„ბუნდოვანი და გაუგებარი იყო პრეზიდენტის განცხადება. ამ გადაწყვეტილებას ვინმეს დანაშაულებრივი ქმედება არ გამოუვლენია და ვის დასჯას ითხოვს პრეზიდენტი?“, –აცხადებს ვიცე-სპიკერი მანანა კობახიძე, რომლის განცხადებით, გიორგი მარგველაშვილს სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლის როლში უფრო ხედავს, ვიდრე ქვეყნის პრეზიდენტის როლში.

რატომ ამკაცრებენ საარჩევნო კოდექსს და რის დამტკიცებას ცდილობს პრეზიდენტი? ამ საკითხებთან დაკავშირებით for.ge მანანა კობახიძეს ესაუბრა.

საარჩევნო კოდექსში შედის ცვლილება, რომლის თანახმად პოლიციელებს კენჭიყრის შენობის მიმდებარე ტერიტორიაზე ყოფნის უფლება ექნებათ. თქვენი პოლიტიკური ოპონენტები თვლიან, რომ ეს არის ამომრჩეველზე ზეწოლის ერთ-ერთი ფორმა, ვინაიდან ხელისუფლება დაბალი რეიტინგის ფონზე ცდილობს პოლიციის ჩართულობით მოიგიოს არჩევნები. რატომ გახდა საჭირო ეს ცვლილება და რითი ხსნით ამის აუცილებლობას?

მანანა კობახიძე: ეს არის გაკოტრებული ოპოზიცია, რომელსაც თავად არაფრის შანსი არ აქვს, კანონში ეძებს ხარვეზს და ცდილობს ამ საკანონმდებლო ინიციატივის კრიტიკას, თითქოსდა ხელისუფლება ამ ცვლილებას იყნებს სათავისოდ. ამ დროს, თავად არის ეს ოპოზიცია გაკოტრებული, თანაც დიდი ხანია. აქ საუბარია იმაზე, რომ წესრიგი დაცული უნდა იყოს ყველგან.

ახალი კანონით პოლიციელებს კენჭისყრის ოთახში შესვლის უფლება ექნებათ?

-თუკი დაირღვევა კანონი და იქნება ცემა–ტყეპა, მაშინ რა თქმა უნდა, პოლიცია შევა შიგნით. კანონი დაცული უნდა იყოს შენობაში, შენობასთან და საარჩევნო პერიმეტრზე, რომ ამომრჩეველს თავისუფლად და უშიშრად ჰქონდეს არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობა. პოლიცია პატრულირებას არ დაიწყებს უბანში და შიგნით შენობაში, აქ საუბარია იმაზე, რომ თუ საარჩევნო უბანზე, ან მიმდებარე ტერიტორიაზე ვინმე ჩაიდენს ძალადობას, ახალი ცვლილებით ეს განსაკუთრებული დანაშული ხდება.

გასაგებია, მაგრამ ძალადობა აქამდეც დასჯადი იყო...

- მართალია, ძალადობა დასჯადია, მაგრამ სპეციალური ნორმა შემოდის სისხლის სამართლის კოდექსში, რომლის თანახმად ძალადობა, ასევე ძალადობის მუქარა საარჩევნო უბანზე დაისჯება 2 წლამდე ჯარიმით, ან 5 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით. ადამიანმა უნდა იცოდნენ, რომ ძალადობა ყველგან დასჯადია. განსაკუთრებით, თუ ძალადობას ჩაიდენს არჩევნების დღეს ხმის მიცემის პროცესში და თუკი ეს ძალადობა მოხდა, ვინ უნდა აღკვეთოს თუ არა პოლიციამ? მოქალაქეებმა აღკვეთონ? ექნება ძალადობას ადგილი, შესაბამისად უნდა იმოქმედოს პოლიციამ და პატრულმა. თუკი შენობის შიგნით ადგილი ექნება კანონდარღვევას, პოლიცია არ უნდა შევიდეს?

თუ საქართველოს უახლოეს წარსულ გადავხედავთ, ძალადობა საარჩევნო უბნის დახურვის შემდეგ ხდება და სწორედ შენობის შიგნით, ამის არაერთი სამწუხარო მაგალითი გვაქვს და ამის ინიციატორი მუდმივად თქვენი პოლიტიკური ოპონენტები იყვნენ...

- ძალიან ბევრი ძალადობა ვანახეთ, ვნახეთ ქვების სროლა, ადამაინებზე ზეწოლა, მუქარა. დაპატიმრება სწორედ საარჩევნო მიზნებიდან გამომდინარე, არჩევნების დღეს, თუ არჩევნებამდე. ჩვენ ბევრი რამ გავიარეთ საიმისოდ, რომ არ დაუშვათ მსგავსი ინციდენტები ქვეყანაში.

