პარლამენტმა საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლედ ათი წლის ვადით მანანა კობახიძე დანიშნა, რომელიც მერვე მოწვევის უწყებაში ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური დეპუტატი იყო, თუმცა მან მეცხრე მოწვევის პარლამენტში, პოლიტიკურ საქმიანობას მოსამართლეობა არჩია და სამართლის სფეროს დაუბრუნდა. უკვე ყოფილი კანონმდებელი ირწმუნება, რომ „ქართულ ოცნებასთან“ ბმა აღარ ექნება და ის, როგორც მოსამართლე პრინციპული იქნება.

 for.ge მანანა კობახიძესთან ინტერვიუს გთავაზობთ, რომელიც მისი ახალი თანამდებობიდან გამომდინარე, სავარაუდოდ, ბოლო პოლიტიკური ინტერვიუ იქნება:

პარლამენტმა საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრად დაგამტკიცათ. პოლიტიკიდან წასვლის გადაწყვეტილება რატომ მიიღეთ, პოლიტიკაში თქვენი თავი ამოწურეთ?

- ამ კითხვაზე პასუხი უფრო ცხადი რომ იყოს, იმას გეტყვით, პოლიტიკაში რატომ მოვედი. წლების განმავლობაში, ჩემი პროფესიული საქმიანობა ადამიანის უფლებების დაცვას უკავშირდებოდა. ადამიანებს როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე ევროსასამართლოში ვიცავდი და ეს ჩემი საქმიანობის მთავარი სფერო იყო. გარკვეულწილად, რაღაც შედეგზე გავდიოდი, მაგრამ ქვეყანაში ისეთი სისტემური დარღვევები ხდებოდა, რომ საჭირო გახდა ცვლილებები პოლიტიკის დონეზე იმისთვის, რომ რაღაც უკეთესობისკენ შეცვლილიყო. მე პოლიტიკაში, მაშინ ჩვერთვე. მართებულად მიმაჩნია, რომ „ქართული ოცნების“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი ვიყავი. იმ დროს, სხვაგვარად არ შემეძლო და ჩავთვალე, რომ პოლიტიკურად ჩემი გააქტიურება თანამოაზრეებთან და ბიძინა ივანიშვილთან ერთად აუცილებელი იყო. მანამდე, პოლიტიკაში ჩართული არასოდეს ვყოფილვარ მიუხედავად იმისა, რომ მიტინგზე დარბეული ადამიანები დამიცავს და ამ პროცესისთვის მონიტორინგი განმიხორციელებია. პოლიტიკაში მოსვლისკენ არსებულმა რეალობამ მიბიძგა, თორემ ჩემი მიზანი პოლიტიკაში მოსვლა არასოდეს ყოფილა.

პოლიტიკოსობა დაღი, რაღაც სტიგმა და განაჩენი არ უნდა იყოს. თუკი პოლიტიკაში შეაბიჯე, შემდეგ, როგორც იურისტს, სასამართლო სფეროში დაბრუნება არ უნდა გეკრძალებოდეს. მთავარია, შემდეგ ყოველგვარი პოლიტიკური აქტივობა და პოლიტიკური კავშირები შეწყვიტო. თუ სამართლის სფეროში დაბრუნდი, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ყოველთვის კონკრეტულ პოლიტიკურ ჯგუფზე იქნები დამოკიდებული. ეს არასწორი მიდგომა და სტიგმატიზაციაა. პოლიტიკა ის სფეროა, სადაც საქმიანობა იმას ნიშნავს, რომ აუცილებლად ცუდი ადამიანი ხარ? - ეს არასწორი მიდგომაა და სამწუხაროდ, ქართული რეალობის გამოძახილია, რომ თუ პოლიტიკაში ხარ, მაინც და მაინც დავალებების შემსრულებელი ხარ. შეიძლება, დამოუკიდებელი ექსპერტი და მეცნიერი იყო, მაგრამ გავლენებს ადვილად დაექვედმდებარო. ამ ლოგიკით, გავლენებს შეიძლება ის მოსამართლე დაექვემდებაროს, რომელსაც პოლიტიკასთან არანაირი შეხება არ ჰქონია.

არ ფიქრობთ, რომ პოლიტიკური წარსულის გამო, როგორც მოსამართლეს ლუპით უფრო მეტად დაგაკვირდებიან და გადაწყვეტილებების მიღებისას უფრო მეტი დაკვირვება მოგიწევთ?

