[მარიამ ლოლაშვილი]
საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესების პროცესში ექსპერტის სტატუსით ჩართული ირაკლი მელაშვილი მიიჩნევს, რომ ქართული საზოგადოება პოლიტიკურად ბევრად უფრო მომწიფებულია, ვიდრე სხვა ქვეყნის მოსახლეობა, სადაც დიქტატორული გამოვლინებისას საზოგადოება საერთოდ ითიშება.
მოვლენების რევოლუციურად განვითარების შესაძლებლობა როგორ წარმოგიდგენიათ?
–ყველაფერს თავისი წესი აქვს, ამერიკელები ამას ეძახიან „კბილის პასტის ტუბის წესს“. შენ თუ დახურავ თავსახურს იქიდან, საიდანაც ეს პასტა უნდა გამოვიდეს და ხელს მოუჭერ, იგი გასკდება და სხვა მხრიდან გავა. ქართველები კი ვიტყვით ხოლმე, ჩაიდანს რომ ადუღებ, არ შეიძლება დახუფო, რადგან გაფართოვდება და აფეთქდება. ჩვენც ასეთ ვითარებაში ვიმყოფებით.
მოლაპარაკების მაგიდამ შედეგი თუ ვერ გამოიღო, პოლიტიკურმა პარტიებმა და საზოგადოებამაც თუ დაკარგა იმის იმედი, რომ ამ ქვეყანაში მოლაპარაკებით, არჩევნებით რაიმეს მიღწევა შესაძლებელი იქნება, ბუნებრივია, ეს რადიკალიზაციას გამოიწვევს. როდის მოხდება ეს – მაისში თუ ივნისში, ამას ვერავინ იტყვის, ისევე, როგორც წინასწარ ვერავინ გათვალა, თუ რატომ მოხდა ტუნისში გამოსვლები, რომელიც ჩვენთან შედარებით სოციალურად ბევრად უფრო წარმატებული ქვეყანა იყო.
სოციალურ წარმატებას როცა ვახსენებ, მარტო ჩვენზე არ არის საუბარი, არამედ– თითქმის, მთელ პოსტსაბჭოთა სივრცეზე. ტუნისში ხალხი ბევრად უკეთ ცხოვრობდა, ვიდრე იმავე ევროკავშირში შემავალ ბალტიისპირეთის რესპუბლიკებში. ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავალი ტუნისში გაცილებით მეტი იყო, მაგრამ საპროტესტო გამოსვლები მაინც მოხდა. როგორც ჩანს, ძალიან ბევრი ფაქტორი წინასწარ გათვლას არ ექვემდებარება.
თუმცა, არის ერთი მთავარი, რაც ჩვენ და ტუნისს, ჩვენ და არაბულ ქვეყნებს ძალიან გვაახლოვებს: თუ ხელისუფალი ადამიანებს არ უტოვებს გამოსავალს, რათა მათ თავისუფლებას მიაღწიონ, საკუთარი პოლიტიკური ინტერესები გამოხატონ, ეს ინტერესები დაიცვან მოლაპარაკებებზე, პარლამენტში, თვითმართველობაში, მაშინ ეს ყველაფერი უკვე სტიქიურად გადმოდის ქუჩაში. ეს მუქარა და ულტიმატუმი კი არ არის, არამედ – ელემენტარული ანალიზი. ისტორიას თავისი წესები აქვს, ისევე, როგორც ფიზიკასა და ქიმიას.
თუმცა, რევოლუციის მოხდენას რესურსი სჭირდება.
