ქვეყნის ტერიტორიული მოწყობა ყველაზე მნიშვნელოვანია იმ საკითხთაგან, რომლის გადაჭრაც ახალ ხელისუფლებას საკუთარი მმართველობის პერიოდში მოუწევს. ადგილობრივი თვითმმართველობების როლზე ქვეყანაში დემოკრატიული მმართველობის გამყარების თვალსაზრისით არაერთხელ გვისაუბრია. ქვეყნის პრემიერ-მინისტრმაც არაერთხელ აღნიშნა, რომ ამ მიმართულებით საკმაოდ დიდი, ფართომაშტაბიანი რეფორმა მზადდება. ეს ყველაფერი კი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებამდე უნდა მოესწროს. რა სიკეთე და რა საფრთხეები ახლავს ამ რეფორმას ამ და სხვა თემებზე ექსპერტი ხათუნა ლაგაზიძე გვესაუბრება.

ივანიშვილის რეგიონულ ჟურნალისტებთან შეხვედრისას ძალზე საინტერესო იყო მაჟორიტარების თემა. თითქოს, ეკა ბესლიამ თქვა, რომ ივანიშვილმა ფოთი ჩააბარა და ა.შ. რამდენად შეეფერება ეს ფაქტი რეალობას ეს სხვა საკითხია, მაგრამ ცნობილია, რომ მაჟორიტარები ყოველთვის ცდილობდნენ საკუთარ რაიონებში ყველაფრის ბატონ-პატრონები ყოფილიყვნენ. ეს ტენდენცია წინა ხელისუფლებების დროს საკმაოდ თვალშისაცემი იყო. შეიძლება რომ დღეს ასეთი რამ თავიდან ავიცილოთ?

- კონკრეტულად ბესელიასთან დაკავშირებით ვერაფერს ვიტყვი, კონკრეტული ინფორმაცია არ მაქვს და ვერ შევაფასებ, თუმცა ძლიერი ქალია და როგორც ყველა ძლიერი ადამნიანი, არ არის გამორიცხული, რომ მაქსიმალური ძალაუფლების აღებას შეეცადოს. თუმცა, კიდევ ვამბობ, რომ არანაირი ინფორმაცია არ მაქვს ამასთან დაკავშირებით და ამიტომ ვერაფერს ვიტყვი.

ზოგადად, მაჟორიტარები აჭარბებდნენ და აჭარბებენ თავის უფლებამოსილებებს, რა თქმა უნდა, დღესაც ასეა. ყველაფერი დამოკიდებუილი იყო იმაზე, რამდენად ძლიერი იყო მაჟორიტარი და როგორც პოლიტიკური ფიგურა, რამდენად წონიანი იყო. ნაციონალების დროს იყვნენ ძირითადად ისეთი მაჟორიტარები, რომლებიც ხელის ასაწევად და ფულის ჯიბეში ჩასადებად სჭირდებოდათ, შევარდნაძის დროს გაცილებით წონიანი მაჟორიტარები იყვნენ და გაცილებით გავლენიანი, თუმცა, ნაციონალებსაც ჰყავდათ ასეთი.

ახლაც ზოგიერთი მაჟორიტარი ცდილობს, რომ მათი გავლენა გასცდეს იმ უფლებებს, რომელსაც კანონი ანიჭებს. დაახლოებით ერთი თვის წინ იყო გამოქვეყნებული ერთ-ერთ მაჟორიტართან ინტერვიუ მედიაში, რომელიც გამწარებული იყო იმის გამო, თუ როგორ ერეოდა ვინმე მის რაიონში საკრებულოს თავმჯდომარის და გამგებლის არჩევა-დანიშვნაში - ეს თავის პირდაპირ მოვალეობად მიაჩნდა და აპროტესტებდა, რომ ვიღაც მის ამ უფლებამოსილებებს ეჭვქვეშ აყენებდა. ეს ის შემთხვევა იყო, როდესაც მან უბრალოდ არ იცოდა, რა შედიოდა მის უფლებებში.

ახლაც თქვა პრემიერმა, რომ მისი საპარლამენტო გუნდი უკეთესი რომ იყოს, გაცილებით უკეთესი იქნებოდაო და პარლამენტის თავმჯდომარეს ისიც კი უთქვამს, მსახიობები აღარ შემომიყვანო პარლამენტში - სამი კაცი არ მყავს დამხმარეო. ზოგადად ეს საოცარი, უკიდეგანო გულწრფელობა ივანიშვილის, მისი ხელწერის საფირმო ნიშნად იქცა და ძალიან საინტერესოა საკუთარ საპარლამენტო უმრავლესობას ასე რომ დაახასიათებს...

