ვინ იქნება მმართველი გუნდის საპრეზიდენტო კანდიდატი - ამ საკითხზე დეტალური საუბარი კონსტიტუციის დაზუსტების შემდეგ შეიძლება. თუმცა, ვრცელდება ინფორმაცია, რომ მმართველი გუნდი ირაკლი ღარიბაშვილის და ლევან გაჩეჩილაძის კანდიდატურებს განიხილავს. გაჩეჩილაძე 2008 წელს გახდა საქართველოს პრეზიდენტი, მაგრამ მაშინ „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ლევან თარხნიშვილის ხელმძღვანელობით, გაჩეჩილაძეს გამარჯვება ოფიციალურად არ გაუფორმა. როგორი იქნება მმართველი გუნდის არჩევანი, კონსტიტუციონალისტი ვახტანგ ძაბირაძის განცხადებით, ამას ადგილობრივი არჩევნების შემდეგ ვნახავთ.

for.ge ვახტანგ ძაბირაძეს ესაუბრა.

გავრცელებული ინფორმაციით, ქართულ პოლიტიკას უბრუნდება ირაკლი ღარიბაშვილი, რომელიც ერთ-ერთი ვერსიით მმართველი გუნდის საპრეზიდენტო კანდიდატი იქნება. ღარიბაშვილის პარალელურად, ლევან გაჩეჩილაძის კანდიდატურაც განიხილება. თუ ამ კანდიდატების პოლიტიკური წარსულიდან გამოვალთ, რა არჩევანი შეიძლება გააკეთოს მმართველმა გუნდმა?

ვახტანგ ძაბირაძე: გამიჭირდება იმის თქმა, რა არჩევანს გააკეთებს ხელისუფლება. ზოგადად, თუ ლაპარაკია პრეზიდენტობის კანდიდატზე, გასაგებია, რომ არის არჩევის წესი, მაგრამ მხოლოდ არჩევის წესი არ არის. არის უფლებამოსილების საკითხი, ასევე ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი, ეს არის ასაკობრივი ზღვარი.

ჩვენ თუ გადავდივართ საპარლამენტო მმართველობაზე, ეს საკმაოდ ცვლის ურთიერთობებს, მაგრამ რომც არ გადავიდეთ, მაშინ უნდა ავარჩიოთ მმართველობის სტილი. შუალედური - ნახევრად საპრეზიდენტო და ნახევრად საპარლამენტო, ამ ქვეყანას არ წაადგება. ან უნდა დავუბრუნდეთ ისევ საპრეზიდენტოს, მაგრამ არა იმ ფორმატით, როგორც სააკაშვილის დროს იყო სუპერსაპრეზიდენტო, ან მართლა უნდა წავიდეთ საპარლამენტოზე.

როგორც საკონსტიტუციო კომისიის წევრი, მმართველობის რომელ მოდელს უჭერთ მხარს?

- საპარლამენტო მმართველობის მომხრე ვარ. ამიტომ მგონია, რომ გარდა არჩევის წესისა, ძალიან მნიშვნელოვანია ასაკობრივი ცენზი. პიროვნება, რომელიც იქნება პრეზიდენტი და იქნება ორი ვადით, მას შემდეგ აღარ უნდა გაუჩნდეს პოლიტიკაში დარჩენის ამბიციები. ანუ, საპრეზიდენტო ინსტიტუტი არ უნდა იქნეს გამოყნებული იმისათვის, რომ პოლიტიკური ქულები დააგროვოს. ასეთი რამ რომ არ მოხდეს, საჭიროა ასაკობრივი ცენზის განსაზღვრა.

ვიცით, რომ დღეს მოქმედი კანონით 35 წლიდან უკვე შესაძლებელია მონაწილეობა მიიღო საპრეზიდენტო არჩევნებში. ჩემი აზრით კანდიდატი უნდა იყო 50-55 წლის ზევით ასაკის. საპარლამენტო რესპუბლიკის შემთხვევაში, პრეზიდენტი არის ქვეყნის მეთაური და ის მთლიანად ჩამოშორებულია აღმასრულებელ ფუქციებს. ახალგაზდა ადამიანი და ადამიანი, რომელიც თქვლის, რომ პრეზიდენტობის შემდეგ ისევ პოლიტიკაში უნდა გააგრძელოს საქმიანობა, ვერ შეასრულებს იმ ფუნქციას, რაც საპარლამენტო მმართველობაში უნდა შეასრულოს პრეზიდენტმა. ის უნდა იყოს ქვეყნის პრეზიდენტი, სახელმწიფოს მეთაური და თუ ამ თანამდებობას პოლიტიკური კაპიტალის დასაგროვებლად გამოიყენებს, ჩემი აზრით, ეს იქნება ანტისახელმწიფოებრივი მოქმედება.