–ქართველ ერში ძალიან დიდი რესურსია. ერთ რამეს გეტყვით, ქართველ ერს 20 წლის მანძილზე ისე მართავენ, ასე იაპონია რომ ემართათ, იმ კუნძულებზე საერთოდ რამდენი კაცი დარჩებოდა ცოცხალი და რამდენი გაიქცეოდა იქიდან, უფალმა უწყის. ჩვენმა ერმა ბევრი რამ გადაიტანა. 2003-2004 წლებს თავი რომ დავანებოთ, ქართველობა ხუთი წელია, მეტ-ნაკლები წარმატებით, მაგრამ გაუჩერებლად იბრძვის საკუთარი უფლებებისთვის. გადახედეთ სხვა ქვეყნებში, გგონიათ, ამაზე უარესი რეჟიმები არ არის? იქ ხმას არავინ იღებს. ჩვენ კი ვართ კრიტიკულად განწყობილნი და უკეთესია, თვითკრიტიკულნი ვიყოთ, ვიდრე –თვითკმაყოფილნი.
ისე ნამდვილად არ არის, თითქოს ჩვენს ერში რესურსი არ არის. იმის იმის მიუხედავად, რომ გვაკრიტიკებენ, დღეს ყველა ხვდება, რომ ხელისუფლებასთან მოლაპარაკების პროცესზე ბევრი რამაა დამოკიდებული. თუკი მოლაპარაკებებიდან რაიმე გამოვა, ხომ კარგი... ყოველთვის ვამბობდი, რომ ამ მოლაპარაკების ორივე შედეგი წარმატებულია. კერძოდ, იცვლება საარჩევნო გარემო და მაშინ ყველას გვეძლევა საშუალება, არჩევნების გზით შევცვალოთ ხელისუფლება.
მეორე შედეგია, თუ ხელისუფლება არ ცვლის საარჩევნო გარემოს და ყველა წინადადებაზე უარს აცხადებს. ასეთ შემთხვევაში, მან ქვეყნის შიგნითაც და გარეთაც უნდა თქვას, რომ სამართლიან არჩევნებს არ ატარებს.
ამას ხომ არ იტყვის?
–სწორედ აქეთკენ მივდივართ. ერთი შეთავაზება გავუკეთეთ, ამას მოჰყვა მეორე შეთავაზება, ახლა კიდევ მესამე შეთავაზებაზეა საუბარი და მერე დამთავრებულია ყველაფერი. მე ახლა პოლიტიკურ პარტიას არ წარმოვადგენ და მათ მაგივრად ვერაფერს გეტყვით, მაგრამ, თუ ვინმე ფიქრობს, რომ პარტიები წავლენ და სახლში დასხდებიან, ძალიან ცდება. ცეცხლს ეთამაშება ხელისუფლება. ამას არც მათ, არც ჩემს ქვეყანას არ ვურჩევ.
ამას წინათ ლიტვაში გახლდით მიწვეული, სადაც იქაური მოვლენების 20 წლისთავი აღინიშნებოდა. გავოცდი, როცა ვნახე, რომ ლიტვის პარლამენტში საგარეო კომიტეტის თავმჯდომარედ მოღვაწეობს კაცი, რომელიც 20 წლის წინადაც ამავე საგარეო კომიტეტის თავმჯდომარე იყო. იგი სამჯერ წავიდა და ისევ მოვიდა ხელისუფლებაში, რადგან ამ თანამდებობებზე სამუდამოდ მოსული არ იყო.
სამუდამოდ, ჩვენი ხელისუფლების სათავეშიც კი ვერავინ დარჩა, რადგან ძალიან მოკლე ვადაში, 5-7 წელიწადში, პოლიტიკიდან საერთოდ წასვლა უწევდათ. ანუ, ჩვენში ნორმალური პოლიტიკური ციკლი ვერ შედგა. არადა, საქართველოში ყველა ხელისუფლებას ჰქონდა ნორმალური პოლიტიკური ციკლის შექმნის შანსი, მათ შორის, ამ ხელისუფლებასაც აქვს ეს შანსი.
