მსოფ­ლი­ო­ში სა­ხელ­გან­თქმუ­ლი ქარ­თვე­ლი სა­ო­პე­რო მომ­ღე­რა­ლი, სა­ქარ­თვე­ლო­სა და საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის სა­ხალ­ხო არ­ტის­ტი, მოს­კო­ვის დი­დი თე­ატ­რის სო­ლის­ტი და ამა­ვე თე­ატ­რის სა­ო­პე­რო და­სის ხელ­მძღვა­ნე­ლი მაყ­ვა­ლა ქას­რაშ­ვი­ლი თბი­ლის­ში სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს­-პატ­რი­არ­ქის სა­ი­უ­ბი­ლეო დღე­ებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის­თვის ჩა­მო­ვი­და და ფი­ლარ­მო­ნი­ის სცე­ნა­ზე კი­დევ ერ­თხელ და­ამ­ტკი­ცა, რომ ბრწყინ­ვა­ლე ფორ­მა­ში­ა.

"მაყ­ვა­ლა ქას­რაშ­ვი­ლი ბუ­ნებ­რი­ვი ძვირ­ფა­სი ქვა­ა", - ასე შე­ა­ფა­სა მი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბა "ლა სკა­ლას" სა­ო­პე­რო თე­ატ­რის გე­ნე­რა­ლურ­მა დი­რექ­ტორ­მა პა­ო­ლო გრო­სიმ.

დი­დი თე­ატ­რის პრი­მა­დო­ნა კულ­ტუ­რა­სა და სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ ცხოვ­რე­ბა­ში მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებ­ზე გვე­სა­უბ­რე­ბა.

რით ახ­სნით, რომ დღეს მსოფ­ლი­ო­ში ქარ­თვე­ლი სა­ო­პე­რო მომ­ღერ­ლე­ბის ბუ­მი­ა?

- ვფიქ­რობ, ეს კა­ნონ­ზო­მი­ე­რი­ა. ისე­თი ლა­მა­ზი და ძლი­ე­რი სა­ო­პე­რო ხმე­ბი, რო­გო­რიც სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ა, მსოფ­ლი­ო­ში არ­სად არის, თვით იტა­ლი­ა­შიც კი. ეს, ალ­ბათ, ბუ­ნე­ბა­მაც გა­ნა­პი­რო­ბა, ჰა­ვა­მაც და რაც მთა­ვა­რი­ა, ჩვენ­მა ნი­ჭი­ე­რე­ბამ. დღეს ქარ­თვე­ლი მომ­ღერ­ლე­ბი მსოფ­ლი­ოს პო­პუ­ლა­რულ სა­ო­პე­რო სცე­ნებ­ზე ბრწყი­ნა­ვენ. უდი­დე­სი არ­ტის­ტე­ბი: ნო­დარ ან­დღუ­ლა­ძე, ზუ­რაბ ან­ჯა­ფა­რი­ძე, მე­დეა ამი­რა­ნაშ­ვი­ლი, ლა­მა­რა ჭყო­ნია და სხვე­ბი, მა­ინც უფ­რო ცნო­ბი­ლი იყ­ვნენ რო­გორც საბ­ჭო­თა (და არა ქარ­თვე­ლი) მომ­ღერ­ლე­ბი. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ზუ­რაბ სოტ­კი­ლა­ვა და მე, უცხ­ო­ეთ­ში, რო­გორც რუ­სი მომ­ღერ­ლე­ბი, ისე გავ­დი­ო­დით. თუმ­ცა 1980-ი­ა­ნი წლე­ბი­დან ჩვენ­ზე და­იწყ­ეს წე­რა, რო­გორც ქარ­თველ არ­ტის­ტებ­ზე. ამას­თა­ნა­ვე, თბი­ლი­სის კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ა­ში არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი პე­და­გო­გე­ბი იყ­ვნენ და დღემ­დე არი­ან, ეს მა­შინ, რო­ცა იტა­ლი­ა­შიც კი ცო­ტა თუ დარ­ჩა ვო­კა­ლის უმაღ­ლე­სი დო­ნის პე­და­გო­გი. ასე რომ, ქარ­თვე­ლი მომ­ღერ­ლე­ბი ხმის ტემ­ბრით, მუ­სი­კა­ლუ­რო­ბით, არ­ტის­ტიზ­მით, პრო­ფე­სი­უ­ლი მომ­ზა­დე­ბით და­უ­ვიწყ­არ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას ახ­დე­ნენ მსმე­ნელ­ზე მთელ მსოფ­ლი­ო­ში.