- თვითდამშვიდების საშუალება არასოდეს არ მექნება. ყოველთვის ლუპის ქვეშ დამაკვირდებიან და ჩემი გადაწყვეტილებები დაფუძნებული სამართლის პრინციპებზე, კონსტიტუციურ ნორმებზე, მტკიცებულებებზე იქნება. იმ კატეგორიის ადამიანს არ განვეკუთნები, რომელსაც საკუთარი პოზიციის შეცვლა არ შეუძლია, თუკი საწინააღმდეგოში დაარწმუნებენ. სასამართლოც ისაა, რომ ორივე მხარეს მოუსმინო და გადაწყვეტილება ობიექტურ ფაქტებზე დაფუძნებული მიიღო. საშუალება მაქვს, ორივე მხარის პოზიციები გავიგო და გადაწყვეტილება ამის მიხედვით მივიღო. ამ ყველაფერს ვუყურებ, როგორც დიდ პოზიტივს და შესაძლელობას. შესაძლებელია, უფრო კარგი მოსამართლე ახლა ვიყო, ვიდრე ოთხი წლის წინ, ადვოკატის სფეროდან მოსული. პარლამენტსა და კანონშემოქმედებით პროცესში მიღებული გამოცდილება მხოლოდ გამომადგება.

ანუ, თქვენ სასამართლო სისტემაში წასვლის გადაწყვეტილება გუნდზე განაწყენების შედეგად არ მიგიღიათ?

- გუნდზე განაწყენებული როგორ უნდა ვიყო, როცა ასეთი ნდობა გამომიცხადა და გადაწყვიტა, რომ იმ პოზიციაზე ვიმსახურო, რომელიც იურისტისთვის ყველაზე უფრო საპატიოა!? - იურისტისთვის ეს ყველაზე სერიოზული პოზიციაა და როცა ასეთი გადაწყვეტილება მიიღეს, ეს მხოლოდ ნდობის გამოხატულებაა და ჩემი როგორც იურისტის აღიარებაა, რადგან უმრავლესობასა და პარლამენტში შესაძლოა ბევრი ყოფილიყო, მაგრამ ფრაქციას წარდგინება ყველას მიმართ არ განეხორციელებინა. მათ ჩემს ბიოგრაფიაში სწორედ ის დაინახეს, რაც უკავშირდებოდა ადამიანის უფლებების დაცვას, საკონსტიტუციო სასამართლოსთან ჩემს შემხებლობას და გამოცდილებას. ჩემი გუნდის მიმართ მადლობის მეტი რა მეთქმის? - პირველ რიგში, ეს ჩემი გადაწყვეტილებაა. დიახ, გადავწყვიტე, რომ პოლიტიკა დავტოვო და სამართლის სფეროს დავუბრუნდე.

სამოსამართლო გამოცდა 2005 წელს ჩავაბარე და მაშინ, არც პოლიტიკაში მოსვლაზე მიფიქრია და არც „ქართული ოცნება“ არსებობდა. იმ პერიოდში, როცა სასამართლოს დამოუკიდებლობა ეჭქვეშ იდგა, თქვენ წარმოიდგინეთ, არც მოსამართლეობაზე არ მიფიქრია, რადგან მაშინ, თავისუფალი მოსამართლე ვერ ვიქნებოდი. ზოგადად, ამ პოზიციისკენ ჩემი სწრაფვა იმით იყო განპირობებული, რომ თავისუფალი მოსამართლე ვყოფილიყავი, თუმცა ზუსტად ვიცოდი, რომ მაშინ ზეწოლები იქნებოდა, რაც ჩემთვის მიუღებელია.

მართლმსაჯულების მიმართულებით, ნამდვილად წინ გადადგმული ნაბიჯებია, თუმცა იდეალური სიტუაცია არ არის და თავს ნუ მოვიტყუებთ, მაგრამ ისეთი მემკვიდრეობა მივიღეთ, ეს ასე ვერც იქნება. ჩვენი კურსია, რომ სასამართლო თავისუფალი და დამოუკიდებელი იყოს და ამას ყველა ხედავს და აფასებს. ევროსაბჭოს ბოლო რეზოლუციას რომ გაეცნოთ, ნახავთ, რომ მართლმსაჯულების სისტემაში გატარებულ ბოლო რეფორმებს დადებითად აფასებენ, თუმცა გვეუბნებიან, რომ რეფორმები გააგრძელეთო. სწორი ტენდენცია არსებობს და იმედი მაქვს, რომ იმ დონეს მივაღწევთ, როცა თითოეული მოსამართლე დამოუკიდებელი და თავისუფალი იქნება.

არ ფიქრობთ, რომ ამჟამად, პოლიტიკაში ყოფნა უფრო კომფორტულია, ვიდრე სასამართლო სისტემაში, რადგან ოპოზიციის მხრიდან საუბარია მოსამართლეთა მიმართ ზეწოლაზე. თავისუფალი მოსამართლე იქნებით? ზეწოლის მცდელობის თუ სურვილის შემთხვევაში, რამდენად პრინციპული იქნებით?

