იამალო-ნენეცის ოლქის ფედერალური სასჯელაღსრულების სამსახურის დეპარტამენტმა მოულოდნელად გამოაცხადა ალექსეი ნავალნის გარდაცვალების შესახებ. BBC-ის რუსულმა სამსახურმა შეაგროვა საერთაშორისო და რუსული რეაქციები ამ მოვლენაზე.

უკრაინის პრეზიდენტმა, ვლადიმერ ზელენსკიმ განაცხადა, რომ მისი აზრით, აშკარაა, რომ ალექსეი ნავალნი ვლადიმერ პუტინმა მოკლა.

„პუტინს არ აინტერესებს ვინ მოკვდება, სანამ ის თავის პოზიციას ინარჩუნებს. პუტინმა უნდა დაკარგოს ყველაფერი და იყოს პასუხისმგებელი იმაზე, რაც გააკეთა“, - განაცხადა ზელენსკიმ გერმანიის კანცლერ ოლაფ შოლცთან შეხვედრისას.

ნავალნის სიკვდილი აჩვენებს, თუ როგორ შეიცვალა რუსეთი, თავის მხრივ, აღნიშნა გერმანიის კანცლერმა.

„საბოლოო დადასტურება ჯერ არ არის, მაგრამ ჩვენ გამოვდივართ იქიდან, რომ, დიდი ალბათობით, ნავალნი რუსეთის ციხეში გარდაიცვალა. ეს ჩვენთვის ძალიან დამთრგუნველია. მე მას ბერლინში შევხვდი, როდესაც გერმანიაში მკურნალობდა მოწამვლის შედეგების გამო და ვესაუბრე მას გამბედაობაზე, რომელიც მოითხოვდა რუსეთში დაბრუნების გადაწყვეტილებას. ახლა მან ამის გამო სიცოცხლე გადაიხადა“, - თქვა ოლაფ შოლცმა.

საფრანგეთის პრეზიდენტმა, ემანუელ მაკრონმა დაადანაშაულა რუსეთის ხელისუფლება კრემლის ყველაზე ცნობილი კრიტიკოსის, ალექსეი ნავალნის გარდაცვალებაში. „დღევანდელ რუსეთში თავისუფალი სულები იგზავნება გულაგში და სიკვდილით დასაჯეს“, - თქვა მაკრონმა.

ალექსეი ნავალნის გარდაცვალება უზარმაზარი ტრაგედიაა რუსი ხალხისთვის, განაცხადა ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა რიში სუნაკმა.

„საშინელი ამბავია. როგორც რუსეთის დემოკრატიის ყველაზე მგზნებარე დამცველი, ალექსეი ნავალნიმ წარმოუდგენელი გამბედაობა გამოიჩინა მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე. ჩემი ფიქრები მის მეუღლესთან და რუსეთის ხალხთანაა, ვისთვისაც ეს უდიდესი ტრაგედიაა“, - თქვა მან.

ბალტიისპირეთის ქვეყნების ლიდერებიც ალექსეი ნავალნის სიკვდილს მკვლელობას უწოდებენ.

„ალექსეი ნავალნი ციხეში არ მომკვდარა, ის მოკლა კრემლის სისასტიკემ და ოპოზიციის ნებისმიერ ფასად გაჩუმების სურვილმა“, - აღნიშნა ლიტვის პრეზიდენტმა გიტანას ნაუსედამ სოციალურ ქსელ X-ში და დასძინა, რომ რუსეთის რეჟიმმა პასუხი უნდა აგოს ნავალნის სიკვდილის გამო.

ლატვიის პრეზიდენტმა, ედგარ რინკევიჩმა ასევე განაცხადა, რომ ნავალნი კრემლმა მოკლა.

„ეს ფაქტია და ეს არის ის, რაც თქვენ უნდა იცოდეთ ამჟამინდელი რუსული რეჟიმის ჭეშმარიტი ბუნების შესახებ. ვუსამძიმრებ ოჯახს და მეგობრებს“, - წერს ის სოციალურ ქსელ X- ში.