კორცხელის ინციდენტთან დაკავშირებით - ადვოკატის მიერ გავრცელებული კადრი ადასტურებს, რომ უბანზე ხელჯოხით იმყოფებოდა „ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივისტი, რომელმაც დაიწყო ეს ინციდენტი, რასაც მოჰყვა უკვე ის ცნობილი დაპირისპირება...

- დიახ და ამ კადრებდან ჩანს, რომ ეს ადამიანი „ნაციონალური მოძრაობის“ მხარდამჭერი იყო. ანუ, ის, რომ ხელჯოხებით შეიარაღებულნი მივიდნენ, ეს ნიშნავს, რომ მათ უკვე მიზნად ჰქონდათ ეს ძალადობა. მაშინ, რომ ეს კანონი გვქონოდა, შესაბამისი სანქციაც იქნებოდა. დიახ, პატრულსაც და პოლიციასაც ექნება შესაძლებლობა, რომ აღკვეთოს დანაშაული როგორც საარჩევნო უბანზე, ასევე შიგნით სადაც კენჭისყრა მიმდინარეობს. მთავარია, რომ დანაშაული არ მოხდეს. მოქალაქემ უნდა იცოდეს, რომ თუკი საარჩვენო უბანზე ჩაიდენს ძალადობას, ის უფრო მკაცრად დაისჯება.

ანუ, კანონის დანიშნულება არის პრევენცია და არა ამომრჩეველზე პოლიციის ძალით ზემოქმედება, როგორც თქვენი ოპონეტები აცხადებენ?

- არა, რა თქმა უნდა. ძალიან კარგად იციან ოპონენტებმა რატომაც ხდება ამ კანონის მიღება. მათ ინტერესში არ შედის არჩვენების მშვიდ გარემოში ჩატარება. მათ სურთ პროცესების დისკრედიტაცია, რადგან არავითარი შანსი არ აქვთ, მოსახლეობის მხარდაჭერა დაკარგული აქვთ. ამიტომაც, სრულიად პოზიტიური კანონისთვის აკრიტიკებენ ხელისუფლებას. ნუ დაარღვევ წესრიგს და კანონი არ იმოქმედებს.

ვანო მერაბიშვილთან დაკავშირებით, სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე მინდა გკითხოთ, ეს გადაწყვეტილება ნიშნავს მერაბიშვილის გამარჯვებას იმის მიუხედავად, რომ მერაბიშვილი სტრასბურგის სასამართლომ პოლიტპატიმრად არ სცნო?

- მიუხედავად იმისა, რომ განაჩენი არ იყო გამოტანილი, „ნაციონალური მოძრაობა“ დაკავების დღიდან იძახდა, რომ ვანო მერაბიშვილი პოლიტპატიმარია, მაგრამ ამის ვინმეს სჯეროდა საქართველოში? დღეს, უკვე, არსებობს განაჩენები 26 მაისის დარბევასა და სანდრო გირგვლიანის მკვლელობის საქმეზე, ასევე, სასამართლო პროცესები მიდის ვალერი გელაშვილის უმოწყალოდ ცემის ფაქტზე. მერაბიშვილი უკვე არის მსჯავრდებული, განაჩენით დამნაშავედ არის ცნობილი და დღეს არავითარ პოლიტპატიმრობაზე საუბარი არ არის.

ევროსასამართლომ მკაფიოდ თქვა, რომ გადაწყვეტილება მერაბიშვილის პატიმრობის შესახებ, კანონიერი იყო. ეს გადაწყვეტილება არ შეხებია განაჩენებს. ეს ეხებოდა პატიმრობის პერიოდს და ამ ნაწილშიც ორ გადაწყვეტილებაზე მკაფიოდ აქვს ნათქვამი, რომ ეს არის კანონიერი გადაწყვეტიელები, მხოლოდ გარკვეულ ეპიზოდზე აქვს ნათქვამი, რომ იყო დარღვევა. თუმცა, ეს არ ნიშნავს, რომ მერაბიშვილი პოლიტპატიმარია და, რომ ის უდანაშაულოა.

მაშინ რას უკავშირებთ პრეზიდენტის პოზიციას, რომ უნდა დადგეს ამ პირების სამსახურებრივი, პოლიტიკური და სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საკითხი, რომელთა მოქმედებით ვანო მერაბიშვილის საქმესთან დაკავშირებით, ევროპის სასამართლომ მსგავსი გადაწყვეტილება მიიღო?

