კიპლინგის გზა ბომბეიდან ლონდონამდე

კიპლინგის გზა ბომბეიდან ლონდონამდე

1936 წლის 18 იანვარს,  ლონდონში გარდაიცვალა დიდი ინგლისელი მწერალი - ჯოზეფ რადიარდ კიპლინგი. კიპლინგის გარდაცვალებიდან დღეს ზუსტად 75 წელი შესრულდა. კრიტიკოსებისა და მითხველების მიერ მის საუკეთესო ნაწარმოებებად მიჩნეულია: "ჯუნგლების წიგნი" (The Jungle Book), "კიმი" (Kim), ლექსი “უკანასკნელი სიმღერა“ (Recessional). 1907 წელს კიპლინგი ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის პირველი ინგლისელი ლაურეატი ხდება. იმავე წელს ჯილდო მიიღო პარიზის, სტრასბურის, ათენისა და ტორონტოს უნივერსიტეტებისგან. ასევე დაჯილდოვებულია ოქსფორდის, კემბრიჯის, ედინბურგისა და დარემის უნივერსიტეტების საპატიო ხარისხით.

რადიარდ კიპლინგი დაიბადა ინდოეთის ქალაქ ბომბეიში, ადგილობრივი სკოლის პედაგოგ ჯონ ლოკვუდ კიპლინგისა და ალისა კიპლინგის (მაკდონალდი) ოჯახში. სახელი რადიარდი ბავშვმა მიიღო ინგლისის ტბის საპატივცემულოდ, რომელთანაც მშობლებმა გაიცნეს ერთმანეთი. ცხოვრების საწყისი და ბედნიერი წლები რადიარდმა ინდოეთის ეგზოტიკურ ბუნების გაცნობაში გაატარა. მაგრამ 5 წლის ასაკში იგი დასთან ერთად სასწავლად ინგლისში გაამგზავრეს. შემდგომი 6 წელი რადიარდმა კერძო პანსიონში გაატარა, რომლის პატრონიც (მადამ როზა) ხშრად სჯიდა მას. ასეთმა დამოკიდებულებამ სიცოცხლის ბოლომე დაღი დაუსვა მის ცხოვრებას – იგი უძილობით იტანჯებოდა.

80–ანი წლების შუაში რადიარდი, როგორც ალაჰაბადის გაზეთ "პიონერის" კორესპონდენტი, იწყებს მოგზაურობას აზიასა და აშშ–ში. "პიონერთან" მას საქმიანი კონტრაქტი აკავშირებდა – გაზეთს უნდა გამოეცა კიპლინგის საგზაო ჩანხატები. მოგზაურობასთან ერთად რადიარის შემოქმედების გაყიდვა გაიზარდა, 1888 და 1889 წლებში მისი 6 წიგნი გამოიცა, რამაც შემოქმედებითი აღიარება მოუტანა.

1889 წელს მან მოინახულა ბირმა, ჩინეთი, იაპონია, აშშ და დიდი ხნის მოგზაურობის შემდეგ ლონდონში დასახლდა. მას უკვე ჩარლზ დიკენსის მემკვიდრედ მოიხსენებდნენ. 1890 წელს მისი პირველი რომანი "ჩამქრალი სინათლე" გამოვიდა.

ლონდონში კიპლინგი ეცნობა ახლაგაზრდა ამერიკელ გამომცემელ უოლკოტ ბეილსტირს, რომელთანაც ერთად მუშაობს მოთხრობაზე "ნუალაკჰა" (The Naulahka). 1892 წელს უოლკოტი გარდაცვალა, და ცოტა ხანში რადიარდი მის დაზე – კაროლინაზე ქორწინდება. თაფლობის თვის დროს, ბანკი, რომელშიც კიპლინგს მთელი თავისი კაპიტალი ჰქონდა უეცრად გაბანკროტდა და ცოლ–ქმარს ფული მხოლოდ იმისთვის დარჩა, რომ ვერმონტამდე მიეღწიათ, სადაც კაროლინას ნათესავები ცხოვრობდნენ. შემდგომი 4 წელიწადი მათ ვერმონტში გაატარეს.

ამ დროს იწყებს კიპლინგი ბავშვებისთვის წერას. 1894–1895 წლებში გამოდის მისი ცნობილი "ჯუნგლების წიგნი" (The Jungle Book) და "ჯუნგლების მეორე წიგნი" (The Second Jungle Book). გამოიცა ასევე ლექსთა კრებული "შვიდი ზღვა" (The Seven Seas). გაუჩნდა ორი შვილი: ჯოზეფინა და ელსი. ცოლისძმასთან ჩხუბის შემდეგ 1896 წელს ოჯახთან ერთად ინგლისში ბრუნდება. 1897 წელს გამოსცემს მოთხრობას "მამაცი ზღვაოსნები" (Captains Courageous). 1899 კიპლინგმა დიდი დარტყმა განიცადა, აშშ–ში მოგზაურობისას ფილტვების ანთებისგან უფროსი ქალიშვილი – ჯოზეფინა გარდაეცვალა.

1899 წელს სამხრეთ აფრიკაში ატარებს რამოდენიმე თვეს, სადაც ცნობილ მაგნატ სისილ როდს გაიცნობს. 1901 წელს გამოდის მისი რომანი "კიმი" (Kim), მისი ერთ–ერთი საუკეთესო ნაწარმოები. აფრიკაშივე იგი აგროვებს მასალას ახალ საბავშვო წიგნისთვის, რომელიც 1902წელს გამოდის სახელწოდებით "უბრალო ზღაპრები" (Just So Stories).

კიპლინგი აგრძელებდა ლიტერატურულ შემოქმედებას 1930–იანი წლების დასაწყისამდე, თუმცა ნაკლები წარმატებით. ბოლო წლებში ავადმყოფობდა. გარდაიცვალა 1936 წლის 18 იანვარს თავის ქალაში სისხლის ჩაქცევით. მისი სიკვდილის შესახებ ინფორმაცია შეცდომით ნაადრევად დაიბეჭდა ერთ–ერთ ჟურნალში და კიპლინგმა მისთვის ჩვეული უნამახვილობით რედაქციას ასეთი შინაარსის წერილი მისწერა: "ახლა წავიკითხე, რომ გარდავცლილვარ. არ დაგავიწყდეთ, ჟურნალის ხელმომწერთა სიიდან ამომშალეთ!"

1930 წლამდე, კიპლინგის მიერ გამოცემულ წიგნებზე ხშირად იყო გამოსახული სვასტიკა. რადიარდი მას იყენებდა როგორც ძველინდურ სიმბოლოს, რომელიც წარმატებისა და ბედნიერების მომტანი იყო. მას შემდეგ რაც ნაცისტებმა სვასტიკა საკუთარი მოძრაობის სიმბოლოდ აირჩიეს, კიპლინგმა დაიქირავა გრავიურებზე მომუშავე სპეციალისტი და სცადა მაქსიმალურად გაენადგურებინა იგი თავისი ძველი გამოცემებიდან, რათა ამით ეჩვენებინა საზოგადოებისთვის, რომ იგი არ თანაუგრძნობდა გერმანელებს. 1936 წელს კი მოუწია საჯარო გამოსვლა ნაციზმის გმობითა და მისი საშიშროების შესახებ.