უზენაესი სასამართლოს დიდმა პალატამ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის საქმის განხილვა დაასრულა. მთელი დღის განმავლობაში უზენაესი სასამართლოს შენობასთან საპროტესტო აქციას მართავდა „რუსთავი 2“, სხვადასხვა პოლიტიკური პარტიები და არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები. „ნაციონალური მოძრაობა“ და მისი სატელიტი პარტიები თვლიან, რომ საქართველოს ცხოვრებაში ახალი ისტორიული ეტაპი დაიწყო - „რუსთავი 2“-ის წაღებით, ხელისუფლებამ განაჩენი გამოუტანა საკუთარ თავს. არხის გენერალური დირექტორის განცხადებით საქართველო ვერ გაანადგურა საუკუნეების განმავლობაში აღა მაჰმად ხანმა, თემურ ლენგმა და ვერ იზამს ამას ვერც ბიძინა ივანიშვილი.
არის თუ არა „რუსთავი 2“-ი დამოუკიდებელი მედიის საზომი და არხის მესაკუთრის შეცვლით შეიზღუდება თუ არა სიტყვის თავისუფლება? ამ საკითხებთან დაკავშირებით for.ge ანალიტიკოსს ზაალ ანჯაფარიძეს ესაუბრა.
უზენაესი სასამართლოს დიდ პალატას საპროტესტო აქციის ფონზე უწევდა „რუსთავი 2“-ის საქმის განხილვა. როგორ ფიქრობთ, უყო თუ არა სასამართლოზე პირდაპირი ზეწოლა ის, რასაც ტელეკომპანია და „ნაციონალური მოძრაობა“ აკეთებდნენ?
ზაალ ანჯაფარიძე: რა თქმა უნდა, ერთის მხრივ ეს არის ერთგვარი საინფორმაციო და ფსიქოლოგიური წნეხი სასამართლოზე, მაგრამ მეორე მხრივ, ეს არის მედიის თავისუფლება იმუშაოს იმ რეჟიმში, რა რეჟიმშიაც ის თვლის საჭიროდ, ვერც ჩვენ და ვერც ვერავინ „რუსთავი 2“-ს ვერ ავუკრძალავთ იმუშაოს იმ რეჟიმში, რომელშიც ახლა მუშაობს. თორემ, ზეწოლა რომ იყო სასამართლოზე ერთგვარი საზოგადოებრივი აზრის მობილიზების მცდელობით, რათა ზეგავლენა მოეხდინა მის გადაწყვეტილებაზე, ეს ცალსახად ჩანდა.
საქმის განხილვა 2 წელი მიმდინარეობდა, ერთი მხარე ითხოვდა კანონის აღსრულებას, მეორე მხარე ამბობდა, რომ პოლიტიკური მოტივით წაართვეს ტელევიზია. როგორ ფიქრობთ, ეს იყო პოლიტიკურად მოტივირებული სასამართლო დავა, თუ ეს იყო დავა საკუთრების უფლებების აღდგენის კუთხით?
- ძალიან რთულია ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა, იქიდან გამომდინარე, რომ ჩვენ არ ვიცით ამ საქმის იურიდიული დეტალები. თუმცა, ფორმალურად, რა თქმა უნდა, ეს იყო ქონებრივი და საკუთრების ხასიათის დავა და მე უფრო აქითკენ ვიხრები. თუმცა, არც იმას გამოვრიცხავ, რომ შეიძლება ხელისუფლებაში, სადაც სხვადასხვა პოზიციების ჯგუფები არსებობენ, ვიღაცას სურდეს „რუსთავი 2“-ის მოთვინიერება.
გასაგებია, რომ ეს ტელეკომპანია თავისი ამჟამინდელი სარედაქციო პოლიტიკით და საერთოდ მისი ქმედებებით ხელისუფლებას პრობლემებს უქმნის და აქ საქმე იმდენად „რუსთავი 2“-ის სარედაქციო პოლიტიკაში კი არ არის, აქ საქმე გვქონდა და გვაქვს მუდმივ მცდელობებთან, რომ ეს ტელეკომპანია იყოს გამოყენებული როგორც პოლიტიკური დესტაბილიზაციის ინსტრუმენტი და ამის არაერთი დამამტკიცებელი ფაქტი არსებობს. ამაში ვხედავ მე პრობლემას, თორემ „რუსთავი 2“-ს შეუძლია აკრიტიკოს ხელისუფლება და ეს მისი უფლებაა. მაგრამ ეს ტელევიზია გარდა ხელისუფლების კრიტიკისა, ჩაბმულია ასევე ტრადიციული მედიისათვის არადამახასათებელ სხვა ტიპის ქმედებებში, რომლებმაც შეიძლება ხელი შეუწყოს ქვეყანაში გარკვეულ მადესტაბილიზირებელ პროცესებს.
