სოციოლოგი, ვალერიან გორგილაძე არ გამორიცხავს, რომ „რადიო თავისუფლების“ გარშემო მიმდინარე პროცესების უკან, კორუფციის ნიშნები იკვეთებოდეს. კერძოდ, „რადიო თავისუფლების“ თანამფლობელები გარიგებაში იყვნენ გარკვეულ პოლიტიკურ ძალებთან. ასევე, მისი თქმით, შესაძლოა, ეს იყოს დირექტივა, რომელიც თანამფლობელების მიერ მუშავდება. კერძოდ, შიდა პოლიტიკურ პროცესებში გარკვეულ მხარეს დაუჭირონ მხარი.

რა პროცესები ვითარდება „რადიო თავისუფლების“ გარშემო, ამ საკითხებთან დაკავშირებით for.ge ვალერიან გორგილაძეს ესაუბრა.

თვალს ვადევნებთ პროცესებს, რომელიც ახლა „რადიო თავისუფლების“ გარშემო ვითარდება. სათავო ოფისის მენეჯმენტი ქართულ სამსახურს „რუსთავის 2“-თან თანამშრომლობას აძალებს და სამსახურის დირექტორის, დავით კაკაბაძის სამსახურიდან დათხოვნას ცდილობს. „რადიო თავისუფლების“ ჟურნალისტები „რუსთავი 2“-თან თანამშრომლობას ეწინააღმდეგებიან იმ არგუმენტით, რომ არხი „ნაციონალური მოძრაობის“ და ექს-პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის გავლენის ქვეშ მყოფი ტელევიზიაა. რამდენად სამართლიანია ქართული სამსახურის პროტესტი?

ვალერიან გორგილაძე: ის, რომ „რუსთავი 2“ პარტიული ტელევიზია არის, ეს ახალია? ამ თვალსაზრისით ეს დიდ აღმოჩენას არ წარმოადგენს. ათწლეულია ეს ტელევიზია პარტიულ დირექტივებს ახორციელებს, პარტიულ იდეოლოგიურ სამუშაოს ასრულებსსაინფორმაციო ველზე. არ ვიცი, თუ ვინმეს ილუზია გააჩნდა იმასთან დაკავშირებით, რომ „რუსთავი 2“ ობიექტურ მედია საშუალებას წარმოადგენდა, გაუქარწყლდა ეს ილუზია.

რაც შეეხება შექმნილ ვითარებას, აქ პრობლემის სამი დონეა. პირველი პრობლემა არის გლობალური. საერთოდ რას წარმოადგენს დღეს თანამედროვე მედია? მაგალითად, დონალდ ტრამპის უპრეცედენტო დაპირისპირება მედია საშუალებების წინააღმდეგ - წლის დასაწყისში თეთრმა სახლმა დააწესა ნომინაცია ფეიქ-ნიუსის გამავრცელებელი მედია საშუალებებისათვის. „ნიუ-იორკ ტაიმსი“, „ვაშინგტონ პოსტი“, „სი-ენ-ენი“ და სხვა გავლენიანი და რეიტინგული საშუალებები მოხვდნენ, თეთრის სახლის მიერ შედგენილ, ნომინანტთა სიაში. ყალბი სიახლეების გავრცელებისათვის ყველამ მიიღო გარკვეული „ჯილდო“. ჩვენ ვხედვათ, რომ ეს არის უპრეცედენტო შემთხვევა, როდესაც მედია კარგავს იმ კლასიკურ ფუნქციას, რაც მას ევალებოდა - მოსახლეობის ინფორმირებულობა და ფაქტებით მომარაგება.

ანუ, ამ თვალსაზრისით მოხდა გლობალური ტრანსფორმაცია?