- ჩემი აზრით ძალიან ზოგადი, ბუნდოვანი და გაუგებარი იყო პრეზიდენტის ეს განცხადება. ამ გადაწყვეტილებას ვინმეს დანაშაულებრივი ქმედება არ გამოუვლენია და შესაბამისად, ვის დასჯას ითხოვს? ჯერ არ გარკვეულა რასთან გვქონდა საქმე და ნამდვილად სიმართლეა ის, რასაც მერაბიშვილი ამბობს? მხედველობაში მაქვს თითქოსდა მისი ციხიდან გაყვანა და ა.შ.

ეს იყო განცხადება და რა თქმა უნდა, თუ იქნებოდა სამხილები, მტკიცებულებები, რომ გამოძიება ბოლომდე ყოფილიყო შესაძლებელი, ეს იქნებოდა კარგი. სამწუხაროდ, მაშინ აღმოჩნდა, რომ არ იყო ვიდეოჩანაწერები, ეს რეალობა იდგა. ბუნებრივია, რომ ეს ცუდია, მაგრამ ვანო მერაბიშვილის განცხადებაზე დაყრდნობით არ უთქვამს სტრასბურგის სასამართლოს, რომ ეს ფაქტი მართლაც მოხდა და ვინმემ დანაშაული ჩაიდინა მერაბიშვილის მიმართ. ეს არ არის დადგენილი და ასე როგორ შეიძლება მოითხოვო ვინმეს დასჯა?

გიორგი მარგველაშვილი თვლის, რომ სახელმწიფოსთვის ასეთ დამაზიანებელ გადაწყვეტილებას ჰყავს უშუალო პასუხისმგებელი პირები სამართალდამცავ და სასამართლო სისტემაში...

- კი ბატონო, ჩვენ უნდა გამოვიძიოთ და გამოვავლინოთ. ჩვენ სასამართლოს გადაწყვტილებას პატივს ვცემთ და აღვასრულებთ, მაგრამ ვანო მერაბიშვილთან დაკავშირებით რა კონტექსტში გამოიყენა ეს ფრაზა პრეზიდენტმა, რომ ვიღაცა უნდა დავსაჯოთ, მაშინ, როცა არანაირი გარემოება არ არის დადგენილი, უტყუარად დადასტურებულად არ უცვნია ევროსასამართლოს ეს ფაქტი და ბუნებრივია, რომ ჯერ ვერავის დასჯაზე ვერ იქნება საუბარი.

თუ იმ მოსამართლეს გულისხმობს, ვინც 2013 წლის სექტემბრის გადაწყვეტილება არასაკმარისად დასაბუთებულად გამოიტანა, ამ შემთხვევაში დაირღვა ევროკონვენციის მე–5 მუხლის მე–3 პუნქტი და დადგინდა ეს დარღვევა, მაგრამ მოსამართლეს დაუსაბუთებული გადაწყვეტილების გამო ვერ დასჯი. ასეთი რამეს ჩვენი კანონდმებლობა არ იცნობს.

როგორ ფიქრობთ, გიგა ბოკერიასთან გამართული აუდიენციის შედეგია პრეზიდენტის მენტორული ტონი, როდესაც დასჯაზე აკეთებს აქცენტს?

- პრეზიდენტის განცხადებას პირდაპირ ვუკავშირებ ბოკერიას ვიზიტს. როგორც ჩანს, სამი დღე ელოდნენ პერზიდენტისგან განცხადებას, მაგრამ არ გაკეთდა. მით უმეტეს, განცხადება, რომელიც გაკეთდა, ეს არ იყო ისეთი განცხადება, რომელზეც სამი დღე უნდა ეფიქრა პრეზიდენტს. თუ ამის თქმა უნდოდა, შეეძლო პირველივე დღეს ეთქვა. არაერთი მრჩეველი ჰყავს, მათ შორის იურისტები და არა მგონია ამ ტექსტის აწყობას სამი დღე სჭირდებოდეს. მივიდა ბოკერია, არ ვიცი რაზე ისაუბრეს, მაგრამ ამ შეხვედრას მოჰყვა ეს განცხადებაც.

ეს იყო მაქსიმუმი რაც ბოკერიამ მიიღო პრეზიდენტისგან?

- ალბათ.

და რას ამტკიცებს ამით პრეზიდენტი?

- ვერ გეტყვით. ჩემთვის ცოტა გაუგებარია, ბოკერიასთან ასეთი აუდინეცია რაში უნდა წაადგეს პრეზიდენტს თავისი პოლიტიკური კარიერისთვის. არა მგონია, რომ პოზიტივში ეწერებოდეს და მით უმეტეს მერაბიშვილის გადაწყვეტილებასთან ძალიან ახლო ბმაში. ამის შემდეგ გაჟღერდა, რომ აბა შეიწყალებს თუ არა პრეზიდენტი და რა თქმა უნდა, რომ „ნაციონალურ მოძრაობას“ ეს უნდა.

