ორი საპროტესტო აქცია, ორივე უცხოელთა წინააღმდეგ, მაგრამ ერთი დედაქალაქში, მეორე -საოკუპაციო ხაზთან, ბერშუეთთან. ერთ შემთხვევაში, საუბარია „ქართველთა მარშზე“, რომლის ორგანიზატორებიც ამბობენ, რომ კრიმინალი უცხოელები საქართველოდან უნდა გააძევონ. მეორე შემთხვევაში, რუსული ოკუპაციის გამპროტესტებლებიც მიიჩნევენ, რომ მუდმივი უნდა იყოს პროტესტი ოკუპანტის წინააღმდეგ, რადგან ყველა საერთაშორისო დღის წესრიგიდან გამქრალია საქართველოს ოკუპაციის საკითხი. რამდენად მიღწევადია ამ აქციებითა და მარშებით შედეგი, როცა საუბარია ჩრდილოელ ოკუპანტზე და, ასევე, იმ უცხოელებზე, რომლებიც არა მარტო საქართველოს, არამედ ცივილიზებული ქვეყნების პრობლემად ქცეულან და, რომელსაც უკვე მოჰყვა „ნაციონალების“ შეფასება, რომ ქართველი ნეოფაშისტები ე.წ. „რუსულ მარშს“ მართავენ?! ამის შესახებ For.ge-ს ექსპერტი ვაჟა ბერიძე ესაუბრა.

- მიმაჩნია, რომ ორივე ეს აქცია ლეგიტიმურია. ჩვენს ქვეყანაში, რომელიც დემოკრატიულია კონსტიტუციის თანახმად და პრინციპებით, ადამიანთა ჯგუფს სრული უფლება აქვს, ჩაატაროს ნებისმიერი სახის აქცია, რომელიც არ იქნება ძალადობის შემცველი და მასზე არ გაჟღერდება უკანონო მოწოდებები. საინტერესო ადამიანებსა და მოღვაწეებს აქვთ „ქართველთა მარშის“ იდეა, ამაში არაფერია აჟიოტაჟის ასატეხი. იმის გამო, რომ რუსეთშიც იმართება „რუსული მარში“ და კიდევ სადღაც, ვერანაირ საფუძველს ვერ ვხედავ, საქართველოშიც ასეთი მარში არ გაიმართოს.

მეორე მხრივ, საპროტესტო აქციის გამართვის ასეთივე ანალოგიური უფლება აქვს იმ ადამიანთა ჯგუფს, რომლებიც ბერშუეთთან, ოკუპირებული ტერიტორიების გამყოფ ხაზთან მართავენ აქციებს ოკუპაციის წინააღმდეგ. ცხადია, ხელისუფლებამ უნდა მიადევნოს თვალი, რომ ამ აქციებისას არ იყოს რაიმე უკანონო და არ დაირღვეს წესრიგი დედაქალაქშიც და გამყოფ ხაზთანაც. არც ის მგონია გონივრული, როცა მავანნი ერთმანეთს უპირისპირებენ ამ ორ აქციას და ობივატელური პოზიციით ამბობენ, რა დროს მარშია, როცა ჩვენ მივდივართ საოკუპაციო ხაზთან?

ჩემთვის აბსოლუტურად მიუღებელია ის პოზიციაც, რა უნდათ უცხოელებს თბილისსა და საქართველოში. სხვათა შორის, „ქართველთა მარშის“ ვერც ერთი ორგანიზატორის ლექსიკასა და მონოლოგში ვერ ვნახე რაიმე მიუღებელი. დიდი ხანია, არენაზეა სანდრო ბრეგაძე, გამოცდილი პოლიტიკოსი, და არა მგონია, ისეთი რამ დაუშვას თავის მიერ ინიცირებული აქციის მსვლელობისას, რომლის გამოც ორგანიზატორებს პასუხისგება მოუწევთ. თუმცა პროვოკაციებს არ გამოვრიცხავ.      

