დიმიტროვი დამოუკიდებელ ქართულ მედიას „რაიხსტაგის დაწვას“ აბრალებს

დიმიტროვი დამოუკიდებელ ქართულ მედიას „რაიხსტაგის დაწვას“ აბრალებს

საქართველოში ევროკავშირის ელჩის, ფილიპ დიმიტროვის განცხადებით, წინასაარჩევნო პერიოდში მედიას მნიშვნელოვანი როლი აკისრია. 

„აუცილებელია, პროცესები გაშუქდეს სამართლიანად, გამჭვირვალედ და ობიექტურად. 2011 წელს ჩვენ წინასაარჩევნო პერიოდში მედიის მონიტორინგის კვლევა განვახორციელეთ და მაშინ გავარკვიეთ, რომ ქართულ მედიას საკმაოდ კარგად შეუძლია, ამ ამოცანას გაართვას თავი. იმედი გვაქვს, რომ 2012-2013 წლებში დაგეგმილი მონიტორინგისას კიდევ უფრო კარგ შედეგებს მივიღებთ“, - განაცხადა ფილიპ დიმიტროვმა.

ამასთანავე, დიმიტროვი ქართველ ჟურნალისტებს დემოკრატიული სტანდარტების დაცვისკენაც მოგვიწოდებს:

„არჩევნები კარს მოგვადგა და, ფაქტობრივად, ესაა დიდი გამოწვევა ყველა დემოკრატიისთვის. საარჩევნო პერიოდში არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენად დემოკრატიულია ქვეყანა – ყოველთვის არსებობს გამოწვევები. არჩევნები წინააღმდეგობრივი საკითხია, მასში ყოველთვის არის გამარჯვებული და დამარცხებული. შეიძლება იყოს ისეთი სიტუაციები, როცა ყველა ბედნიერია, მაგრამ არჩევნები არის სიტუაცია, სადაც ერთი მხარე იმარჯვებს, მეორე - მარცხდება, ამიტომ კულტურა იმგვარად უნდა განვითარდეს, რომ საზოგადოებამ შედეგი მიიღოს. ამის მიღწევა რთულია, მაგრამ ამაში დიდი როლი ეკისრება მედიასაც და ჩვენ უნდა დავეყრდნოთ მედიას. ძალიან ხშირად მედია მიკერძოებულია და ეს არაა სიურპრიზი, მაგრამ საქართველოს შემთხვევაში ნამდვილად გვაქვს იმის ფიქრის საშუალება, რომ მასმედიის ქცევა მიუახლოვდეს დემოკრატიის ზოგადი წესებით დადგენილ მოთხოვნებს“, - აღნიშნა საქართველოში ევროკავშირის ელჩმა. 

დიმიტროვი არ აკონკრეტებს, ამ შემთხვევაში რომელ მედიასაშუალებებს გულისხმობს, რომელმა მედიასაშუალებებმა უნდა განავითარონ კულტურა ისე, რომ არჩევნების შედეგი საზოგადოებისათვის მისაღები აღმოჩნდეს. თუმცა ევროკავშირის ელჩს საქართველოს მიმართ კეთილი სურვილები ამოძრავებს. მისივე განმარტებით, ევროკავშირის სურვილია, საქართველო დემოკრატიული და წარმატებული იყოს.

ეს არაფერ შუაშია ევროპული სტანდარტის მედიასთან, მაგრამ ბატონი დიმიტროვის ერთი წლის წინანდელ რეაქციებსაც თუ გავიხსენებთ, როდესაც 2011 წლის 26 მაისის დარბევას მსხვერპლი მოჰყვა, შესაძლოა არა მხოლოდ მედიას, ჯანსაღ საზოგადოებასაც გაუჩნდეს გარკვეული ეჭვები.

მაშინ დიმიტროვი ამბობდა, რომ ასეთ სიტუაციებს ყოველთვის ახლავს საშინელი შთაბეჭდილებები და ასეთ დროს ადამიანს უარესი შედეგის წარმოდგენა უჭირს: „როგორც მე მესმის, გარშემო ბევრი ადამიანი წუხს იმის გამო, რაც გუშინ მოხდა და, მართლაც, ეს არ არის ბედნიერების გამომწვევი წყარო... მაგრამ თუკი იფიქრებ, რომ შესაძლოა ბევრად უარესიც მომხდარიყო, მაშინ მე ვიტყოდი, რომ ეს არის ერთგვარი გამკლავება მეტად რთულ სიტუაციასთან“.

