გვინდა თუ არა, გაქრისტიანებამდელი ქართველებიც ხომ ჩვენი წინაპრები იყვნენ? - რა თქმა უნდა. გენეტიკური „ჩანაწერები“ თავისას შვება და ზოგი რამე იმ დროიდანაც ხომ გამოგვყვა?  - რა თქმა უნდა. და შეგახსენებთ, რომ ქრისტეს განკაცებამდე მეოთხე საუკუნეში და ცოტა ადრეც, ქართველებში გავრცელებული დაკრძალვის უცნაური წესი არსებობდა: ჭირისუფალი თავის მიცვალებულს არც წვავდა, არც სამარეს უთხრიდა, არც აკლდამაში ასვენებდა. არც მეტი, არც ნაკლები - ის თავის მიცვალებულს ჭამდა... კი, კი, ჩვენი წინაპრების ტრადიცია იყო ეს? საიდან მოვიტანე? მე კი არ მოვიტანე, სახარებისა და ვეფხისტყაოსნის შემდეგ ყველაზე პოპულარული წიგნი - ქართლის ცხოვრება, კონკრეტულად კი ლეონტი მროველი ამბობს ამას. რასაც მერე მეცნიერებმა, ან გვერდი აუარეს, ან არ გაიზიარეს. მაგალითად დიდ ივანე ჯავახიშვილს ეს არ გამორჩენია, მაგრამ უარყო. ამ დიდი კაცისადმი ჩემი უაღრესი პატივისცემის მიუხედავად, ძალიან გამიკვირდა, რომ უარყოფა მიკერძოებულად იყო არგუმენტირებული. პრინციპში - არგუმენტი არ იყო ეს. დიდმა ივანემ თქვა, რომ, ეს ჩანაწერი, სავარაუდოდ, სომეხმა ისტორიკოსებმა ჩაამატესო. ლეონტი მროველს ერჩიან სხვა მეცნიერებიც. მას არმენოფილობა ბრალდება. არადა, კაცი რუისის მთავარეპისკოპოსი იყო და შეიძლება რელიგიური მიკერძოება უფრო „დავწამოთ“. მისთვის, როგორც ქრისტიანისთვის, „შემზარავი“ იქნებოდა ცხედრებით დანაყრება.

საერთოდ, შეიძლება მისაღებიც  იყოს, რომ ლეონტი მროველის ამბებში შემდეგმა არმენოფილებმა ჩაამატეს არმენოფილური სიმპათიები. ძალიან ბევრ ამბავს ნაკლებად ენდობა კაცი, მაგრამ, ჩვენი მეცნიერებისგან და ჩვენგან მაინც მიკვირს: როდესაც წარსული ცნობები ჩვენ ნეგატივებს ეხება, მაშინ განგაშს ვტეხთ, არაპატრიოტმა დაგვიმახინჯა ისტორიაო და როდესაც ჩვენ ხოტბაზე ცნობა, მას როგორ შევკადრებთ კრიტიკას.

ალექსანდრე მაკედონელი ძალიან გაოცებულა, როდესაც ასეთ ტრადიციას წააწყდა ჩვენთან. მან აკრძალა ეს წესი. მეორე, რასაც ქართლის ცხოვრებიდან უარყოფს დიდი ივანე, ეს ალექსანდრე მაკედონელის ლაშქრობაა. შეუძლებელია ის ქართლში შემოჭრილიყოო. ეს უარყოფა გასაგებიცაა. თუკი ალექსანდრეს ლაშქრობას უეჭველად დავადასტურებთ, მაშინ მიცვალებულთა ჭამის ამბავიც ხომ უფრო სარწმუნო გამოდის.

და როდესაც ეს ტრადიცია წარსულს ჩაბარდა, იმის მერე ცოცხლად ვჭამთ ერთმანეთს და ხშირად მიფიქრია: იქნებ სჯობდა არ გაეუქმებინათ ცხედრის დაგემოვნების მამა-პაპისეული ჩვეულება?!

მყვირალა პატრიოტული გრძნობა გვაიძულებს ვცდუნდეთ და განვაცხადოთ: ჩვენ ქართველები ასეთ საზიზღრობას არ ჩავიდენდითო, მაგრამ ეს ამბის ემოციური ახსნაა და არა არგუმენტი. თან, ვინ მოგვახსენა, რომ მაშინ ამას „საზიზღრობად“ თვლიდნენ? იმ საზოგადოების მორალურ ტრადიციულ ნორმა იყო ეგ. და საერთოდ, რა ვიცით, რომ ამაზე უარესობებიც არ ხდებოდა?