როდესაც ოკუპაციაზეა საუბარი, რუსეთი აქტიურად, აშკარად იპყრობს საქართველოს, მცოცავი ოკუპაციის თუ სხვა ღია აგრესიის ფორმით, მაგრამ, როცა ლპარაკია აღმაშენებლის გამზირზე, ასევე, აჭარაში უცხო ხალხის მოძალებაზე, ესეც ჩვენი მეზობელი სამხრეთის ქვეყნების ე.წ. რბილი პოლიტიკა ხომ არ არის? ორივე მათგანი ოკუპაციის ნაირსახეობად ხომ არ შეიძლება განვიხილოთ? შედეგებით იცნობა ყველაფერი და რა სურათი დადგება 20-30 წლის შემდეგ ქართველებისთვის?

- ამ კითხვაზე პასუხს დიდი მერაბ კოსტავას შეგონებით დავიწყებდი- „გონს მოეგეთ ქართველებო, თორემ ისეთ დღეში ჩავარდებით, მთელ მსოფლიოში ერთმანეთს სანთლით დაუწყებთ ძებნას“. გონიერი და ბრძენი კაცი გახლდათ ბატონი მერაბი და ეს შეგონება უნდა გავითვალისწინოთ. არ დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენ ვცხოვრობთ დაპირისპირებულ მსოფლიოში, სადაც ჩვენს გარშემო არიან ავტორიტარული რეჟიმები, ან ალმოდებული ქვეყნები.

მსოფლიო უსაზღვრებოა, ჩვენ კი გათიშულნი ვართ პარტიებად და უგუნურების ჭაობში ვიხრჩობით. ასეთ დროს ჩვენი ეკონომიკაც არასახარბიელო მდგომარეობაშია. სხვანაირად ვერც იქნება, რადგან ჩვენ, ფაქტობრივად, ომის მდგომარეობაში მყოფ ქვეყანაში ვცხოვრობთ. ამავე დროს, ჩვენი თანამოქალაქეები მიმობნეულნი არიან მთელ მსოფლიოში და, ლამისაა, დიასპორა ერად ვიქეცით. ბევრი შეცდომა ჩნდება ჩვენს მიმდინარე პოლიტიკაში და ვერ ვარეგულირებთ ამ პროცესებს.

რა თქმა უნდა, უნდა გავააქტუალუროთ რუსეთის მიერ ჩვენი ორი რეგიონის მიტაცების პრობლემა, რომელიც, ამავე დროს, გულისხმობს სეპარატისტული ანკლავების არსებობას აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში. ეს უნდა იყოს საერთაშორისო ურთიერთობის დღის წესრიგის უპირველესი საკითხი, მაგრამ ეს არ უნდა გავაკეთოთ კონფლიქტების პროვოცირებით, ავანტიურებით, როგორც მოიქცა წინა ხელისუფლება 2008 წელს. ის წამოეგო პროვოკაციას და გააჩაღა ომი არათანაზომად სამხედრო ძალასთან, რასაც მძიმე შედეგები მოჰყვა. ამ პრობლემის მოგვარებას სამშვიდობო და დიპლომატიური არხებით უნდა ვეცადოთ.

სამწუხაროდ, 2008 წლის ავანტიურის შემდეგ იმ დონემდე მივუშვით ეს თემა, რომ გამოკითხვებში, რომელთა მიმართ სანდოობა არც მე მაქვს და არც საზოგადოებას, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენამ პირველი პოზიციებიდან შუა ალაგისკენ გადაინაცვლა. არადა, სწორედ ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა და ჩვენს მეზობელთან საომარი მდგომარეობა განაპირობებს, რომ ჩვენი ეკონომიკა ვერ ვითარდება იმაზე სწრაფად, ვიდრე ვითარდება და ხალხიც ცხოვრობს ისე, როგორც ცხოვრობს. ჩვენი პენსია ერთ-ერთი ყველაზე მცირეა სამეზობლოში. ამიტომ საჭიროა შუალედის პოვნა და თანმიმდევრულობა პოლიტიკაში, დიპლომატიაში, სამოქალაქო აქტივობებში, რასაც ვერ ვხედავ.