თუ ხალხის დარბევა და ხოცვა-ჟლეტა რთულ სიტუაციასთან გამკლავებას გულისხმობს, რთულ სიტუაციასთან გამკლავება კი თავისთავად, ევროპულ (თუ დიმიტროვის) სტანდარტებში ჯდება, ასეთივე წარმატებით შეგვიძლია ვიფიქროთ, რომ თუ არჩევნების შემდეგ მედია აღელვებული ხალხის ზომბირებას შეეცდება, დიმიტროვისთვის დამაკმაყოფილებელ სტანდარტებსაც მივაღწევთ.

რამაზ საყვარელიძე, ფსიქოლოგი: “დასავლეთი ეთიკური ტიპის სტანდარტებზე აკეთებს ხოლმე აქცენტს, მაგრამ დემოკრატიული სტანდარტებისკენ მოწოდება, როგორც წესი, სახელისუფლებო პოზიციებზე მდგომი ხალხის ხვედრია, რადგან როდესაც სოციალური აღელვების პრევენციას ცდილობს ამ მოწოდებით ადამიანი, ამ შემთხვევაში – დიმიტროვი, ე.ი იგი ეხება ოპოზიციურ მედიას, რადგან მღელვარე მხარე არის ხოლმე ძირითადად, ოპოზიციურად განწყობილი საზოგადოება და მათი განწყობილების გამტარებელი მედია. მათი დაწყნარება მხოლოდ სახელისუფლებო ინტერესშია.

როდესაც ეუთოს გრძელვადიანი სადამკვირვებლო მისიის ჩამოსვლაზე დაიწყო ლაპარაკი, ერთ-ერთი ძირითადი მოთხოვნა იყო მედიის მინიტორინგი იმ კუთხით, რამდენად თანაბრად შუქდებოდა ოპოზიციისა და ხელისუფლების პოზიციები და რამდენად ობიექტურად შეეძლო საზოგადოებას სიტუაციაში გარკვევა, აწვდიდნენ თუ არა ნაციონალური არხები, განსაკუთრებით – რეგიონებს, იმ ტიპის ინფორმაციას, რომ ხალხს ქვეყანაში შექმნილი რეალური სურათი დაენახა. ბატონმა დიმიტროვმა თავისი განცხადებით ყველაფერი საპირისპიროდ შემოაბრუნა და ფაქტობრივად, დამოუკიდებელ მედიას მოუწოდებს, არჩევნების შედეგი, ობიექტური იქნება ის თუ არა, საზოგადოებას ისე მიაწოდოს, რომ ის მისთვის მისაღები გახდეს.

საბედნიეროდ, დიმიტროვი არ არის ისეთი მნიშვნელოვანი ფიგურა, ევროპოლიტიკური ელიტისთვის, რომ მისი სიტყვა ასახავდეს დასავლეთის განწყობას. ის ალბათ მოგვიანებით მიიღებს იმ ინსტრუქციებს,  რომლის მიხედვითაც დასავლეთმა გადაწყვიტა გრძელვადიანი მონიტორინგი, მიიღებს შესაბამის ტექსტსაც, მაგრამ დიმიტროვის ასეთმა აშკარა მხარდაჭერამ ხელისუფლების მიმართ, შეიძლება იქამდე მიგვიყვანოს, რომ  ევროპული პოლიტიკა ცოტა დაკნინდეს დიმიტროვის ხელში“ -ამბობს რამაზ საყვარელიძე. 

მაშინ, როდესაც მოხდა ტელეკომპანია „იმედის“ დარბევა და ზეწოლა სხვადასხვა მედიასაშუალებებზე, არც ელჩებსა და არც სხვა ჩინოვნიკებს რატომღაც დემოკრატიული სტანდარტები არ გახსენებიათ.

რაც შეეხება დიმიტროვის განცხადებას, მედიის დემოკრატიულ სტანდარტრებთან დაკავშირებით, საინტერესოა იმ მედიასაშუალებათა წარმომადგენლების პოზიცია, რომლებსაც ბატონი დიმიტროვის მოწოდება ეხება.

შალვა რამიშვილიჟურნალისტი: „ვერ გეტყვით, რომ ელჩების და ევროკავშირის ჩინოსნების პოზიციას ზედმეტად დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ. დაახლოებით იგივე პოზიციაა, მატჩის დროს ფეხბურთის მოთამაშეებთან რომ მივიდეს მწვრთნელი და უთხრას, გოლი გაიტანეთ, გოლიო.

არჩევნები როგორც გაიმართება, ყველამ ვიცით. ეს იქნება საკმაოდ ცხარე, უკომპრომისო და, შეიძლება ითქვას, უსამართლო გარემო. ეს გარანტირებულია. არის სახელისუფლებო მედია და არის ხელისუფლებისგან დამოუკიდებელი მედია. მალე მედიაომბუდსმენიც იქნება და დიმიტროვის განცხადებები ამ სიტუაციაში რა როლს შეასრულებს, ნამდვილად არ ვიცი.