ადამიანის უფლებათა საბჭოს წევრმა ევა მერკაჩოვამ თავდაპირველად განაცხადა, რომ გარდაცვალების მიზეზი ნავალნის წინასწარი დაკავების იზოლატორში გაუსაძლისი ყოფნა იყო, შემდეგ პოსტი წაშალა და ახალი განცხადება გამოაქვეყნა. „ძვირფასო ჟურნალისტებო! ბოდიში! კომენტარს ვერ გავაკეთებ, რადგან ნებისმიერი განცხადება, თუნდაც ზოგადად, ამ საქმეში პატიმრობის პირობებთან დაკავშირებით, იქცევა პოლიტიკური განხილვის საგნად“.

ალი კარიმლი, აზერბაიჯანის „სახალხო ფრონტის“ პარტიის (ქვეყნის წამყვანი ოპოზიციური პარტია) ლიდერი ალექსეი ნავალნის სიკვდილს ასევე მკვლელობას უწოდებს.

„რუსი ოპოზიციონერის ალექსეი ნავალნის მკვლელობა ერთ-ერთი ყველაზე სამარცხვინო ფურცელია რუსეთის ისტორიაში. ნავალნი იყო ძალიან გადამწყვეტი, ნიჭიერი და ბრწყინვალე პოლიტიკოსი. რეჟიმი მას მთავარ საფრთხედ ხედავდა. რუსეთის რეჟიმმა მიიღო თავისი შიდა გადაწყვეტილება. მან გადაწვა ხიდები ხალხსა და საერთაშორისო სამყაროს შორის. ისინი გააგრძელებენ რეპრესიებს თავიანთი ძალაუფლების ბოლომდე და დარჩებიან მკაცრი საერთაშორისო სანქციების ქვეშ“, - განაცხადა კარიმლიმ.

საქართველოს პრეზიდენტმა, სალომე ზურაბიშვილმა აღნიშნა, რომ ალექსეი ნავალნის გარდაცვალება ტრაგედიაა დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების ყველა დამცველისთვის.

„ვუსამძიმრებ მის ოჯახს და მათ რუსეთში, ვინც აგრძელებს მის ბრძოლას დემოკრატიისთვის“, - წერს ზურაბიშვილი X-ში.

ბელორუსის დემოკრატიული ძალების ლიდერმა, სვეტლანა ტიხანოვსკაიამ განაცხადა, რომ ნავალნის სიკვდილი კიდევ ერთი დასტურია იმისა, რომ ადამიანის სიცოცხლეს დიქტატორებისთვის არანაირი ღირებულება არ აქვს.

„პუტინის რეჟიმი, ისევე როგორც ლუკაშენკოს რეჟიმი, ძალაუფლების შენარჩუნების მცდელობისას, ყოველგვარი საშუალებით ათავისუფლებს ოპონენტებს“, - წერს ტიხანოვსკაია ტელეგრამის არხზე.

ჯულიან ასანჟის მეუღლემ, სტელა ასანჟიმ ალექსეი ნავალნის კოლონიაში დაღუპვის ამბავს დამანგრეველი უწოდა.

„ის ციხეში რომ არ ყოფილიყო, ის ცოცხალი იქნებოდა“, - წერს სტელა ასანჟი.

„მე თანავუგრძნობ მის მეუღლეს ჯულიას და ორ შვილს, რომლებიც, ალბათ, ვერასოდეს გაიგებენ რა მოხდა“.

რუსეთის ხელისუფლების სხვა ოპონენტების რეაქცია

ბევრი რუსი პოლიტიკური და საზოგადო მოღვაწე ასევე მომხდარს მკვლელობას უწოდებს.

„ეს არის პოლიტიკური მკვლელობა“, - წერს ჟურნალისტი ლეონიდ პარფენოვი თავის ინსტაგრამზე დიდი ასოებით და დაამატა „ჰეშთეგი“ „ჩვენ არ დავივიწყებთ, არ ვაპატიებთ“.

