მუსტაფა ემრე ჩაბუქის დაკავება და აფგან მუხტარლის გაუჩინარება ერთი კვირის ინტერვალში მოხდა. ამ ორ სკანდალურ საქმეს საერთო მხოლოდ ის აქვს, რომ დემირელის კოლეჯის მმართველი და აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი საკუთარი ხელისუფლების ოპოზიციაში არიან.

თუმცა, მუხტარალისგან განსხვავებით, ჩაბუქი საქართველოში საგანმანათლებო სფეროში მოღვაწეობდა და საზოგადოებაში პოპულარობითაც სარგებლობდა; მონაწილეობდა 2008 წლის აგვისტოს ომში და - სტიქიური უბედურების დღეს, რამაც მთელი საქართველო გააერთიანა, თბილისის მერისათან ერთად, სამაშველო ღონისძიებაში იყო ჩართული, რასაც ვერ ვიტყვით აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის შემთხვევაში. მისი აქტიურობის შესახებ, არათუ საზოგადოებაში, არამედ ჟურნალისტურ წრეებშიც ბევრი არაფერია ცნობილი, მაგრამ ქართული ოპოზიისთვის, ასევე ჟურნალისტთა გარკვეული ჯგუფისთვის მუხტარლის საკითხი აქტუალურობას არ კარგავს.

რასაკვირველია, ფაქტი მნიშვნელოვანია, რადგან საქართველოს ხელისუფლება ამ შემთხვევაში საკამოდ ცუდად გამოიყურება. თუმცა, ამავე ჯგუფის პოლიტიკური დღის წესრიგში არ მოხდა მუსტაფა ემრე ჩაბუქი, რაც ექსპერტ რამაზ საყვარელიძის განცხადებით, კითხვის ნიშნებს ბადებს.

for.ge რამაზ საყვარელიძეს ესაუბრა.

აზერბაიჯანული მედია წერს, რომ აფგან მუხტარლის მხარდამჭერი აქციის უკან სომხური ლობი დგას. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ პროტესტის ადრესატია მხოლოდ ერთი კონკრეტული ადამიანი და მის გარშემო გავნითარებული პროცესები და არა, ჩაბუქი, რომელსაც ექსტრადირების შემთვევაში სასიკვდილო განაჩენი ემუქრება, რამდენად სამართლიანი შეიძლება იყოს აზერბაიჯანული მედიის შეფასება, მიუხედავად იმისა, რომ მედია მთლიანად პროსახელისუფლებოა?

რამაზ საყვარელიძე: აბსოლუტურად სწორად და საინტერესოდ დასვით საკითხი. ანუ, აზერბაიჯანშიც მუსირებს ვერსია, რომ სომხეთს შეუძლია საქართველოში აზერბაიჯანისთვის არასასურველი პროცესები წარმართოს. შესაბამისად, ამ შეფასებებიდან სავარაუდო ხდება, რომ აზერბაიჯანის აღქმაში საქართველო მყარ პარტნიორად არ მოსჩანს. არა იმით, რომ აზერბაიჯანი ქმნის პრობლემას, არამედ იმით, თვითონ საქართველო ვერ აკონტროლებს პროცესებს ქვეყნის შიგნით. ამ ამბავში ყველაზე უფრო ეს იმიჯი მაწუხებს და დამამცირებელიც არის.

ეს საფრთხის მატარებელი შეიძლება იყოს?

– რა თქმა უნდა, უდიდესი საფრთხის მატარებელია ასეთი იმიჯი მაშინ, როდესაც ვიცით, რომ საქართველო და აზრებაიჯანი არიან პარტნიორები. რაც შეეხება პრობლების სხვა მხარეს, ამ შემთხვევაში იმიჯია სამწუხარო, თორემ პროცესი არანაირი სომხური ლობის საჭიროებაზე არ მიუთითებს.

თუ ჩვენს მედიას მივადევნებთ თვალს, აშკარად ჩანს ქართულ მედიაში, რომ ეწაფება იმ თემას, რა ნაწილშიც ქართული ოპოზიცია აკრიტიკიებს ხელისუფლებას. ანუ,  ოპოზიციის თემატიკას მიჰყვება ჟურნალისტიკა, რადგან მას თავისი სცენარი არ აქვს.

აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის თემაც ოპოზიციამ წამოწია წინა პლანზე და ხელისუფლების კრიტიკის თემად აქცია ის, რომ შუა თბილისში შეიძლება ადამიანი მოიტაცო. ეს თემა წინა პლანზე წამოწია იმ პოლიტიკურმა ჯგუფმა, რომლისთვისაც ასეთი მოტაცებები გაცილებით უფრო დამახასიათებელი იყო.