საინტერესოა, დიმიტროვი ლაპარაკობს თუ არა იმაზე, რომ არსებობს ორ ბანაკად გაყოფილი მედია, მიშას ტელევიზიები და მიშასგან დამოუკიდებელი ტელევიზიები, რომ მიშას ტელევიზიები უფრო მძლავრები არიან, ვიდრე სხვები და ასეთ შემთხვევაში სიტუაციის დამბალანსებელი რომ უნდა იყოს პირველი არხი, დიმიტროვი ამაზე ლაპარაკობს?

სურვილი მაქვს, რომ ევროკავშირის ელჩებმა და ჩინოსნებმა ილაპარაკონ საზოგადოებრივ მაუწყებელზე – იმაზე, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი ისევეა მოქცეული მიშას გავლენის ქვეშ, როგორც მისი ჯიბის ტელევიზიები. ეს არის ყველაზე მნიშვნელოვანი. თუ მაგალითები უნდათ, ავიღოთ იგივე ქვიშხეთში დატრიალებული ამბები, ქიმერიძის საქმეზე მოგახსენებთ. საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა გაუშვა გაყალბებული სიუჟეტი და იგივე სიუჟეტი გაუშვეს მიშას ტელევიზიებმა. ამაზე ისაუბროს დიმიტროვმა, ეს მოითხოვოს. ეს უფრო სწორი, ლეგიტიმური და ადვილად მისაღწევი იქნება. გამოხატოს საკუთარი დამოკიდებულება საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიმართ სადაც, სხვათა შორის, ევროკავშირის სტრუქტურების მიერ გამოყოფილი თანხებიც დაიხარჯა. ბრძნული რჩევები – კი ბატონო, მოგვცეს, მაგრამ, გითხარით, რასაც მაგონებს ეს ყველაფერი“.

გიორგი იაკობაშვილი, ჟურნალისტი: “მედიას შიგნით მართლაც გააჩნია პრობლემები პროფესიონალიზმისა თუ ფინანსური თვალსაზრისით. მედიას ასევე აქვს პრობლემები გარედან, ანუ ხელისუფლების მხრიდან, რომელიც უამრავ საჯარო ინფორმაციას ბლოკავს და ვერ ვიტყოდი, რომ ამ ქვეყანაში სიტყვის თავისუფლება არსებობს.

სანამ ბატონი დიმიტროვი კომენტარებს გააკეთებს ამაზე, სანამ ოცნებას დაიწყებს, რომ  საქართველოში არჩევნები ჩატარდეს დემოკრატიულ გარემოში და ნორმალური ვითარება იყოს, მანამდე იქნებ გაეკეთებინა ხელისუფლების მხრიდან მედიის დაცვაზე განცხადება, რაც მე პირადად, არ მომისმენია და რასაც სენსაციად აღვიქვამდი. არა მარტო იმიტომ, რომ ევროპელები ცდილობენ ასეთ საქმეებში არ ჩაერიონ, არამედ იმიტომაც, რომ ასეთი ჩინოვნიკები ძალიან ხშირად ხელისუფლებასთან არიან დაახლოებულები.

თუ მართლა სურს ბატონ დიმიტროვს, რომ საქართველოში არჩევნები ნორმალურ გარემოში ჩატარდეს, ალბათ სჯობს, სხვა სახის განცხადებები აკეთოს და არა მარტო მედიასთან დაკავშირებით.

ქვეყანაში იმდენი პრობლემაა, რომ მასთან შედარებით მედიის შიდა პრობლემები შესაძლოა, მეათე-მეთორმეტე ადგილზეც კი არ იდგეს. დიმიტროვი კი ამ დროს ჩვენზე საუბრობს. ალბათ, იმიტომ, სასაუბრო თემა რომ ჰქონდეს და წარმოაჩინოს, რომ ხელფასს ტყუილად არ იღებს, მაგრამ ის დროც დადგება და ყველანი გავხდებით მომსწრეები, რომ ბევრი რამ გაირკვევა. ჩემი აზრით ბატონი დიმიტროვი მუქთახორაა და მეტი არაფერი“.