„ჩემი სახელით შემიძლია ვთქვა: გასულ სამშაბათს მოვისმინე მისი ხმის აუდიოჩანაწერი, რომელიც გაკეთდა სასამართლო სხდომაზე, რომელიც გაიმართა წინა დღეს, ორშაბათს. ის იყო ჯანმრთელი, ენერგიული, გამოცდელი ადამიანის ხმა. როცა ადამიანს ლიგატები აქვს მოწყვეტილი, პნევმონია, გული არ მუშაობს, ან მშიერია, ეს ხმაში გესმის - დაუჯერე მასწავლებელს. ერთი კვირის წინ ის ჯანმრთელი და ენერგიით სავსე იყო. მკვლელობის გარდა სხვა ვერსია არ გვაქვს“, - წერს პოლიტოლოგი ეკატერინა შულმანი ტელეგრამის თავის არხზე.

ნობელის პრემიის ლაურეატი და ჟურნალისტი დიმიტრი მურატოვი ნავალნის სიკვდილს ციხეში წამებულ პირობებს უკავშირებს: „საშინელი ამბავია. რა არის სადამსჯელო უჯრედი - უმოძრაობა, დაბალკალორიული საკვები, ჰაერის ნაკლებობა, მუდმივი სიცივე. ალექსეი ნავალნი სამი წლის განმავლობაში ექვემდებარებოდა ტანჯვას და წამებას. როგორც ნავალნის ექიმმა მითხრა: სხეული ამას ვერ გაუძლებს. ალექსეი ნავალნის სასჯელს მკვლელობა დაემატა“.

მურატოვმა ასევე დასძინა, რომ კანონის თანახმად, სამედიცინო სამსახურის ყველა თანამშრომელს, რომელიც მუშაობს კოლონიაში, უნდა ჰქონდეს ვიდეო ჩამწერი. „მოვითხოვთ ჩანაწერების მიწოდებას: როდის მოვიდნენ ექიმები, როგორ იყო დახმარება, გამოიყენეს თუ არა გადარჩენის ყველა შესაძლებლობა“, - განაცხადა მან.

„ვერ ვიჯერებ. მაგრამ, თუ ყველაფერი დადასტურდა, მაშინ ალექსეის სიკვდილი მკვლელობაა, პუტინის ორგანიზებით. მაშინაც კი, თუ ალექსეი გარდაიცვალა „ბუნებრივი“ მიზეზების გამო, ისინი გამოწვეული იყო მისი მოწამვლისა და შემდგომი ციხის წამებით. სისხლი პუტინზეა. კიდევ ერთი, გარდა ასობით ათასი დაღუპული - ასევე მის მიერ - ომში. რა თქმა უნდა, ის არ არის ერთადერთი მკვლელი - არამედ ყველა მისი მემამულე, ყველა ეს პატრუშევი, ბასტრიკინი და უფრო ქვევით, ბოლო ციხის მცველამდე“, - ამბობს ყოფილი დეპუტატი დიმიტრი გუდკოვი.

„ეს მკვლელობა გაგრძელდა სამი წელი. ახლა კი დასრულებულია. მათ მაინც მოკლეს ალექსეი, რადგან იცოდნენ, რომ ის არასოდეს დატოვებდა ამ მკვლელებს მარტო, არასოდეს დათმობდა თავის საქმეს. ეს ბრძოლა საქმედ, მოვალეობად ესმოდა, თქვა, ახლა ასეთი სამსახური მაქვსო. მან თავისი საქმე ბოლომდე შეასრულა“, - წერს ჟურნალისტი სერგეი პარხომენკო.

„თუ ეს ასეა, მაშინ, ფორმალური მიზეზის მიუხედავად, ნაადრევ სიკვდილზე პასუხისმგებლობა პირადად ეკისრება ვლადიმერ პუტინს, რომელმაც ჯერ ალექსეის მოწამვლის უფლება მისცა და შემდეგ ციხეში ჩასვა“, - თქვა მიხაილ ხოდორკოვსკიმ.