„წვეთი სისხლის არ არის“ ჩემში არმენოფილური. რაც მთავარია, ვაღიარებ სამების დოგმატს, ვაღიარებ ქრისტეს მთელი მართლმადიდებლური დოგმატური სწავლებით, მაგრამ, ეს არ მიშლის (კი არადა, მეხმარება) დავინახო, რომ ძველ აღთქმაშიც ბევრი „უცნაურობა“ ხდება, რასაც დღევანდელი აღიარებული „ნორმები“ ვერ დაიტევენ. კარგი საამისო ნიმუშია მოსეს ხუთწიგნეული. და ამის გამო შეიძლება ვინმემ მოსეს ანტიებრაელობა დააბრალოს?  აქ წააწყდებით მაგალითად: „ძმისთვის თესლის აღდგენას“, რაც უშვილო ქვრივი რძლისა და მისი მაზლის სექსუალურ ურთიერთობას დასაშვებად მიიჩნევს... ან როდესაც ქვრივი თამარი გადაცმული შეხვდება თავის მამამთილს - იუდას და მისგან დაფეხმძიმდება. ამაზე მეტად „ამაზრზენ უცნაურობებსაც“ არ ფარავს ბიბლია. მაგალითად, ლევიანთა წიგნიდან ვიგებთ, რომ ებრაელებში გავრცელებული იყო ინცესტი, ზოოფილია, მამათმავლობა და უამრავი უკუღმართობა. როგორ გაბედეს და დააბრალეს ებრაელებს ასეთი რამ?! უთუოდ „მტრებმა“ ჩაამატეს მოსეს წიგნებში ეს ბრალდებები და შელახეს ებრაული ეროვნული გრძნობები!

ახალ აღთქმაში კი მართალია, უკუღმართ უცნაურობას არა, მაგრამ თვით იმ დროის თაობებისთვის წარმოუდგენელ და მათ შემეცენებასთან უკიდურესად შორს მყოფ უცნაურობას ვეხლებით.  რას ამბობენ ებრაელები, როდესაც მათ იესო ქრისტე ეუბნება: თქვენი გადარჩენისთვის აუცილებელია, რომ მე შემჭამოთო. ისინი გაოცებულები და ალბათ, აღშფოთებულებიც ლაპარაკობენ:  „როგორ შეუძლია, თავისი ხორცი მოგვცეს საჭმელად?“. ადამიანური ლოგიკა ვერ გაითავისებს ამ შეთავაზებას, მით უმეტეს, როდესაც ებრაელებს მიაჩნდათ, რომ ჩევეულებრივი ადამიანი ესაუბრებოდათ და რომ სცოდნოდათ, რომ ღმერთი იყო მათ  წინ, კიდევ უფრო დიბნეოდნენ. მაშინ კიარა, დღესაც თუ ადამიანურად მივუდგებით, ახლა შეგვიძლია ამ ნათქვამის გააზრება? წარმოიდგინეთ კაცი მოდის ჩვენთან და გვეუბნება, თქვენთვისვეა კარგი, რომ შემჭამოთო, რომ ჩემი ხორცი ჭამოთო. და არა მხოლოდ კარგია ეს, ამაზე ნამდვილი საჭმელი არ არსებობსო. აბა, მიდი და გაითავისე ეს ნათქვამი!

უთხრა მათ იესომ: „ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: თუ არ შეჭამთ კაცის ძის ხორცს და არ შესვამთ მის სისხლს, არ გექნებათ სიცოცხლე თქვენში. ჩემი ხორცის მჭამელს და ჩემი სისხლის შემსმელს საუკუნო სიცოცხლე აქვს. და მე მას აღვადგენ უკანასკნელ დღეს. რადგან ჩემი ხორცი ჭეშმარიტი საჭმელია და ჩემი სისხლი ჭეშმარიტი სასმელი. ჩემი ხორცის მჭამელი და ჩემი სისხლის შემსმელი ჩემში რჩება, და მე - მასში.... ჩემი მჭამელი იცოცხლებს ჩემში“.