ანუ, ალბათობა იმისა, რომ 50 წელს გადაცილებულ პრეზიდენტს საპრეზიდენტო ვადის ამოწურვის შემდეგ პოლიტიკური ამბიციები გაუჩნდეს, მცირეა?

- რა თქმა უნდა, ძალიან მცირეა იმის ალბათობა, რომ საპრეზიდენტი ვადის ამოწურვის შემდეგ, ისევ გაუჩნდეს პოლიტიკური კარიერის გაგრძელების შანსი. მარტივად რომ გითხრათ, მან აღარ უნდა იბრძოლოს პრემიერობის მოსაპოვებლად და აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელში ჩასაგდებად. ან იმისათვის, რომ ქვეყანაში ისევ მოხდეს კონსტიტუციური ცვლილება. ამიტომ, მგონია, რომ ასაკის განსაზღვრა აუციელებელი ფაქტორია.

როდესაც ლაპარაკია არჩევის წესზე, მომხრე ვარ არაპირდაპირი არჩევის წესის, მაგრამ აქაც ერთი დათქმით - პრეზიდენტი არ უნდა იქნას არჩეული ერთი პოლიტიკური ძალის მიერ. გნებავთ მას ჰქონდეს საკონსტიტუციო უმრავლესობა. ამ შემთხვევაში საკონსტიტუციო უმრავლესობა აქვს „ქართულ ოცნებას“ და თუ პარლამენტი აირჩევს, ცხადია, რომ მის მიერ დასახელებული კანდიდატი გავა.

ამ შემთხვევაში, როდესაც საკონსტიტუციო უმრავლესობა აქვს მმართველ ძალას, არაპირდაპირი არჩევის შემთხვევაში სახელისუფლებო კანდიდატს არ აქვს შანსი?

- ასეთ შემთხვევაშიც ყველაზე დიდი ალბათობით „ქართული ოცნების“ კანდიდატი გაიმარჯვებს, მაგრამ დღევანდელ სიტუაციას უნდა ავერიდოთ. ხომ არ შეიძლება, რომ კონსტიტუცია დღევანდელი პოლიტიკური კონიუნქტურიდან, ან პოლიტიკური პროცესიდან გამომდინარე ავაგოთ. თუ ჩვენ გვინდა, რომ კონსტიტუციის შექმნის პროცესი დავაშოროთ მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესს, რომ პოლიტიკურმა პროცესმა მნიშვნელოვანი ზეგავლენა არ მოახდინოს კონსტიტუციის შექმნაზე, ჩვენ დავაყენეთ წინადადება, რომ 2020 წლის შემდეგ შევიდეს შესწორებები კონსტიტუციაში.

იქნებ, ამით მოვახერხოთ ის, რომ საკონსტიტუციო კომისია და საკონსტიტუციო პროცესი დავაშოროთ პოლიტიკურ პროცესს. სხვაგვარად გავლენა აუცილებლად იქნება. ამ მოსაზრებებიდან გამომდინარე ვაფასებ კანდიდატებს და არა სხვა მოტივით. ირაკლი ღარიბაშვილი ძალიან აქტიური ადამიანია და ეს გვაჩვენა პრემიერობის დროს. თუ ღარიბაშვილს უნდა პოლიტიკაში დაბრუნება, მგონია, რომ მან უნდა იბრძოლოს ისევ პრემიერობისთვის, ან აღმასრულებელი ხელისუფლებისთვის და არა პრეზიდენტობისთვის.

რატომ?

- იმიტომ, რომ საპარლამენტო მმართველობაში ღარიბაშვილისთვის პრეზიდენტობა ძალიან არაკომფორტული იქნება, რადგან ასეთი ენერგიის ტიპის ადამიანს გაუჭირდება იყოს მშვიდი პრეზიდენტი, ისევე როგორც გაჩეჩილაძეს, რომელიც ღარიბაშვილის კატეგორიის ადამიანია. ორივე ძალიან აქტიური კადრია, ყოველთვის ასე იყვნენ.

რამდენად გაიზიარებს ამ ფორმულას საკონსტიტუციო კომისია?

- არ ვიცი, ვერ გეტყვით, მაგრამ მე ვაპირებ ამ წინადადების დაყენებას და ვნახოთ რამდენად გავა. როდესაც კონსტიტუციაზე და კანდიდატებზე ვალაპარაკობ, გამოვდივარ იქედან, ვინ რას წარმოადგენს საპარლამენტო მმართველობაში პრეზიდენტად.

იმ შემთხვევაში, თუკი დარჩა საპარლამენტო რესპუბლიკა, პრეზიდენტი ძალიან პასიური ფიგურა იქნება. თუ გავითვალისწინებთ ღარიბაშვილი-გაჩეჩილაძის ხასიათს, პოლიტიკურად რამდენად სწორი გადაწყვეტილება იქნება რომელიმე მათგანის საპრეზოდენტო კანდიდატად შეთავაზება?