- დიახ, პრინციპული ვიქნები, რადგან ეს ყველაფერი ჩემი შინაგანი მრწამსის დონეზეა. ეს ზეწოლა ვისგან უნდა წამოვიდეს? თუნდაც, საკონსტიტუციო სასამართლოს ბოლო გადაწყვეტილება ნახეთ, როცა პარლამენტმა პრეზიდენტის ვეტო გაიზიარა, რომელიც ვენეციის კომისიასთან თანხვედრაში იყო, თუმცა აღმოჩნდა, საკონსტიტუციო სასამართლომ ძირითადი საკითხები არაკონსტიტუციურად ცნო. თუ რაიმე ზეწოლაზეა საუბარი, მაშინ ზეწოლა ამ საკითხის განხილვისას უნდა ყოფილიყო და საკონსტიტუციო გადაწყვეტილება ამ გადაწყვეტილებას არ მიიღებდა. მისასალმებელია, რომ ჩვენს ქვეყანაში მიღწევადია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ პარლამენტის მიერ მიღებული კანონი არაკონსტიტუციური ცნოს. ეს იმის მაჩვენებელია, რომ ეს ინსტიტუტი თავისუფალია.

ანუ, თქვენ ამბობთ, რომ საკონსტიტუციო სასამართლო პოლიტიკური გავლენებისგან თავისუფალია? ცოტა ხსნის წინ, როცა საკონსტიტუციო სასამართლოს გიორგი პაპუაშვილი ხელმძღვანელობდა, თქვენი მხრიდან საუბარი იმაზე იყო, რომ სასამართლოს ზეწოლის ქვეშ იყო...

- თუ პაპუაშვილის ქმედებები და გარკვეული გადაწყვეტილებები კითხვის ნიშნებს არ გამოიწვევდა, იმის თქმის საბაბი არავის გაუჩნდებოდა, რომ პაპუაშვილი „ნაციონალური მოძრაობის“ წინაშე დავალებული და მათი მხრიდან მართული პირი ხომ არ იყო?! კითხვების გაჩენამდე, საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკაში არ ჰქონია, რომ ნორმა ისე შეეჩერებინა, რომ მოპასუხე მხარისგან ახსნა-განმარტება არ მოესმინა. განა, ისეთი რა მოხდა, რომ ახლა სრულიად სხვა გადაწყვეტილება მიიღო? - დადასტურებადია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ პრაქტიკა შეცვალა და შეიძლება, კითხვები დასმულიყო, ხომ არ იყო ეს განპირობებული პოლიტიკური კავშირებით?! როცა კონსტიტუციით ხელმძღვანელობ, ეს კითხვები რომც დაისვას, პასუხიც იქვე იქნება. როგორ შეიძლება, ყველა ის გადაწყვეტილება მომწონდეს, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლომ გამოიტანა? - შეიძლება ბევრ შემთხვევაში განსხვავებული აზრიც მქონოდა.

თქვენ თქვით, რომ თქვენსა და „ქართულ ოცნებას“ შორის ბმა აღარ იქნება. ამის უზრუნველყოფა მარტივი გგონიათ?

- როგორც კი ფიცს დებ, შენს პიროვნულ თვისებებზე, კვალიფიკაციასა და გამოცდილებაზეა დამოკიდებული პოლიტიკური, ძველი კავშირებისგან გათავისუფლდე. წინააღმდეგ შემთხვევაში, კონსტიტუციაში პირდაპირ უნდა ჩაიწეროს, რომ პირი, რომელიც ოდესღაც პოლიტიკური პარტიის ან პარლამენტის წევრი იყო, მას უფლება არ აქვს, სასამართლოში იყოს.

პოლიტიკური კავშირებისგან გათავისუფლება ქართულ რეალობაში მიღწევადია?

- აბა, სარჩელების დაკმაყოფილება როგორ ხდებოდა, როცა არაერთ შემთხვევაში გამარჯვებული სწორედ მოქალაქე გამოდიოდა და სასამართლო პარლამენტს პირდაპირ ეუბნებოდა, რომ არაკონსტიტუციურ კანონებს იღებო. სასამართლო ამას ახერხებდა და კიდევ კარგი, რომ ახერხებდა და კიდევ კარგი რომ ახრხებდა.  სრულყოფილი არც საკონსტიტუციო და არც საერთო სასამართლოა, მაგრამ თუ საერთო განვითარების გზას შევხედავთ, გადაწყვეტილებები დღეს უფრო მეტად დასაბუთებულია და პრაქტიკაც დაიხვეწა. რეალურად, საქმე უკეთესობისკენ მიდის. სასამართლოში განხილული საქმეების სტატისტიკა რომ ნახოთ, პრაქტიკულად, 2006-2012 წლების სასამართლო თითქმის უფუნქციო იყო. ნახეთ, დღეს რამდენი წარდგინებაა და რამდენი სარჩელია დასაშვებად ცნობილი. ეს რისი მაჩვენებლია? - ადამიანებს უფრო მეტის მოლოდინი გაუჩნდათ და სასამართლოც უფრო მეტად თავისუფალია და მოსამართლეებს დამოუკიდებელი გადაწყვეტილებების მიღება მოუწევთ.