ელოდებით პრეზიდენტისგან ასეთ გადაწყვეტილებას?

- ეს იქნება საკუთარი თავის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილება და არა მგონია, რომ ეს მისი სურვლით გაკეთდეს. ამ გადაწყვეტილებით ძალიან დააზარალებს საკუთარ თავს, იმიტომ, რომ საზოგადოების უდიდესი ნაწილი ზუსტად სწორად ფიქრობს იმას, რომ არავითარ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებას ადგილი არ აქვს. მერწმუნეთ, რომ საზოგადოება ბევრად სწორად ფიქრობს, ვიდრე ზოგიერთი ექსპერტი, ან პოლიტიკოსი. გარდა ნაციონალებისა და მათთან ასოცირებული ექპსერტებისა, არავინ არ ფიქრობს, რომ მერაბიშვილი უკანონი პატიმარია.

ბიძინა ივანიშვილმა აღნიშნა, რომ პრეზიდენტი ოპოზიციის როლში არის, ოღონდ ოპოზიციონერი არ არის. პრეზიდენტის მხრიდან ასეთი განცხადება და მით უმეტეს წინასაარჩევნოდ აზიანებს ქვეყანას?

- პრეზიდენტის მიერ რაღაცა ფორმით სახელისუფლებო გუნდთან დაპირისპირება, რა თქმა უნდა, არ არის კარგი. პრეზიდენტის მხრიდან ოპონირების რეჟმში ყოფნა, არა მგონია, რომ მომგებიანი იყოს ქვეყნისთვის. ის წარმოადგენს ქვეყანას, მართალია აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური არ არის, მაგრამ ის ქვეყანას წარმოადგენს საერთაშორისო ურთიერთობებში, ის არის სახელმწიფოს მეთაური და სახელმწიფოს მეთაური სამთავრობო გუნდთან იყოს ოპოზიციაში, არა მგონია, რომ ეს ჯანსაღი პროცესი იყოს. მიკერძოებელი იყოს რომელიმე პოლიტიკურ პარტიასთან და მაგალითად „თავისუფალ დემოკრატებთან“, არ ვიცი ეს რამდენად სწორია. ან განსაკუთრებული დამოკიდებულება ჰქონდეს რომელიმე ექსპერტთან, რომელიც პირდაპირ ახმოვანებს ნაციონალების და მათთან დაახლოებული ჯგუფის პოზიციას.

ელენე ხოშტარიას, სერგი კაპანაძეს და გიორგი ტუღუშს გულისხმობთ? ყოველ შემთხვევაში ეს სამეული წარმოადგენდა ექსპერტთა ჯგუფს და დღეს საარჩევნო სიის ათეულში არიან...

- ძალიან ხომ არ არის გატაცებული ასეთი ექსპეტრებისთვის ყურის გდებით პრეზიდენტი, რომლებიც შემდეგ კონკრეტული პოლიტიკური ძალის საარჩევნო სიის ათეულში ხვდებიან და რომლებიც ხელისუფლებასთან პირდაპირ არიან დაპირისპირებულები? - ეს ხომ სახიფათოა.

პოლიტოლოგი რამაზ საყვარელიძე აცხადებს, რომ პრეზიდენტს ისეთივე დამოკიდებულება აქვს ხელისუფლების მიმართ, როგორც არასამთავრობო ორგანიზაციებს, როდესაც კმაყოფილი არიან თუკი ხელისუფლებას გააკრიტიკებენ. თქვენც ფიქრობთ, რომ არასამთავრობო სექტორის პოზიციიდან გესაუბრებათ პრეზიდენტი?

- დიახ, ამას ვამბობ, როდესაც უსმენს პარტიულ ექსპერტებს. თუ ისინი წარმოადგენენ სამოქალაქო საზოგადეობას, მაშინ მიუკერძოებლები უნდა იყვნენ. ძალიან ბევრ მნიშვნელოვან თემაზე სწორედ ამ პარტიული ექსპერტების მიერ გახმოვანებულ რჩევებს, აზრებს და იდეებს ახმოვანებს პრეზიდენტი. ამ დროს ჩვენ ეს ექსპერტები ვიხილეთ „ნაციონალური მოძრაობის“ პირველ ათეულში. სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლის როლში უფრო ვხედავ მას, ვიდრე - ქვეყნის პრეზიდენტის.