უკანასკნელ ხანს ხშირად იწერება სტატიები მედიკამენტებზე, მათ ხარისხზე, მედიკამენტების კლინიკურ კვლევებზე და სხვა მსგავს თემებზე, ფარმაციის სფეროსთან დაკავშირებული პრობლემები დღეს ძალიან აქტუალურია საზოგადოებაში. სამწუხაროდ, უმეტეს შემთხვევაში, ე.წ. „ექსპერტები“ და „ჟურნალისტები“ სხვადასხვა საეჭვო ინტერნეტსაიტებზე მოძიებული ინფორმაციის გადმომღერებით არიან დაკავებულნი და ხშირად, საკუთარი, არც თუ ისე კომპეტენტური მოსაზრებებით ამდიდრებენ „სკანდალურ“ მონათხრობებს.

ზედმეტი თავდაჯერებულობის, უცოდინრობისა და სიზარმაცით შეზავებული არაპროფესიონალიზმის გამო, მოძიებულ ინფორმაციას არც დარგის სპეციალისტებთან აზუსტებენ, არც ავტორიტეტულ წყაროებს ეცნობიან.

ასეთი სტატიების წაკითხვისას, ხშირად ხელს ჩავიქნევ ხოლმე: „არ არის ამათი საშველი, რამეთი ხომ უნდა შეავსონ საგაზეთო სვეტი და აიღონ ჰონორარი ან ხელფასი, მაგრამ, ზოგჯერ, ასეთი სტატიები იმდენად მავნებლური და ცინიზმით სავსეა, რომ აღშფოთება არ გასვენებს და სურვილი გიჩნდება პასუხი გასცე მსგავსი სტატიების „შემთხზველებს“.

სწორედ, ასეთ სტატიას წავაწყდი ამ რამდენიმე დღის წინ გაზეთ „კვირის ქრონიკის“ „სკანდალების“ რუბრიკის ქვეშ, სახელწოდებით “სიკვდილი რეცეპტით“. არ ვიცი, საიდან დავიწყო, სტატიაში მოყვანილი არასწორი ფაქტობრივი ინფორმაციით, თუ იმ აბსურდული ინტერპრეტაციით, რომელსაც გვთავაზობს სტატიის ავტორი. ამიტომ, გადავწყვიტე, სტატიის შინაარსს მივყვე.

სტატიის ავტორი, დასაწყისში ეყრდნობა გამოცემა „New Eastern Outlook”-ს, რომელსაც შემდგომში მოიხსენიებს, როგორც ავტორიტეტულ საიტს, თუმცა არ აზუსტებს, რომ ეს რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტის ინტერნეტჟურნალია (ოფისი განთავსებულია მოსკოვში, როჟდესტვენკას ქუჩა №12), და ორიგინალი სტატიის სტრიქონებს შორის, მკაფიოდ იკითხება ტექსტი: „დიდი რუსეთის მოსახლეობავ, ნუ დაგწყდებათ გული და შეგშურდებათ საქართველოს მოსახლეობის, რომ თქვენთვის ხელმიუწვდომელია და კიდევ დიდხანს იქნება ხელმიუწვდომელი C ჰეპატიტის სამკურნალო ინოვაციური მედიკამენტები სოვალდი და ჰარვონი, რომლებიც დღეისათვის ამერიკისა და „კაპიტალისტური“ ევროპის სტანდარტებით თუ გაიდლაინებით, დაავადების სამკურნალო ყველაზე ეფექტურ მედიკამენტებად არის მიჩნეული და უფასოდ მიეწოდება საქართველოს მოქალაქეებს; ვინაიდან თქვენ ამ დაავადებასთან საბრძოლველად გაქვთ რუსული წარმოების პეგილირებული ინტერფერონი, რომელიც, მიუხედავად ინტერფერონისთვის დამახასიათებელი, კარგად ცნობილი უმძიმესი გვერდითი ეფექტებისა, მაინც სამამულო წარმოებისაა და ამიტომ უფრო სანდოა და „ახლო“, ვიდრე როშის ან მერკის „ანალოგები“, და რაც მთავარია, „თქვენთვის“ ხელმისაწვდომია; ამერიკელებმა, ევროპელებმა და ქართველებმა კი იმკურნალონ სოვალდითა და ჰარვონით, ვინ იცის, რა გვერდითი მოვლენა შეიძლება დაფიქსირდეს თუნდაც 5000-დან ერთ შემთხვევაში?! მოკლედ, მომავალი გვიჩვენებს, რა თქმა უნდა, ამასობაში, ძალიან ბევრი ის ავადმყოფი, რომელიც აუცილებლად გადარჩებოდა სოვალდითა და ჰარვონით მკურნალობის შემთხვევაში, კი დაიღუპება, მაგრამ რას იზამთ, შესაძლოა ოდესმე ეს მედიკამენტები გაიაფდეს, ან თუნდაც მათ ჯენერიკებს მაინც გაწვდეს სახელმწიფო და მოსახლეობა?“