ადამინურობის ჩარჩოებში ეს ნათქვამი ვერანაირად ვერ შეაღწევს, და მით უფრო მაშინ, თუ ოდანვ მაინც ეჭვობ, რომ კაცი კი არა, ღმერთკაცი გელაპარაკება. კაცის ჭამა ხომ არა, მაგრამ მით უფრო,  განა შეიძლება ღმერთის ჭამა? ამიტომ გაოცებას ვერ მალავენ მოწაფეებიც: „ბევრი მისი მოწაფეთაგანი ამის მოსმენისას ამბობდა: „მძიმე სიტყვაა, ვის შეუძლია ამის მოსმენა?“

გასაგებია, რომ ქრისტინულმა ერამ ზიარების არსი ნელ-ნელა გაითავისა და მიხვდა, რომ მისი სიღრმე ლოგიკის კანონებს სცდება, მაგრამ იმ დროს, როდესაც ეს სიტყვები წარმოითქვა, ბევრმა მიატოვა მისი ავტორი!

ბუნებრივია, ამ ორ მოვლენას - ჩვენი წინაპრების მიერ მიცვალებულთა ჭამასა და ქრისტეს ხორცის ჭამას  შორის დიდი სხვაობაა, მაგრამ, თუ წარმართ ქართველთა საქციელს არ შევხედავთ „შემზარავად“ და შევხედავთ იმდროინდელთა თვალით, და ქრისტეს ნათქვამსაც მოვიშველიებთ, შეიძლება წინაპართა საქციელს ახსნა მოეძებნოს. ახსნა ხომ ყველა მოვლენას აქვს. ეს კი იმათაც ცოტა დააშოშმინებს, ვინც ახლა ჩემზე ყრის ცოფებს, რას ამბობს ჩვენ სათაყვანებელ წინაპრებზეო და შესაძლოა, ჩემი ცოცხლად შესანსვლაც განიზრახეს.

და რა არის ეს ახსნა: არა მგონია, ისე დამშეულები იყვნენ მაშინდელ კავკასიაში, რომ მაინცდამაინც ამის გამო ეჭამათ მკვდრები. ამიტომ, მოვაცილოთ მიცვალებულებით ქეიფს კანიბალიზმით შეფუთვა და საქმე ცოტა გაიოლდება (წეღანდელ ნათქვამს რომ მივუბრუნდე, მე თუ მკითხავთ, კანიბალიზმის, ანუ ცოცხლად ურთიერთდაგემოვნების ეპოქა ახლანდელ საქართველოში უფრო გვაქვს). ჰოდა, წინაპართა ტრადიციაში გარკვეულ რწმენით სიტემას წავაწყდებით. ეს მოვლენა, ალბათ, უფრო რელიგიური, რიტუალური აქტი იყო, ვიდრე სიმაძღრის მიღწევა. ეს იყო ერთგვარი თანაგანცდა, თანაზიარება ცოცხლისა და მკვდრისა, სიცოცხლე-სიკვდილისა. ერთის მხრივ სიკვდილთან არ შერიგება, რადგან მკვდრის სხეული ცოცხლის სხეულს შეერწყმებოდა და მეორე მხრივ, ცოცხალიც გაკვეულ შერწყმით კავშირს ამყარებდა სიკვდილთან. ოღონდ სიცოცხლეს უპირატესობა აშკარად საგრძნობია - მკვდარი ცოცხლებში „გადადის“ და ისევ ცოცხალი რჩება. მჭამელი „ჭირისუფლის“ მეშვეობით მკვდარი ისევ ხედავს, ესმის, განიცდის და ა.შ. ის ცოცხალთან არის თანაგანცდილი. მკვდარი არ გაყავთ „გარეთ“, როგორც მოგვიანებით შემოდის დასაფალვების ტრადიცია, რომლითაც ცხედარი დასახლებული პუნქტის მიღმა უნდა დასაფლავდეს. მკვდარი რჩება ისევ ხალხში, ნათესავებში, ახლობლებში. და ამას კიდევ უფრო გასაგებად აგვიხნის ცნობილი და უბერებელი გამონათქვამები, როდესაც, ღმერთმა გვაშოროს და ახლობელი გარდაგვეცვლება, აბა რას ვამბობთ: ის მუდამ დარჩება და იცოცხლებს ჩვენში. ის არ მომკვდარა, ჩვენ გულებში ცოცხლობს!...