ამ პრობლემის გადაჭრა როგორ მოხდება, ივანიშვილმა ისიც აღნიშნა, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის რეფორმა იგეგმება. ეს თემები შესაძლოა ერთმანეთთან უშუალო კავშირშიც განვიხილოთ...

- ამ პრობლემას მოუვლის ის ადგილობრივი თვითმმართველობის რეფორმა, რომელიც იგეგმება და რომელიც ითვალისწინებს მაქსიმალურ დეცენტრალიზაციას, ანუ ფუნქციების, უფლებების და პასუხისმგებლობების გადანაწილებას ცენტრიდან ქვემოთ, ქვედა დონეებზე და ორდონიან საარჩევნო სისტემას ქვეყანაში.

ეს მრავალმხრივ მნიშვნელოვანია, მაგრამ ორ რამეზე შევაჩერებ ყურადღებას. ერთი, რომ ხალხი უშუალო სიახლოვეში იგრძნობს საკუთარი არჩევანის სისწორეს, ან პირიქით - შეცდომას. როცა მისი სოფლის საბჭოები თუ მუნუციპალიტეტის არჩევითი ორგანო მის მიერვე იქნება არჩეული და მასზე გადავა ძალიან ბევრი უფლებამოსილება, ადგილობრივი მნიშნველობის სოციალური და ეკონომიკური პრობლემების მოგვარების, ეს მას საშუალებას მისცემს, ყოველდღიურ ყოფაში იხილოს, რამდენად სწორი არჩევანი გააკეთა და გაცილებით მეტი პასუხისმგებლობით მოეკიდოს საკუთარ არჩევანს.

ეს უმნიშვნლოვანესი მომენტია და მიმართულია იმისკენ, რომ ცნობიერება შეიცვალოს და არჩევნები რეალურად იქცეს საკუთარ მომავალზე ზემოქმედების ძალზე მნიშვნელოვან ბერკეტად. არა ისე, რომ ერთ კილოგრამ შაქარზე გაიყიდო ან პოპულიზმის მსხვერპლად იქცე, როგორც ხდებოდა ბოლო ათწლეულების განმავლობაში. თუკი ამ ტიპის რეფორმა საბოლოოდ განხორციელდება და არჩევითი იქნება ქვედა დონეებიც კი, მმართველობის სისტემისა, ეს ყველაფერი თანდათანობით ცვლილებებს გამოიწვევს ცნობიერებაშიც, რაც ძალიან მნიშვნელოვანი და არსებითია.

შესაბამისად, ამ ტიპის არჩევითი ორგანოები როდესაც იქნება არჩევითი, მაჟორიტარს თავისთავად გაუქრება ყველანაირი სურვილი იმისა, რომ მას აქვს უფლება ჩაერიოს მისი რაიონის თუ მუნიციპალური სტრუქტურის საქმიანობაში, საიდანაც არის ის არჩეული ამ შემთხვევაში - საქართველოს პარლამენტში. არჩეული ადგილობრივი თვითმმარველობის ორგანოები არავის არ მისცემს მათ საქმიანობაში ხელის ფათურის უფლებას.

მნიშვნელოვანი რეფორმაა, რომელიც, ზოგადად, იგეგმება, მაგრამ ამავე დროს, ამ ეტაპზე ასეთი დაჩქარებული ტემპით ამ რეფორმის ჩატარება ბევრ რისკებს შეიცავს.

რა რისკებზეა საუბარი? თვითმმართველობის არჩევნები 2014 წელს ჩატარდება, დარჩენილი პერიოდი არ არის საკმარისი ამ რეფორმის დასანერგად?

- პროექტში რაც არის წარმოდგენილი, აბსოლუტურად გლობალური ცვლილებაა. აქ არ არის საუბარი იმაზე, რომ არჩევითი იყოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები. აქ საუბარია იმაზე, რომ ქვეყნის ტერიტორიული მოწყობის გლობალური ცვლილება იგეგმება.

რას გულისხმობს ეს?

- ეს გულისხმობს ადგილობრივი თვითმმართველობის ერთეულის შექმნას თითოეულ დასახლებაში. განისაზღვრება სასოფლო დასახლება, როგორც საჯარო სამართლის იურიდიული პირი და იფუნქციონირებს სოფლის კრება, აირჩევა კრების თავმჯდომარე და წარმომადგენელთა საბჭოები, რაც არა თუ მისაღები, არამედ მისასალმებელია.