ზემოაღნიშნულ სტატიაში ავტორი იუწყება, რომ „როიტერის“ სააგენტოს ცნობით, ამერიკული ბიოლოგიური კომპანია „Gilead Sciences” ცდილობს დაარწმუნოს აშშ-ს მთავრობა, რომ მის წამლებს (სოვალდი და ჰარვონი) შეუძლია განკურნოს C ჰეპატიტი, რისთვისაც განზრახული აქვს განახორციელოს პროექტი საქართველოში, რომლის ფარგლებშიც დაავადებულ მოსახლეობას უფასოდ დაურიგებს თავის წამლებს და ცდების წარმატებით ჩატარების შემთხვევაში, კომპანიის მესვეურნი იმედოვნებენ, რომ წამალს აშშ-ს ხელისუფლება დაამტკიცებს; თუმცა აქვე არ აზუსტებს, რომ 2013 წლიდან სოვალდი, ხოლო 2014 წლიდან ჰარვონი უკვე დაშვებულია (ანუ „დამტკიცებულია“ სტატიის ავტორის ტერმინოლოგიის შესაბამისად) ამერიკის შეერთებული შტატების ბაზარზე, აშშ-ს წამლის მარეგულირებელი ორგანოს FDA-ს მიერ, ხოლო ევროპის წამლის სააგენტოს მიერ ნებადართულია გამოყენებისათვის ევროკავშირის ქვეყნებში „საქართველოში წარმოებული ყოველგვარი ცდების და კვლევების“ გარეშე. უბრალოდ, სტატიის გადმომღერებისას ავტორმა ვერ გაარჩია, რომ ლაპარაკია არა მედიკამენტების ეფექტურობის და უსაფრთხოების დასამტკიცებლად წარმოებულ კლინიკურ კვლევებზე (ცნობისათვის, „კლინიკური კვლევები“ ტარდება სწორედ მედიკამენტების უსაფრთხოების და ეფექტურობის დასამტკიცებლად), ვინაიდან ასეთი კვლევები უკვე ჩატარებულია და ხარვეზების არსებობის შემთხვევაში, არც აშშ-ს და არც ევროპის წამლის მარეგულირებელი ორგანოები წამლის გამოყენების თავისუფალ ნებართვას არ გასცემდნენ; აქ ლაპარაკია ამ მედიკამენტების გამოყენების შედეგად დაავადების „ელიმინაციის“, ანუ აღმოფხვრის შესაძლებლობის დემონსტრირებაზე, რათა, მსოფლიოს სხვა სახელმწიოფოებმა ასევე გაბედონ ამ ვერაგ დაავადებასთან შებრძოლება და საბოლოოდ მსოფლიოს მასშტაბით მისი დამარცხება.

ამ ინფორმაციის მოწოდების შემდეგ, ავტორი ეტყობა დაიბნა და „ცნობისათვის“ იუწყება, რომ „წამალი სოვალდი აშშ-ში 2013 წელს დამტკიცდა“, ანუ მეორე წელია რაც „დამტკიცებულია“ რითიც, მისთვის შუმჩნევლად, წინააღმდეგობაში მოდის ზემოთ გაჟღერებულ მოსაზრებასთან, რომ საქართველოში დაგეგმილი პროქტის წარმატებულად განხორციელების შედეგად, გილეადი იმედოვნებს, რომ მის მედიკამენტებს „დაამტკიცებს“ აშშ-ს ხელისუფლება.

აქვე, არასწორ მონაცემებს გვაწვდის მისი ღირებულების შესახებ: „... 1000 დოლარი ღირს. ისეთი გაჭირვებული ქვეყნებისათვის,როგორც საქათველოა, ერთი ფლაკონის ( 28 აბი) ფასი 300 დოლარია...“. ცნობისათვის, ამერიკასა და ევროპაში, 3 ფლაკონის (12 კვირიანი მინიმალური კურსი) საბაზრო ფასი 84 000 აშშ-დოლარამდეა, ხოლო საქართველოსთვის მედიკამენტის ღირებულება არ განსაზღვრულა, ვინაიდან, მოსახლეობას უფასოდ უნდა მიეწოდოს. ავტორი, ალბათ, ეგვიპტეს მთავრობასა და გილეადს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე განსაზღვრულ ღირებულებაზე საუბრობს.

