ნატო, ევროკავშირი და შეერთებული შტატები გეგმავენ ხელი მოაწერონ პატაკს, რათა სომხეთში უსაფრთხოება დაცული იყოს. გავრცელებული ინფორმაციით, სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი აპრილში ამ მიზნით აშშ-ის სახელმწიფო მდივანს, ენტონი ბლინკენს, ევროკავშირის კომისიის თავმჯდომარეს, ურსულა ფონ დერ ლაიენს და ნატოს გენერალურ მდივანს, იენს სტოლტენბერგს შეხვდება.
„უსაფრთხოების გეგმა“, რომლის განხორციელებაც დასავლეთს სომხეთის მეშვეობით სურს, რეალურად სამხრეთ კავკასიის უსაფრთხოებას საფრთხის ახალ წყაროდ აქცევს. აღნიშნული პროექტი, რომლის განხორციელებაც დასავლეთს სურს, პირიქით უფრო ახალ დაბრკოლებას წარმოქმნის აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის.
ცოტა ხნის წინ სომხეთის პარლამენტმა რატიფიცირება მოახდინა შეთანხმების, რის საფუძველზეც აზერბაიჯანის საზღვართან ევროკავშირის სამოქალაქო მისიის წარმომადგენლები შევლენ. აღსანიშნავია, რომ ოფიციალურმა ბაქომ რეგიონში მათი ჩასვლა არ მიიღო. ანუ ევროკავშირმა ეს პროექტი ერევნის „მოთხოვნით“ განახორციელა. აზერბაიჯანული მედიის ცნობით, ამჯერად „სომხეთის უსაფრთხოების“ სახელით დასავლეთი შეეცდება თავისი ფართო სამხედრო მისია სამხრეთ კავკასიაში განათავსოს. Report.az-ის მიერ გავრცელებულ მასალაში ვკითხულობთ, რომ ამ ნაბიჯმა შესაძლოა გამოიწვიოს შეიარაღებული კონფლიქტების კვლავ გაჩენა რეგიონში, რომელიც ბოლო დროს დამშვიდდა.
გამომცემლობის ცნობით, სომხეთი არასტაბილური ქვეყანაა. მას მეზობელ ქვეყნებთან ურთიერთობა არ მოუგვარებია. მის ტერიტორიაზე კვლავ რუსული სამხედრო ბაზაა განთავსებული, ხოლო ქვეყნის ეკონომიკა რუსეთზეა დამოკიდებული.
საერთაშორისო თანამეგობრობის „დემოკრატიულ სახელმწიფოდ“ წარდგენა და რეგიონის დესტაბილიზაციის გამომწვევი გამოცდის ჩატარება არ ნიშნავს „სომხეთის უსაფრთხოების“ დაცვას. აზერბაიჯანულ გამომცემლობას საქართველოსი და უკრაინის მაგალითი მოჰყავს. საქართველომ 16 წლის წინ რუსეთს წინააღმდეგობა ბოლომდე ვერ გაუწია, დაიწყო ოპერაცია მისი ტერიტორიული მთლიანობის უზრუნველსაყოფად. მაშინ საქართველო ნატოს სტანდარტების მიხედვით დემოკრატიულ საზოგადოებად და სამხედრო ძალად ითვლებოდა. ამ ქვეყანასთან სამხედრო წვრთნები ნატო-მ და აშშ-მაც კი ჩაატარეს. მიუხედავად იმისა, რომ არსებული ვითარება არ არის დასასრული, შედეგი ცნობილია.
დაახლოებით 40 წლის წინ, 1994 წლის 5 დეკემბერს, უკრაინის, რუსეთის, დიდი ბრიტანეთისა და შეერთებული შტატების ლიდერებმა ბუდაპეშტში, უნგრეთში, ხელი მოაწერეს მემორანდუმს უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ უკრაინის მიერთებასთან დაკავშირებით ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის თაობაზე. სახელმწიფოებმა, რომლებმაც ხელი მოაწერეს ამ დოკუმენტს, გარანტიას აძლევდნენ უკრაინას, რომ ის ტერიტორიებს არ დაკარგავდა. მაგრამ რა მოხდა შემდეგ? ამ დოკუმენტის ხელმოწერიდან მე-20 წელს რუსეთმა მოახდინა ყირიმის ანექსია. 2022 წლის თებერვალში რუსეთმა ამ ქვეყნის ტერიტორიაზე „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ განხორციელება დაიწყო. ახლა კი ანექსირებულ ტერიტორიებზე „სანიტარული ზონის“ შესაქმნელად ემზადება.
ოფიციალურ მოსკოვს ჯერ არ გამოუცხადებია თავისი გეგმა სომხეთის მიერ გადადგმულ ნაბიჯებთან დაკავშირებით. ფედერაციის წარმომადგენლები ერევანს მხოლოდ უსაფრთხოების საკითხებზე აფრთხილებენ და ხაზს უსვამენ, რომ პასუხისმგებლობა სომხეთს ეკისრება.
ასევე მოსალოდნელია, რომ ირანი მშვიდად დააკვირდება რა მოხდება. აღსანიშნავია, რომ ირანის პრეზიდენტმა იბრაჰიმ რაისმა სომხეთს ბოლო გაფრთხლება მისცა: „ირანი არ მოითმენს რეგიონში უცხო ძალების არსებობას“. ამ თვალსაზრისით, ირანსა და დასავლეთს შორის კონფლიქტი ახლო აღმოსავლეთში, შეიძლება, სამხრეთ კავკასიაში გადავიდეს, რადგან ირანი საფრთხის წყაროდ განიხილავს უცხოური ძალების, განსაკუთრებით აშშ-ს და ნატოს ჯარების ყოფნას სომხეთში. არაოფიციალური წყაროები უკვე იუწყებიან, რომ ირანის სპეცსამსახურების თანამშრომლებმა სომხეთში სხვადასხვა სახელწოდებით დაიწყეს გადასვლა.