- რა თქმა უნდა და ჩვენ ვხედვათ ამას. მედია სულ უფრო და უფრო ირჩევს გარკვეულ მხარეს, იდეოლოგიურს, ღირებულებითს, პოლიტიკურს. მხოლოდ გარკვეული ჯგუფების, ან ჯგუფთა გაერთიანების ინტერესებს ემსახურება. ეს შეიძლება იყოს პოლიტიკური ორგანიზაცია, ბიზნეს ჯგუფი და ა.შ. არ ვამბობ, რომ ეს არის ცუდი. მე ყოველთვის ვამბობდი, რომ არ შეიძლება ერთი მედია საშუალება იყოს ობიექტური, ვინაიდან მედია საშუალების უკან დგას გარკვეული ჯგუფი, რომელიც ფლობს ამ მედია საშუალებას. ეს შეიძლება იყოს სახელმწიფო, შეიძლება იყოს გარკვეული ბიზნეს ან პოლიტიკური დაჯგუფება. ამდენად, გამოირიცხება რაიმე ტიპის ობიექტურობა. უბრალოდ, მოსახლეობას, ჩვეულებრივ ადამიანს უწევს შედარება, სხვადასხვა დღის წესრიგის, რომელსაც სთავაზობს ესა თუ ის მედია საშუალება და ამ უამრავი წყაროდან უწევს მიმდინარე პროცესების შესახებ თავისი სურათის შექმნა. ამდენად, ეს არის პირველი პრობლემა.

რაც შეეხება მეორე პრობლემას - „რადიო თავისუფლების“ მიმართ ასეთი პრეტენზიები პირველად არ გაჟღერებულა. შეგახსენებთ, რომ ბაბიცკის რედაქციით დაიწყო ეს ყველაფერი, როდესაც ბაბიცკი არ დაეთანხმა პროცესების გარკვეული ტიპის გაშუქებას და ის იძულებული იყო დაეტოვებინა რედაქცია. მანამდეც იყო ეს პრობლემები. 2012 წელს „რადიო თავისუფლების“ რუსული რედაქციაში მოხდა ძველი რედაქციის ფაქტობრივი დაშლა. პრობლემები არის თურქეთის, ირანის და ჩინეთის რედაქციებთან მიმარებაში. ანუ, ქართული ბიურო არ არის ცალკე მოვლენა. აქ უკვე ჩნდება მესამე პროცესი - მედია დიდი ხანია გეოპოლიტიკური დაპირისპირების იარაღია.

ამ ვითარებაში გლობალური პროცესი რას გვთავაზობს?

- გვთავაზობს იმას, რომ ეს უფრო და უფრო ემსგავსება იდეოლოგიურ ინსტრუმენტს, რომლის მეშვეობითაც ხდება გარკვეული განწყობების დანერგვა. არც ის უნდა გამოვრიცხოთ და ამასთან დაკავშირებითაც აცხადებს დონალდ ტრამპი და არც თუ ისე უსაფუძვლოდ მეჩვენება ის ბრალდებები, რასაც მედიის მისამართით ავრცელებს. კორუფცია მედიაში, ეს უკვე ჩვეულებრივი საქმე გახდა.

ამ კონკრეტულ შემთხვევაშიც შესაძლებელია კორუფციასთან გვქონდეს საქმეს?

- არ არის გამორიცხული, რომ ამ მედია საშუალების თანამფლობელები გარიგებაში შედიან გარკვეულ პოლიტიკურ ძალებთან. თავისუფლად შეიძლება, რომ ეს იყოს კორუფცია. შეიძლება იყოს დირექტივა, რომელიც თანამფლობელების მიერ მუშავდება. კერძოდ, შიდა პოლიტიკურ პროცესებში გარკვეულ მხარეს დაუჭირონ მხარი.

„რუსთავი2“-თან მიმართებაში არც ერთის და არც მეორის გამორიცხვა არ შემიძლია. აკაკი გოგიჩაიშვილი, რომელიც ასოცირდეება „რუსთავი 2“-თან (ვერ ვიტყვი, რომ აღფრთოვანებული ვარ ამ ჟურნალისტის მოღვაწეობით ამ ტელეკომპანიაში), მაგრამ ისიც ალაპარაკდა ზეწოლაზე. ამბობს, რომ ჟურნალისტები წლებია განიცდიან ზეწოლას. აშკარად და ღიად უთითებს იმ გარემოებაზე, რომ არხზე ამ გაუსაძლის მდგომარეობას ქმნიდა ნიკა გვარამია.