შემდეგ მოდის უკვე მუნიციპალური თვითმმართველობა და აქ არის მთავარი პრობლემა, რადგან ვფიქრობ, რომ ასეთ მოკლე დროში მისი გადაჭრა შეუძლებელია. საუბარია იმაზე, რომ არსებული მუნიციპალური ერთეულების საზღვრები შეიცვალოს. ანუ, არსებული დასახლებების ერთობლიობიდან ჩამოყალიბდეს ახალი თვითმმართველი ერთეულები - თვითმმართველი ქალაქები და თვითმმართველი თემები. ეს ნიშნავს, რომ დღევანდელი რაიონების ტერიტორიული ფარგლები იცვლება. მუნიციპალური ერთეულები იცვლება და შესაბამისად, როგორც პროექტში წერია, 2014 წლის ადგილობრივ არჩევნებამდე უნდა მოესწროს და დადგინდეს ამ ახალი ერთეულების დემოგრაფიული, გეოგრაფიული, ინფრასტრუქტურული, ეკონომიკური და ა.შ. ჩარჩოები.

შესაბამისად 2 წლის ვადით აირჩევა საკრებულო, პირდაპირი წესით აირჩევა თემის თუ ქალაქის გამგებელი და ძალიან ბევრი ფუნქცია გადაეცემა ცენტრალური ხელისუფლებისგან.

ასეთი ცვლილებები საჭირო არ არის თუ ნაადრევია? ტერიტორიულ მოწყობას ვგულისხმობ...

- როგორც იდეა, თავისთავად, როგორც ვთქვი, არის ძალიან კარგი, მაგრამ გარდა იმისა, რომ ტერიტორიული საზღვრები იცვლება, ინფრასტრუქტურული ობიექტები, ბუნებრივი რესურსების და მიწების კატეგორიებად გამიჯვნა, მომსახურების ე.წ სუბიექტების გადანაწილება და ა.შ. ძალიან ბევრი პროცესია ისეთი, რაც ერთ წელიწადში შეუძლებელია მოესწროს ისე, რომ სერიოზული დარღვევები და ლაფსუსები არ იყოს.

ჯერ რა პრინციპი იქნება აღებული, ესეც არ არის შემუშავებული. მესმის და უკრიტიკოდ ვიღებ იმას, რომ არჩევითი უნდა იყოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები - ამაზე საუბარი არ არის. მეორე მხრივ, ძალიან კრიტიკულად ვუყურებ ამ საკითხს, არის კი აუცილებლობა იმისა, რომ ამ მუნიციპალური ერთეულების ფარგლები შეიცვალოს?

არსებული რომ ეფექტური არ არის, ეკონომიკური თვალსაზრისით ეს ვიცით, მაგრამ იქიდან გამომდინარეობს, რომ ეს ტერიტორიული ფარგლები არასწორად არის შერჩეული თუ სრულიად სხვა მიზეზები უნდა ვეძებოთ? - არავის არ დაუსაბუთებია, რატომ დგას აუცილებლობა იმისა, რომ მუნიციპალური ერთეულების საზღვრები შეიცვალოს. ან მოიტანს თუ არა ეს ეკონომიკურ, სოციალურ თუ დემოგრაფიულ შედეგებს, ესეც არ არის დასაბუთებული.

ძალიან ბევრ კითხვის ნიშანს ბადებს და მსგავსი რეფორმების ასეთი დაჩქარებული წესით გატარების კატერგორიული წინააღმდეგი ვარ.

რა საფრთხეს ხედავთ ამ კუთხით, რა შეიძლება მოხდეს სიჩქარეში ისეთი რომ სერიოზული პრობლემის წინაშე დაგვაყენოს?