მადესტაბილიზაცირებელ პროცესებში რას გულისხმობთ, ამ პროცესებში მხარეა ტელეკომპანია?
- რა თქმა უნდა, და ეს არავისთვის საიდუმლო არ არის, რომ „რუსთავი 2“ იმყოფებოდა ერთი პოლიტიკური ძალის გავლენის, თუ კონტროლის ქვეშ. ჩვენ ვნახეთ ის ჩანაწერები, რომელიც გამოქვეყნდა საჯარო სივრცეში და ვიცით რის მოწყობას აპირებდნენ სწორედ „რუსთავი 2“-თან და როგორ უნდა ყოფილიყო გამოყენებული ეს ტელეკომპანაია ქვეყანაში არეულობის გამოსაწვევად და შემდეგ ხელისუფლების არაკონსტიტუციურად შესაცვლელად.
რაც შეეხება იმას, არის თუ არა ხელისუფლება დაინტერესებული ამ არხით, მე არ მგონია, რომ ხელისუფლებაში იმდენად პოლიტიკურად ბეცი ადამიანები იჯდნენ, რომ ვერ გააცნობიერონ ის მყისიერი სარგებელი, რაც შეიძლება მათ მიიღონ „რუსთავი 2“ პროსახელისუფლებო ტელეარხად გადაქცევით, გრძელვადიან პრესპექტივაში არ შემოუბრუნდებათ უფრო სერიოზულ პრობლემებად. ამიტომაც, მე ვფიქრობ, რომ ხელისუფლება ალბათ, აცნობიერებს ამას.
ხელისუფლებას რომ სდომოდა „რუსთავი 2“-ის ხელში ჩაგდება, ყველა ბერკეტი გააჩნდა საამისოდ და როგორმე მოახერხებდა იმავე მეთოდებით, რა მეთოდებითაც ამას აკეთებდა მისი წინამორბედი ხელისუფლება. „რუსთავი 2“ მაუწყებლობს ისეთი სარედაქციო პოლიტიკით როგორც სურს, მის მაუწყებლობას არავინ არ წყვეტს, ჟურნალისტების მიმართ არ ხორციელდება არანაირი ისეთი ქმედებები, რაც ზეგავლენას მოხდენდა მათთზე, რასაც სხვათა შორის აკეთებდა წინა ხელისუფლება. ჩვენ სიტუაცია უნდა შევაფასოთ შედარების ჭრილში. მართალია „რუსთავი 2“-ის ქონებას ყადაღა ადევს, მაგრამ ეს არის სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელიც იქნა მიღებული სწორედ ქონებრივი დავის პროცესში. მაგრამ „რუსთავი 2“-ის სარედაქციო პოლიტიკაში არავინ ერევა.
მით უფრო, საინტერესო იყო ფინანსთა მინისტრის განცხადება, რომ „რუსთავი 2“ თვიდან თვემდე იგროვებს საბიუჯეტო დავალიანებას, თუმცა ჩვენ მივიღეთ გადაწყვეტილება, არ გამოგვეყენებინა ის ზომები, რომელთა გამოყენებაც შეგვიძლიაო. ეს არაა პირველი შემთხვევა, როდესაც არხს პატიობენ დავალიანებას, რატომ უნდა სარგებლობდეს „რუსთავი 2“ ასეთი პრივილეგიებით, როდესაც სხვა მედია-საშუალება შესაძლებელია 5 ლარის დავალიანების გამო დააყადაღონ?