თქვენ შეგიძლიათ, ის ნაკლოვანობები დაასახელოთ, რაც სასამართლო სისტემაში არსებობს?

- სასამართლო სისტემაში იდეალური მდგომარეობა არც ერთ ქვეყანაში არ არის. წლების მანძილზე, როცა გამამრთლებელი განაჩენები 0, 01 პროცენტი იყო და სასამართლოს ყველა აკრიტიკებდა, არც ერთი მოსამართლისგან არ მომისმენია განცხადება მათზე ზეწოლის განხორციელების შესახებ. რატომ? - არც იმ მოსამართლეს ჰქონდა იმედი, რომ ვინმე ამას გამოიძიებდა და ამავდროულად, აღმასრულებელი ხელისუფლებისგან სასამართლოში სიტუაცია მთლიანად მართული იყო. დღეს, როცა მოსამართლეები საჩივრებს წერენ და განცხადებებს აკეთებენ, იმას ნიშნავს, რომ არც ერთი მოსამართლე არ მოითმინეს იმას, თუკი ვინმე ზეწოლას გაბედავს. როცა მოსამართლე პროკურატურაში მიდის და ამბობს, რომ ვიღაცა მასზე ზეწოლას ახდენს, ე.ი. მოსამართლეს მოლოდინი აქვს, რომ საქმეს გამოიძიებენ. მოსამართლე ვალდებულია, რომ ზეწოლის თაობაზე განაცხადოს და ეს არ დამალოს.

თუკი ვინმე - ახალი თუ ძველი ხელისუფლებიდან ზეწოლას ბედავს, ამას სასამართლო კორპუსი არ მოითმენს და არ შეეგუება. ანუ, მოსამართლე დამოუკიდებელი შინაგანად თავად გახდა. მოსამართლე იმ საზოგადოების წინაშეა ანგარიშვალდებული, რომელმაც უნდა დაინახოს, რომ მისი გადაწყვეტილება სამართლებრივია და არა - პოლიტიკური. თუ სხდომაზე არ მიხვალ და შემდეგ ჟურნალისტები დაგინახავენ, რომ ძაღლს ასეირნებ, სასამართლოს მიმართ ნდობა დაიკარგება და ეს ძალიან ცუდი ფაქტია. მოსამართლეობა იმხელა ტვირთი და პასუხისმგებლობაა, რომ შინაგან მზად უნდა იყო, ეს ტვირთი ზიდო. მოსამართლე საზოგადოების მხრიდან სერიოზული დაკვირვებისგან თავისუფალი ვერ იქნება მიუხედავად იმისა, რომ პირადი სივრცე არსებობს.

და ბოლოს... პოლიტიკაში ყოფნისას რას ნანობთ? რა გინდოდათ და ვერ გააკეთეთ, ან პირიქით?

- ალბათ, იმას ვნანობ, რომ უფრო მეტი მოთმენის უნარი უნდა მქონოდა. საჯარო განცხადებების გაკეთებისას პოლიტიკოსი უფრო შეზღუდული ხარ და ემოციაზე დაფუძნებული განცხადება არ უნდა გააკეთო, რაღაც უფრო მეტად უნდა მოითმინო, რადგან შესაძლოა, რაღაც სხვაგვარად დაგიტრიალონ მიუხედავად იმისა, რომ იმ წუთას ძალიან გულწრფელი ხარ. შეიძლება ბრალი სრულ აბსურდში - ძალადობის წახალისებაში ან ანტიდასავლურ ღირებულებებში დაგდონ. როცა პარლამენტში ოპოზიციიდან მოსული ხარ, ეს მუხტი რაღაც პერიოდი მიგყვება და შეიძლება, ვინმეს მოეჩვენოს, რომ გადაჭარბებული და მწვავე ხარ.

მაგალითად, განცხადება ნიკა გვარამიას ცემის ფაქტზეც გავაკეთე და ეს ფაქტი დავგმე, მაგრამ ჩემს მაშინდელ ოპონენტებს ეს არ გახსენებიათ. შეიძლება, უფრო მეტის მოთმენის უნარი უნდა მქონოდა, მაგრამ ესეც პოლიტიკური გამოცდილებიდან მოდის. პოლიტიკაში არ დავბადებულვარ. ასევე იმ მოქალაქეების პრობლემებზე ვწუხვარ, რომელთაც ბოლომდე ვერ დავეხმარე და ვიღაცის მოლოდინი ბოლომდე ვერ გავამართლე.