სახალხო დამცველის არჩევის წესთან და კრიტერიუმებთან დაკავშირებით აქტიური მსჯელობა მიმდინარეობს არამხოლოდ პოლიტიკურ წრეებში. დასავლეთი ითხოვს კანდიდატის არჩევის წესთან, კრიტერიუმებთან დაკავშირებით ხელისუფლებისა და ოპოზიციის პოზიციების შეჯერებას, კონსენსუსის მიღწევას. ოპოზიცია და ხელისუფლება ამ საკითხთან დაკავშირებით მოლაპარაკების მაგიდასთან ერთად ვერ ჯდება და ამ მხრივ არასამთავრობო სექტორის ნაწილი აქტიურობს. ამასთან, ოპოზიცია არასამთავრობო სექტორის კანდიდატურაზე მხარდაჭერას თანხმდება. პროცესის შემდგომი განვითრება რთული წარმოსადგენი არაა, რადგანაც ხელისუფლებასა და „ნაციონალური მოძრაობის“ სატელიტ პარტიებსა და არასამთავრობოებს რა ტიპის გათვლები შეიძლება ჰქონდეთ, იოლი მისახვედრია მათივე ცნობილი პოზიციებიდან გამომდინარე.

ადვოკატი და უფლებადამცველი ნონა ფილაური ფიქრობს, რომ ამ ეტაპზე ძნელია იმის წარმოდგენა, რომ „ქართული ოცნება“ და ოპოზიცია სახალხო დამცველის კანდიდატზე შეჯერდნენ კრიტერიუმებიდან გამომდინარე, რომელზეც სამოქალაქო სექტორი თანხმდება. არადა, მმართველ გუნდს ომბუდსმენის დასამტკიცებლად ოპოზიციის ხმები სჭირდება.

„დღევანდელი გადმოსახედიდან ეს ცოტა რთულია. არ არსებობს კომუნიკაცია. სამუშაო მაგიდასთან არ ჯდება ხელისუფლება და ოპოზიცია. ობიექტურობა ორივე მხარეს აკლია. სახელისუფლებო გუნდი, სავარაუდოდ, ცდილობს კანდიდატურის მხარდაჭერით არა მაინცდამაინც ომბუდსმენის ინტერესების დაცვას. ალბათ, ის ფიქრობს, თუ რამე გაუკეთებია სახელმწიფოს და თუ რამეს აკეთებს, მისი ხედვა ობიექტურად იქნეს წარმოდგენილი. ოპოზიცია ცდილობს იყოს ჩასაფრების რეჟიმში და ყველაფერი პირიქით წარმოაჩინოს. ამ ფონზე აქედანვე კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება ომბუდსმენის ობიექტურად მუშაობა. ის, იმის მაგივრად, რომ ადამიანის უფლებათა დაცვის სადარაჯოზე და მოვლენების ობიექტურად შეფასებაზე უნდა იყოს ორიენტირებული, სავარაუდოდ, იმ მხარის ინტერესების გამტარებელი იქნება, რომელიც უკეთ ივაჭრებს“, - აცხადებს ნონა ფილაური. მისი თქმით, მმართველ გუნდს დასავლეთიდან სწორი დირექტივა მისცეს, კრიტერიუმებზე და არჩევის წესზე შეჯერება აუცილებელია, რადგან ომბუდსმენის კანდიდატის შერჩევა, ეს უკვე ნიშნავს ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის სამუშაო რეჟიმის დამყარებას.

ქალბატონო ნონა, ფიქრობთ, რომ ომბუდსმენის არჩევის წესთან და კრიტერიუმებთან დაკავშირებით ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის კონსენსუსის მიღწევა შესაძლებელია? ფაქტია, ოპოზიცია ხელისუფლებასთან ამ საკითხზე სასაუბროდ ერთ მაგიდასთან არ დაჯდა.