- სწორედ მაგას ვამბობ, რომ ხელისუფლებას გააჩნდა არაერთი ბერკეტი იმისათვის, რომ შეეფერხებინა „რუთავი 2“-ის მუშაობა, შეექმნა მისთვის პრობლემები, მაგრამ არ აკეთებდა ამას. სწორედ, იქიდან გამომდინარე, სურს თავიდან აირიდოს ბრალდებები, რომ თითქოს ის დამოუკიდებელ მედიას ებრძვის, რის დამკვიდრებასაც აქტიურად ცდილობს „ნაცმოძრაობა“ და მასთან პირდაპირ თუ ირიბად აფილირებული ადამიანები და ორგანიზაციები. ამიტომაც ერიდება ხელისუფლება თუნდაც ლეგიტიმურ დამსჯელ ზომებს.
რისთვის არის სასამართლო, თუ მან არ გამოიტანა ის დასკვნა, რასაც საჭიროდ თვლის, თუ არ იქნება მოქალაქეთა საკუთრების და ქონებრივი უფლებები დაცული? დემოკრატულ სახელმწიფოში როგორც სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლება უნდა იყოს დაცული, ასევე უნდა იყოს დაცული ადამიანის საკუთრებისა და ქონებრივი უფლებები, მე მგონია, რომ ასეა.
სასამართლომ „რუსთავი 2“-ის საკონტროლო პაკეტი ქიბარ ხალვაშს მიაკუთვნა, ამ შემთხვევაში როგორ წარმოგიდგენიათ პროცესების განვითარება? ნიკა გვარამიამ დააანონსა, რომ არ დაემორჩილებიან სასამართლოს გადაწყვეტილებას...
- იქნება არა ერთი პროვოკაცია, შეეცდებიან ხელისუფლება გამოიწვიონ ძალისმიერ ქმედებეზე, მათ ეს შეუძლიათ, მათ ეს კარგად იციან. წინასწარ სცენარების პროგნოზირებას ვერ დავიწყებ, მაგრამ ერთ რჩევას მივცემდი ხელისუფლებას, რა პროვოკაციაზეც უნდა შეეცადონ მის წამოგებას, ეს არ უნდა დაუშვას და ხელი არ შეუწყოს უმართავი პროცესების განვითარებას ქვეყანაში.
უმართავი პროცესები დააანონსა 9 პოლიტიკურმა სუბიექტმა და შესაბამისი მემორანდუმიც გააფორმა. მემორანდუმში პირდაპირ წერია, რომ ტელეკომპანიის წინააღმდეგ სახელისუფლებო შეტევა მიმდინარეობს და „რუსთავი 2“-ის საქმე წითელი ხაზია, რომლის მიღმა ქვეყანაში უკონტროლო პროცესები დაიწყება...
- კი ბატონო, გასაგებია რასაც ისინი აანონსებენ, მაგრამ კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, ეს იყო სწორედ, სასამართლოზე ზეგავლენის მოხდენის მცდელობა, მაგრამ მოდით ვიკითხოთ ვინ არის გაერთიანებული იმ 9 პარტიულ კოალიციაში, რამდენად სარგებლობენ ისინი საზოგადოების ნდობით? ძირითადად იქ გაერთიანებულია „ნაცმოძრაობა“ და მისი სატელიტი პარტიები და ადამიანები. ისინი საზოგადოებაში კარგა ხანია ცნობილი არიან, როგორც „ნაცმოძრაობის“ სტაჟიანი სატელიტები. არ მგონია, რომ მათ შეძლონ ხალხის ფართო მასების მობილიზება. რატომ უნდა გაყვეს ხალხი მათ, ვისაც ფართო საზოგადოებაში ნდობა არ აქვთ?
სწორედ ამ პოლიტიკური სუბიექტებისგან საუბარი სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვაზე, რომ „რუსთავი 2“ არის დამოუკიდებელი მედიის საზომი, არ არის გაყიდვადი?
- იცით, ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ბოლოს და ბოლოს არსებობს სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლების რეიტინგები საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან, ყველა გამოკითხვებში საქართველო ამ კუთხით 5 თუ 6 პუნქტით არის წინ წაწეული. ანუ სიტყვის და გამოხატვის თავისულფლებას, მედიაპლურალიზმს და მედია დამოუკიდებლობის ხარისხს, ნეიტრალური საერთაშორისო ორგანიზაციები პოზიტიურად აფასებენ. ეს უნდა იყოს სიგნალი და ერთგვარი გამოსაფხიზლებელი საშუალება მათთვის, ვინც დღეს მკერდში მჯიღს იბრაგუნებს და გაჰყვირის, რომ ქვეყანაში მედია თავისუფლება იზღუდება.
