ქართულ სუფრას ერთი ტრადიცია გააჩნია. ერთ-ერთი სადღეგრძელოთი წინაპრებს ვიხსენებთ. გამონაკლისი არც მიმდინარე ახალი წელია და სახელოვან თანამემამულეებს აუცილებლად გავიხსენებთ. ეს ის ხალხია, რომელთა ტრადიციებზე შემდგომი თაობები აღიზარდა და ქართველობას რაც კი დღეს დადებითი გაგვაჩნია, სწორედ რომ წინა თაობების დამსახურებაა.

სახალისო ისტორიები მათაც გააჩნიათ და ზოგიერთი მათგანი დღემდეა შემონახული. 

დღევანდელი წერილის დასაწყისში დიდ მწერალს, აკაკი წერეთელს გავიხსენებთ. ახალი წლის წინა ღამეს მოურავმა უთხრა აკაკის - თქვენი ცხენი მოუპარავთ, მაგრამ იმედია, ვიპოვითო.

- თუ ღმერთი გწამს, ძებნას ნუ დაუწყებთ, დაიკარგოს, -- მიუგო აკაკიმ, -- ეს ძველი წელიწადი მთელი თორმეტი თვე უბედური იყო ჩემთვის! ახლა ეტყობა, ჩემს ცხენზეა შემჯდარი და ისე მიდის, ნუ გამოუდგები, აღარც მისი დაბრუნება მინდა და აღარც ჩემი ცხენიო. 

ხონიდან მომავალმა აკაკიმ ეტლში ერთი ადგილი დაიქირავა. მეეტლემ აკაკი რომ ჩასვა, ჩვეულებისამებრ ბაზრის ირგვლივ ეტლი რამდენჯერმე შემოატარა ძახილით: - ვის გინდათ, ვის გინდათო.

- ამდენს რომ გაიძახი, ვის გინდათ, ვის გინდათო, - უთხრა პოეტმა, - ხომ ხედავ, არავინ მყიდულობს, ისევ მე მითხარი რამდენად ვარ შეფასებული, იქნებ თავის გამოხსნა შევძლოო. 

ქართულ თეატრში შექსპირის “ოტელოს” დგამდნენ. იაგოს როლს იმერელი მსახიობი სვიმონიძე ასრულებდა. აკაკი წერეთელიც თეატრში იყო და მის გვერდით მჯდომმა მაყურებელმა უთხრა:

- ვერ უყურებ, კაკი სვიმონიძე რა კარგად თამაშობს იაგოს როლსაო?

- რა ძალიან გაგკვირვებია, განა არ იცი, რომ ყველა იმერელი იაგოა ცხოვრებაშიო! –უპასუხა აკაკიმ. 

 მე-19 საუკუნის ბოლოს თბილისში დაიდგა აკაკი წერეთლის ისტორიული დრამა “პატარა კახი”. სპექტაკლს თავად ავტორიც დაესწრო და პირველ რიგში იჯდა. ცნობილი მსახიობი კოტე ყიფიანი ასახიერებდა გივი ჩოლოყაშვილის როლს. მეორე მოქმედება მისი მონოლოგით მთავრდებოდა: “ თუმცა უდროოდ დაგვისნეულდა ძველი არწივი თეიმურაზი”. მან კი დიდი რიხით წარმოთქვა: “ეგრე უდროოდ დაგვიორსულდა ეს ჩვენი მეფე თეიმურაზი”. ხალხში სიცილ-ხარხარი ატყდა. აკაკი წამოდგა და თქვა: - წავიდე აქედან, გავასწრო, თორემ ჩვენი მსახიობების ამბავი რომ ვიცი, მეც რაიმეს დამწამებენ” - და გაუდგა გზას. 

მეეჭვება, რომ ქართულ სუფრაზე ცნობილი ფრანგი მწერლის, ალექსანდრე დიუმას სადღეგრძელო შეისვას, მაგრამ ამ უკანასკნელის გახსენება მაინც მსურს. ფრანგი მწერალი 1858 წლის დასასრულს საქართველოში სამოგზაუროდ იმყოფებოდა და ახალ წელსაც ჩვენს ქვეყანაში შეხვდა. თბილისში ჩამოსული დიუმა საფრანგეთის კონსული ფინოს დახმარებით დაბინავდა მაშინდელ ერევნის მოედანზე, ივანე ზუბალაშვილის სახლში. 

თბილისის საზოგადოებას მისთვის რამდენიმე სადილი გაუმართავს. “სამი მუშკეტერის” ავტორს საკმაოდ ბევრი ღვინო დაულევია. ამის დამადასტურებლად წერილობითი მოწმობაც კი მიუციათ. ივანე კერესელიძეს ( “ცისკრის” მაშინდელ რედაქტორს ) მოწმობაში შემდეგი წარწერა გაუკეთებია: “ბატონმა ალექსანდრე დიუმამ მოინახულა ჩვენი ღარიბი რედაქცია, სადაც მისთვის გამართულ სადილზე უფრო მეტი ღვინო დალია, ვიდრე ქართველებმა”. 

საქართველოში მოგზაურობის დროს დიუმამ მოინახულა წინანდალი, ჭავჭავაძეთა მამულები. თბილისიდან ქუთაისის გავლით ის სოფელ მარანში შეჩერდა, იქიდან სამდინარო გზით—ფოთში ჩავიდა. 1 თებერვალს კი საფრანგეთში გაემგზავრა.  

დიუმას ძალიან მოსწონებია ქართული ჩოხა, შარვალი და ქამარ-ხანჯალი. საქართველოში მოგზაურობის დროს დიუმა ქართულ ტანსაცმელში გამოწყობილი დადიოდა, რითაც ის გამოხატავდა დიდ პატივისცემას საქართველოსა და ქართველი ხალხისადმი. 