მარ­თლაც გქონ­დათ ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებ­ში პა­ვა­რო­ტის იმ­პრე­სა­რი­ოს­გან შე­თა­ვა­ზე­ბა, იქ გა­გეგ­რძე­ლე­ბი­ნათ კა­რი­ე­რა? არ ნა­ნობთ, რომ არ და­თან­ხმდით?

- პირ­ვე­ლად ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებ­ში დი­დი თე­ატ­რის გას­ტრო­ლე­ბი­სას ჩა­ვე­დი, 1975 წელს, ეს იყო დი­დი თე­ატ­რის პირ­ვე­ლი გა­მოს­ვლა "მეტ­რო­პო­ლი­ტენ ოპე­რის" სცე­ნა­ზე. იქ სამ საპ­რე­მი­ე­რო სპექ­ტაკ­ლში ვიმ­ღე­რე. პირ­ვე­ლი ქარ­თვე­ლი ვი­ყა­ვი, რო­მელ­მაც "მეტ­რო­პო­ლი­ტენ ოპე­რას" სცე­ნა­ზე იმ­ღე­რა. ამის შემ­დეგ, მე­ო­რე სე­ზონ­ზეც მი­მიწ­ვი­ეს, მაგ­რამ იმ­ხა­ნად საბ­ჭო­თა კავ­შირ­მა ავ­ღა­ნეთ­ში ჯა­რი შე­იყ­ვა­ნა და საბ­ჭო­თა კავ­შირ­სა და ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებს შო­რის კულ­ტუ­რუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბა შეწყ­და, რო­გორც მე­რე გა­ირ­კვა... 7 წლით!

ამ დროს "მეტ­რო­პო­ლი­ტენ ოპე­რის" დი­რი­ჟორ­მა ჯუ­ზე­პე მა­ტა­ნემ, თე­ატ­რის დი­რექ­ცი­ამ, ასე­ვე პა­ვა­რო­ტის იმ­პრე­სა­რი­ო ბრეზ­ლი­ნიმ (მან პა­ვა­რო­ტის რე­კო­მენ­და­ცი­ით მო­მის­მი­ნა) შე­მომ­თა­ვა­ზეს, დავ­რჩე­ნი­ლი­ყა­ვი ამე­რი­კა­ში, მაგ­რამ ჩე­მი მი­წა-­წყლის, დე­დის, ახ­ლობ­ლე­ბის, ოჯა­ხის და­ტო­ვე­ბა ვერ წარ­მო­მედ­გი­ნა, ეს ჩემ­თვის მი­უ­ღე­ბე­ლი აღ­მოჩ­ნდა. თუმ­ცა, "მეტ­რო­პო­ლი­ტენ ოპე­რა­ში" გა­მოს­ვლე­ბი­სას ლონ­დო­ნის "კო­ვენტ გარ­დე­ნის" მუ­სი­კა­ლურ­მა ხელ­მძღვა­ნელ­მა პო­ლინ დე­ვის­მა მო­მის­მი­ნა და მე­ო­რე წელ­სვე მი­მიწ­ვია ინ­გლის­ში "დონ ჟუ­ან­ში" დო­ნა ანას პარ­ტი­ის შე­სას­რუ­ლებ­ლად, შემ­დეგ ეს პარ­ტია ამ სცე­ნა­ზე სა­მი სე­ზო­ნი შე­ვას­რუ­ლე. ცო­ტა მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ევ­რო­პის არა­ერ­თ სცე­ნა­ზე ვიმ­ღე­რე, ხო­ლო 7-წლი­ა­ნი პა­უ­ზის შემ­დეგ, 1987 წელს მე და ზუ­რაბ სოტ­კი­ლა­ვამ ამე­რი­კა­ში, ნი­უ-­პორ­ტის მუ­სი­კა­ლურ ფეს­ტი­ვალ­ზე ვიმ­ღე­რეთ, ჩვენ პირ­ვე­ლი მომ­ღერ­ლე­ბი-მერ­ცხლე­ბი ვი­ყა­ვით, ვინც საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი­დან ჩა­ვე­დით ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებ­ში. მა­შინ რო­ნალდ რე­ი­გა­ნი იყო აშ­შ-ის პრე­ზი­დენ­ტი, მან დე­პე­შა გა­მოგ­ზავ­ნა ჩვენს სა­ხელ­ზე და მოგ­ვე­სალ­მა პირ­ველ საბ­ჭო­თა მომ­ღერ­ლებს, რომ­ლე­ბიც ამ და­ძა­ბუ­ლო­ბის შემ­დეგ აშ­შ-ში ჩა­ვე­დით.