რაც არ არის ახალი. ეს გოგიჩაიშვილის აღიარების გარეშეც ცნობილი ფაქტი იყო...

- რა თქმა უნდა. ჩვენ ეს ვიცოდით იმ ჟურნალისტებისგან რომლებიც წამოვიდნენ „რუსთავი 2“-დან და სხვადასხვა მედია საშუალებებში არიან მოკალათებულები. სწორედ მათგან გვესმოდა მოწოდებები - ხელები შორს „რუსთავი 2“-სგან, რომ ეს არის დამოუკიდებელი არხი, დემოკრატიის ერთადერთი შუქურა და ა.შ. ახლა ყველაფერი თავის ადგილას დგება. ასე ხდება როდესაც საქმე კერძო ინტერესებს შეეხება ხოლმე.

გოგიჩაიშვილისთვის რომ არ დაეხურათ ის გადაცემა, გააგრძელებდა მუშაობას და ვერ გავიგებდით კრიტიკულ მოსაზრებას იმ გაუსაძლის სარედაქციო პოლიტიკაზე, რომელსაც დირექტორი გვარამია ატარებს, რომელსაც გოგიჩაიშვილის აზრით, ვერ გაურკვევია მედია საშუალების დირექტორია, პროკურორია, გურმანია, მელომანია, პოლიტიკოსია, ჟურნალისტია, თუ ვინ არის.

ჩვენ წლებია ამ ცირკს ვუყურებთ, როდესაც გვარამია ხან პოლიტიკური ძალის ადვოკატად გვევლინება, ხან ექს-პრეზიდენტის ქებაშია, ხან ცალკეულ ჟურნალისტებს და წამყვანებს უპირისპირდება, იმიტომ, რომ ისინი ტოვებენ „რუსთავი 2“-ს. ერთპიროვნულად წყვეტს საინფორმაციო პოლიტიკას, ახდენს საკადრო ცვლილებებს, ცვლის რედაქტორებს, პროდიუსერებს და ა.შ. ეს ხომ არახალია. ამდენად, ძალიან ლოგიკურია, ის რაც ახლა ხდება. ჩვენთვის ცხადი იყო, რომ „რუსთავი 2“ ვიწრო პარტიული ინტერესების მატარებელ საინფორმაცი პროპაგანდისტულ არხს წარმოადგენს.

როგორ ფიქრობთ, რა პროცესებიც ქართულ ბიუროსთან დაკავშირებით ხდება, ეს არის ამერიკის მთვარობის პოზიცია და ამ პროცესს შეიძლება დაედოს პოლიტიკური სარჩული?

-არა მგონია, რომ ამერიკის ხელისუფლების პოზიცია იყოს. ეჭვი მეპარება ტრამპის ადმინისტრაცია რაღაცა საინფორმაციო დღის წესრიგს ამუშავებდეს და მათ შორის ამ ევროპულ ბიუროსთან მიმართებაში. ტრამპი ჯერ კიდევ სრულად ვერ ეუფლება ძალაუფლებას და ეს არის პარადოქსი. სახელმწიფო დეპარტამენტი, რომელიც აფინანსებს „რადიო თავისუფლებას“ „ამერიკის ხმას“ და სხვა მედია საშუალებებს, დღემდე არ არის დაკომპლექტებული შესაბამისი საკადრო რესურსით. იქ საკმაოდ მაღალია ვაკანსიების მაჩვენებელი.

ეს არის ის მედია საშუალებები, რომლებიც წლების განმავლობაში დემოკრატების გავლენის ქვეშ იყვნენ. ამდენად, ნამდვილად არ მჯერა, რომ ეს არის სახელისუფლებო პოზიცია, ვინაიდან, ჯერ არც ამის შესაძლებლობა აქვს და, მართალი გითხრათ, საერთოდ არ არის ეს ტრამპის ინტერესი. ტრამპი დისტანცირდება ამ ტიპის აქტივობებისგან.