შესაძლოა, გარკვეულ პერიოდში არჩევნებზე უმრავლესობა ვერ მოიპოვო, მაგრამ მომდევნო არჩევნებზე უმრავლესობით დაბრუნდე. ხოლო, როცა ნორმალური პოლიტიკური სიტუაციის შექმნას არ ცდილობ და ყველაფერი ერთბაშად გსურს, საბოლოო ჯამში, არაფერს მიიღებ და ძალიან ცუდად დაამთავრებ.
ამდენად, საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესება არა მხოლოდ ოპოზიციისთვის არის შანსი. ეს შანსი ხელისუფლებისთვისაცაა, რაც მათ უნდა გამოიყენონ. სამწუხაროდ, ხელისუფლების ნაწილი გვიყურებს, თითქოს ეს ოპოზიციის შანსია.
როგორ გგონიათ, ხელისუფლებაში ვინმეს ესმის, რომ საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესება მათი შანსიცაა?
–რაღაც ნაწილი ხედავს, ნაწილი ვერა. 20 წელია ამ ამბავს ვუყურებ. როცა იძაბებოდა სიტუაცია, ყოველთვის იყო ხალხი, რომელიც ნებისმიერი მოლაპარაკების წინააღმდეგ გამოდიოდა. მიაჩნდა, რომ, აი, საპირისპირო აზრის მქონე ადამიანები გამოვიდნენ ქუჩაში და მერე დავნაყოთო.
1991– 1992 – 2003-ში, ყოველთვის იყო ასეთი ხალხი. სამწუხაროდ, ჩვენი პოლიტიკური ისტორია ისე განვითარდა, რომ ერთხელ, მეორედაც და მესამედაც, ყოველთვის გაიმარჯვა იმ ხალხმა, რომელიც შეთანხმების მომხრე კი არა, თავისი თანამემამულის დანაყვის მომხრე იყო. ისინი საკუთარ თანამემამულეზე გამარჯვების მომხრენი გახლდნენ. ამიტომაც მივიღეთ პერმანენტული რევოლუციები და ეს ქვეყანა წელში ვერ გასწორდა.
ამ ხელისუფლებაშიც ძალუმად არიან ასეთი ადამიანები წარმოდგენილნი. ვუთხარი კიდეც მომლაპარაკებლებს, ვინც სხედხართ ამ მაგიდასთან, თქვენზე არის დამოკიდებული, ჭკვიანურად წავა ეს პროცესი თუ უჭკუოდ.
თავდაპირველად, მოლაპარაკებას როცა დათანხმდით, ამით დასავლეთის რეკომენდაციასაც ასრულებდით?
–ამ სისტემის შეთავაზებაზე საუბარი ჯერ კიდევ წელიწადნახევრის წინ დავიწყეთ. მისი ერთ-ერთი ინიციატორი პიროვნულად მეც ვიყავი, მაშინ ბიომეტრიული სიების მოთხოვნასთან დაკავშირებით „ეროვნულმა ფორუმმა“ ათ პოლიტიკურ პარტიას მოაწერინა ხელი. ამ ინიციატივის დროს და მის შემდეგაც ძალიან ინტენსიურად ვესაუბრებოდით დასავლეთს ერთი მარტივი მიზეზის გამო. 2008 წელს, როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნები ჩატარდა, ქართველები შევეტაკეთ არა მარტო სააკაშვილის რეჟიმს, არამედ – მთელ მსოფლიოს.
იმ შემთხვევაში, თუკი მოლაპარაკებები წარმატებით ვერ დასრულდება, ხომ არ ექნება ოპოზიციის ნაწილს იმის თქმის საშუალება, რომ ამით სააკაშვილის რეჟიმს არსებობა გაუხანგრძლივდა? კიდევ ერთხელ ხომ არ შეგახსენებენ ამის თაობაზე?
–რა თქმა უნდა, ისინი ამას იტყვიან, მაგრამ მე არ ვიცი, განა ვინმეს რამე დავუშალეთ? ქუჩაში ხალხის გამომყვანნი, დაუმორჩილებლობის ტალღის წამომწყებნი იყვნენ და ვინმემ დაუშალა? – გაეკეთებინათ.
