მთავრობის წევრებს საკანონმდებლო ორგანო ირჩევს, უწყებაში ნდობის მისაღებად მისული მინისტრები კი, ხაზს პარლამენტის წინაშე ანგარიშვალდებულებას უსვამენ და კანონმდებლებთან თანამშრომლობის სურვილს გამოთქვამენ, თუმცა მას შემდეგ, რაც ზოგიერთი მინისტრი თანამდებობაზე დაინიშნება და მინისტრის პორტფელიოს ოფიციალურად ჩაიბარებს, მათ დეპუტატების წინაშე ანგარიშვალდებულება ავიწყდებათ. ყოველ შემთხვევაში, ისინი უწყებაში მისვლის გადაწყვეტილებას სურვილისამებრ იღებენ და არა რეგლამენტით გათვალისწინებული პროცედურით.
საპარლამენტო უმრავლესობა ნებსით თუ უნებლიედ, რატომ უწყობს ხელს მინისტრების ურჩობას, ამის გარკვევას for.ge პარლამენტის თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარე ირაკლი სესიაშვილთან შეეცადა:
11 აპრილს, პარლამენტის თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტს თავდაცვის მინისტრი ეწვევა. უწყებაში მოსვლის სურვილი ლევან იზორიამ თავად გამოთქვა?
- საპარლამენტო კონტროლის ფარგლებში, კომიტეტის წინაშე მინისტრის ანგარიშვალდებულება დემოკრატიული მმართველობის გამოხატულების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფორმაა. ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე, დემოკრატიის ამ პრინციპს არათუ პატივს ვცემთ, არამედ ერთგვარ ტრადიციად ვაყალიბებთ. უფრო მეტიც, 2013 წელს განხორციელებული ცვლილებებით, შესყიდვებთან დაკავშირებით, ანგარიშის წარდგენა თავდაცვის მინისტრისთვის სავალდებულო გავხადეთ. ჩვენი მმართველობის პირობებში, პარლამენტის წინაშე ანგარიშით ყველა მინისტრი წარსდგა, რაც ერთგვარ ტრადიციად ჩამოვაყალიბეთ. ამ შემთხვევაშიც, მინისტრს გარკვეული დრო მივეცით, რომ ის რეფორმები დაეწყო და განეხორციელებინა, რომელიც განსაზღვრული ჰქონდა. შევთანხმდით, რომ მას შემდეგ, რაც გარკვეული რეფორმები განხორციელდებოდა, მინისტრი კომიტეტის წინაშე ანგარიშით წარსდგებოდა. ამასთანავე, მინისტრსაც შევაქებ, რადგან ის ამ პრინციპს თავიდანვე პატივს სცემდა და რეფორმის განხორციელებისას, კომიტეტში როგორც შესყიდვებთან, ასევე წვევამდელებთან დაკავშირებით რამდენიმე შეხვედრა გაიმართა. ამჟამად, მინისტრს საშუალება ექნება რეფორმის შედეგებსა და გეგმებზე ისაუბროს. ამასთანავე, თავდაცვის სამინისტროსთან სამხედრო რეზერვის კონცეფციასთან დაკავშირებით სამუშაო შეხვედრებს დავიწყებთ.
ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია ის, რომ ბოლო პერიოდში, ნატოსთან გამორჩეულად ინტენსიური ურთიერთობა გვაქვს. შეიძლება ითქვას, რომ ნატოსთან ურთიერთობის თვალსაზრისით, ყველაზე დატვირთული წელია. მათ შორის, საქართველოში ნატოს საპარლამენტო ასამბლეა ტარდება, ქვეყანაში კომიტეტიც იმყოფებოდა და გენერალური მდივანი ჩამოდის.
მინისტრებთან მიმართებაში ხაზი პარლამენტის წინაშე მათ ანგარიშვალდებულებას გაუსვით და თქვით, რომ თქვენი ხელისუფლების პირობებში, საკანონმდებლო ორგანოში მინისტრების მოსვლა ტრადიციად იქცა, თუმცა ვხედავთ, რომ მთავრობის შემადგენლობაში არიან მინისტრები, რომლებიც პარლამენტში არ ცხადდებიან. მათ შორისაა ენერგეტიკის მინისტრი კახი კალაძეც, რომელიც როგორც ჩანს, თავს ანგარიშვალდებულად არ თვლის, რომ „გაზპრომთან“ გაფორმებული ხელშეკრულების თაობაზე დეპუტატები საქმის კურსში ჩააყენოს...
- ჩვენი ხელისუფლება ამ დემოკრატიულ პრინციპს ბოლომდე ითავისებს და ამ სტანდარტს კიდევ უფრო მაღლა ვწევთ.