როდესაც დიპლომატიასა და პოლიტიკას სწავლობენ მთავრობასა და პარლამენტში მოსვლის შემდეგ, როდესაც ახალბედებს არ ჰყავთ სერიოზული  მრჩევლები, როდესაც საზოგადოებასთან უკუკავშირი დაკარგულია, პოლიტიკური სპექტრი კი ფინანსურადაც უმწეოა და ინტელექტუალურადაც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონეა, შედეგიც ასეთი დგება. დიდი ხანია, ქართულ პოლიტიკაში უნარიანი ადამიანები აღარ მიდიან, ერთეულები რჩებიან  უმწიკვლოდ და პრინციპულად. ამ პრობლემის ფონზე ასეთი ტიპის გააქტიურება და აქტიობა გამყოფ ხაზთან, საოკუპაციო ზოლთან, არა მგონია, შედეგის მომტანი იყოს. ძირითადად ეს არის ადამიანების ერთი ჯგუფი, უმეტესწილად, პრონაციონალური პარტიებიდან, რომლებიც ამ აქციებით, თითქოსდა, ნიშნისმოგებით უპირისპირდებიან სახელისუფლებო ძალებს და პრორუსულებად მონათლულებს.

აქ კომპლექსური მიდგომა, ხელისუფების ჩართულობა, პოლიტიკური სპექტრის კოორდინაციაა საჭირო და არა ისე, რომ „ნაციონალებისთვის“ „პატრიოტთა ალიანსი“ და ბურჯანაძის პარტია მიუღებელი და ცალსახად პრორუსულად მონათლული იყოს. რადიკალური დაპირისპირება წარმოშობს ექსცესებს, დესტაბილიზაციას ქვეყანაში, რასაც შეიძლება მოჰყვეს უფრო მეტი ინტერესის გამძაფრება საქართველოსთან და, ზოგადად, კავკასიასთან მიმართებით, სადაც ცეცხლის ალი შეიძლება აბრდღვიალდეს. ვგულისხმობ სირიის სცენარით მოვლენების განვითარების შეასაძლებლობას.

ამიტომ მინდა, ვიხილო გაცილებით მეტი გაწონასწორებული და სოლიდური პოლიტიკოსი არენაზე და არა პრემიერ-მინისტრი, რომელიც  პოლიტიკურ განცხადებებს მხოლოდ გია ხუხაშვილის მძაფრი კრიტიკის შემდეგ აკეთებს; არ მინდა, ვიხილო რადიკალები, რომლებიც სიტუაციის დესტაბილიზაციას ცდილობენ, რათა მათთვის სასურველი მიმართულებით მოახდინონ მოვლენათა განვითარება. ამ საქმეში ინტელექტუალებს, ანალიტიკოსებს, ჟურნალისტებს ჩართულობისკენ და არა თვითცენზურის ფარგლებში მოქმედებისკენ მოვუწოდებ, რომლითაც წამყვანი საინფორმაციო საშუალებები გამოირჩევიან. განსაკუთრებით, ეს აქტუალურია იმ ვითარებაში, როცა ქვეყნის ფაქტობრივი მმართველი გასულია მოქმედების არენიდან. ჩვენ არ ვიცით, ის სად არის და რას ფიქრობს.