უბრალოდ, ძალიან ხშირად ქართულ პოლიტიკაში ბევრი იბრიქება, რომ რევოლუციის მომწყობია. მერე კი იძახის, ეს იმიტომ ვერ გავაკეთე, რომ ხელი შემიშალესო. რეალურად კი, პოლიტიკაში როგორ ხდება, იცით? როდესაც რაღაცას იწყებ, უნდა გათვალო კიდეც, ვინ რა შეიძლება გააკეთოს. მოლაპარაკებებს ხელი არავისთვის შეუშლია. ერთი მანახეთ, ვინ რისი გამკეთებელია.
თუკი მოვლენები რევოლუციური სცენარით განვითარდება, „ქართულმა პარტიამ“ ხალხის ავანგარდში ყოფნის სურვილი გამოთქვა. რამდენად შესწევს მას ამის ძალა?
–მართალია, „ქართულ პარტიას“ ის ლიდერები ჰყავს, რომლებსაც ამ პროცესებში ძალიან აქტიური მონაწილეობის მიღება შეუძლიათ, მაგრამ ავანგარდში ვინ იქნება, ამას, როგორც წესი, თავად პროცესი წყვეტს ხოლმე. არა მგონია, „ქართული პარტია“, ამ შემთხვევაში, მაჩანჩალა იყოს. თუმცა დარწმუნებული ვარ, რომ მათ კონკურენტები ეყოლებათ. ისე მიმდინარეობს მოვლენები, რომ ძალიან ბევრი გაიძახის „რევოლუციას“, ოღონდ ერთმანეთში ვერ თანხმდებიან.
ამდენი რევოლუცია ალბათ ვერ მოეწყობა, ამიტომ რაღაცაზე უნდა მოახერხონ შეთანხმება. „ქართული პარტიის“ მხრიდან კარგი და სწორი ნაბიჯი იყო, როდესაც მან ოპოზიციური რვიანის აგრესიული კრიტიკა შეწყვიტა, რადგან ეს ორი პროცესი ერთმანეთს კი არ ეწინააღმდეგება, არამედ – ავსებს. დღეს საზოგადოება სუსტად არის ჩართული ამ პროცესში და ხელისუფლებაზე ზეწოლის მიზნით ძალას არ იჩენს, რასაც ხელისუფლება მოლაპარაკების მაგიდაზეც იყენებს.
ვფიქრობ, ყველა ოპოზიციურ პოლიტიკურ ორგანიზაციას შორის იმ მთავარი მიზნის გარშემო უნდა შედგეს თანამშრომლობა, რასაც რეჟიმის შეცვლა ჰქვია. თანამშრომლობა სხვადასხვა დონისა და სიღრმის იქნება. შესაძლოა, ზოგიერთი პარტიები უფრო ახლოს დაუკავშირდნენ ერთმანეთს, ბლოკი შექმნან, ზოგიერთები კი ვიღაცასთან კონსულტაციების დონეზე დარჩნენ.
ცოტა ხნის წინ გუბაზ სანიკიძემ ღიად განაცხადა, რომ ოპოზიციონრებს შორის ფარული კონსულტაციები მიმდინარეობს.
–ძალიან ბევრ ოპოზიციურ პარტიას შორის კონსულტაციები მიმდინარეობს, რასაც მეც ვადასტურებ. ეს აბსოლუტურად სწორი და ბუნებრივი პროცესია, რადგან ყველა ხვდება, რომ საქართველოში ხელისუფლება უნდა შეიცვალოს. ეს ქვეყნის შიგნით და გარეთ არსებული პოზიციაა. მთავარია, რამდენად მოვახერხებთ, რომ ხელისუფლების ცვლილება ჭკვიანურად და დროულად განვახორციელოთ.