- კანონპროექტის ერთ ჩანაწერს მოვიყვან: „მუნიციპალიტეტების ტერიტორიულ ორგანიზაციასთან დაკავშირებით ჩატარებული სამუშაოების შეჯამება: ზუსტი ნუსხის და საზღვრების შესახებ დოკუმენტების შემუშავება და დამტკიცება დაგეგმილია 2014 წლის მარტისათვის“. არსებული კანონმდებლობით არჩევნები უნდა ჩატარდეს 2014 წლის მაისში, ორ თვეში როგორ უნდა მოესწროს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების ჩატარება, სრულიად ახალი ტერიტორიული მოწყობის მქონე ქვეყანაში? თუკი იცვლება მუნიციპალური ერთეულების საზღვრები, დავუშვათ, ორი რაიონი ერთიანდება, სამი რაიონიდან სამივე რაიონის რაღაც ნაწილი ერთიანდება დანარჩენი კი სხვა მუნუციპალურ ერთეულში მოხვდება, თუ ამაზეა საუბარი - ესეც არ არის ნათლად ჩამოყალიბებული, ასეთ შემთხვევაში როგორ უნდა მოასწრო ორ თვეში ახლად ჩამოყალიბებული ტერიტორიული ერთეულის ფარგლებიდან კანდიდატურების შერჩევა, წამოყენება და შემდეგ საარჩევნო კამპანიის წარმოება? - ეს ხომ სრულიად წარმოუდგენელია.

დარწმუნებული ვარ, ეს ძალზე მნიშვნელოვანი პრობლემაა, შეიძლება ის ადამიანები რომელთა წამოყენებასაც აპირებ, სრულიად უცხო იყოს იმ ახალი ტერიტორიული წარმონაქმნებისთვის.

თუ მხოლოდ ორ თვეზეა საუბარი, საეჭვოა, მოსახლეობამ იმაში გარკვევა მაინც მოსწროს, რა მოხდა...

- ამის გარდა საარჩევნო კამპანიის ჩატრება როგორ უნდა მოასწრო, როგორც ჩანს, ამაზე საერთოდ არ აქვთ ნაფიქრი. ამას აქვს კიდევ ერთი უმნიშვნელოვანესი საფეხური - ეს არის სამხარეო დაყოფა.

ამას რა თქმა უნდა, არ ჰქვია ფედერაცია და არ გადავდივართ ფედერალურ მოდელზე, მაგრამ მხარეების დონეზე იქმნება წარმომადგენლობითი ორგანო. ისე მაგალითად, როგორც აშშ-ში ყველა შტატს აქვს თავისი ადგილობრივი წარმომადგენლობითი ორგანო, რომელსაც ექნება დამოუკიდებელი ბიუჯეტი და ცალკეული ექსკლუზიური უფლებამოსილებები.

სამხარეო წარმომადგენლობითი ორგანო ფორმირდება მხარეში შემავალი თვითმმართველობითი ერთეულების, საკრებულოების წარმომადგენლებისგან. მხარის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი სამ კანდიდატს შეარჩევს და წარუდგენს საქართველოს მთავრობას რომელიც ამტკიცებს ამ საბჭოს.

თუ კონფედერაციისკენ მივდივართ და საბოლოო მიზანი არის აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის შემოყვანა თუნდაც კონფედერაციის სამართლებრივ ჩარჩოებში, ესეც უნდა ითქვას.

სამხარეო დაყოფა ყოველთვის ძალიან დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ იდგა ქვეყანაში, ამაზე ადრეც ყოფილა საუბარი. მითუმეტეს ასეთი რამ საშიშია ქვეყანაში, სადაც გყავს მიხეილ სააკაშვილი და „ნაციონალური მოძრაობა“, რომელიც ცარიელ ადგილზე ქმნის პრობლემებს ჯავახეთში და ქვემო ქართლში, ყოველ შემთხვევაში, ცდილობს, შექმნას პრობლემები.

როცა სამხარეო დაყოფაზე და მუნიციპალურ ერთეულებზეა საუბარი, იქაც შეიძლება ძალიან მძიმე პრობლემები დადგეს - იქაურებმა რომ მოითხოვონ, ჯავახეთი იყოს მუნიციპალური ერთეული და შემდეგ ამას მოჰყვეს ქვეყნის დეცენტრალიზაციისკენ მიმართული არაკანონიერი მოთხოვნები, მაშინ რას ვაკეთებთ? - ეს ხომ სერიოზულ პრობლემას შექმნის, ამაზე ფიქრობენ?

ვფიქრობ, რომ უნდა გაიმიჯნოს საერთოდ ადგილობრივი თვითმმართველობის რეფორმა და ქვეყნის დეცენტრალიზაციის საკითხი.

როდესაც ამ ინიციატივას გავეცანი მივხვდი, რომ ნაციონალების თემა საერთოდ უნდა მოიხსნას ქვეყანაში - მთელი საზოგადოების ძალისხმევა მიმართულია ნაციონალების ნეიტრალიზაციისკენ - რომ ნაციონალებმა რაღაც აქცია დაგეგმეს, რომ რაღაც განცხადებას აკეთებენ, რომ დასავლეთში აქტივობას გეგმავენ და ა.შ.