რა ხდე­ბა დღეს დიდ თე­ატ­რში? კრი­ტი­კოს­თა ნა­წი­ლი მი­იჩ­ნევს, რომ მას რთუ­ლი პე­რი­ო­დი აქვს.

- სა­ერ­თოდ, ნე­ბის­მი­ერ თე­ატრს აქვს აღ­მავ­ლო­ბი­სა და ჩა­ვარ­დნის პე­რი­ო­დე­ბი. დიდ თე­ატ­რში ხში­რად იც­ვლე­ბოდ­ნენ მთა­ვა­რი დი­რი­ჟო­რე­ბი, დი­რექ­ტო­რე­ბი, რა­მაც თა­ვი­სი კვა­ლი და­ტო­ვა. 2000 წლი­დან მო­ვი­და ჩვენ­თან ახა­ლი გე­ნე­რა­ლუ­რი დი­რექ­ტო­რი ანა­ტო­ლი იქ­სა­ნო­ვი, დი­დი გა­მოც­დი­ლე­ბის მე­ნე­ჯე­რი, მან თე­ატ­რში მო­იყ­ვა­ნა ახალ­გაზ­რდა მთა­ვა­რი დი­რი­ჟო­რი, ამ დროს და­ვი­ნიშ­ნე სა­ო­პე­რო და­სის ხელ­მძღვა­ნე­ლად. დღეს დიდ თე­ატრს ჰყავს მუდ­მი­ვი და­სი (ზო­გი­ერ­თი არ­ტის­ტის შინ გაშ­ვე­ბა მოგ­ვიხ­და), მაგ­რამ ამას­თა­ნა­ვე, და­ვიწყ­ეთ უცხ­ო­ეთ­ში წა­სუ­ლი რუ­სი მომ­ღერ­ლე­ბის, ასე­ვე, უცხ­ო­ე­ლი მომ­ღერ­ლე­ბის მოწ­ვე­ვა დი­დი თე­ატ­რის ახალ დად­გმებ­ში. ისი­ნი სი­ა­მოვ­ნე­ბით მო­დი­ან, დი­დი თე­ატ­რი ხომ ისე­თი­ვე დო­ნის არის, რო­გო­რიც "ლა სკა­ლა", "კო­ვენ­ტ-გარ­დე­ნი", "მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნი", პა­რი­ზის ოპე­რა. ამას­თან, თე­ატ­რთან სა­მი წე­ლია და­ვა­არ­სეთ ახალ­გაზ­რდა სა­ო­პე­რო მომ­ღერ­ლე­ბის აკა­დე­მი­ა, მთელ ყო­ფილ საბ­ჭო­თა სივ­რცე­ში, სამ­წუ­ხა­როდ, სა­ქარ­თვე­ლოს გარ­და (დღემ­დე ასე იყო), ვე­ძებთ ტა­ლან­ტებს და 8 სა­უ­კე­თე­სოს ვი­ღებთ აკა­დე­მი­ა­ში, სა­დაც მათ სა­უ­კე­თე­სო პე­და­გო­გე­ბი ას­წავ­ლი­ან. ამ აკა­დე­მი­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლი დი­მიტ­რი ვდო­ვი­ნი, რო­მე­ლიც აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბუ­ლია ქარ­თუ­ლი ხმე­ბით, სულ მე­კითხ­ე­ბა: რა­ტომ არ უნ­და შეგ­ვეძ­ლოს მომ­ღერ­ლე­ბის სა­ქარ­თვე­ლო­დან მოწ­ვე­ვა­ო?

რო­გორ აი­სა­ხა რუ­სეთ­-სა­ქარ­თვე­ლოს ბო­ლოდ­რო­ინ­დე­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბა თქვენს კა­რი­ე­რა­ზე?

- მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ჩვენს ქვეყ­ნებს შო­რის და­ძა­ბუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბა­ა, ხე­ლოვ­ნე­ბის სფე­რო­ზე ეს არ ასა­ხუ­ლა, სა­ო­პე­რო, თე­ატ­რა­ლუ­რი ხე­ლოვ­ნე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბის ფარ­თო წრეს ვიც­ნობ და ამის თქმის უფ­ლე­ბა მაქვს. მათ არა­სო­დეს შეც­ვლი­ათ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ქარ­თვე­ლი ხალ­ხი­სად­მი, მი­სი კულ­ტუ­რის, ლი­ტე­რა­ტუ­რი­სად­მი. ვფიქ­რობ, არც ქარ­თველ ინ­ტე­ლი­გენ­ცი­ას შეს­ძუ­ლე­ბია პუშ­კი­ნი და დოს­ტო­ევ­სკი, ჩა­ი­კოვ­სკი და რახ­მა­ნი­ნო­ვი. უკ­ვე 46 წე­ლია რუ­სეთ­ში ვმოღ­ვა­წე­ობ და აქე­დან 11 წე­ლი­წადი თე­ატ­რის სა­ო­პე­რო და­სის ხელ­მძღვა­ნე­ლი ვარ - ამით ყვე­ლა­ფე­რია ნათ­ქვა­მი. მო­ხა­რუ­ლი ვარ, რომ დღეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში, ამ თვალ­საზ­რი­სი­თაც, პო­ლი­ტი­კა იც­ვლე­ბა და რუ­სეთ­თან კულ­ტუ­რუ­ლი და ეკო­ნო­მი­კუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი სა­ხელ­მწი­ფოს მი­ერ არის წა­ხა­ლი­სე­ბუ­ლი, ვფიქ­რობ, ეს ად­რეც უნ­და მომ­ხდა­რი­ყო... მოს­კო­ვი­დან სა­ქარ­თვე­ლო­ში მიმ­დი­ნა­რე მოვ­ლე­ნებს ყო­ველ­თვის თვალს ვა­დევ­ნებ, ყვე­ლა ქარ­თულ ტე­ლე­არხს ვუ­ყუ­რებ. რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა არ გა­ინ­ტე­რე­სებ­დეს შენს ქვე­ყა­ნა­ში მიმ­დი­ნა­რე რთუ­ლი პრო­ცე­სე­ბი? ამ დღე­ებ­ში, 11 იან­ვარს, რო­ცა სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლო პატ­რი­არ­ქის სა­ი­უ­ბი­ლეო დღე­ებს აღ­ნიშ­ნავს, თბი­ლის­ში ჩა­მო­დის რუ­სე­თის პრე­ზი­დენ­ტის სპე­ცი­ა­ლუ­რი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­სო კულ­ტუ­რულ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ში მი­ხა­ილ შვიდ­კო­ი, ჩა­მოჰ­ყავს დი­დი თე­ატ­რის ახალ­გაზ­რდა სო­ლის­ტი ანა აგ­ლა­ტო­ვა, რო­მე­ლიც სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს­-პატ­რი­არ­ქის "ა­ვე­­ მა­რი­ას" შე­ას­რუ­ლებს. ახალ­გაზ­რდა მომ­ღე­რა­ლი ანი­ტა რაჭ­ვე­ლიშ­ვი­ლი უკ­ვე ამ სე­ზონ­ზე, დი­დი თე­ატ­რის სცე­ნა­ზე "კარ­მენ­ში" იმ­ღე­რებს. მჯე­რა, ყი­ნუ­ლი ორ ხალხს შო­რის თან­და­თან გალ­ხვე­ბა.