თუ არა ხელისუფლების პოზიცია, მაშინ რა ჯგუფის ინტერესში შედის „რუსთვი 2“ და „რადიო თავისუფლების“ თანამშრომლობა?

- ვფიქრობ, აქ, უფრო იმ ჯუფების ინტერესია, რომლებიც წლების განმავლობაში მართავენ „რადიო თავისუფლებას“. არ გამოვრიცხავ, რომ სწორედ ამ ჯგუფების მეშვეობით ხდება გარკვეული გარიგებები. კიდევ ერთხელ ვუსვამ ხაზს იმ გარემოებას, რომ ამ ყველაფერს შეიძლება პოლიტიკური კორუფციის ნიშნები გააჩნდეს. ყველაზე ნაკლებად ვვარაუდობ და პრაქტიკულად გამოვრიცხავ იმას, რომ ტრამპის ადმინისტრაცია ახდენს გავლენას ამ ტიპის პოლიტიკაზე.

თუ გავითვალისწინებთ „ნაციონალური მოძრაობის“ ფსიქოლოგიას და მოქმედების სტილს, ამ შემთხვევაში, შესაძლოა, საქმე გვქონდეს შანტაჟთან, მით უფრო თუ გამოვრიცხავთ მთავრობის ინტერესებს?

- არა მგონია, რომ ასე იყოს საქმე. უბრალოდ, ამის შესაძლებლობა მათ არ ექნებათ. ეს ორი სუბიექტი - „ნაციონალური მოძრაობა“ და „რუსთავი 2“ დიდად არის დამოკიდებული დასავლეთზე და დასავლეთის იმ მხარდაჭერაზე, რომელიც გარკვეული ჯგუფებისგან ჯერ კიდევ გააჩნიათ. აბსოლუტურად ცხადია - რომ არა დასავლეთის გარკვეული წრეების მხარადაჭერა „რუსთავი 2“ ამ სახით ვერ გააგრძელებდა არსებობას.

ის, რომ „რუსთავი 2“-თან მიმართებაში არ აღსრულდა ობიექტური პროცესი, მხოლოდ ეს არის დასავლეთის გარკვეული წრეების მხარდაჭერის შედეგი და ეს ჩემთვის ცხადია. ამდენად, არა მგონია, რომ პირიქით ხდებოდეს. იმის გათვალისწინებით „რუსთავი 2“-ს და „ნაცმოძრაობას“ ურთიერთობის დიდი გამოცდილება აქვთ დასავლურ ფონდებთან და სხვადასხვა ეკონომიკურ, თუ პოლიტიკურ ჯგუფებთან და მათ შორის ჩამოყალიბდა რაღაცა ტიპის თანამშრომლობა, ერთიანი ინტერესები.

ეს ინტერესი გამორიცხავს კორუფციას?

- არა. კიდევ ერთხელ ვამბობ, რომ ეს ინტერესი არ გამორიცხავს კორუფციასაც. ეს ხდებოდა არა მხოლოდ მედია საშუალებების დონეზე, არამედ ეს ხდებოდა ცალკეული ჩინოვნიკებთან ურთიერთობაშიც. ამდენად, რაღაცა ტიპის რღვევა ხდება და აქაც არის გლობალური კონტექსტი. მთავარი, რაც დღეს ახასიათებს მსოფლიოს და ეს ვლინდება ეკონომიკაში, გეოპოლიტკაში და მედიაში, იცვლება სტანდარტები, იცვლება დამოკიდიდებულება-განწყობები ელიტების მიმართ.

ამდენად, ყველაფერი რღვევის სტადიაშია. არაფერი არ არის სტაბილური. არავინ იცის რა მოხდება ერთი, ორი, სამი წლის შემდეგ, მით უფრო რთულია გრძელვადიანი პროგნოზების გაკეთება. ამდენად, ეს ტრადიციული კავშირები, მათ შორის კორუფციული კავშირები, სრულდება. ახალი ტალღა შემოდის პოლიტიკაში, ეკონომიკაში და სწორედ ამ ახალ ტალღაზე არის დამოკიდებული რას მივიღებთ რამდენიმე წლის შემდეგ.