- დიახ. თუ შეჯერდებიან და ოპოზიციის ხმებსაც მიიღებს კონკრეტული კანდიდატი, ეს უკვე იქნება საწყისი, რომ ისინი გადავიდნენ სამუშაო რეჟიმზე და იმუშაონ დანარჩენ 11 პუნქტზე, რომლის შესრულებაც კანდიდატის სტატუსისთვის გვჭირდება. ეს სწორედ ის ბეწვის ხიდია, რაზეც ხელისუფლებამ უნდა გაიაროს, რადგანაც მას მეტი ხმები დასჭირდება ოპოზიციის და სავარაუდოდ, დათმობაზე მოუწევს წასვლა. თუმცა, აქ მეორე მომენტია: რამდენად კეთილსინდისიერად გამოიყენებს ოპოზიცია ამ დათმობას. სხვათა შორის, არჩევის წესი ეს წინაპირობაა. რა კრიტერიუმებიც იქნება შემუშავებული, ამაზე თავისთავად შეთანხმებაც არის დამოკიდებული. გააჩნია რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს სახალხო დამცველი, გარდა კანონით განსაზღვრული წესისა, რასაც კატეგორიულად მოითხოვს კანონმდებლობა სახალხო დამცველის შესახებ, იგივე კონსტიტუცია. გარკვეული კრიტერიუმები „ქართულ ოცნებას“ მართლაც ჩამოსაყალიბებელი აქვს, რადგან მათზეც ბევრი რამე არის დამოკიდებული. ჩვენ რადიკალიზმის პოლიტიკურ ეპოქაში ვართ, რადგან ამ ორ მხარეს შორის მიდგომები რადიკალურად განსხვავდება. ცუდი ისაა, რომ ყველაზე მთვარი იკარგება: საზოგადოების და სახელმწიფოს ინტერესი. სახელმწიფოებრივად მოაზროვნე ადამიანი კონსენსუსამდე უნდა მივიდეს. ჩვენ პრიმიტიული პოლიტიკური პროდუქტი გვაქვს და ეს დღევანდელმა პოლიტელიტამ მოგვაწოდა. რა კანონმდებლობაზეც არ უნდა დაიწყოს საუბარი ხელისუფლებამ, ოპოზიცია ჩასაფრების რეჟიმშია და ყველაფერი სხვა ჭრილში გადააქვს - პოლიტიკურში. არ ვამბობ, რომ ხელისუფლება ყოველთვის მართალია, მაგრამ ხელისუფლების თუნდაც რაღაც შეცდომაზე არ ჩანს ადეკვატური პასუხი მეორე მხრიდან, თუ როგორ აღმოიფხვრას ეს. მეორე მხარე, რომელიც აბსოლუტურად მოუმზადებელია, ბრალდების რეჟიმში გადადის - ბიძინას ბრალია და ა.შ. შესაბამისად, იმ კონკრეტულ თემაზე დებატი არ მიდის. სახელმწიფო ინტერესი რომ იყოს დაცული და უფრო უკეთესი შედეგი მივიღოთ ამ საკანონმდებლო ცვლილებით, შეთანხმება აუცილებელია.

ავიღოთ იგივე მიხეილ სააკაშვილის საკითხი, რომელიც სასჯელს იხდის ციხეში. კანონი ყველასთვის უზენაესია და მის წინაშე პასუხი ყველამ უნდა აგოს. რამდენად სამართლიანია ჩვენი სასამართლოს მიდგომა სააკაშვილთან მიმართებაში, მას არაერთი მუხლი აქვს წარდგენილი და ეჭვი მეპარება, ყველა შეუცდომლად იყოს. ამას პრაქტიკიდან გამომდინარე ვამბობ. ეჭვის საფუძველს იწვევს ის წლები, რაც ყველამ ვნახეთ. თუ სააკაშვილი მართალია, კანონი მის მიმართ უნდა ადეკვატურად განხორციელდეს და არამარტო მის მიმართ. დღეს ერთნი აჟიტირებულები არიან, რომ თითქოს სასამართლომ უსამართლო გადაწყვეტილება მიიღო და აცხადებენ, ექსპრეზიდენტი ძალიან ცუდად არისო, მეორე მხარე ამბობს, რომ სააკაშვილს ასეთი მძიმე მდგომარეობა არ აქვს და სასჯელის მოხდა ხდება ნორმალურ პირობებში. მოქალაქემ როგორ უდა გააკეთოს დასკვნა, სად არის სიმართლე? ხომ არ არის დღეს დაბნევის პოლიტიკა და ხომ არ იკარგება საზოგადოების ინტერესი იმაზე, რომ იცოდეს სიმართლე? თუმცა, ალბათ, ექსპერტიზის შემდგომ გაირკვევა. ვნახოთ, ექსპერტიზა რა დასკვნას დადებს. ჩვენ ყველაფრის მიმართ ადეკვატურები უნდა ვიყოთ კანონთან შესაბამისობაში. თუ ჩვენ, საზოგადოება და ჩვენი პოლიტიკური ლიდერები არ ვეცდებით, რომ კონსესუსამდე მივიდეთ, ეს მხოლოდ ქვეყანას ავნებს. ნუ იფიქრებს ოპოზიცია, რომ თუ „ქართული ოცნება“ რაღაცას დათმობს, ის გამარჯვებული გამოვა.