სტანდარტის მაღლა აწევა რაში გამოიხატება, როცა ზოგიერთი მინისტრი უწყებაში არ ცხადდება და თქვენც, უმრავლესობა მათ ამის საშუალებას აძლევთ?
- ერთია, ანგარიშვალდებულება პარლამენტის წინაშე და რესურსის დახარჯვა იმისათვის, რომ ამა თუ იმ საკითხზე ამომწურავი ინფორმაცია მივიღოთ და მეორეა პოლიტიკური პიარი, რომელსაც ოპოზიცია და უმცირესობა არასწორად და არამიზნობრივად იყენებენ. სხვა შემთვევებში პროცესი დავინახეთ, სადაც უმცირესობას სურდა, რომ ანგარიშვალდებულებისთვის პოლიტიკური პიარკამპანიის სახე მიეცა და დისკუსია შინაარსზე ორიენტირებული არ ყოფილიყო. ოპოზიციისა და უმცირესობის ყველა დაძახებაზე პარლამენტში მინისტრების მოსვლის კატეგორიული წინააღმდეგი ვარ.
რატომ? დავით ბაქრაძის სპიკერობის დროს, მაშინდელი უმრავლესობაც იგივეს ამბობდა და ოპოზიციის „დაძახებაზე“ მინისტრების პარლამენტში მისვლის საჭიროებას ვერ ხედავდა. მათ გზას ირჩევთ?
- იმ ფორმების და იმ მიდგომების კატეგორიული წინააღმდეგი ვარ, რასაც ოპოზიცია გვთავაზობს. პარლამენტის წინაშე ანგარიშით ყველა მინისტრი წარსდგება, მაგრამ ეს საპარლამენტო კონტროლის ფარგლებში უნდა ჯდებოდეს და არა პარტიულ, პოლიტიკურ ინტერესებში. ამ შემთხვევაში, კომიტეტის სხდომაზე თავდაცვის მინისტრის მოსვლა იმ ფაქტს ადასტურებს, რომ ის თავს ანგარიშვალდებულად თვლის და ეს მოსმენა იმისთვის ხორციელდება, რომ კომიტეტი და საზოგადოება ინფორმირებული იყვნენ, რა რეფორმები ხორციელდება და კითხვებს პასუხი გაეცეს. კალაძის შემთვევაში, უმცირესობას სურდა, მხოლოდ პიარი აეგორებინა და თავისი თავი გამოეჩინა.
პიარს ნეგატიურ კონტექსტში რატომ წარმოაჩენთ? თუკი თავდაცვის მინისტრი კომიტეტის სხდომაზე მოვა და იმას გაახმოვანებს, რაც თავად სურს, ეს მისი პიარი არ იქნება? მინისტრი პარლამენტში იმის მიხედვით უნდა ცხადდებოდეს, მას უწყებაში უმრავლესობა იბარებს თუ ოპოზიცია?
- მინისტრები პარლამენტის წინაშე წარსდგებიან და ეს თუნდაც, ლევან იზორიას მოსვლით დასტურდება. უწყებაში შს და თავდაცვის მინისტრებიც მოვლენ. რაც შეეხება განწყობას -უმრავლესობა უმცირესობას მინისტრების დაბარების უფლებას ხომ არ უზღუდავს, გეტყვით, რომ არ უზღუდავს. თქვენს ეჭვს, რომ მინისტრი მხოლოდ იმას წარმოადგენს, რაც მას უნდა, არასწორია, რადგან ის ანგარიშს წარმოადგენს, მაგრამ როგორც დეპუტატების, ასევე არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და ექსპერტების კითხვებსაც უპასუხებს. კონსტრუქციულ, შინაარსზე ორიენტირებულ მოთხოვნას, რომ მინისტრი პარლამენტში მოვიდეს, უმრავლესობა ყოველთვის მხარს დაუჭერს, მაგრამ მხარს ისეთ მოთხოვნებს ვერ დავუჭერთ, რომელიც ორიენტირებულია პიარზე, დაპირისპირებაზე, ვიწრო პოლიტიკურ ინტერესებსა და ინსტიტუტების დისკრეტირებაზე.
ოპოზიციის ნებისმიერ მოთხოვნაში, შესაძლოა, პიარელემენტები და პოლიტიკური ინტერესები დაინახოთ და ანუ, მინისტრები უწყებაში არ უნდა გამოცხადნენ?
- თავდაცვის მინისტრი მოდის და ოპოზიციასაც ხომ აქვს საშუალება, რომ მას კითხვა დაუსვას? - თუ იმ მიდგომას მივყვებით, რომ უმცირესობის ყველა მოთხოვნაზე მინისტრები უნდა მოვიდნენ, ამან შეიძლება ისეთ აბსურდულ პროცესამდე მიგვიყვანოს, რომ ყოველ კვირას, ყველა მინისტრი პარლამენტში გვყავდეს.
