვევებს პასუხობთ?

- რა თქმა უნდა. დმანისში სხვა რომელიმე პარტია როგორ მუშაობს და მათ რა სარგებლობა მოაქვთ? - არანაირი.

მათ შორის, არც „ქართულ ოცნებას“?

მმართველი კოალიცია ქვეყნის წინასვლაზეა პასუხისმგებელი. რა თქმა უნდა, მათ სარგებელი მოაქვთ, რადგან გამგებელი და საკრებულო ხალხს ემსახურებიან.

თუკი მაჟორიტარული სისტემა გაუქმდება, პოლიტიკაში დარჩენას აპირებთ? თუკი ეს სისტემა არ გაუქმდება, მეოთხედ კენჭს მაინც იყრით და მოგების რა შანსი გაქვთ?

- უფრო მეტი მოტივაცია მექნება, რომ პოლიტიკაში დავრჩე და უფრო აქტიური ვიყო. დღევანდელი გადმოსახედიდან, თუკი მაჟორიტარული სისტემა იქნება, კენჭს ვიყრი როგორც დამოუკიდებელი ადამიანი და რა თქმა უნდა, გავიმარჯვებ.

პარტიის შექმნას გამორიცხავთ?

- ამას მოვიფიქრებ. იმედი მაქვს, რომ პოლიტიკური ძალები საკუთარ პოზიციებს გადახედავენ და მაჟორიტარული სისტემის გაუქმების საკითხს, ასე მარტივად არ დასვამენ.

თქვენ თქვით: „ჩვენ რომ არ ვყოფილიყავით, უმრავლესობა დაიშლებოდა“. ყოფილი 12 ნაციონალი უმრავლესობაში გადახვედით, რითაც გუნდი დაშლას გადაარჩინეთ და ხელისუფლების მოტივაცია გასაგებია, მაგრამ თქვენი ინტერესი რა იყო? „თავისუფალმა დემოკრატებმა“ უმრავლესობას თქვენი გადასვლის გამო „ნაციონალ-ოცნებისტებიც“ კი დაარქვა...

თუკი ჩვენ „ნაციონალ-ოცნებისტები“ ვართ, თვითონ „ოცნებისტ-თავისუფალი დემოკრატები“ არიან. კოალიციას არ შევუერთდით და მათ დავეხმარეთ, რომ უმრავლესობა შენარჩუნებულიყო. ეს ნაბიჯი რომ არ გადეგვედგა, რა მოხდებოდა? - უმრავლესობა დაიშლებოდა, რადგან უმრავლესობა მყიფე იყო, რაც რიგგარეშე არჩევნებამდე მიგვიყვანდა - ეს ნაბიჯი ამის გამო გადავდგით. იმ პარტიული სუბიექტების მხარდაჭერები ვიქნებით, ვინც ქვეყნის ინტერსებს ატარებს. ჩემს თავში წითელი ხაზები არსებობს, რაშიც გადაწყვეტილებას ვიღებ.

თუმცა, ექსპერტები ამბობენ, რომ ბიზნესმენ მაჟორიტარ დეპუტატებს ძალაუფლების შენარჩუნება გსურთ. პოლიტიკასთან თქვენი ბიზნესინტერესები არ იკვეთება?

- არანაიარად არ იკვეთება. 73 მაჟორიტარი დეპუტატიდან მსხვილი ბიზნესმენი სულ ხუთი თუ იქნება. ამერიკაში ბიზნესში პოლიტიკოსები არ არიან ჩართულნი? ბლუმბერგი ათი წელი ნიუ-იორკის მერი იყო, რომელიც ერთ-ერთი წარმატებული იყო. ბიზნესინტერესები, ვის არ გააჩნია? - „საერთაშორისო გამჭირვალეობა საქართველომ“ ფარმაციაში კომპანიებზე სახელმწიფო შესყიდვები რამდენი იყო, ამის თაობაზე კვლევა გამოაქვეყნა, სადაც ჩვენი კომპანია ბოლო ადგილზე იყო. ჩვენზე წინ ყველა სხვა იყო.

ანუ, თქვენ მეუბნებით, რომ მიუხედავად იმისა, რომ პოლიტიკაში ხართ, თქვენს ბიზნესს არ ლობირებთ?

- კი არ ვლობირებ, მენეჯმენტისთვის სახელმწიფო პროექტებში მონაწილეობაც კი აკრძალული მაქვს. ამის დასტურიც ეს კვლევაა.

თუ საკუთარი ინტერესები არ გამოძრავებთ, ბიზნესმენ ადამიანს პოლიტიკა რატომ გიზიდავთ?