ამ დროს ქვეყანაში რეალურად არის თემები, რომელზეც მუშაობს დღევანდელი ხელისუფლება და ჩვენ ხელისუფლებას უნდა ვთხოვდეთ პასუხს და არა ნაციონალებს. პირიქითაა ჩვენ ისევ ოპოზიციურ რეჟიმში ვართ, არა მარტო ხელისუფლება, არამედ საზოგადოებაც.

ოქტომბრის შემდეგ ნაციონალების პრობლემა არ შესუსტდება?

- ოქტომბერში უკვე გვიანი იქნება თუ ეს პროცესი დაიძრა. არის თემები, რომელზეც საზოგადოების კონცენტრაცია არის აუცილებელი. ეს არ არის საპიარო საკითხი, ქვეყნის დეცენტრალიზაციას ვგულისხმობ.

ადგილობრივი თვითმმართველობის რეფორმა, იმ სახით, რა სახითაც იგეგმება - რეალური არჩევითობის პრინციპი ყველაზე ქვედა დონეებზეც კი - ძალიან კარგი და სასიცოცხლოდ აუცილებელია ქვეყნისთვის, მაგრამ ასევე დამანგრეველი შეიძლება აღმოჩნდეს ქვეყნის დეცენტრალიზაციის ხელაღებით და დაჩქარებულ დროში ჩატევა. მითუმეტეს, ფართო საზოგადოებრივი განხილვის გარეშე.

რა დროს ბენდუქიძის თემაა, ან 19 აპრილი, როდესაც ქვეყანაში ასეთ უმნიშვნელოვანეს პრობლემაზე მიდის მუშაობა და საზოგადოება ამაზე კონცენტრირებული არ არის. კი, ჩართულები არიან არასამთავრობო ორგანიზაციები და დაინტერესებული ჯგუფები ამას განიხილავენ, მაგრამ ეს მაინც ძალიან ვიწრო ჯგუფია. ამიტომ, ეს საფრთხე სერიოზულად არის გასათვლელი და გამოსარიცხი.

ეს გლობალურ საბიუჯეტო რეფორმასაც ითვალისწინებს, იმიტომ, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობები ფინანსური უზრუნველყოფის გარეშე აბსოლუტურად უუფლებოები არიან. ამ თვალსაზრისით ძალიან საინტერესო ინიციატივებია, რომ დაფინანსების ძალიან დიდი ნაწილი წავიდეს ადგილობრივ ბიუჯეტებში, მაგრამ კიდევ ვამბობ, რომ ეს ორი თემა გასამიჯნია. თუნდაც ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები ახლა ჩატარდეს, ანუ შეიცვალოს კანონი და რეალურად თვითმმართველი ორგანოები ავირჩიოთ, ორდონიანი სისტემა გაკეთდეს - სოფლებსა და რაიონებში, სამხარეო - დროებით დავტოვოთ ისე, როგორც არის. შემდეგი ეტაპისთვის შეიძლება ვიფიქროთ ქვეყნის დეცენტრალიზაციაზე და ისიც მაშინ, თუ საჭიროა და თუ ამისი დასაბუთება მოხდება.

რაკი არჩევნების თემას შევეხეთ, საინტერესოა მოახლოებული საპრეზიდენტო არჩევნები, მასზე ძალიან ცოტას ლაპარაკობენ და შესაძლებელია, რომ საკმაოდ უხმაუროდ წარიმართოს, თუ ჭექა-ქუხილის წინა სიჩუმეს ჰგავს?

- ერთი კვირის წინ პრემიერმა განაცხადა, რომ ის ემხრობა საყოველთაო კენჭისყრით პრეზიდენტის არჩევას. გახსოვთ, ალბათ, იანვრიდან როგორ გააქტიურდა პრეზიდენტის არჩევის თემა პარლამენტის მიერ, როდესაც რამდენიმე დეპუტატმა საპარლამენტო უმრავლესობიდან წამოჭრა ეს თემა. დარწმუნებული ვარ, ეს მათი პირადი ინიციატივა ვერ იქნებოდა და ეს განხილული იქნებოდა ხელმძღვანელობასთან. ბუნებრივია, მაშინ მოხდა ამ თემის მოთელვა და რაკი ამ თემას მოჰყვა საკმაოდ მძიმე რეაქცია როგორც უცხოეთში, ასევე ქვეყნის შიგნითაც, აბსოლუტურად სწორი პოზიცია დაიკავა ამ შემთხვევაში პრემიერმა და ძალიან კარგია, რომ ამ შემთხვევაში პრემიერი საზოგადოების განწყობებზე ასე რეაგირებს.