„რეცეპტით სიკვდილი“-ს სტატიის ავტორი „C ჰეპატიტის უფასო მკურნალობის“ თემის ფარგლებში უამრავ საკითხს ეხება, როგორიცაა ტამიფლუ, ვაქცინაცია, ტუსკიგის ექსპერიმენტი, პატრიოტიზმი, სამშობლოს სიყვარული, განათლება, უხმო მომღერლების კონკურსი, მობილური კომპანიების სარგებელი და სხვა საკითხები, იმ იმედით, რომ შერჩეული თემა უფრო სკანდალურ ელფერს შეიძენს და სახელმწიფოს მიერ ინიცირებული და წარმატებულად დაწყებული პროექტის დისკრიმინაციით, საკუთარ თავს „მწავე“ სტატიების ავტორად წარმოაჩენს და შედეგად „მოთხოვნად“ ჟურნალისტად აქცევს; იგი არ ფიქრობს იმაზე, თუ რამხელა ზიანს აყენებს ზოგადად საზოგადოებას, სწორედ ზოგადად საზოგადოებას და არა იმ პირებს, რომლებიც დაავადებულნი არიან C ჰეპატიტით, ვინაიდან ინფიცირებული ადამიანები, რომლებიც წლებია ებრძვიან ამ დაავადებას, ძალიან კარგად არიან გათვთიცნობიერებული, თუ რა მედიკამენტები არსებობს დღეს დაავადების სამკურნალოდ, რამდენად ეფექტური და უსაფრთხოა ესა თუ ის წამალი; მათ აზრზე მსგავსი სტატიები ვერანაირ უარყოფით ზეგავლენას ვერ მოახდენს, ვინაიდან ამ მედიკამენტების აშშ-სა და ევროპის ბაზარზე გამოჩენისთანავე, ეს ადამიანები ჯერ ოცნებობდნენ ამ წამლების ხელმისაწვდომობაზე, ხოლო დღეს სულმოუთქმელად ელოდებიან პროგრამაში ჩართვას.

საზოგადოების იმ წევრებს კი, ვისაც ჯერჯერობით არ შეხებია ეს პრობლემა, ვინც ცოტა რამ იცის ამ დაავადების შესახებ, ვისაც შესაძლოა ჰქონდეს ეს დაავადება და ჯერ არ იცოდეს, ასეთი სტატიები გაუჩენს უნდობლობას, მიაყენებს უდიდეს ზიანს, ვინაიდან „ელიმინაციის“ იდეის ქვეშ იგულისხმება არა მარტო იმ პაციენტების მკურნალობა, ვისაც დადგენილი აქვს აღნიშნული დაავადება, არამედ, დაავადებულ პირთა გამოვლენა და მათი მკურნალობა და სიცოცხლის გადარჩენა. ასეთი მავნებლური სტატიები კი საზოგადოებას ჩაუკლავს აღნიშნული დაავადების შესახებ ცნობიერების ამაღლების და გამოკვლევების ჩატარების სურვილს, დაგვიანებული დიაგნოსტიკა კი, მოგეხსენებათ, რა შედეგებთანაა დაკავშირებული.

სტატიის ავტორს ვურჩევთ, რომ გაეცნოს ოფიციალურ და ავტორიტეტულ ვებ-გვერდებზე (ევროპის წამლის სააგენტოს (EMA), აშშ-ს საკვები პროდუქტების და წამლების მარეგულირებელი ორგანოს (FDA) ვებ-გვერდები) განთავსებულ ინფორმაციას, სადაც დაწვრილებით გაიგებს, თუ რა მონაცემების და კვლევების საფუძველზე დარეგისტრირდა აღნიშნული მედიკამენტები, როგორია მათი გამოყენების სარგებელი/რისკის თანაფარდობა, რა რეკომენდაციებს იძლევიან ამ ძალიან ავტორიტეტული უწყებების ექსპერტები. აქვე, ცნობისათვის, დავამატებთ, რომ აღნიშნული მედიკამენტები (სოვალდი და ჰარვონი) დარეგისტრირებულია სრული 3 ფაზიანი კლინიკური კვლევების საფუძველზე, და ფლობენ „სრულფასოვან რეგისტრაციას“, და არა „პირობით“ ავტორიზაციას, რომელსაც ანიჭებენ გამონაკლის შემთხვევებში, იმ მედიკამენტებს, რომლებიც არასრულადაა გამოკვლეული და საჭიროებენ დამატებით კვლევებს.