საერთოდ, ყოველთვის მიმაჩნდა, როცა პოლიტიკოსები თუნდაც კაბინეტებსა და კულუარებში არ საუბრობენ და ერთმანეთს მხოლოდ პრესის ფურცლებიდან ესვრიან რეპლიკებს, რაც საქმეს აფუჭებს.
ნინო ბურჯანაძის თაოსნობით, „სახალხო კრებამ“ შეფიცულთა რაზმი ჩამოაყალიბა, რომელსაც მსახიობი გია ბურჯანაძე ხელმძღვანელობს. ამან ზოგიერთს მხედრიონის დროინდელი ეპოქა და იარაღის ჟღარუნი გაახსენა.
–„მხედრიონი“ სხვა რამეა. გია ბურჯანაძე და ჯაბა იოსელიანი სხვადასხვაა და მათ ვერ გავუთანაბრებ ერთმანეთს. თანაც მაშინ, სხვა ისტორიული მოვლენა იყო, განსხვავებულ ისტორიულ რაკურსში, სხვა მხარდაჭერა ჰქონდათ. ახლა კი, შეიძლება საკამათო იყოს, საჭიროა თუ არა შეფიცულთა რაზმი, მაგრამ ერთი რამ ვიცი, გია ბურჯანაძე პატრიოტი კაცია. იგი ამ ქვეყანას არაფერს დაუშავებს, ვინმეს არ მიეყიდება და ყაჩაღობას არ დაიწყებს. ამაში 100%-ით დარწმუნებული ვარ. პოლიტიკურად რამდენად სწორ განცხადებებს აკეთებს, ეგეც სხვა საკითხია. ყველას საკუთარი პოლიტიკური შეხედულებები გაგვაჩნია. ამის გამო გია ბურჯანაძის „მხედრიონთან“ დაკავშირება, ძალიან არაკეთილსინდისიერი პიარ-ხერხია.
პერიოდულად ნინო ბურჯანაძისა და მისი „დემოკრატიული მოძრაობისგან“ ოპოზიციონერთა განრიდება ხდება. მართალია, პერიოდული დაახლოება-განრიდება ყველა პარტიას შორის მომხდარა, მაგრამ ნინო ბურჯანაძესთან მიმართებით ალბათ, განრიდების მეტი არგუმენტიცაა.
–დიახ, არგუმენტები ისეთი რამაა, რომ დღეს ყველა პარტია ძიების პროცესშია. ოპოზიციური რვიანი კი მეტ-ნაკლებად ჩამოყალიბდა. რაც შეეხება საზოგადოებას, ისიც მეტ-ნაკლებად ხვდება, რომ, თუკი მშვიდობიანი გზით ხელისუფლების შეცვლის შანსი არსებობს, ეს შანსი უნდა გამოიყენოს. თუ შანსი მაქვს, რომ არჩევნებით შევცვალო ხელისუფლება, სულელი უნდა ვიყო, სხვა გზით წავიდე. ხანდახან ეს პოზიციები ერთმანეთს ვერ ემთხვევა, ხანდახან განსხვავებული შეხედულება, ამბიცია ჭარბობს. ესეც ბუნებრივია.
ჩვენზე ბევრად დალაგებული ქვეყნების ისტორიას, თანამედროვე პოლიტიკურ სიტუაციას თუ გადახედავთ, ზუსტად იგივე ხდება. სხვათაშორის, მოტივაციები საქართველოში უფრო მაღალია.
გამოდის, პოლიტიკურად ქართველები უფრო მომწიფებულნი არიან?
–იმედია, პანეგირიკად და ხოტბად არ ჩამეთვლება, მაგრამ ქართული საზოგადოება საკმაოდ მომწიფებულია. ბევრად უფრო მომწიფებული, ვიდრე ჩვენ წარმოგვიდგენია. ერთ რამეში დარწმუნებული ვარ, 20 წლის განმავლობაში, ამ ქვეყანაში ნორმალური პოლიტიკური ელიტა რომ ყოფილიყო, დემოკრატიის თვალსაზრისით, ჩვენი საზოგადოება ბევრად წინ იქნებოდა.