უბედ­ნი­ე­რე­სი ვი­ყა­ვი, რო­ცა პა­ა­ტა ბურ­ჭუ­ლა­ძემ მოს­კოვ­ში ყოფ­ნი­სას (დი­დი თე­ატ­რის სცე­ნა­ზე "ბო­რის გო­დუ­ნოვ­ში" მღე­რო­და) ამ სა­ღა­მო­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა შე­მომ­თა­ვა­ზა. ჩვე­ნი პატ­რი­არ­ქი უდი­დე­სი ძა­ლა­ა, რო­მე­ლიც ერს აერ­თი­ა­ნებს, მა­შინ, რო­ცა ზო­გი­ერ­თი პო­ლი­ტი­კო­სი ერს ხლეჩს, აპი­რის­პი­რებს. ვფიქ­რობ, კონ­ცერ­ტზე შევ­ძე­ლი პატ­რი­არ­ქი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის წარ­მო­ჩე­ნა, მით უმე­ტეს, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი პარ­ტნი­ო­რის, ბად­რი მა­ი­სუ­რა­ძის გვერ­დით.

რო­მელ­მა შო­ბა­-ა­ხალ­მა წელ­მა და­გა­მახ­სოვ­რათ თა­ვი ყვე­ლა­ზე მე­ტად?

- ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში იყო გა­მორ­ჩე­უ­ლი შო­ბა. რამ­დე­ნი­მე წლის წინ მოს­კოვ­ში, შო­ბა ღა­მეს, ჩა­ი­კოვ­სკის ოპე­რა "ორ­ლე­ა­ნე­ლი ქალ­წუ­ლის" მსვლე­ლო­ბი­სას, სა­დაც ჟა­ნა დ,არ­კის პარ­ტი­ას ვას­რუ­ლებ­დი, გა­უთ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლი რამ მოხ­და: ფი­ნა­ლურ სცე­ნა­ში ჩემს გმირს კო­ცონ­ზე წვა­ვენ; სცე­ნის შუ­ა­ში იყო ამაღ­ლე­ბა, მას­ზე ჯვა­რი, რო­მელ­ზეც უნ­და და­ვე­მაგ­რე­ბი­ნე, მაგ­რამ მოხ­და ისე, რომ ერ­თ-ერ­თი ჯაჭ­ვი აიხ­სნა და 6 მეტრ სი­მაღ­ლე­ზე, ქვე­მო­დან ამო­სუ­ლი ალის კვამ­ლში, უეც­რად წო­ნას­წო­რო­ბა დავ­კარ­გე და ჩა­მოვ­ვარ­დი, სა­ბედ­ნი­ე­როდ, ღია ორ­მო­დან სულ 5 სან­ტი­მეტ­რის მო­შო­რე­ბით და­ვე­ცი. ხე­ლე­ბი ხის ხუნ­დებ­ში მქონ­და და მხო­ლოდ ერ­თი ხე­ლი მო­ვი­ტე­ხე... სას­წა­უ­ლებ­რი­ვად გა­დავ­რჩი, ალ­ბათ, შო­ბა დღის მად­ლმა გა­და­მარ­ჩი­ნა.