- 2002 წლის არჩევნების დროს, პოლიტიკაში შემთხვევით მოვხვდი. როცა პარლამენტის დარბაზში სააკაშვილი შემოვარდა, იქ ვიჯექი, რადგან შევარდნაძის კანდიდატს სამი ხმით მოვუგე. წამომაძახებენ ხოლმე, რომ მიშამ და შევარდნაძემ მოგიყვანესო, მაგრამ კონკურენტს სამი ხმით მოვუგე. მართალი გითხრათ, 2002 წლის ნოემბრის არჩევნებში მონაწილეობა არც მინდოდა. შევარდნაძის ხელისუფლებიდან რამდენიმე ადამიანმა მკითხა, არჩევნებში მონაწილეობას ხომ არ ვიღებდი, რაზეც ვუპასუხე, რომ არ ვაპირებდი, მათ კი მითხრეს, რომ თუკი დავაპირებდი, პრობლემები შემექმნებოდა. ეს ჩემთვის გამოწვევა იყო. მაშინ, შანტაჟის მომენტიც იყო და ამ გამოწვევას ვუპასუხე, წინააღმდეგ შემთხვევაში, საკუთარი თავის რწმენასა და პატივისცემას დავკარგავდი.

„ნაციონალური მოძრაობიდნ“ წამოსულ ოთხ დეპუტატთან თანამშრომლობას გამორიცხავთ?

- დღის წესრიგში ეს საკითხი არ დამდგარა. ვიღაცასთან ერთად რომ ვითანამშრომლო, ეს ადვილი არ არის. იმ პარტიებთან ვითანამშრომლებდით, ვინც კრიტერიუმებს დააკმაყოფილებს. ის უნდა იყოს კვალიფიციური, მას კრიმინალურ-პოლიტიკური წარსული არ უნდა ჰქონდეს და გუნდში პარტნიორები უნდა იყვნენ.

„კრიმინალურ-პოლიტიკური“ წარსული ახსენეთ და გკითხავთ. თუკი ეს მიდგომა გაქვთ, „ნაციონალურ მოძრაობაში“, რატომ იყავით? დეპუტატი იყავით, როდესაც სახალხო დამცველი საკუთარ ანგარიშებში წერდა, რომ პატიმრებს აწამებდნენ და ქვეყანაში ადამიანის უფლებები ილახებოდა...

- არ მჯეროდა, რომ ასეთი მძიმე სიტუაცია იყო. კადრების ძალიან მრცხვენოდა, რომელზეც პასუხისმგებლობას არ ვიღებ, თუმცა, ნაციონალების მხარდამჭერი ვიყავი. მაგ კადრების გავრცელების შემდეგ, პარტიის მხარდამჭერების რიგი დატოვებული მქონდა. ქვეყნის წინსვლა მომწონდა და ბევრი ადმინისტრაციული რეფორმაც გატარდა. უსამართლობა არ მომწონდა და ვცდილობდი, რომ ჩემი რეგიონის მასშტაბით, ჩემი ავტორიტეტით ეს უსამართლობა ნაკლები ყოფილიყო. არ მეგონა, თუ რა მასშტაბის უსამართლობა იყო იგივე ბიზნესსა და ციხეებში.

ბიზნესის ზეწოლაზე, ინფორმაცია არ გქონდათ?

- გარკვეულწილად მქონდა და მაშინაც, ღიად ვსაუბრობდი. „კომერსანტი“ ნახეთ, სადაც ვამბობდი, რომ კარგი კოდექსი გვქონდა, მაგრამ საქართველოში კოდექსით არავინ ცხოვრობდა. შეიძლება, მათ უსამართლობა არც უნდოდათ, მაგრამ პროცესები ხელიდან წაუვიდათ და დიდი ბორბალი დატრიალდა, ბორბლის დამტრიალებელს კი არავინ აღარ ემორჩილება.

მაშინ, როდესაც ქვეყანაში ბინზესს ატერორებდნენ, თქვენს ბიზნესს რომ არ შეეხნენ? ამის მიზეზი იყო თუ არა ის, რომ თქვენ დეპუტატი და ხელისუფლების წარმომადგენელი იყავით?

- წყნარად არცერთი ბიზნესმენი არ ცხოვრობდა...

მათ შორის, არც თქვენ?

- ბიზნესი არის ნდობა, რომ ხვალ არაფერი მოხდება. ქვეყნისთვის რომ ვმუშაობ და დოლარს ვქმნი, ამის საშუალება მომცენ და ნდობა მექნება. მთავრობისადმი ასეთი ნდობა არცერთ ბიზნესმენს არ ჰქონდა და ეს დიდი პრობლემა იყო. ამ ყველაფრის გამო, ახლა ბიზნესი ასეთი განუვითარებელია. შევარდნაძის დროს კონკურენტული გარემო არ იყო. მაშინ, ფარმაცია და საბანკო სფერო ყველაზე კარგად განვითარდა, რადგან კონკურენცია იყო.