დამახასიათებელი იყო ასეთი გატაცებები, რომელიც შემდეგ გატაცებულების მკველობებით სრულდებოდა. ასეთი გატაცების მსხვერპლი გახდნენ რეინჯერი დავით ცინდელიანი, სამხედრო მზვერავები – რიონ შავაძე, პაატა ქარდავა, რომლებიც უშუალოდ კუდ-ის მაღალჩინოსანმა რომა შამათავამ მოკლა და ეს დადასტურებულია გამოძიების მიერ...

- გეთანხმებით, თქვენი კონკრეტული მასალა არის უფრო თვალსაჩინო, მე ასე დეტალურად ვერ შევავსებდი ამ თეზისს. „ნაციონალურ მოძრაობას“ სჩვევია გაწაფება დღევანდელი ხელისუფლების იმ ხარვეზებზე, რომელიც მას თვითონ გააჩნდა. მაგალითად - არაკომპეტენტურობა. ამ დროს არაკომპეტენტურობის ილუსტრაცია იყო ბევრი გადაწყვეტილება, უმართაობა, არაფორმალური მმართველობა და ა.შ. ეს ხომ ის თემებია, რომელიც ფიგურირებდა ნაციონალების მმართველობის დროს. ასე რომ, თუ დავაკვირდებით, ნაციონალები თავისი ხარვეზით ავსებენ მთავრობის კრიტიკის რეპერტუარს და ამიტომ, ვფიქრობ, ერთ-ერთი მიზეზი, რატომაც ეს თემა წამოწიეს ნაციონალებმა, ეს იყო. ვერ ვიტყვი, რომ ნაციონალები სომხური ლობის გამტარებლები არიან.

თუმცა, აქვე საინტერესოა რუსული მედიის შეფასება, რუსული „კომერსანტი“ წერს, რომ აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის გატაცებამ ქართული ოპოზიცია გააცოცხლა და შესაძლოა, ამან თბილისში პოლიტიკური კრიზისი გამოიწვიოს. თავისი შინაარსით, რუსული და სომხური მედიის შეფასება იდენტურია. ბატონო რამაზ, როგორ ფიქრობთ, არსებობს პოლიტიკური კრიზისის საფუძველი?

- იმდენი არ აუდგა რუსეთს გვერდები, რომ ამ საქმემ საქართველოში პოლიტიკური კრიზისი არ გამოიწვიოს. ყოველი შემთხვევისთვის ამ საქმეში ბევრი ისეთი მომენტია, სადაც შეგიძლია დამნაშავე ეძებო. რაც შეეხება დემირელის კოლეჯის მმართველს, მის საქმეში ასეთი ფაქტები თითქმის არ არის. ოფიციალურად გადმოგვცა თურქეთმა მოთხოვნა მის დაკავებაზე, საქართველოს პრაქტიკულად სხვა გზა არ ჰქონდა, მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანური ფაქტორი გაცილებით ღრმა არის თურქეთის თემაში, ანუ საქართველოს ვალი აქვს ამ კონკრეტული პიროვნების წინაშე და მისი შენარჩუნება არის საქართველოს ინტერესებში.

მართლაც შესანიშნავი პროექტი კეთდება, რაც უაღრესად საჭიროა მომავალი თაობისთვის. რადგან ამ შემთხვევაში ყველაფერი გამართული იყო და ამ ისტორიით ხელისუფლების დადანაშაულების ნაკლები საფუძველი იყო, ამიტომ, ოპოზიციამ ამ ადამიანს ნაკლები ყურადღება მიაქცია და შესაბამისად ქართულმა ჟურნალისტიკამაც, თავი რომ დავანებოთ იმას, რომ ჩვენს ჟურნალისტიკას უყვარს ჟურნალისტის დაცვა - ჟურნალისტური სოლიდარობის გამოჩენა ერთ-ერთი საყვარელი მხარეა, მაშინ, როდესაც ამ სოლიდარობის გამოჩენას არანაირი საფრთხე არ მოაქვს ჟურნალისტისთვის.

ახლა, როდესაც ქართველი ჟურნალისტების გარკვეული ჯგუფი აქციას მართავს აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის მხარდასაჭერად, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, პარალელურ რეჟიმში, თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილება ქართველი ფოტოგრაფების საქმე, თავისი შინაარსით ეს იყო უმძიმესი საქმე, რაც უმწვავესი პროტესტის საფუძველი გახდა მაშინ და ჟურნალისტების უპრეცედენტო სოლიდარობამ უკანონო პატიმრობაში მყოფი ფოტოგრაფები სიკვდილისგან იხსნა. მაგრამ ის ჟურნალისტები, რომლებიც მაშინ დუმდნენ, დღეს თავზე ტომარაჩამოფარებული მართავენ აქციას, ამ ჯგუფის პროტესტი არის კი სამართლიანი, გულწრფელი?