სააკაშვილის ადვოკატები ფიქრობენ, რომ მიაღწევენ სასჯელის ერთი წლით გადავადებას სტრასბურგის სასამართლოს ანალოგიური პრაქტიკიდან გამომდინარე. ამის საფუძველი არსებობს?

- არ ვიცი, ადვოკატს რა აძლევს ამის უფლებას და საშუალებას ასე რომ ისაუბროს. ის არის მისი ინტერესების დამცველი და ღრმად დარწმუნებული უნდა იყოს, რომ ეს ასე იქნება. მისი მთავარი ინტერესია მიაღწიოს შედეგს და მიიღოს სასჯელის გადავადება. შესაბამისად, ის ობიექტური ვერ იქნება. ის სუბიექტურია და ასეც უნდა იყოს.

ასე მძიმე რომ იყოს სააკაშვილის მდგომარეობა, ამის დამალვას ხელისუფლება შეძლებდა? ფაქტია, დასავლეთი აკვირდება ექსპრეზიდენტის პატიმრობის პროცესს...

- ვინ რას იტყვის ნაკლებად მაინტერესებს, რეალურად ამ საკითხზე სასამართლლო მსჯელობს. მხარე არის იუსტიციის სამინისტრო - სასჯელაღსრულების დაწესებულება, რომელიც აკონტროლებს პატიმრის ჯანმრთელობის მდგომარეობას და მან პასუხი სასამართლოს უნდა გასცეს. იუსტიციამ უნდა ამტკიცოს პროცესზე სასჯელი რატომ არ უნდა გადავადდეს, უნდა ამტკიცოს, სააკაშვილი ციხეში რატომ ზის. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სხვა პოზიცია რომ ჰქონდეთ, თვითონ მიმართავდნენ სასამართლოს და სასჯელის გადავადებას მოითხოვდნენ. ყველაფერი ექსპერტიზის შემდგომ გაირკვევა. ოპოზიცია ამბობს, რომ სააკაშვილს ისეთი დიაგნოზი აქვს, რომელიც საქართველოში ვერ იკურნება. ასეთია ქართველი ექსპერტების წინასწარი აზრიც. თუ ექსპრეზიდენტი ციხიდან გამოვიდა და მკურნალობა დაიწყო, სამოქალაქო საავადმყოფოში უნდა იმკურნალოს. „ვივა მედი“ ისედაც სამოქალაქო საავადმყოფოა. ისინი ამბობენ, რომ სააკაშვილი სამკურნალოდ საზღვარგარეთ უნდა წავიდეს, რადგან აქ მისი მკურნალობის პირობები არ არსებობს, ანუ მას ისეთი დაავადება აქვს, რომ ჩვენთან მისი განკურნება ვერ ხდება. ეს უკვე იმას ნიშნავს, რომ სახელმწიფოს ადამიანებისთვის სათანადო მკურნალობის გაწევის უნარი არ აქვს. ამის აღიარება სახელმწიფოს მხრიდან ცოტა რთულია. მაშინ რა ქნან დანარჩენმა მოქალაქეებმა, ვისაც საზღვარგარეთ სამკურნალოდ წასვლა არ შეუძლიათ? ამიტომ იუსტიციის მინისტრმა გადაწყვიტა ექსპერტიზა დაენიშნა, რათა დარწმუნდნენ, რომ სახელმწიფო სწორ მკურნალობის კურსს უტარებს და, რომ სააკაშვილის მკურნალობა სათანადოდ ხორციელდება. სახელმწიფო ვერ აღიარებს, რომ აქ, სამოქალაქო საავადმყოფოში, სათანადო მკურნალობის მიღება სააკაშვილს არ შეუძლია.