აქ არის მეორე თემაც, ზოგადად, დასავლეთის დამოკიდებულება საქართველოს მიმართ. დასავლეთი დაინტერესებული იქნება თუ არა, საქართველოში საკუთარი საპრეზიდენტო კანდიდატის გაყვანით, ესეც ძალიან საინტერესოა.

თუკი „ქართული ოცნება“ წავიდა იმაზე, რომ დასავლეთის თუ საზოგადოების აზრის გათვალისწინებით, თანახმაა პირდაპირი და საყოველთაო წესით პრეზიდენტის არჩევნები ჩატარდეს, საინტერესოა რამდენად პრინციპული იქნება დასავლეთი ამ შემთხვევაში კანდიდატურის წამოყენების თვასაზრისით.

საუბარი იმაზე, რომ ნაციონალები წამოაყენებენ საკუთარ კანდიდატურას და მას 5%-იანი შანსი მაინც ექნება პრეზიდენტად გახდომის, არის აბსურდი. ამიტომ, დასავლეთი, ალბათ, ეცდება, რომ მმართველმა ძალამ წამოაყენოს მისთვის სასურველი კანდიდატურა.

საინტერესოა, შესაძლებელია თუ არა კვლავ ალასანიას ფიგურის გამოკვეთა, შეთავაზება ამჯერად ამერიკელების მხრიდან. აქ რეალურად ჩანს ორი ვარიანტი, ან უნდა იყოს „თავისუფალი დემოკრატების“ წარმომადგენელი, ან რესპუბლიკელების ანუ, იმ ორი პოლიტიკური ძალის, რომელთა დასავლური ღირებულებები თავად დასავლეთსაც კი ეჭვქვეშ არასდროს დაუყენებია.

პარლამენტის თავმჯდომარე და პრეზიდენტი ერთი პოლიტიკური პარტიიდან იყოს, ამას, ალბათ, არც დასავლეთი მოითხოვს და არც „ქართული ოცნების“ კოალიცია დათანხმდება. რჩება მეორე პოლიტიკური ძალა - „თავისუფალი დემოკრატები“, სადაც, ალბათ, ირაკლი ალასანიას და შესაძლოა, თეა წულუკიანის კანდიდატურაც, შეიძლება გამოიკვეთოს. მითუმეტეს, თუ სწორია ეს ინფორმაცია, რომ თეა წულუკიანმა თავისუფალი დემოკრატები დატოვა, თუმცა ის აღიქმება, მაინც როგორც მკვეთრად პროდასავლურ ღირებულებებზე ორიენტირებული პოლიტიკოსი. თუმცა, აქ საინტერესოა და დარჩა თუ არა შანსები ირაკლი ალასანიას, რომ დასავლეთის ინტერესებში ჩაჯდეს და აქედან გამომდინარე, კვლავ დადგეს ივანიშვილთან მისი რეინკარნაციის საკითხი.

რაც შეეხება პოზიციებს, დღეს კოალიციაში ცალსახად მომგებიანი პოზიცია უკავიათ რესპუბლიკელებს, გნებავთ დასავლეთში არსებული კონტაქტების თვალსაზრისით, აღარაფერს ვამბობ პარლამენტში არსებულ პოზიციებზე და ზოგადად, ინტელექტუალურ რესურსზე, რომელიც მათთან არის. აქედან გამომდინარე, ისინი ერთგვარად უკონკურენტოები არიან კოალიციაში. რასაც ვერ ვიტყვით უშუალოდ პარტია „ქართულ ოცნებაზე“, რომელიც იმდენად ამორფულია, რომ არის მხოლოდ პერსონების ერთობლიობა, ძლიერი რაიონული ორგანიზაციების, საერთაშორისო კონტაქტების და ა.შ. გარეშე.

რაც შეეხება ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებს, აქ როგორი შანსი შეიძლება ჰქონდეს კოალიციას?