(დიმიტრი მურატოვი, სერგეი პარხომენკო, მიხაილ ხოდორკოვსკი, ეკატერინა შულმანი და დიმიტრი გუდკოვი შედიან რუსეთში „უცხოური აგენტების“ რეესტრში)

რუსეთის ოფიციალური პირები რეაგირებენ: „არ არის საჭირო აურზაური“

იმავდროულად, რუსი ოფიციალური პირები, თავის მხრივ, იყენებენ ნავალნის გარდაცვალების ამბავს და დასავლეთს აკრიტიკებენ. რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს სპიკერმა მარია ზახაროვამ განაცხადა, რომ ნავალნის მკვლელობაზე ნატოს ლიდერების რეაქცია რუსეთის წინააღმდეგ პირდაპირი ბრალდებების სახით „თვითმხილებაა“: „ჯერ არ არის სასამართლო ექსპერტიზა, მაგრამ დასავლეთის დასკვნები უკვე მზად არის“.

რუსეთის ფედერაციის საბჭოში, საერთაშორისო საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილემ ვლადიმერ ჯაბაროვმა პოლიტიკოს ალექსეი ნავალნის გარდაცვალებას უწოდა „უბედური შემთხვევა“ და თქვა, რომ „არ არის საჭირო აურზაური“, რადგან დასავლეთს შეუძლია „აიღოს ამ სიტუაციის უპირატესობა“ საკუთარი მიზნებისთვის.

„რუსეთს არავითარი მიზეზი არ ჰქონდა ნავალნის ჯანმრთელობისთვის ზიანის მიყენებისთვის, აბსოლუტურად არანაირი. მამაკაცი იხდიდა სასჯელს, ვფიქრობ, ეს უბედური შემთხვევაა, ეს ხდება“, - ციტირებს რადიოსადგურ „ეხო მოსკვი“ ჯაბაროვს).

სააგენტო ამტკიცებს, რომ ერთიანმა რუსეთმა დეპუტატებს სთხოვა კომენტარი არ გაეკეთებინათ ალექსეი ნავალნის გარდაცვალებასთან დაკავშირებით. გამოცემას აქვს შეტყობინების ასლი, სადაც ნათქვამია, რომ დეპუტატებმა უნდა „მკაცრად დაიცვან ფედერალური სასჯელაღსრულების სამსახურის ინტერპრეტაციები“, ან კიდევ უკეთესი, „საერთოდ თავი შეიკავონ კომენტარისგან“.

RT-ის მთავარმა რედაქტორმა მარგარიტა სიმონიანმა თავის ტელეგრამ არხზე დაწერა: „გარდაცვლილების შეკვეთილი გამოძიების ხუთმა მსხვერპლმა უკვე დამირეკა ერთი ტექსტით: „დედამიწა შუშაა“.

ამ ფონზე საოცრად განსხვავებულია პოლიტიკოს ბორის ნადეჟდინის განცხადება, რომელიც რუსეთის პრეზიდენტობის კანდიდატი იყო, მაგრამ არ მისცეს არჩევნებში მონაწილეობის უფლება. „მე ვლოცულობ, რომ ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება. ალექსეი ერთ-ერთი ყველაზე ნიჭიერი და მამაცი ადამიანია რუსეთში, რომელსაც ვიცნობდი“, - წერს იგი ტელეგრამ არხზე.

„იაბლოკოს“ პარტიის ლიდერმა ნიკოლაი რიბაკოვმა NTV არხის პირდაპირ ეთერში სამძიმარი გამოთქვა ალექსეი ნავალნის გარდაცვალების გამო.

„იმედი მაქვს, რომ ეს საბოლოოდ გამოიწვევს პოლიტპატიმრების გათავისუფლებას“, - დასძინა მან.