ხელისუფლებასთან ერთად ოპოზიციური ელიტის არასრულყოფასაც გულისხმობთ?
–რა თქმა უნდა, ნორმალური ქვეყნები ისეთნაირად ყალიბდება, რომ რეფორმები ზევიდან ქვევით ტარდება. რასაკვირველია, ეს საზოგადოების თანამონაწილეობით ხდება, მაგრამ საქართველოს ხელისუფლების სათავეში ისეთი ხალხი მოდის, რომელსაც რეფორმებზე წარმოდგენა არ აქვს. ჩვენსა და ბალტიისპირელებს შორის ეს განსხვავებაა. იქ პოლიტიკური ელიტა რეფორმებისთვის მზად აღმოჩნდა. აქ კი ყველა ხელისუფლებამ მოინდომა, ჩაებეტონებინა თავისთვის პარლამენტის ადგილი და, სინამდვილეში, ვერავინ ვერ ჩააბეტონა, რადგან ბუნებრივად ასეთი რამ არ ხდება.
აქედან გამომდინარე, კიდევ ვიმეორებ, რომ ასეთ პირობებში, როგორშიც დღეს ქართველობა ცხოვრობს, თავის გატანა მარტივი არ არის. 4-5 წელია პერმანენტული ბრძოლა მიმდინარეობს დემოკრატიის, თავისუფალი მედიის, პოლიტპატიმრების გამოსაშვებად. ჩვენ ვუყურებთ ამ პროცესს უკმაყოფილებით, თორემ აბა, გარედან შეხედეთ. პირველივე დიქტატორულ გაჭაჭანებაზე ძალიან ბევრ ქვეყანაში საზოგადოება საერთოდ ითიშება. ხალხის შეგნებული ნაწილი გარბის ქვეყნის გარეთ, ხოლო დანარჩენები ცვლილებებს ელოდებიან.
თუ ჩვენი ერი მომწიფებულია, როგორც თქვენ ბრძანეთ, მაშინ რატომ არ აღმოჩნდა ისე მომწიფებული, რომ თუნდაც გირგვლიანის დედის მოთხოვნაზე მის გვერდით დამდგარიყო? მით უფრო, ირინა ენუქიძე ითხოვდა, მე უკვე აღარ მჭირდება თქვენი თანადგომა, თქვენს შვილებს სჭირდებაო.
–ბევრ ქვეყანაშიც იგივე ხდება. საზოგადოებას მოტივაცია უნდა ჰქონდეს. ხალხის მოტივაცია არის არა ის, რომ ვიღაცას თანადგომა აღმოუჩინოს, რაშიც, დაგეთანხმებით, ჩვენი საზოგადოება სცოდავს. არამედ საზოგადოების მოტივაციაა საბოლოო გამარჯვება. კერძოდ, შესაძლებელია თუ არა შედეგის მიღება. დღეს საზოგადოება არ გამოდის არა იმიტომ, რომ ხელისუფლება მოსწონს, არამედ იმიტომ, რომ მას იმედი არ აქვს, რომ კონკრეტულად ამ მომენტში შედეგი დადგება.
საზოგადოება 2007-ში იმიტომ გამოვიდა, რომ შედეგის დადგომის იმედი ჰქონდა. ამიტომ საზოგადოება ყოველთვის შედეგზეა ორიენტირებული და არა – მორალურ კატეგორიებზე. ვინმეს გვერდით დადგომაზე ინდივიდები არიან ორიენტირებულნი, რომლებიც საკმაო რაოდენობითაა საქართველოში. სწორედ ისინი რეაგირებენ მსგავს საკითხებზე. მათი რიცხვი უფრო მეტია, ვიდრე მოსალოდნელი იყო პოსტსაბჭოთა ქვეყნისთვის.