ომბუდსმენის თემას დავუბრუნდეთ. სამოქალაქო სექტორი სახალხო დამცველის არჩევის პროცესის გამჭვირვალობას ითხოვს. შესაძლოა ეს პროცესი ისე წარიმართოს, რომ ევროკავშირის 12 რეკომენდაციის შესრულება არ გართულდეს? საეჭვოა ოპოზიციამ ხმა მისცეს უმრავლესობისთვის სასურველ კანდიდატს, რადაგნ ხელისუფლება ფიქრობს, რომ ოპოზიციის უკან გარკვეული დასავლური ძალები დგანან, რომელთაც აქ ხელისუფლების შეცვლა და რევოლუცია სურთ. ამ ფონზე, რა ტიპის შეთანხმება შეიძლება მოხდეს?

- ბრალდებები ხელისუფლების მხრიდან საკმაოდ სერიოზულია. კონკრეტულად, რა მტკიცებულებები აქვთ მათ, რომ ეს საკითხი ასე დაინახონ, ნამდვილად ვერ გეტყვით. რაც შეეხება ოპოზიციას და დასავლეთის მხარდაჭერას, ჩვენ დასავლეთის მხარდაჭერა, როგორც არ უნდა შვხედოთ ამ საკითხს, გვჭირდება. აქ მხოლოდ ომბუდსმენის არჩევის საკითხს არ ვგულისხმობ. ჩვენ გვაქვს 12 პუნქტი, რომელიც უნდა შევასრულოთ, თუ გვინდა ევროპისკენ გავიხედოთ. დასავლეთის დამოკიდებულება სამართლიანია თუ არა, როგორც ამას ხელისუფლება გვაწოდებს, ეს ცალკე საკითხია. მათ მიმართ დამოკიდებულება სახელმწიფოს მიმართ, დღეს ასეთია. მე მხოლოდ ერთი რამ ვერ გავიგე - თუ ჩვენ დასავლელ პარტნიორებს აქვთ გარკვეული პრეტენზიები, ეს პრეტენზიები დღეს ხომ არ გაჩენილა? ხელისუფლება, ეტყობა, ფიქრობს, რომ მის საქმეში ვიღაც ერევა, მაგრამ ამაზე ცოტა ადრე რომ დაეწყოთ რეაგირება, კარგი იქნებოდა. მეტი მუშაობა იყო საჭირო დიპკორპუთან. ელჩების დანიშვნა ცოტა სხვანაირად უნდა წარმართულიყო და ა.შ. მე აქ ხელისუფლების პრობლემას ვხედავ. სავარაუდოდ, ჩვენ დასავლელ პარტნიორებს სულყოფილი ინფორმაცია არ ჰქონდათ ხელისუფლების მუშაობის შესახებ და ეს ხელისუფლების ბრალია. დასავალელ პარტნიორებთან უფრო აქტიურად უნდა ემუშავათ. თემებიც, რაც დაგროვდა, კარგად ნაცნობია, ისევე როგორც ოპოზიციის ქცევები. ისინი სულ ჩასაფრების რეჟიმში არიან და არა მუშაობის და თანამშრომლობის. მარტო ერთი პატიმარი ხომ არ ყავს საქართველოს სააკაშვილის სახით. ერთი ოპოზიციური პარტია დამისახელეთ, რომელმაც პატიმრების უფლებებზე იზრუნა და ერთი საკანონმდებლო ნორმა მაინც მოამზადა. მარტო სააკაშვილის ჯანმრთელობაზე არ უნდა იზრუნოს სახელმწიფომ. თუ არაადეკვატური მკურნალობა უტარდება პატიმარს, ეს მხოლოდ სააკაშვილის შემთხვევაში ხდება? ეს მიდგომაა ჩემთვის მიუღებელი. ოპოზიცია მხოლოდ სააკაშვილის თემით არ უნდა მანიპულირებდეს. ხელისუფლებას რთულ პირობებში უწევს კომუნიკაცია და აქ უნდა იყო სერიოზულად ჭკვიანი თავი, რომ ეს თემები სწორად დაალაგოს. პირველი შეცდომა უკვე სახეზეა - დიპლომატიურ კორპუსთან, დასავლეთის, ევროპულ სტრუქტურებთან არ ჩატარდა ისეთი სამუშაო, რომელიც ამ პრობლემას მათ დააძლევინებდა. თვითიმედოვნების რეჟიმში დარჩნენ. ახლა რა მოხდება, ამის თქმა ცოტა გამიჭირდება. როგორი უნდა იყოს სახალხო დამცველის კანდიდატი რომ ორივე მხარემ თანხმობა განაცხადოს და რაღაცზე შეთანხმდნენ, რთული წარმოსადგენია.