არც ის ვიცით, ძველებურად ახდენს თუ არა ზეგავლენას პოლიტიკურ პროცესებსა და უმთავრეს საკითხებზე. მასთან თათბირობენ თუ არა დღევანდელი ხელისუფლების წარმომადგენლები, როგორც ამას ისინი აკეთებდნენ მინიმუმ ერთი თვით ადრე. არც ის ვიცით, როგორ ფიქრობს ეს ხელისუფლება ქვეყნის განვითარებას, პრობლემებიდან გამოყვანას. თუმცა მე პირადად, როგორც დამკვირვებელმა და ერთმა ანალიტიკოსმა, შემიძლია გითხრათ, რომ შესაძლოა, ამ ეტაპზე ყველა პრობლემა არც თანხმდებოდეს ბიძინა ივანიშვილთან. მაშინ იმ ფორმით არ მოხდებოდა კორუფციაში მხილებული აბესაძის დაკავება, რა ფორმითაც ეს მოხდა.

ბუნებრივია, ყველა კორუფცია და კრიმინალი უნდა აილაგმოს, მიუხედავად დროისა,  ფორმისა, წამგებიანობისა ხელისუფლებისთვის, მაგრამ, ყოველ შემთხვევაში, შესაბამისი უზრუნველყოფის გარეშე მმართველი პოლიტიკური ძალისთვის  ჰარაკირის ფორმას იღებს ასეთი ქმედება. კიდევ არაფერი, ერთი პოლიტიკური ძალის ბედ-იღბალს რომ ეხებოდეს ეს პრობლემა, მაგრამ მოახლოებული არჩევნების ფონზე დესტაბილიზაციის კიდევ ერთ წყაროდ გამოიყურება.    

თქვენ ბრძანეთ, რომ არავინ იცის, მცოცავი ოკუპაციის შესახებ რა მოსაზრება აქვს თამაშიდან გასულ ქვეყნის ფაქტობრივ მმართველს, მაგრამ, სამაგიეროდ, ეს ყველაფერი „იციან“ ნაციონალებმა. ხატია დეკანოიძის თქმით, საქართველოს ოკუპაციის საკითხი გამქრალია ყველა საერთაშორისო დღის წესრიგიდან, ხოლო თამარ ჩხეიძე ფიქრობს, რომ რუსეთთან ჩვენი ხელისუფლების გარიგება მოხდა. ამ ფონზე გვესმის ემზარ კვიციანის შეფასებაც, რომ თითქოს პარალიჩი აქვს ამ ხელისუფლებას, ვერ მიდის სალაპარაკოდ რუსეთთან და, ვიდრე ჩვენს მოვალე რუსეთს ვემალებით, არავინ არაფერს დაგვიბრუნებს. პირიქით, რუსეთს მეტი შანსი აქვს მდუმარების პოზაში ყველაფერი ოფიციალურად გაიფორმოს. თუ არ გიბრუნებს შენი მოვალე შენს ვალს, მაშინ სხვა რამე უნდა მოიმოქმედო, მაგალითად, პარტიზანულ ომზე უნდა იფიქრო.

- პარტიზანული ომის ხსენება ძალიან მომეწონა. პარტიზანულის კი არა, არანაირი ომის წარმოება ჩვენ არ შეგვიძლია ამ ეტაპზე. ჩვენ გვყავს შესანიშნავი, თავდადებული გმირები, რადგან ქართველი ადამიანი ბუნებით მეომარია. ამას ამერიკელები და დასავლელი მოკავშირეებიც აღიარებენ, მაგრამ ძლიერი არმიის შექმნა, რომელსაც შეუძლია სამხედრო ამოცანის წარმატებით გადაწყვეტა, გაგვიჭირდება. ჩვენ არმია არ გვჭირდება სეპარატისტთა მოქმედებების ასალაგმავად, რადგან ისინი არ წარმოადგენენ სერიოზულ ძალას. მათ უკან მდგომი რუსეთია მთავარი ძალა, რომელთანაც სამხედრო დაპირისპირება  უაზრობაა ისეთ ვითარებაში, როდესაც დასავლეთი არ არის მზად, აქ გაჩაღებული კონფლიქტის გამო რუსეთს სამხედრო თვალსაზრისით დაუპირისპირდეს. მიუხედავად ამისა, ჩვენ უნდა გვყავდეს შესაბამისი შეიარაღებული ძალები, სათანადო მომზადებით, აღჭურვით, რის საშუალებასაც ჩვენი ეკონომიკა არ  იძლევა.

