ისადილეთ ტიპურ ქართველ კაცთან და თქვენ გაგაოგნებთ მისი ყურადღება და სითბო. დაეთანხმეთ შემდეგ შინ მიყვანას და შენიშნავთ, რომ დანარჩენი მძღოლები ქუჩაში მისგან ასეთსავე თავაზიანობას ვერ მიიღებენ. თანამედროვე საქართველოში სტუმართმოყვარეობის წესებს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, მოძრაობის წესები კი მხოლოდ მაშინ არის მნიშვნელოვანი, როდესაც ახლო-მახლო საგზაო პოლიციაა.

ეს შეუსაბამობა დედაქალაქ თბილისში, არა მხოლოდ იმ ფეხით მოსიარულეებს უქმნის საფრთხეს, რომლებიც ქუჩის გადაკვეთისას მიწისქვეშა გადასასვლელებს უვლიან გვერდს. როგორც კავკასიის კვლევის რესურსცენტრის (CRRC) ამ ბოლოდროინდელ ანგარიშშია ნათქვამი, ეს ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი ტენდენციის ნაწილია. სოციალური მეცნიერების ენაზე, საქართველოს არასაკმარისი „სოციალური კაპიტალი“ აქვს: იმ ნდობის, ჩვევების და ინსტიტუტების ნაზავი, რომელიც საზოგადოებას კრავს.

განთქმული ქართული სტუმართმოყვარეობა ძლიერი ოჯახებისა და მეგობრობის ტრადიციის ნაწილია, ამას „ემოციურ“ სოციალურ კაპიტალს უწოდებენ, მაგრამ გზა ერთმანეთს შედარებით უცნობ ადამიანებს ახვედრებს. CRRC-ის ანგარიშში კი ნათქვამია, რომ საქართველოში უცნობ ადამიანებს საერთო სიკეთის მისაღწევად ერთმანეთთან თანამშრომლობა არ სურთ. სოციალურ კაპიტალში გამაერთიანებელი ძალის ეს ნაკლებობა, CRRC-ის ვარაუდით აფერხებს ქვეყნის განვითარებას.

ამ მოვლენის ფესვები ნაწილობრივ ისტორიაში უნდა ვეძებოთ. კომუნიზმის დროს ადამიანებს დაუკითხავად აწევრიანებდნენ ისეთ ორგანიზაციებში, როგორიც იყო პიონერია. პირქუშმა პოსტ-კომუნისტურმა რეალობამ მალევე გააქარწყლა ახლად გაჩენილი მოლოდინები. უნდობლობა და იმედგაცრუება საზოგადოებრივი ქმედებებით საყოველთაოდაა გავრცელებული, ხოლო აპათია და ფატალიზმი ჩვეული მოვლენაა. ამიტომ არ არის გასაოცარი, რომ საზოგადოებრივ და პროფესიონალურ ასოციაციებში ქართველთა 1%-ზე ნაკლებია გაერთიანებული.

ამ თვალსაზრისით ქართველები ბევრი სხვა პოსტ-საბჭოთა ქვეყნისგან არ განსხვავდებიან, მაგრამ შესაძლოა აქ ეს უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე სადმე სხვაგან. 2003 წლის ”ვარდების რევოლუციის” შემდეგ, მთავრობა ნერგავს რადიკალურ ლიბერალურ ეკონომიკურ მოდელს, რომელიც ბაზრის ძლევამოსილების კვაზი-თეოლოგიურ რწმენას ეფუძნება.

იმისთვის რომ ბაზრით მართულმა დემოკრატიულმა ქვეყანამ ეფექტურად იფუნქციონიროს, თანამშრომლობა ისეთივე მნიშვნელოვანია როგორც კონკურენცია.

ერთ-ერთი ასეთი მაგალითი ქვეყნის ფერმერობაა. ერთ დროს საბჭოთა კავშირის სასოფლო-სამეურნეო ცენტრი საქართველო, დღეს თავისი სათესი მიწების 50%-ზე ნაკლებს ამუშავებს. სამუშაო ძალის ნახევარზე მეტი სოფლის მეურნეობაზე მოდის, არადა სოფლის მეურნეობის წილი მშპ-ში 10%-ზე ნაკლებია.