- ვერ წარმომიდგენია, „ქართულმა ოცნებამ“, როგორც პარტიამ, როგორ უნდა ჩაატაროს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები ასეთი დაჩქარებული რეფორმის პირობებში, როცა მას არ აქვს რაიონული ორგანიზაციების ქსელი. ვისაც აქვს, იმ პარტიებსაც როგორ გაუჭირდებათ და რა ქაოსი იქნება, წარმომიდგენია.

რესპუბლიკელებს აქვთ შანსი, გააძლიერონ თავიანთი რაიონული ორგანიზაციები, მაგრამ თუ მარტის ბოლოს დამთავრდა ტერიტორიული საზღვრების ფორმირება, მაისში როგორ უნდა მოახერხო, რომ პარტიული სტრუქტურები ახალ ტერიტორიულ ერთეულებზე გადააწყო, ეს საკმაოდ რთულია.

რა შანსები ექნება არასაპარლამენტო ოპოზიციას?

- ვერ მოასწრებს ვერც ერთი პარტია არჩევნებისთვის მომზადებას, რადგან მათი რაიონული ორგანიზაციები ეფუძნება არსებულ ტერიტორიულ მოწყობას, თორემ იმითაც არის კარგი ეს ადგილობრივი არჩევნები, რომ პარტიებს ახალი შესაძლებლობები უჩნდება.

უხეში შედარებაა, მაგრამ გერმანიაში არის პარტიები, რომლებიც ამა თუ იმ ფედერალურ წარმონაქმნში არიან ძლიერები და ამ ტერიტორიული ერთეულის მმართველ ორგანოში არიან ძლიერად წარმოდგენილი. ჩვენთან თუ მხარეებად დაყოფა წავიდა და დავუშვათ, გურიაში ადგილობრივ ხელისუფლებაში წარმოდგენილი იქნება, სიტყვაზე, „ქართული ოცნება“, იმერეთში „კონსევატორები“ და ა.შ. ეს ზოგადად შეუწყობს ხელს პარლამენტს გარეთ დარჩენილი პარტიების გაძლერებასაც და თუ მთელ საქართველოში ვერ ექნება რომელიმე პარტიას მყარი პოზიციები, შეეძლება, მხარეების მიხედვით დაიწყოს გაძლიერება.

გერმანიაში იყო ასეთი შემთხვევები, როდესაც მიწების პარტიები ისე გაძლიერდა, რომ მერე ფედერალურ პარლამენტშიც - ბუნდესტაგში სერიოზული წარმომადგენლობა ჰყავდა. ესეც ძალზე მნიშვნელოვანია.

წეღან ახსენეთ, რა დროს ბენდუქიძეა, როცა ქვეყანაში ამდენი სერიოზული პრობლემაა მოსაგვარებელიო, როგორ ფიქრობთ, ბენდუქიძემ არ შექმნა სერიოზული პრობლემა, თუ პრობლემებს იმიტომ ქმნიან, რომ მთავარი თემები გადაიფაროს?

- ამ დღეებმა წამოსწია წინა პლანზე ის თემა, რასაც აქამდე უბრალოდ, ყურადღებას არ ვაქცევდით. ნაციონალებმა საკუთარი იდეოლოგიის მომავალი უზრუნველყვეს განათლების სისტემის ხელში აღებით. ყველაზე მსხვილი საგანმამათლებლო ცენტრები მათ ხელშია მთლიანად, ილიაუნი და ბენდუქიძის სახელთან დაკავშირებული საგანმანათლებლო ცენტრები.

ეს არის ის ცენტრები, რომელზეც „ნაციონალური მოძრაობის“ ბაზა უნდა დაფუძნებულიყო. სურვილი ჰქონდათ, რომ მოეხერხებინათ ახალი ტიპის მოქალაქეების გამოყვანა, იმ იდეოლოგიაზე, იმ ფასეულობებზე დაყრდნობით, რომელიც სწორედ ამ ლიბერტარიანულმა ფრთამ შემოიტანა.

რამდენად იქნება და არის ეს იდეოლოგია ქართული იდეოლოგიის გაძლიერებაზე ორიენტირებული საქართველოს ტერიტორიაზე არსებულ სახელმწიფოში, ეს არის ყველაზე მძიმე საკითხი. ანუ, რამდენად აღიქვამენ ამ ტერიტორიას ქართული ღირებულებების მატარებელ სახელმწიფოდ, თუ ისინი სრულიად სხვა ღირებულებებისკენ ისწრაფვიან.