ამიტომ მოვლენათა ნებისმიერი სახით განვითარებიდან გამომდინარე, მე ვერ ვხედავ ჩვენს სამეზობლოში ისეთ ძალას, რომელთანაც გამკლავებას შეძლებდა საქართველოს სახელმწიფო თავისი შეიარაღებული ძალებით. ეს არ ნიშნავს, კაპიტულაციისკენ მოვუწოდებდე ვინმეს, მაგრამ უნდა ვიყოთ პრაგმატულები, ადეკვატურები და უნდა ვთქვათ, რომ სამხედრო ძალის მეშვეობით რაიმე პრობლემის გადაწყვეტა ამ ეტაპზე არ შეგვიძლია. ეს არ გამორიცხავს სამოქალაქო აქტიურობას საოკუპაციო ხაზთან, მაგრამ გამწვავებამდე და სამხედრო პროვოკაციებამდე არ უნდა მივიყვანოთ ვითარება, რაზეც მოწინააღმდეგე წამსვლელია.

პერიოდულად ჩვენი საზოგადოების ნაწილს უჩნდება ქიმერული იმედი, რომ რუსეთთან დალაპარაკების დრო უკვე დადგა. თუმცა, როგორც წესი, რუსეთში წარგზავნილი ჩვენი დესპანები მოსკოვიდან ისევე ხელმოცარულნი ჩამოდიან, როგორც სულხან-საბა - საფრანგეთიდან. როდის დადგება რუსეთთან მოლაპარაკების დრო, თუ ეს არის ტყუილად ამტყდარი აჟიოტაჟი, რომ აქედან გავგზავნოთ მისიები, სახალხო წარმომადგენლები, იქნებ, რაიმე დაათმობინონ ჩრდილოელ მეზობელს?

- საერთოდ, რუსეთთან დიალოგის მომხრე ვარ ნებისმიერ დონეზე, ნებისმიერ ფორმატში. თუ ჩვენ მივიჩნევთ, რომ, ვინც რუსებთან დიალოგზე წავა, ის თურმე ჩვენზე ნაკლები პატრიოტია, ან ნაკლები მოქალაქეობრივი თვითშგნება გააჩნია, უკვე შევცდებით. ასეთი თვალსაზრისი მიუღებელია. შესაძლოა, ვიღაც სულწაწყმედილი შეცდეს კიდეც, დათმობაზე წავიდეს რუსების წინაშე, 30 ვერცხლიც მიიღოს, მაგრამ, ამის მიუხედავად, გამართლებულად არ მიმაჩნია, ქართველები ჩავჯდეთ ჩვენს შემორჩენილ ტერიტორიებზე და ველოდოთ, როდის დაემხობა პუტინის რეჟიმი. რაც უფრო დიდხანს ვიქნებით ასე უტყვად და კონტაქტების გარეშე, მით უფრო გართულდება ტერიტორიების დაბრუნება და ბევრო დრო გავა, სანამ ყველაფერი უკეთესობისკენ შეიცვლება. ამიტომ რუსეთთან დიალოგის მომხრე ვარ, თუმცა არ უნდა ვიყოთ გულუბრყვილოები, რომ ადამიანთა რომელიმე ჯგუფი, გნებავთ, ეს იყოს სამოქალაქო სექტორიდან, გნებავთ, ეს იყოს პოლიტიკოსების მიერ საკუთარი ინიციატივით ჩასვლა მოსკოვში, გნებავთ, ეს იყოს ოფიციალური დელეგაცია, კონკრეტულ შედეგს ჩამოიტანს. ამ ეტაპზე, პრაქტიკულად, ეს გამორიცხულია, მაგრამ დიალოგი საჭიროა ნიადაგის მოსამზადებლად, რათა ამ პროცესში ჩვენთან ერთად ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორები-შეერთებული შტატები, ევროპა უფრო აქტიურად ჩაერთონ. მარტო აქციების მოწყობითა და მუშტების მოღერებით კი არ უნდა ვიყოთ დაკავებულნი ოკუპანტების მიმართ, არამედ მათთან უნდა ვიყოთ დიალოგში. თუ რამდენად ძნელია ეს დიალოგი, ამის დადასტურება პირადად შემიძლია.