„გაზპრომთან“ გაფორმებული ხელშეკრულება ერთ-ერთი რიგითი თემა არაა, შესაბამისად, მნიშვნელოვანია, მინისტრმა საქმის კურსში პარლამენტი ჩააყენოს. ანუ, ის უწყება, რომელმაც ის პოსტზე დაამტკიცა....
- დეპუტატს მინისტრის საჯარო მოსმენის გარდა, იმაზე მეტი უფლებამოსილება აქვს, რომ მინისტრისგან ინფორმაციები მოითხოვოს. მას შეუძლია, მინისტრს სადეპუტატო კითხვით მიმართოს და მისგან ანგარიში მოითხოვოს. ვხედავთ, რომ მინისტრების დაბარება დეპუტატის უფლებამოსილების გამოყენების გარეშე, ვიწრო პოლიტიკური პიარის ასაგორებლად ხდება.
კახი კალაძემ თქვა, რომ ის მზად არის, პარლამენტში ნდობის ჯგუფის ფორმატში წარსდგეს. მაშინ, როცა ნდობის ჯგუფი შექმნილი არ არის, მინისტრის მხრიდან მსგავსი შეთავაზება ცინიკური ხომ არ არის?
- შეიძლება, კალაძეს ნდობის ჯგუფში მოსვლის სურვილი ჰქონდეს, მაგრამ კანონის ფარგლებში იმის შესაძლებლობას ვერ ვხედავ, რომ ენერგეტიკის მინისტრს მოვუსმინოთ, თუმცა შეგვიძლია, ნდობის ჯგუფის ფორმატში ამაზე ვიმსჯელოთ. თუ ეს საკითხი შინაარსობრივად ქვეყნის უსაფრთხოებას უკავშირდება, შეიძლება, ნდობის ჯგუფში განვიხილოთ, მაგრამ მინისტრის შეთავაზების საფუძველზე, ამ საკითხს ვერ გადავწყვიტავთ.
რაც შეეხება ნდობის ჯგუფს, რომელიც ამ დრომდე არ შექმნილა. მერვე მოწვევის პარლამენტში, პირველი სხდომა მაშინ გამართეთ, როცა დაგჭირდათ და ე.წ. კაბელების საქმე გქონდათ შესასწავლი. ნდობის ჯგუფი ამ დრომდე რატომ არ არის შექმნილი?
- ნდობის ჯგუფი დამტკიცეული უახლოეს კვირებში იქნება.
ნდობის ჯგუფის „უახლოეს კვირაში“ შექმნის თაობაზე, უკვე რამდენიმე თვეა საუბრობთ. „უახლოესი კვირა“ აღარ დადგა?
- სამწუხაროდ, სამუშაო ვიზიტებით წასვლა მომიწია. ამასთანავე, პარლამენტს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების შესახებ კანონპროექტის განხილვამ დიდი დრო წაართვა და ამ საკითხს უახლოეს სხდომაზე დავაყენებთ.
თქვენ ისრების გადატანას სხვა საკითხებზე ცდილობთ, რადგან პრობლემას ერთი კვოტა წარმოადგენს, რომელსაც „პატრიოტთა ალიანსი“ და „ნაციონალური მოძრაობა“ ვერ იყოფენ...
- ირმა ინაშვილს შევთავაზე, რომ კანონპროექტი წარმოადგინოს, რომელიც მისი აზრით სამართლიანი იქნება. დღეს მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით, ხმები თანაბარია და ამ შემთხვევაში, კანონი არ განსაზღვრავს, უპირატესობა ვის უნდა მიენიჭოს. ორივე მხარეს ვთავაზობ, კანონპროექტი წარმოადგინონ.
თუკი ეს პოლიტიკური ძალები კანონპროექტს არ წარმოადგენენ, თქვენ ნდობის ჯგუფის შექმნას არ აპირებთ?
- რა თქმა უნდა, შევქმნით.
ანუ, სადაო კვოტა ღია დარჩება?
- დიახ.
უმრავლესობა საკუთარ კვოტას რატომ არ ითვისებს, ნდობის ჯგუფის შექმნის საჭიროებას ვერ ხედავს თუ კანდიდატების პრობლემა აქვს?
- გითხარით, რომ ნდობის ჯგუფი უახლოეს მომავალში შეიქმნება. სამწუხაროდ, ის ფაქტორები არსებობდა, რის გამოც ამ პროცესმა დროში გადაიწია.