მათი ხელისუფლებაში ყოფნის წლებმა გვაჩვენა რომ ეს არის სრულიად ახალი, დიდი რისკი. მათთვის ეს ტერიტორია ღირებული იქნება არა როგორც საქართველო, არამედ როგორც მათთვის სასურველი ექსპერიმენტის ჩატარების იარაღი.

ამ თვალსაზრისით რაშია გამოსავალი?

- ეს არის ყველაზე ფესვგადგმული საყრდენი ნაცმოძრაობის, მათი ღირებულებების. ამიტომ მათთან დაპირისპირება იქნება ძალიან ძნელი. მათ ბევრი ბარიერი შექმნეს და ამ დღეებმა ეს გვაჩვენა.

თანაც აგრარული უნივერსიტეტი არის კერძო საკუთრება და საქმე შეიძლება გვქონდეს კერძო საკუთრების ხელყოფასთან. ყოველ შემთხვევაში, ასე შეიძლება მონათლონ. მეორე და გაცილებით მტკივნეული არის ის, რომ ეს შეიძლება მონათლონ სტუდენტებთან და მომავალთან დაპირისპირების თემად, რაც ყოველთვის შეიცავს უდიდეს რისკს, რადგან ყველა ხელისუფლების დასასრულის დასაწყისი არა მხოლოდ საქართველოს მაგალითის გათვალისწინებით, იყო სწორედ სტუდენტებთან დაპირისპირება.

ხომ გვახსოვს ეს 9 წელი, უამრავი ფული შეალიეს იმას, რომ ახალი ტიპის ადამიანები გამოეყვანათ, რომელსაც ქართული ღირებულებებისგან სრულიად განსხვავებულ ღირებულებებს ჩაუდებდნენ. მათი გამოყენება, მანქურთებად მათი აღზრდა, ეს არის მოდელი, რომელიც სურდათ, რომ აემოქმედებინათ და გამოეყენებინათ მათი პოლიტიკური მიზნებისთვის. ფაქტობრივად, იარაღებად ზრდიან. მათთან დისკუსიაში შესვლაც კი განიხილება, როგორც დაპირისპირება მომავალთან. ესეც ის ურთულესი თემაა, რომლის გადაჭრასაც სერიოზული დაფიქრება სჭირდება. არა ისეთი, რომ სტუდენტობა დაიპირისპირო. არამედ ისეთი, რომ ახალგაზრდობა გვერდში დაიყენო ამ პრობლემის მოსაგვარებლად.

ხელისუფლებამ სოფლის მეურნეობა პრიორიტეტად გამოაცხადა, მასთან დაკავშირებულ ფაკულტეტებზე კი უფასო სწავლება დაანონსდა. ალტერნატიული მაღალი კლასის აგრარული უნივერსიტეტის შექმნა საკმაოდ უმტკივნელოდ გადაჭრიდა ამ საკითხს...

- ვფიქრობ, საზოგადოებაში ფართე განხილვა უნდა დაიწყოს. ზოგადად კი აუცილებელია ძალზე მასშტაბური საგანმანათლებლო რეფორმა. ვფიქრობ, რომ მარგველაშვილი თავისი ინტელექტით სწორედ ის ადამიანია, ვისაც შეუძლია, გაუძღვეს ამ თემას. ამ რეფორმის გარეშე ეს ქვეყანა დაიქცევა. ის რაც ხელში აიღეს ნაციონალებმა დღეს ყველაზე ძლიერი უნივერსიტეტებია, დანარჩენი კი უბრალოდ, დაანგრიეს.

სტუდენტობა შენი მომხრე და გვერდში მდგომი, შენი პოზიციების გამმაგრებელი უნდა იყოს და არა მოპირდაპირე მხარეს იდგეს. როგორ შეიძლება ბენდუქიძეს ებრძოდე და სტუდენტობა ბენდუქიძის გვერდით იდგეს, მიუხედავად იმისა ის მისი სასწავლებლის სტუდენტია თუ არა. როცა ეს ასეა, ეს უკვე შენი სისტემური, შენგან მომდინარე პრობლემაა. ისეთი მიდგომები და ისეთი შეთავაზებები უნდა გქონდეს, რომ ისინი შენს გვერდით იყვნენ, რომელ სასწავლებელშიც არ უნდა სწავლობდნენ.

ისევ მივდივართ იმისკენ, რომ ქვეყანას სჭირდება სტრატეგიები ყველა მიმართულებით და არ შეიძლება ასეთი სპონტანურ გადაწყვეტილებებსა და შეცდომებზე იგებოდეს სახელმწიფო პოლიტიკა.