რუსეთიდან, გორჩაკოვის ცენტრიდან ჩამოსულ მეცნიერებთან რამდენიმე შეხვედრას დავესწარი, ასევე, ვესწრებოდი სხვა შეხვედრებს და, პრაქტიკულად, ეს იყო ყრუთა დიალოგი ბრმებთან. სულ სხვა არენაზე, სხვა სამყაროში არიან ისინი, სხვა კლიშეები აქვთ მომზადებული, რომელიც დუგინების და ძმათა მისთაგან მოდის, მაგრამ მათთან ურთიერთობა აუცილებელია, რათა ქართველი ხალხის რეალური პოზიცია იგრძნონ. ქართველი ხალხის ერთსულოვანი მოთხოვნა და სურვილია, დაიბრუნოს აფხაზეთი და სამაჩაბლო. ამდენად, კარგი იყო „პატრიოტთა ალიანსის“ სამი პარლამენტარის ჩასვლა მოსკოვში. რა თქმა უნდა, არანაირ შედეგს ისინი იქიდან ვერ ჩამოიტანდნენ, მაგრამ რუსებმა ნახეს, რომ ჩვენთან ლაპარაკი შეიძლება, რომ მათთან შეგვიძლია თანასწორი ურთიერთობები ვაწარმოოთ, თუკი ამის შესაძლებლობა იქნება.

ჩვენ მზად ვართ, მათ ხელი გავუწოდოთ. ხოლო იმ ადამიანთა ეჭვები, რომელთაც არ სურთ დასავლეთთან მათი ურთიერთობის მონოპოლიას საფრთხე დაემუქროს, ნაკლებად გასაზიარებელია. ისინი ქვეყნის ბედ-იღბალზე ნაკლებად ფიქრობენ. ვგულისხმობ არასამთავრობოებს, ყოფილ ხელისუფლებას, იმ ექსპერტებს,  რომლებიც ამ არასამთავრობოების რიგებში გვარიანად დაპურებულნი და მაღალი ხელფასებით არიან. თუმცა ამათაც უნდა ველაპარაკოთ ქვეყნის შიგნით, გავიგოთ, რას გვთავაზობენ და აქედან მუშტების მოღერებამ რა მოგვიტანა რუსეთთან ურთიერთობის თვალსაზრისით.

ჩვენ ვერ დაველოდებით, ვიდრე დასავლეთი სანქციებით დააჩოქებს მოსკოვს. ეს რამდენი ხნის მერე მოხდება, არავინ იცის ისევე, როგორც 70-იან წლებში დაწყებული ეკონომიკური ზომები საბჭოთა კავშირთან მიმართებით დაახლოებით 20 წელიწადს გაგრძელდა, რათა საბჭოთა ეკონომიკა ჩიხში შესულიყო და დაწყებულიყო საბჭოთა კავშირის რღვევა. ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, რუსები რით სუნთქავენ, რა უნდათ, თორემ ერთ მშვენიერ დღეს რუსეთმა რომც გაიყვანოს საოკუპაციო ჯარები აფხაზეთიდან და სამაჩაბლოდან, მას ეშინია, ჩრდილოეთ კავკასიაში არ შეექმნას პრობლემები, მის ტერიტორიულ მთლიანობას არ დაემუქროს საფრთხე.