წარული პერიოდი დღევანდელს რომ შეადაროთ, დღეს როგორი ბიზნესს გარემოა?

- დღეს ბევრი პლუსია. წნეხი აღარ არის და ნდობა შეიძლება არ გაჩნდა, რადგან ეს ერთი ხელისუფლების მიმართ არ უნდა იყოს. ასი წლის მანძილზე, ხელისუფლებაში ვინც არ უნდა მოვიდეს, უნდა იცოდეს, რომ ბიზნესი ხელშეუხებელი, ტაბუა. რომ იცოდეთ, ბიზნესმენებს თავისი ეკონომიკური ფრონტი აქვთ, რომელიც ქვეყნისთვის ყველაზე მთავარი ფრონტია და არა აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი, რადგან ჩვენ გვჭირდება ბანკები, ეკონომიკა და არა ტანკები. ჩვენ ვერავის შევაშინებთ და ეს მთავარი ეკონიმიკური ფრონტია, ამ ფრონტის წინა ხაზზე ბიზნესია და ზურგი მთავრობა უნდა იყოს.

დღეს, ბიზნესის ზურგი არის მთავრობა?

- იდეალური სიტუცია არ არის, მაგრამ წინსვლა შეინიშნება.

დღეს, ბიზნესს რა გამოწვევები აქვს?

- ყველაზე დიდი პრობლემა, პატარა ბაზარია. ბიზნესმა ფსიქოლოგია უნდა შეიცვალოს, თავისი საზღვარი შექმნას და უფრო დიდი იყოს, ვიდრე ჩვენი ქვეყნის მასშტაბია. მთავრობა და საელჩოები იმიტომ გვჭირდება, რომ სხვა ქვეყანაში ბიზნესინტერესები დაცული იყოს. ამასთანავე, ძალიან ბევრი საქმეა სასამართლოში. კერძოდ, აუდიტის შედეგები, როდესაც ფინანსთა სამინისტრო კომპანიებს ამოწმებს. კომპანიები ფინანსთა სამინისტროსთან დავობენ, დარიცხვები სწორად არის თუ არა. ეს ხომ წარმოუდგენელი იყო? ფინანსთა სამინისტროს, ვინ შეეწინააღდმდეგებოდა? რასაც დაარიცხავდნენ, იხდიდი და სასამართლოში ვინ წავიდოდა? სასამართლოს ხარისხი სულ სხვაა. ჩემს კომპანიას ფინანსთა სამინისტროსთან სამი-ოთხი დავა აქვს და ეს კარგია, რადგან ბიზნესს საშუალება აქვს თავი დაიცვას. უბრალოდ, ერთი ნიუანსია - თუკი ასეთი ბევრი საქმე იქნება, ბიზნესმენმა ბიზნესი აკეთოს, თუ სასამართლოში ირბინოს? ფსიქოლოგიური წნეხი, რომ ხვალ ვიღაც ქონებას წამართმევს, მოხსნილია და ტერორი აღარ არის.

რადგან წნეხი და ტერორი ახსენეთ, გკითხავთ. „ნაციონალური მოძრაობს“ ე.წ. შავ კასაში ფული შეგქონდათ?

- ფული არავისთვის არასოდეს მიმიცია. იყო შემთხვევა, როცა შემოწირულობა ოფიციალურად გავაკეთე. ე.წ. შავ კასაზე არაფერი მსმენია. თუ იქნებოდა, ბევრი მეგობარი მყავს და მეტყოდნენ.

და ბოლოს - მერვე მოწვევის პარლამენტის მუშაობას, როგორ აფასებთ?

- დღეს, არც თუ ისე კვალიფიუციური პარლამენტი გვყავს. დეპუტატებს ვგულისხმობ, თუმცა, 2012 წელს, არაორდინალური არჩევნები ჩატარდა. 2012 წლამდე, პოლიტიკური ველი დახურული იყო, ოპოზიცია არ არსებობდა და უცებ ივანიშვილი გამოჩნდა, მასთან ვინც მივიდა, სიაში ის მოხვდა. ობიექტურად რომ ვთქვათ, ალბათ, უკეთესს პარლამენტს ვერც მივიღებდით. სასურველია, რომ მომავალში პარლამენტში უფრო მეტად იურისტები, მმართველი ადამიანები და ისეთი პიროვნებები იყვნენ, რომელთაც ანალიზის გაკეთება შეუძლიათ.

რაც შეეხება ივანიშვილს, მისთვის პოლიტიკაში მოსვლა გამოწვევა იყო. ამ ადამიანმა უსამართლობა ვეღარ აიტანა და ეს ნაბიჯი რაღაცამ გადააწყვეტინა. მივესალმები, თუკი ის პოლიტიკაში დაბრუნდება.