სანამ ოპოზიცია ქვეყნის მომავლის შანსს განიხილავს, ძალიან კარგად სარგებლობს ხელისუფლება და ოპოზიციას თამაშს უგებს.
–მათი მოგებული ქვეყანაში ვერაფერი ვნახე.
ხომ შეიძლება ხელისუფლებამ დროის გაჭიანურებით 2013 წლამდეც გადააგოროს?
–ეჭვი მეპარება, რადგან ბუნებრივად შემოსაზღვრული ვადები არსებობს. ერთ-ერთი მთავარი საკითხია მოსახლეობის აღწერა და ამომრჩევლის აღრიცხვა. ბუნებრივად შემოსაზღვრულია ეს ვადები. გაზაფხულზე ეს მოლაპარაკებები ან შედეგით, ან უშედეგოდ უნდა დასრულდეს. ამიტომ ვამბობთ, რომ გაზაფხული ამ პროცესის დასასრულია.
ქართული საზოგადოების ნაწილისთვის გაუგებარი რჩება დასავლეთის პოზიცია. საქართველოში საფრანგეთის ელჩის განცხადებაც ზოგიერთებმა ორაზროვნად მიიჩნიეს, რადგან ერიკ ფურნიე ხან ოპოზიციის მოსაწონ განცხადებებს აკეთებს, ხან –ხელისუფლების. როგორ გგონიათ, დასავლეთი უფრო ქმედითი გახდება საქართველოსთვის?
–ეს საკმაოდ რეალური და მიმდინარე პროცესია. როგორც წესი, ქვეყნის საქმეებში ჩარევა დიპლომატიური არხების გამოყენებით ხდება. არანაირი სურვილი არ მაქვს, ჩემი ქვეყნის საქმეებში ვინმე იმაზე მეტად ჩაერიოს, ვიდრე ეს საჭიროა. გარკვეული დიპლომატიური ზეწოლა მიმდინარეობს ჩვენს ხელისუფლებაზე, რათა ცვლილებები განხორციელდეს. მინდა გითხრათ, რომ სიტუაცია ცოტა გართულებულია, რადგან სააკაშვილს საკმაოდ ბევრი სავაჭრო აქვს. მაგალითად, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში რუსეთის შეშვება, ავღანეთის საკითხი. სააკაშვილი დასავლეთთან ამ ყველაფრით ვაჭრობს. ოღონდ ვაჭრობს სახელმწიფოს ინტერესებით.
მის შემდეგ მოსულ ხელისუფლებას დასავლეთთან სავაჭრო არ ექნება?
–გააჩნია. ბევრად უფრო ნაკლები აქვს სავაჭრო ამ ხელისუფლებას, ვიდრე ოთხი წლის წინ ჰქონდა, სანამ აფხაზეთსა და სამაჩაბლოში იმ სისულელეს ჩაიდენდა. ეს სავაჭრო თემები მცირდება და მცირდება, ქვეყანას კი მანევრის საშუალება ეკარგება. სააკაშვილის რეჟიმის ერთ-ერთი დანაშაული ის არის, რომ ყველა სავაჭრო თემა, რაც ჩვენს ქვეყანას ჰქონდა, ნელ-ნელა გაყიდა ერთ რაღაცაზე –საკუთარი სკამის შენარჩუნებაზე.
როგორ გგონიათ, დასავლეთი ყოველთვის საქართველოს გვერდით იქნება?
–საქართველოს გვერდით ყოველთვის არ იქნება, არც უნდა წარმოვიდგინოთ ასეთი რამ. განა ჩვენ ყოველთვის ვიქნებით ნიგერიის გვერდით? უბრალოდ, აქ საუბარია ინტერესებზე. ლიბიის შემთხვევაში, დასავლეთს ინტერესი აქვს. ასე რომ არ იყოს, რატომ არ ერევა იგი იმავე აბდულ სალეხის შემთხვევაში, იემენში? ლიბიაში ნავთობზეა საუბარი, იემენს კი ნავთობი არ გააჩნია. ბევრი ფაქტორია, დასავლეთი ძალიან პრაგმატულია. რატომ გადაგვყვება?