- აბსოლუტურად სწორად დასვით საკითხი. სამწუხაროა ის, რომ ჟურნალისტიკაც ორად არის გაყოფილი. ჟურნალისტიკა, რომელიც სააკაშვილის დროს დუმდა და ჟურნალისტიკა, რომელიც სააკაშვილის დროს პროტესტს გამოთქვამდა თვითონ ჟურნალისტის და ჟურნალისტიკის ბედ-იღბალზე. ახლა პირიქით არის. ის, რაც სააკაშვილისეული ოპოზიციის დაკვეთით არის წინ წამოწეული - ჟურნალისტის დაცვა - აქტიურობენ ისინი, რომლებიც მაშინ დუმდნენ. შიდა პოლიტიკის თვალსაზრისით, პოლიტიკურად ანგაჟირებული იყო სააკაშვილის დროინდელი ჟურნალისტების სიჩუმეც და ახლანდელი პროტესტიც.

რომ დავუბრუნდეთ ისევ მედიას, სომხური გამოცემა წერს, რომ ბაქომ საქართველო საერთაშორისო რეპუტაციის დარტყმის წინაშე დააყენა. შეიძლება ეს საქმე ქართულ-აზერბაიჯანული კონფლიქტის გასაღები გახდეს? არის ასეთი შეფასებები, როგორც აზერბაიჯანულ, ასევე სომხურ და რუსულ მედაში...

- ჯერ საქმე გამოძიებული არ არის. რა მოხდა არ ვიცით. ჯერჯერობით დამაჯერებელი არც ერთი ვერსია არ არის. მაგრამ ის, რომ ბაქოს შეიძლება პრეტენზიები ჰქონდეს საქართველოს მიმართ, ფაქტია, რადგან, თავის დროზე, ბაქომაც და ერევანმაც, იმიტომ, რომ საქართველოსთან არ გაფუჭებოდათ ურთიერთობა, ზვიად გამსახურდია არ მიიღეს.

წარმოიდგინეთ, სააკაშვილის რეჟიმი, რომელიც უფრო წააგავს დღევანდელი აზერბაიჯანის რეჟიმს იმ მხრივ, რომ მეტოქეების მიმართ სააკაშვილიც დაუნდობელი იყო, რა რეაქცია ექნებოდა სააკაშვილს და მის რეჟიმს, რომ ბაქოში ეცხოვრა მის ოპონენტს, რომელსაც შეიძლება აქტიური მონაწილეობა მიეღო ქართულ პროცესებში? რა რეაქცია ექნებოდა სააკაშვილის ბაქოს მიმართ, როგორც პარტნიორის მიმართ?

ამიტომ, თუ ქვეყანასთან პარტნიორი ვართ და ვართ, მაშინ ცოტა უფრო ადრე უნდა გამოვიფხიკოთ ყურები და შენი პარტნიორის ოპოზიციონერს არ მისცე გასაქანი საიმისოდ, რომ შენს პარტნიორს რამე დაუშავოს, ან საერთოდ უნდა გაუშვა შენი ქვეყნიდან. ყველა ქვეყანა ასე იქცევა. ვიმეორებ, მათ გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი ფიგურა, გამსახურდია არ მიიღეს. უმნიშვნელო ფიგურა, თუ ზიანს აყენებს ალიევის ხელისუფლებას, რა თქმა უნდა, ეს ხელისუფლება იქნება უკმაყოფილო საქართველოს მიმართ.

შესაბამის სამსახურებს, რომლთაც გამორჩათ ეს ფრაგმენტი, მისი აქ ყოფნის მიზეზს და მოღვაწეობას ახლა სწვალობენ, ეს არის ცუდი. ახლა არ უნდა დამდგარიყო ეს საკითხი, ადრე უნდა შესწავლილიყო. ვინც ეს დაუდევრობა გამოიჩინა, რა თქმა უნდა, მათ პასუხისმგებლობაც უნდა აიღონ.

ამ შეთხვევაში აზერბაიჯანმა დააყენა საერთაშორისო დარტყმის ქვეშ საქართველოს იმიჯი?

- არ ვიცით ვინ იყო მოქმედი პირი. თუკი სცენარი ისე განვითარდა, როგორც ბაქო ამბობს, ანუ საზღვარზე დაიჭირეს ეს ადამიანი, მაშინ საქართველო არ დაუყენებია დარტყმის ქვეშ ბაქოს. თუკი სცენარი ისეთი იყო, როგორსაც ქართული ოპოზიცია აცხადებს და პედალირებას აკეთებს, რომ საქართველოს ტერიტორიაზე მოქმედებენ აზერბაიჯანული სპეცსამსახურები, ან თვითონ ქართველებმა ძალის გამოყენებით გადასცეს მათ, ეს ნიშნავს, რომ ბაქომ დარტყმის ქვეშ დააყენა საქართველო. თუ ძალადობას ადგილი არ ჰქონია, მაშინ საქართველო ამ ისტორიაში არ ფიგურირებს და არც დარყმის ქვეშ არ დამდგარა მისი რეპუტაცია.