მეოცე საუკუნეში გადმოვინაცვლოთ. ომამდე მარჯანიშვილის თეატრში რეჟისორმა გიორგი ჟურულმა შალვა დადიანის პიესა “ნაპერწკლიდან” დადგა და სპექტაკლის ოფიციალური გასინჯვაც შედგა. კოლეგებმა შალვა დადიანს გამარჯვება მიულოცეს. ყველაფერი ჩინებულად მიდიოდა, პოლიკარპე კაკაბაძის გამანადგურებელი შეკითხვა რომ არა: 

-კი მაგრამ, შალვა, როგორ დაწერე ასეთი უსუსური პიესა. როგორ მოაწერე ხელი?

 ყველა იქ მყოფ მწერლებს მიაჩერდა. უხერხულობა შეიქმნა. დოდო ანთაძემ, რომელიც სპეციალურად ჩამოვიდა ქუთაისიდან, ხელი მკლავში გაუყარა შალვა დადიანს და იქაურობას გააშორა. პოლიკარპემ მათ თვალი გააყოლა და ჩაილაპარაკა:

“შალვა დადიანი ერთადერთი თავადისშვილია, რომელიც შიმშილით სიკვდილს გადაარჩინა საბჭოთა ხელისუფლებამ.” თქმა იყო და სიცილმაც იფეთქა. 

გიზო ნიშნიანიძემ და ქართლოს კასრაძემ თავის დროზე, ოპერაში ბატონ კონსტანტინე გამსახურდიას მძღოლის სტუმრობის ისტორია მთელ ქალაქს მოსდეს. ბატონი კონსტანტინეს მძღოლი ოპერის “შთაბეჭდილებებს” მეტად “მახვილგონივრულად” ყვებოდა. იმ ხანად ამ ზეპირმა მოთხრობამ მთელი თბილისი მოიარა. ბოლოს თავად დიდმა მწერალმა მოისურვას მისი მოსმენა. შოფრის ამ “მონოლოგს” უცვლელი სახით შემოგთავაზებთ. 

“ხაზეინი მეუბნება, ოპერაში წავიდეთ, კულტურაში უნდა წაგიყვანოო. ხაზეინჯან, რა დროს ოპერა, პრიჩომ კულტურა და ფიზკულტურა-მეთქი. მაშინა ბენზინი ჭამს, დანკრატი უნდა ვიშოვო-მეთქი. შენ ბევრი ნუ ლაპარაკობ—გამაჩუმა. ოპერა თუ გინახამსო? როგორ არა, რამდენიც გინდა. მაიცა, რა ერქვა? რაღაც ქალაქის სახელია, “მასკვა-ლეტო”, “როსტოვ-ლეტო”. აა, გამახსენდა, “რიგალეტო”. დაჟე, გალეტიც გამიგია - “ლებედინი ოზერო”, ოღონდ პლავკა არ მქონდა და ვერ წავედი-მეთქი. ვერ წახვედი და ახლა წახვალო, მითხრა. 

ხაზეინი პირველი რიგის ბილეთი აუღია, ცოდო ვარ, ბატონო, ჯერ შევეჩვიო-მეთქი. გამიშო, წავედი გალიორკაზე და ვარ ჩემთვის სკუჩნად. გამოვიდა ვიღაც ტრაურნი ტიპი, გაწეწილი თმითა და გრძელი ჯოხით. ეს ვინ არის-მეთქი? –ესო დიდი ჯორიაო. ამოდენა დუხავოი ორკესტრი ზის და თვალებში უყურამს, არაფერი ეწყინოს და ჯოხი არ მთხლიშოსო. იმან ერთი პრედუპრედიტელნი მაიქნია და იმნაირი მეხი გვთხლიშა თავში, რომ ყურის ბარაბანი გასკდა. 

მერე ფარდა ავიდა ლენინის ორდენში და გალეტიც დაიწყო. ტიტველა, ტიტველა ქალები. გეგონება პლაჟია. ვაა, რა ცუდი ყოფილა, როცა ბევრი ვიბორია. ერთი მამეწონება, უცებ გაიქცევა, მეორე წაიქცევა, მესამე გაფრინდება. კინაღამ გავაფრინე! უცებ გამოვარდა გეროი სავეტსკოგო საიუზა, ლაურეატ ლენინსკიხ, სტალინსკიხ, მიქოიანსკიხ პრემიი, ბუკიანი ჭაბუა, ბოდიში - ჭაბუკიანი. კუნთები, მკლავები, პრიჟოკები, კაცი-პეპელა! ქალი აიყვანა ხელში, პროწიალი უყო? ვაა, სეროჟას იმოდენა ცოლი ყამს, სახლში ტაქსით ვერ მიუყვანია, გრუზავიკს ეძახის. 

ჭაბუკიანზე ამბობენ, ვსემირნი ვინმეაო, აფსუსი არ არი, ამისთანა ჯანიანი კაცი აქ იყოს? ეგ უნდა იყოს კოჭლამაზაშვილის შოფერი, ალალია. ვხედამ ვიღაცა მაღვიძებს, ჩვენი ძმა, პირველი აქტი დამთავრდაო! ვაა, ამათ აქტიც უნახამთ, მე კი ჩამძინებია. ჩავედი პადვალნი ეტაჟში, ხაზეინი ვნახე და ვთხოვე, წავალ რა, როცა მეტყვი, მოვალ-მეთქი. ძველი არხაიჩესკი ქართულით მეუბნება:

- გარნა არ მოგწონს ქალთა როკვაიო? მარნა-მეთქი, - მეც არხაიჩესკით ვუპასუხე”.