არასამთავრობოებმა მისაღებად დაასახელეს ის კრიტერიუმი, რა ნიშნითაც ნინო ლომჯარია აირჩა. ლომჯარიამ ომბუდსმენის პოსტზე გაამართლა?

- სხვათა შორის, ლომჯარია პროფესიონალია. კარგად ფლობს საერთაშორისო სამართლის ნორმებს და შესაბამისადაც იყენებს. უბრალოდ, ცუდი არ იქნება, თუკი ლომჯარია სხვა მსჯავრდებულებზეც ისე იზრუნებს, როგორც სააკაშვილზე ზრუნავს. ახლა რუსთავის მე-6 საპყრობილეში უამრავი პატიმარი შიმშილობს. არც ერთი განცხადება არ გაუკეთებია სახალხო დამცველის აპარატს და არც ის მოთხოვნები იციან, რატომ შიმშილობენ. სხვათა შორის, აქცენტი იყო გაკეთებული არაადამიანურ მოპყრობაზე და ომბუდსმენს ამაზე საჯაროდ რეაგირება არ მოუხდენია. შეიძლება შეისწავლა კიდევაც, მაგრამ ამაზე ხმამაღლა არ უსაუბრია. ეს აუცილებელია.

ანუ სახალხო დამცველი შერჩევით იცავს იგივე პატიმრების, რიგითი ადამიანების უფლებებს?

- არ შემიძლია ასეთი კატეგორიული ვიყო ლომჯარიას მიმართ. ჩვენ ერთი პრობლემა გვაქვს - როგორც კი ოპიზიცია ერთ კრიტიკულ შენიშვნას აკეთებს ნებისმიერ თანამდებობის პირზე, იგივე სახალხო დამცველი იქნება თუ პარლამენტარი, რატომღაც რეაქცია არის ასეთი, ოღონდ ისინი გაჩუმდნენ, მერე კი სხვა რაღაცაზე მიდის ყურადღების გადატანა. ვფიქრობ, ლომჯარიაც ამის გავლენის ქვეშ მოექცა, თორემ უყურადღებო არ არის. ერთ კოალიციაში გვიმუშავია და ვიცი, როგორ მუშაობდა ადამიანის უფლებებზე სააკაშვილის დროს, რამდენად ადეკვატური იყო. შესაბამისად, ვერ დავიჯერებ, რომ ის შერჩევითი სამართლით უდგება. გარეთ ის უფრო გამოდის, რასაც ოპოზიცია იხვევს ხელზე და საკუთარ მესჯბოქს ქმნის. ავანტურის გავლენის ქვეშ ხვდებიან იგივე ომბუდსმენი, ხელისუფლების წარმომადენლები, პარლამენტარები. ვფიქრობ, ვისაც სახალხო დამცველის პოზიციის დაკავება უნდა, ეს პიროვნება ბევრად მყარი უნდა იყოს. ამ პერიოდში ჩვენ გვაქვს მშვიდობა, რომელიც ომზე უფრო საშიშია. ეს არ არის ის მშვიდობა, რომელიც უნდა იყოს. ეს არ არის ნაყოფიერი, შრომისუნარიანი გარემო.

ხელისუფლებამ გადაწყვიტა სახალხო დამცველის კანდიდატურა არ წამოაყენოს. ამართლებთ ამ პოზიციას?

- მმართველი გუნდი ფიქრობს, რომ არ გამოიწვიოს აჟიოტაჟი და ოპოზიციამ არ დაიწყოს მისი კანდიდატის დისკრედიტაცია. ნებისმიერი კანდიდატი შეიძლება მისი მხრიდან დისკრედიტებული და „შავი პიარის“ მსხვერპლი გახდეს და ამ გზით ჩააგდონ კანდიდატი. აქედან გამომდინარე, ხელისუფლება ჭკვიანურად იქცევა - კანდიდატს არ წარადგენენ და ისეთ კრიტერიუმებს შექმნიან, რომ ოპოზიცია მას მოერგოს. ფაქტია, აქ სამთავრობო გუნდი უფრო ჭკვიანურად მოქმედებს. საკამოდ ადეკვატური იყო „ქართული ოცნება“ კანდიდატის დაყენებაზე უარი რომ თქვა. ოპოზიცია ამ საკითხში მაინც ჩიხშია. ერთი მხრივ, კრიტერიუმებია, მეორე მხრივ, ოპოზიციას იმის პრობლემა აქვს, რომ სწორი ოპონირების გაწევა არ შეუძლია. ამიტომ მუდმივად თავდასხმის რეჟიმში გადადიან.