ზვიად დოლიძე,  ჟურნალისტი: „გასაგებია, რომ მედიის ფუნქცია ინფორმაციის საზოგადოებამდე მიტანაა, მაგრამ თუ აქვს მედიას ინფორმაცია, რომ შედეგი, რაც დადგა არის გაყალბების ან სხვა მანიპულაციების წყალობით მიღებული, მაშინ ესეც უნდა თქვას. თუ დიმიტროვი გულისხმობს, რომ ნებისმიერი შედეგი მისაღები უნდა იყოს, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ არსებობს გაყალბების ფაქტები, მაშინ ძალიან ცდება. მედია ვალდებულია არა მარტო შედეგი მიაწოდოს საზოგადოებას და განიხილოს, არამედ მიმდინარე ამბებიც გააშუქოს.

არ ვიცი, რის პრევენციას აკეთებს ამ განცხადებით, მაგრამ თუკი გაყალბების ფაქტები იარსებებს, მინდა გითხრათ, რომ მედია გაჩერებას არ აპირებს.

როდესაც დიმიტროვი დემოკრატიული სტანდარტებისკენ მოუწოდებს მედიას, მე მის ადგილას, პირველ რიგში ვიგულისხმებდი სახელისუფლებო მედიასაშუალებებს, რომელიც როგორც უნდა ისე ჭრის და კერავს.

ან რა დემოკრატიუილ სტანდარტებზე გველაპარაკება?! პარტიები ვართ თუ რა? პრესას აქვს თავისი საქმე, რომ რაც მოხდა, ის აღწეროს ინფორმაციულად. თუ ანალიტიკაზეა ლაპარაკი, ისიც მოზომილი, სწორი და მაქსიმალურად პროფესიონალური უნდა იყოს და კომენტარებიც პროფესიონალებისგან უნდა მიიღოს. რა დემოკრატიულ პრინციპზეა ლაპარაკი, თუ იმას გულისხმობს, რომ ორივე მხარეს უნდა მივცეთ საგაზეთო ფართისა თუ ტელეეთერის თანაბარი საშუალება, კი ბატონო, მაგაზე ვთანხმდებით, ისე, როგორც ორჯერ ორი ოთხია“.

როზი ჯღამაია, ჟურნალისტი: „დიმიტროვის კომენტარი აღვიქვი ასე, რომ მოსალოდნელია მოხდეს რაღაც ისეთი, რაც საზოგადოებას არ მოეწონება და საზოგადოების დიდი ნაწილის განწყობა ჩვენ ყველამ კარგად ვიცით.

თუ ბატონი დიმიტროვი გულისხმობს, რომ ეს შედეგი, რაც დადგება, საზოგადოებისთვის მიუღებელი იქნება და ამის გამო ინფორმაციები უნდა დავმალოთ, დიდი ბოდიშის მოხდით ვეტყვით ახლავე, რომ ჩვენ ამას არ ვაპირებთ - დავწერთ და ვიტყვით იმას, რასაც დავინახავთ ფაქტების დონეზე. მერე საზოგადოება რას გადაწყვეტს, მისი საქმეა, ჩვენ არც საზოგადოების გაქეზებას და არც მის დაწყნარებას არ ვაპირებთ.

როდესაც ჩვენ გველაპარაკებიან დემოკრატიულ სტანდარტების დაცვაზე, მე მათ ვუსვამ ასეთ კითხვას – ანალოგიურ დემოკრატიას ისინი საკუთარ ქვეყნებში თუ მოითმენენ? ჯერ ამაზე გვიპასუხონ და შემდეგ თავად განვსაზღვრავთ, რამდენად მოსათმენია, ან არ არის მოსათმენი ქვეყანაში არსებული დემოკრატია“.

როგორც რამაზ საყვარელიძე ამბობს,  სამწუხაროდ, ძალზე იშვიათად იღებენ ელჩები საკუთარ თავზე ობიექტური სიტყვის თქმის ტვირთს.

„ისინი ცდილობენ, იყვნენ კონფორმისტულები უპირველეს ყოვლისა – ხელისუფლების მიმართ, და ჩვენც, სამწუხაროდ, ხშირად ვამჩნევთ, ხოლმე, რომ ელჩები ხელისუფლების გუნდში თამაშობენ. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ ხშირად მათი სიტყვა ევროპულ სტანდარტად არის გასაღებული და ადამიანებს არბევენ ხოლმე იმ გამართლებით, რომ ეს ევროპულ სტანდარტებში ჯდება. მეორე დილას კი იქ გვამებს პოულობენ. ელჩები, სამწუხაროდ, იშვიათად გრძნობენ ხოლმე პასუხისმგებლობას, რომ მათ სიტყვებს მოჰყვება რაღაც შედეგები, რომელიც ძალიან შორს არის ევროპული სტანდარტებისგან“- მიიჩნევს რამაზ საყვარელიძე.