ჩვენ უნდა დავუმტკიცოთ რუსეთს, რომ ასე არ მოხდება და ამის გარანტი ვიქნებით, რუსეთი მშვიდობიანად განვითარდეს. რუსეთთან ურთიერთობისას პოზიციებზე უნდა შევჯერდეთ და უწინარესად ამაში მონაწილეობა უნდა მიიღონ ჩვენმა ინტელექტუალებმა, ხელისუფლებამ, პრონაციონალურმა პარტიებმა და პრონაციონალურმა არასამთავრობოებმა. ფაქტობრივად, მათ შორის ზღვარი ცხრა წლის განმავლობაში წაშლილი იყო და დღესაც არ არსებობს ეს ზღვარი ამ ორ ნაკადს შორის. თუმცა აქ მთავარია საქართველო და არა ის, ვინ იყურება დასავლეთისკენ და ვინ რუსეთისკენ. ჩვენი არჩევანი - ევროკავშირი და დასავლეთი შეუვალია. ამ არჩევანზე უარის თქმა კატასტროფა იქნება ჩვენი ქვეყნისთვის. ვინც ასე არ ფიქრობს, მათთანაც უნდა ვისაუბროთ, იქნებ, მათ გარკვეული არგუმენტები გააჩნიათ.

არ ვამბობთ, რომ მაინცდამაინც ჩვენ ვართ ჭეშმარიტების  მღაღადებელნი და ჩვენი ხალხი ვერ ხედავს ჭეშმარიტებას, როცა მიიჩნევს, რომ რუსეთთან ურთიერთობის აღდგენა პანაცეაა. მართალია, ასეთი მცდარი ხედვა აქვს ჩვენი საზოგადოების ნაწილს, მაგრამ არ უნდა შევრისხოთ, ან დავადუმოთ ისინი და მოვაცილოთ ტელეეთერებს. მათ უნდა ავუხსნათ, რატომ არის დასავლეთი ჩვენთვის ერთადერთი გზა და საგარეო პოლიტიკური ორიენტაციის შეცვლა, ვექტორის ჩრდილოეთისკენ მიმართვა და გუბერნიის სახით რუსეთის შემადგენლობაში შესვლა არაფერ უკეთესს არ მოგვცემს. ჰიპოთეტურადაც კი, ევრაზიულ კავშირში შესვლაც არაფერს მოგვიტანს, მაგრამ ჩვენი ხალხის ამ ნაწილთან დიალოგი საჭიროა, არ შეიძლება აზრის ჩაკვლა და მითების გამოგონება ჰიბრიდულ ომებთან დაკავშირებით, კრემლის რუპორებად მავანის გამოცხადება.

შესაძლოა, ცალკეული ძალები და არასამთავრობოები რუსული წყაროებიდან ფინანსდებიან, მაგრამ არ უნდა დავდუმდეთ და დავუთმოთ არენა მხოლოდ ბატონ ქუთელიებს, ბატონ კაპანაძეებს, სხვა ბატონებს, რომლთაც მონოპოლიზირებული აქვთ „რუსთავი 2“ და მას მიმსგავსებული „იმედი“. ასევე, მონოპოლიზირებული აქვთ საერთაშორისო ფორუმები, რომელიც პერიოდულად იმართება და ქართული საზოგადოების არგუმენტების მოსასმენად აქ ჩამოდიან უცხოელი პოლიტიკოსები, ექსპერტები. ამ შეხვედრებზე ისინი მათივე მეთოდური მითითებებიდან ამოკრეფილი არგუმენტებით მოლაპარაკე ტიპებს ხვდებიან, რაც, რა თქმა უნდა, შეერთებული შტატების საელჩოს მუშაობის ნაკლიც შეიძლება იყოს. უფრო მჭიდრო დიალოგი უნდა ჰქონდეთ არა მარტო ამერიკელ, ევროპელ და ქართველ პოლიტიკოსებს, არამედ ჩვენი საზოგადოების წარმომადგენლებს ყველა დონეზე. ქართულ საზოგადოებასთან მჭიდრო დიალოგი უცხოელებს ბევრ რამეს მისცემს.