იმისთვის რომ გადაწყვიტოს საკვები პროდუქტების სიძვირის პრობლემა და შეამციროს საკუთარი დამოკიდებულება იმპორტზე, ამას წინათ მთავრობამ საშინაო სასოფლო-სამეურნეო წარმოების განსამტკიცებლად ამ დარგში 150 მილიონი ლარის ინვესტირება გადაწყვიტა და ბევრისთვის გასაოცრად, მან ასევე სამხრეთ-აფრიკიდან, მათი გამოცდილების საქართველოში გასავრცელებლად, ბური ფერმერებიც მოიწვია.

მაგრამ ფული და უცხოური გამოცდილება საკმარისი არ არის. ქართველებს თავისი პატარა ნაკვეთების დამუშავება ურჩევნიათ. იმისთვის რომ ფასები შეამცირონ და გააუმჯობესონ პროდუქტიულობა, მათ კოოპერირება სჭირდებათ. როგორც ერთმა მაღალჩინოსნმა ავტოკრატმა თქვა, სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივებს შეუძლიათ შეამცირონ საოპერაციო ხარჯები და საბითუმო მყიდველთან გაზარდონ ფერმერების საბაზრო ძალა, მაგრამ ასეთ თანამშრომლობას აფერხებენ. კოოპერატივები ორმაგად იხდიან გადასახადებს, როგორც საწარმოები და კერძო პირები.

მეორე მაგალითი, რომელიც ანგარიშში ნახსენები არ არის პოლიტიკური ოპოზიციის სნეულებაა. საქართველოს ოპოზიციური პარტიების უზარმაზარი მასა ჰყავს, ხოლო უთანხმოებები მათ შორის იმდენადვეა განპირობებული პირადი პაერქობით, როგორც პოლიტიკით.

ისინი იმაზეც კი ვერ შეთანხმებულან, როგორ გაუწიონ ოპონირება მთავრობას. ზოგიერთი, მაგალითად ნინო ბურჯანაძე ითხოვს ჟასმინის ტიპის რევოლუციას, რომელიც 2 მაისს „ეროვნული დაუმორჩილებლობის დღით“ უნდა დაიწყოს. ეს პოზიცია ალბათ ვერ იქნება წარმატებული და თუნდაც იმიტომ, რომ პრეზიდენტ სააკაშვილის ოპონენტთა შორის ყველაზე სანდო ირაკლი ალასანია მედგრად ეწინააღმდეგება ქუჩის აქტიურობას და საარჩევნო ყუთებს ანიჭებს უპირატესობას.

არჩევნების დროს ოპოზიციამ ვერ მოახერხა ერთიანი კანდიდატის შერჩევა და ნაწილობრივ ამიტომაც მმართველმა პარტიამ ასე გამოიჩინა თავი გასული წლის არჩევნებში. ის რაც ოპოზიციურ პოლიტიკოსებს ჰყოფს, ხშირად ჩრდილავს იმას, რაც მათ აერთიანებს და ხანდახან ამას სათაკილო შედეგებიც მოჰყვება. გასულ თვეს, ორმა ჩვეულებრივ სიტყვაუხვმა მნიშვნელოვანმა ოპოზიციურმა ფიგურამ მიუნჰენის აეროპორტში საუბარში მუშტები მოიშველია.

ასეთი გათიშულობა მხოლოდ განამტკიცებს ხელისუფლებას. გაზეთმა The Messenger-მა თავისი ერთი მრავლისმეტყველი საპირველაპრილო სტატია ასე დაასათაურა – „ქართული ოპოზიცია რელიგიური ხდება“. „ჩვენ გავაცნობიერეთ, რომ ჩვენ უფრო მეტს გავუკეთებთ ქვეყანას ლოცვით, ვიდრე პოლიტიკურ აურზაურში მონაწილეობით“ – თითქოს ასეთი რამ განუცხადებია ერთ-ერთი პარტიის ლიდერს.
[foreignpress.ge]