ასევე, კარგი იქნებოდა, თუ სტატიის ავტორი გაეცნობოდა იმ ინფორმაციას, თუ რაოდენ გართულებულია, უამრავი მსურველის მიუხედავად, სოვალდით და ჰარვონით მკურნალობის მიღება, აშშ-სა და ევროპაში მცხოვრები პაციენტებისათვის, სადაზღვევო კომპანიების მიერ მედიკამენტის მაღალი ღირებულების ასანაზღაურებლად მკაცრი კრიტერიუმების დაწესების გამო, და მიხვდებოდა, რომ საქართველოს მოსახლეობას, მართლაც გაუმართლა, და ღვთის წყალობით, სამინისტრომ მსგავსი პროექტის დაწყება შეძლო გილეადისთვის ელიმინაციის იდეის შეთავაზებით, შესაბამისი პროგრამის დეტალურად დამუშავების და ელიმინაციის შესაძლებლობაში გილეადის დარწმუნების ხარჯზე.

კარგი იქნებოდა, სტატიის ავტორი იგივე Reuters სააგენტოს მიერ გამოქვეყნებულ სხვა მონაცემებსაც თუ გაგვაცნობდა, მაგალითად, იმის შესახებ, რომ 2015 წლის პირველ კვარტალში გილეადის მედიკამენტებით მკურნალობა დაიწყო აშშ-ში 70 000 პაციენტმა, ხოლო ევროპაში - 20 000 პაციენტმა (http://www.reuters.com/article/2015/04/30/us-gilead-sciences-results-idUSKBN0NL2KS20150430), საინტერესოა, აშშ-სა და ევროპის მოსახლეობაზეც კლინიკური კვლევები ტარდება????

ცოტა მეტი ინფორმაციის მოძიებაა საჭირო - თუ არა ამ მედიკამენტების ეფექტურობის და უსაფრთხოების შესახებ გამოქვეყნებული სამეცნიერო პუბლიკაციების შესახებ, მათი გაყიდვების მოცულობების შესახებ მაინც (კოლოსალური ფასის მიუხედავად), და მიხვდებით, რამდენად შეესაბამება სიმართლეს სტატიაში მოყვანილი დასკვნითი ფრაზა, რომ „უფასო“ მკურნალობის „შედეგად შეიძლება ვერ გადარჩეთ და გაცილებით მალე გაგაცილონ იმქვეყნად, ვიდრე ამას თავად ავადმყოფობა მოგისწრაფებდათ“, დამეთანხმებით, რომ „სიკვდილის“ მოსასწრაფებლად, ფულს არავინ გადაიხდის (გაყიდვების შესახებ ინფორმაციის ნახვა იგივე საიტზე შეიძლება, თუ სხვა წყაროებს არ ენდობით (http://www.reuters.com/article/2015/04/30/us-gilead-sciences-results-idUSKBN0NL2KS20150430),

მივმართავ სტატიის ავტორს, ბატონ ლევან ზანგურაშვილს!

ასეთი შინაარსის და პათოსით დაწერილმა სტატიამ შესაძლოა ვინმე არასწორ გზაზე დააყენოს და სიკვდილიც მოუსწრაფოს, ამიტომ, სტატიის თემის არჩევამდე, უნდა დაფიქრდეთ შედეგებზე, თავის გასამართლებლად კი გვერდით მოვლენებს ნუ მოიშველიებთ, გარწმუნებთ, ეს გვერდითი მოვლენები თქვენ არ აღმოგიჩენიათ, და ნებისმიერი ახალი მოლეკულის შემცველი წამალი სავაჭრო ავტორიზაციის მოპოვებიდან გარკვეული პერიოდი მკაცრ მონიტორინგს ექვემდებარება და მონიტორინგის შედეგები მყისიერად აისახება მედიკამენტების გამოყენების ინსტრუქციებში, ხოლო ბრადიკარდიის განვითარების რისკის შესახებ ინფორმაცია, რომელიც შეიძლება ახლდეს ამიოდარონთან ერთად ჰარვონის ან სოვალდის სხვა პირდაპირი მოქმედების ანტივირუსულ პრეპარატებთან კომბინაციაში გამოყენებას, ამ პრეპარატების გამოყენების ინსტრუქციაში შეტანილია.

კარგია, გახსოვდეთ, რომ წამალი ვაშლი არაა და ყველა წამალს აქვს გვერდითი მოვლენები, მთავარია მათი სარგებელი/რისკის ბალანსი როგორია.

მოსახლეობას კი ვულოცავ, რომ C ჰეპატიტის დღემდე არსებულ სამკურნალო საშუალებებთან შედარებით გაცილებით უფრო ეფექტური და უსაფრთხო მედიკამენტებით მკურნალობის და დამარცხების შანსი მიეცა, როგორც მედიკამენტების ხელმისაწვდომობის, ასევე ხელმისაწვდომი დიაგნოსტიკის თვალსაზრისით.