ოპოზიციური პარტიები გეგმავენ იმ კანდიდატს დაუჭირონ მხარი, რომელზეც სამოქალაქო სექტორი და ხელისუფლება შეთანხმდება. კენჭისყრის ჩაშლას გამორიცხავთ?

- ცოტა ეჭვი მეპარება. ყველა ვაჭრობას შეეცდება. საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი მხარს არ უჭერს ოპოზიციას. კანდიდატი უნდა შეირჩეს საზოგადოების მიზანშეწონოლობით, ნდობის ხარისხი თუ არ გვაქვს სასამართლოს მიმართ, ეს შეიძლება არასამთავრობო სექტორის მიმართაც არ იყოს. პრობლემა ისაა, რომ ნდობის ხარისხი არც ოპოზიციის მიმართ არის და არც ხელისუფლების. ვფიქრობ, კანდიდატურა უნდა შეირჩეს ხალხის ინტერესების გათვალისწინებით. ავტორიტეტული პიროვნება უნდა იყოს შეუბღალავი, რომელსაც საზოგადოება ენდობა. როცა მას მხარში არ დაუდგება ოპოზიცია, ან თუნდაც ავანტურას მოუწყობს, ან ხელისუფლება არ დაუდგება გვერდით და უკმაყოფილებას გამოთქვამს, საზოგადოების მხარდაჭერა უნდა იყოს იმ დონის, რომ მან საზოგადოების იტერესები გაიტანოს. საზოგადოების დიდი უმრავლესობისთვის უნდა იყოს ომბუდსმენის კანდიდატი მისაღები. ეს ერთადერთი გამოსავალია კონსენსუსისთვის და უცხოელებისთვის. ასეთ ავტორიტეტულ პიროვნებას მხარს უცხოელებიც დაუჭერენ. კანდიდატს უნდა ჰქონდეს გამოცდილება ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით. ამ მხრივ უნდა იყოს ის ცნობილი და მას საზოგადოება ენდობოდეს, პატივს სცემდეს. სწორედ ასეთ შემთხვევაში იქნება ის ხელისუფლების და ოპოზიციის მხრიდან მხარდაჭერილი.

გადამწყვეტი ფაქტორი იქნება, რა პოზიცია ეკავა კანდიდატს სააკაშვილის რეჟიმის პერიოდში?

- ეს ჩემთვის მნიშვნელოვანი კრიტერიუმია. როდესაც უფლებადამცველი იძახის, არ უნდა გამოიყენონ ამნისტია და შეწყალება, ასეთი უფლებადამცველის არ მჯერა. უფლებადამცველი ყოველთვის ჰუმანურ პრინციპებზე დაყრდნობით აგებს თავის დაცვის მექანიზმს. აქ სად არის ჰუმანურობა? მე არ ვიძახი ყველაზე. ვინც უფლებებს იცავდნენ, ისინი მორგებული იყვნენ რაღაც სხვა კრიტერიუმებს, რაც არასწორია. საზოგადოება უნდა მივაჩვიოთ იმას, რომ ადამიანის დასჯა, მასზე ფიზიკური ზემოქმედება, სასჯელით ფსიქოლოგიური ზეწოლის მიყენება დანაშაულს ვერ აღმოფხვრის. დაშინების პოლიტიკა არის ყველააზე ცუდი, რაც შეიძლება სახელმწიფომ გამოიყენოს. ყველაზე უნიჭო მეთოდია, რასაც სააკაშვილი თავის დროზე იყენებდა. აშინებდა, იჭერდა... ეს საზოგადოების განვითარებას ხელს უშლის. უფლებადამცველმა განმარტება გააკეთოს, რომ არ უნდა იქნენ შეწყალებულნი, ეს ჩემთვის გაუგებარია. ჩემთვის ეს არის კრიტერიუმი.