ჩვენი ადგილმდებარეობა მათი ინტერესის სფერო აღარ არის?
–ჩვენი ადგილმდებარეობა იწვევს მათ ინტერესს. საბოლოო ჯამში, ბოლო წლებში ქართველმა ერმა თავისი ბრძოლით დაამტკიცა, რომ სააკაშვილის რეჟიმის პირობებში ქვეყანაში სტაბილურობა არ იქნება. დასავლეთს კი აინტერესებს, საქართველოში სტაბილურობა იყოს, რადგან ნავთობისა და გაზის სადენები გადის. ამიტომ გახდა საქართველოში დემოკრატიული რეჟიმის დამყარება დასავლეთის ინტერესი. 5-6 წლის წინ კი დასავლეთს, მაპატიეთ და, ფეხებზე ეკიდა, ამ ქვეყანაში დემოკრატიული რეჟიმი იქნებოდა თუ ანტიდემოკრატიული.
ჰააგის სასამართლომ უარი თქვა საქართველოს მიერ რუსეთის წინააღმდეგ აღძრული სარჩელის განხილვაზე და რაოდენ გასაკვირიც უნდა იყოს, ჰააგის სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას რუსული და ქართული მხარეები თანაბრად იწონებენ. შეიძლება ეს გადაწყვეტილება ორივესთვის მოსაწონი იყოს?
–უბრალოდ, ჩვენი ადგილი გვაჩვენეს. დღესდღეობით, საქართველოს გამო რუსეთს განაჩენს არავინ გამოუტანს, ეს ფაქტია. კონფლიქტის დროს დაზარალებულ ორივე მხარის უბრალო მოქალაქეებს სერიოზული პრეტენზიები რომ წაეყენებინათ ორივე ხელისუფლებისთვის, ისინი სამართალს მიაღწევდნენ, რადგან უსამართლობა ნებისმიერ ომში ხდება. ამიტომ ჰააგის სასამართლოს გადაწყვეტილება ორივე მხარემ მოიწონა.
როგორც ჩანს, რუსულმა და ქართულმა მხარეებმა სწორედ ის ფაქტი მოიწონეს, რომ ეს საკითხები არ განხილულიყო. შესაძლოა, „ჩენჯი” მოხდა, რაც ორივეს აწყობდა.
ასეთი გადაწყვეტილებების შემდეგ შეიძლება დადგეს აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს აღიარების საკითხი?
–ეს თემა მრავალი სახელმწიფოს ინტერესში არ შედის, რადგან ბევრ მათგანს საკუთარი პრობლემები აქვს – ესპანეთს თავისი პრობლემა აქვს, ბასკებს – თავისი, საფრანგეთს კორსიკასთან აქვს სადაო. ანუ ეს არის პანდორას ყუთი, რომლის ერთხელ გახსნაც ბევრ პრობლემას შექმნის.
რუსებმა სერიოზული შეცდომა დაუშვეს, რადგან ჩრდილო კავკასიის რესპუბლიკებს პირდაპირ მისცეს იმედი, რომ ადრე თუ გვიან, დამოუკიდებელნი გახდებიან. თუკი ეს შესაძლებელია აფხაზეთთან, რატომ არის შეუძლებელი ჩეჩნეთთან ან ყაბარდოსთან? ეს რუსების იმპულსური ნაბიჯი იყო, ძალიან მოკლე პიარზე გათვლილი.
პუტინი ცდილობდა, ამით დაემტკიცებინა, მე ასეთი მაგარი ვარ, ხოლო – მედვედევიც თავისას ამტკიცებდა. სტრატეგიულად ეს სერიოზული შეცდომა იყო. ვფიქრობ, ადრე თუ გვიან, რუსები ამას მიხვდებიან.