- „ქართული ოცნებისთვის“ შეიძლება ამას მნიშვნელობა არ ჰქონდეს, მაგრამ მათთვის იქნება არაკომფორტული. ვერ ჩაჯდებიან იმ ჩარჩოში, რა ჩარჩოშიც უნდა იჯდეს ქვეყნის პრეზიდენტი საპარლამენტო მმართველობის დროს. ასე ვუყურებ მათი წარსული საქმიანობიდან გამომდინარე. თუ „ქართულ ოცნებას“ უნდა მათი პოტენციალის პოლიტიკაში გამოყენება, მაშინ კეთილი ინებონ და მოვიდნენ აღმასრულებელ ხელუსუფლებაში, რაც არ იქნება პრობლემა. ირაკლი ღარიბაშვილი იყო შს მინისტრი, ამ პერიოდში მისადმი პრეტენზიები იყო ნულის ტოლი, მაგრამ უკვე პრემიერობა მისთვის გახდა რთული. ისევე რთული გახდება პრეზიდენტობაც, თორემ მისი საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს.

პოლიტიკური პროცესები აჩვენებს, რომ ამომრჩეველმა დახვეწა საარჩევნო კულტურა. როგორ ფიქრობთ, ქართული საზოგადოება რას უფრო მიაქცევს ყურადღებას, უნიკალური ავტორიტეტის მქონე პიროვნებას, თუ ამ შემთხვევაშიც არჩევანს შეთავაზებული კანდიდატის სასარგებლოდ გააკეთებს, როგორც მარგველაშვილის შემთხვევაში მოხდა?

- მარგველაშვილის შემთხვევა ცოტა სხვა იყო. არ ვიცით, ვინ იქნებიან სხვა კანდიდატები, მაგრამ ამ შემთხვევაში მათი ხასიათიდან გამოვედი. ყველამ ვიცით, როგორი არიან ისინი, როდესაც უკვე პოლიტიკურ საქმიანობაში ერევიან. აქედან გამომდინარე შევაფასე. ვერ გეტყვით, რას გადაწყვეტს „ქართული ოცნება“, მაგრამ აბსოლუტურად გეთანხმებით იმაში, რომ პრეზიდენტობის კანდიდატს უნდა ჰქონდეს დიდი საზოგადოებრივი მხარდაჭერა. ამასთანავე გასარკვევია, ვინ იქნებიან კონკურენტები. არა მგონია ამ ეტაპზე სწორი იყოს, ცალკე აღებული რომელიმე კანდიდატის შეფასება. არ ვიცით როგორი იქნება დასახელება, ვის ექნება უფლება წამოაყენოს პრეზიდენტობის კანდიდატი. კონსტიტუციის დაზუსტების შემდეგ შეგვიძლია დეტალებზე საუაბარი.

იმ ფონზე, რიდესაც მოსუფთავებულია ოპოზიციური ველი, რამდენად კონკურენტული იქნება საპრეზიდენტო არჩევნები? ოფიციალურად 240 პოლიტიკური პარტია არსებობს ქვეყანაში, მაგრამ მხოლოდ 1-2 პარტია ჩანს აქტიურად...

- არ ვიცი ქაღალდზე რამდენია, მაგრამ ფაქტია, რომ არც პოლიტიკურ ველზე არის პარტიების სიმრავლე. არის რამდენიმე პარტია, რომლებმაც გადალახეს 1%-იანი ბარიერი. 2017 წელს ტარდება ადგილობრივი არჩევნები და უკვე მაისის ბოლოს გამოიკვეთება რა განწყობებია საზოგადოებაში. არ ვიცი რამდენად სწრაფად განვითარდება საზოგადოებრივი აზრი და რა ფაქტორები იმოქმედებს მათზე, მაგრამ ერთი რამ შემიძლია გითხრათ, რომ ოპოზიციური ფლანგი ცარიელი არ დარჩება. მას რაღაცა აუცილებლად შეავსებს.

ვინ იქნება ეს რაღაცა, ან ვიღაცა, ეს ჯერჯერობით არ ჩანს. მაგრამ ადგილობრივი არჩევნებით იქნება დიდი დათვალიერება იმისა, თუ რომელი პარტიები გამოვლენ ასპარეზზე და რა შედეგებით დასრულდება ეს არჩევნები. ამ შედეგებზე იქნება დამოკიდებული ოპოზიცია ერთ კანდიდატზე შეთანხმდება თუ არა. ადგილობრივი არჩევნები ერთგვარი წინა პროცესი იქნება 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის.