ციხეში მყოფი ყოფილი პრემიერი, ვანო მერაბიშვილი აცხადებს, რომ გიგი უგულავასთვის წინასწარი პატიმრობის მისჯით და მისთვის აპელაციაზეც კი უარის თქმით, ხელისუფლების მიერ მართულმა მოსამართლეებმა ამავე ხელისუფლებას ქვეყნის სათავეში ყოფნის წამზომი ჩაურთო. ერთია, პოლიტიკური განცხადებები, ხოლო მეორე - კითხვები, რომელიც თითქოსდა დამოუკიდებელი სასამართლოს მიმართ ჩნდება. პარადოქსია, მაგრამ ხელისუფლების ზოგიერთი წარმომადგენელი აცხადებს, რომ სასამართლო ყოფილი ხელისუფლების გავლენის ქვეშ იმყოფება და ამ აზრს იზიარებს საზოგადოების უმეტესობაც, ხოლო „ნაციონალური მოძრაობა“ სასამართლოზე ხელისუფლების გავლენაზე საუბრობს. რა ხდება რეალურად ამ სფეროში, ექსპერტი, კახა კახიშვილი გვესაუბრება.

ბატონო კახა, ერთია, პოლიტიკური განცხადებები, მაგრამ ფაქტია ისიც, რომ უგულავას ადვოკატების მოთხოვნა არ დააკმაყოფილეს. თქვენი შეფასებით, რა მოხდა?

- როდესაც „ნაციონალური მოძრაობა“ მონურ სასამართლოს აშენებდა, მაშინ ფიქრობდნენ, რომ მუდმივად იქნებოდნენ ხელისუფლებაში ამ სასამართლო ბერკეტების გამოყენებით. მაგრამ როგორც ჩანს, სასამართლო ბუმერანგივით მოუბრუნდა იმავე ხელისუფლებას, რომელმაც მის ფუნდამენტალურ ღირებულებებში პირველი აგური ჩადო და ეს იყო მონური დამორჩილება და კონსულტაციების გარეშე გადაწყვეტილების მიღება.

სასამართლომ იმ ნორმების გამოყენებით დატოვა უგულავას ადვოკატების სააპელაციო საჩივარი განუხილველი, რა ნორმებიც თავის დროზე, „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ დააწესა - მოსამართლეებს შეუძლიათ ქმედითი ღონისძიების საკითხის განხილვა მხარეების მონაწილეობის გარეშე. თავის დროზე, ეს იმისთვის გააკეთეს, რომ პროკურატურას დრო არ დაეკარგა სააპელაციო სასამართლოში ამა თუ იმ საკითხის გასაჩივრებასთან დაკავშირებით. მეტიც, იმ ადამიანებს, ვინც პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებით აღმოჩნდებოდა საპატიმროში, იმედიც რომ არ ჰქონოდათ შემდგომი ინსტანციების და წინასწარ სცოდნოდათ, ერთადერთი გამოსავალი დიდი ფულის გადახდა იქნებოდა.

კანონმდებლობა ამის საშუალებას დღესაც იძლევა, მაგრამ ეს შორს არის დემოკრატიული ღირებულებებისგან. სწორდ ამიტომ, და ეს არაერთხელ მითქვამს, მოქმედი საპროცესო კოდექსი შესაცვლელია, რადგან ვერ უზრუნველყოფს მხარეთა თანასწორობის პრინციპს.

„ნაციონალური მოძრაობა“ აცხადებს, რომ სასამართლომ ხელისუფლების დაკვეთით გამოიტანა ასეთი გადაწყვეტილება, ხელისუფლება - პირიქით, აცხადებს რომ სასამართლო კვლავ ნაციონალების გავლენის ქვეშაა. თქვენი შეფასებით სასამართლო ვისი გავლენის ქვეშაა?

- ჯერ არ გვაქვს დამოუკიდებელი, მიუკერძოებელი სასამართლო, ყოველ შემთხვევაში, სისტემაზე ვერ ვიტყვით, რომ ის დამოუკიდებელია. ამ სისტემის მაკონტროლებლად დარჩა ძალა, რომელმაც თავის დროზე სრული კონტროლი დააწესა მასზე. თავად კუბლაშვილმა დააჩოქა ეს სისტემა აღმასრულებელი ხელისუფლების წინაშე. ადამიანები, რომლებიც 9 წლის განმავლობაში მიჩვეულები იყვნენ, რომ ვერც ერთ საკითხს ვერ წყვეტდნენ დამოუკიდებლად და ინსტრუქციებს ელოდებოდნენ, დამოუკიდებლები ვერასდროს ვერ გახდებიან - მათთვის უფროსის ინსტრუქციაა მთავარი და არა კანონი. თუმცა, ამას ყველა მოსამართლეზე ვერ ვიტყვი.

შესაძლოა ხელისუფლება ცდილობდეს, ცალკეულ მოსამართლეებზე ზეგავლენა იქონიოს (მსგავსი ინფორმაცია არ მაქვს, თეორიულად ვამბობ), მაგრამ კუბლაშვილს ბევრად უფრო დიდი ბერკეტი აქვს ამ სასამართლოში. სასამართლოში, რომელსაც თავის დროზე უდიდესი წვლილი მიუძრვის იმ უბედურებაში, რაც ქვეყანაში ტრიალებდა.

სასამართლო რომ დამოუკიდებელი ყოფილიყო, ვერც შს სამინისტრო, ვერც ფინანსური პოლიცია და ა.შ. ვერ შეძლებდნენ იმდენი განუკითხაობის ჩადენას, რადგან სასამართლო მათ უკანონო მოთხოვნას არ დააკმაყოფილებდა. ეს იქნებოდა ქონების ჩამორთმევა თუ საგადასახადო ვალდებულებების არაკანონიერი დარიცხვა.

მაგრამ ყველაზე საოცარი ის არის, რომ როგორც პირველმა, ასევე მეორე პრემიერმა კოტე კუბლაშვილი აღიარა, როგორც დამოუკიდებელი სასამართლოს თავმჯდომარე.

როგორ ფიქრობთ, ხომ არ იყო ეს დასავლეთის გავლენა?

- ყველაფრის დასავლეთისთვის დაბრალება არ შეიძლება. კარგად რომ ეჩვენებინათ, რაში იყო საქმე, დასავლეთიც სხვა აზრზე დადგებოდა. სისტემური დანაშულები რომ გამოევლინათ, დაესაბუთებინათ, დასავლეთიც შეიცვლიდა პოზიციას ყოფილი ჩინოვნიკების დაცვისას. ნურავინ მეტყვის რომ საამისო საფუძვლები არ არსებობდა. დღესაც კი, ხელისუფლება დუმს და ყველა გამამართლებელი განაჩენის შემდეგ ერთი ტიპის კომენტარს აკეთებენ, რომ კმაყოფილები არიან პროკურატურის მუშაობით და ასევე ძალიან კმაყოფილები არიან დამოუკიდებელი სასამართლოს მუშაობით. როგორ შეიძლება ორივე უწყების მუშაობით კმაყოფილი იყო, როდესაც გამამართლებელი განაჩენი დგება? ან პროკურატურა ვერ მუშაობს და აგზავნის სუსტ საქმეებს, ან მეორე პრობლემაა, რომ სასამართლოს ყოფილი თანამდებობის პირებზე შეგნეულად გამოაქვს გამამართლებელი განაჩენი - ან ერთია, ან - მეორე.

ამ უწყებების მუშაობის გაუმჯობესებას მხოლოდ ერთი რამ სჭირდება - შესაბამისი რეფორმები, თუმცა ამისიც არ მჯერა, რადგან ის რეფორმა, რომელიც დაიწყო ამ ხლისუფლებამ სასამართლო სისტემაში, დასრულდა სრული კრახით და ახალი ვადით მივიღეთ იუსტიციის საბჭო, რომლის უმრავლესობას აკონტროლებს კოტე კუბლაშვილი. ამ ბერკეტის მეშვეობით კუბლაშვილი ცდილობს, სასამართლოში არ მოხვდნენ დამოუკიდებელი ადამიანები მოსამართლის თანამდებობაზე.

ძალიან მიკვირს ხელისუფლების - დღესაც უზენაეს სასამართლოში არის მოსამართლის ორი ვაკანსია, რომლის დამტკიცების უფლებაც პარლამენტს აქვს და ხელისუფლებამ ვერ მოახერხა ორი ნორმალური, წესიერი, დამოუკიდებელი იურისტის მოძებნა, რომ ამით მაინც შეეცვალა ის მიკროკლიმატი, რაც უზენაეს სასამართლოშია. იგივე მდგომარეობაა საკონსტიტუციო სასამართლოში, სადაც ერთი მოსამართლის ვაკანსიაა და ვერავფრით ვერ ხერხდება რომელიმე კანდიდატურაზე შეთანხმება.

რატომ ხდება ასე?

- შესაძლოა, არაკომპეტენტურობის გამო. ან ჰგონიათ, რომ უკვე მაქსიმუმი გააკეთეს და შედეგი ვერ მიიღეს. დარწმუნებული ვარ, ძალიან ბევრი რამის გაკეთება იყო შესაძლებელი, რეალურად დამოუკიდებელი სასამართლოს მისაღებად.

არ გვჭირდება სასამართლო, რომელიც „ნაციონალურ მოძრაობაზე“ იყო დამოკიდებული და მას შემდეგ, რაც კუბლაშვილს თანამდებობაზე ყოფნის ვადა ამოეწურება, ახალ ხელისუფლებაზე გახდება დამოკიდებული - ადამიანი, რომელიც ამ ხელისუფლებას ყურებით ჰყავს გამოჭერილი 9 წლის განმავლობაში უკანონო საქმიანობის გამო, ვერასოდეს ვერ გახდება დამოუკიდებელი.

დამოუკიდებელი სასამართლოს მისაღებად ძალიან მარტივი რამ არის საჭირო, უამრავი კვალიფიციური კადრია, რომელმაც წარმატებით ჩააბარა მოსამართლის გამოცდები, მაგრამ სასამართლოში ვერ მოხვდნენ მხოლოდ იმის გამო, რომ მიუღებლები აღმოჩნდნენ იმ სისტემისთვის, რაც არსებობდა. ბევრმაც უარი თქვა კარიერაზე იმიტომ, რომ ადეიშვილის მითითებები მიუღებელი იყო - ასეთი კადრებით უნდა დაკომპლექტდეს სასამართლო.

ამ ეტაპზე ეს როგორ მოხდება პროცედურულად, თუკი იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში უმრავლესობა კუბლაშვილის გავლენის ქვეშაა?

- სულ ახლახანს თუ არ ვცდები, 32 ვაკანსია იყო და შეირჩა მხოლოდ 4 მოსამართლე სწორედ კუბლაშვილის იუსტიციის საბჭოს წყალობით - როგორც ვიცი, სხდომას ხურავდა კუბლაშვილი და რომელი კანდიდატურაც არ მოსწონდა, მასზე რაღაც ამბებს ჰყვებოდა, რაც იუსტიციის საბჭოს წევრებისთვის გარკვეული სიგნალი იყო...

ყველანაირად უნდა ვეცადოთ, რეალურად დამოუკიდებელი სასამართლო და დეპოლიტიზირებული სამართალდამცველი სტრუქტურები შევქმნათ. მუდმივი კომპრომისები, მორატორიუმები, არასწორი რეფორმების ჩატარება, მხოლოდ აფერხებს დემოკრატიის განვითარებას.

როდესაც ეს ხელისუფლება სასამართლოს რეფორმას იწყებდა, ბევრი პროფესიონალი სთავაზობდა იუსტიციის მინისტრს საკუთარი ცოდნისა და გამოცდილების გაზიარებას, მაგრამ სამწუხაროდ, ეს ადამიანები არ ჩართეს რეფორმის მომზადებაში და მივიღეთ ის, რაც მივიღეთ - იუსტიციის საბჭო, ყველაზე ოდიოზური მოსამართლეებით, ბუნებრივია, ეს ყველა მოსამართლეს არ ეხება.

ბოლო პერიოდში კუბლაშვილმა არაერთხელ გამოხატა პოზიცია სასამართლოს გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით, რითაც დაარღვია კანონი. მაგალითად, გავიხსენოთ, ახალციხის სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც გაამართლა წამებაში ბრალდებული პოლიციის უფროსი. როდესაც საზოგადოება აღშფოთდა, კუბლაშვილმა გააკეთა განცხადება, რომ ახალციხის რაიონულმა სასამართლომ სავსებით კანონიერი გადაწყვეტილება მიიღო - კანონით, მას დეტალები არ უნდა სცოდნოდა. გარდა ამისა, ეს იყო სააპელაციო სასამართლოსთვის სიგნალი, რას ფიქრობდა ამ საქმის შესახებ მისი ზემდგომი.

ასე მოიქცა კუბლაშვილი უგულავას შემთხვევაშიც, როდესაც, აღნიშნა, რომ მოსამართლეს, რომელმაც უგულავას საქმე განიხილა, პრობლემები ჰქონდა ამ ხელისუფლებასთან. ამით მიანიშნა, რომ ეს იყო ხელისუფლებისაგან მართული პროცესი.

9 წლის განმავლობაში კუბლაშვილს არც ერთი განცხადება არ გაუკეთებია სასამართლოს დამოუკიდებლობის ხარისხთან დაკავშირებით, აღმასრულებელი ხელისუფლების მხრიდან სასამართლოს ზეწოლაზე და საინტერესოა, რამდენად გულწრფელია დღეს, როდესაც აცხადებს, რომ სურს დამოუკიდებელი სასამართლოს აშენება. მისი ამ განცხადებებით კი მხოლოდ ერთი რამ იკვეთება - მხოლოდ მას ჰქონდეს ხელთ სასამართლო ბერკეტები, რა თქმა უნდა, „ნაციონალური მოძრაობის“ სასარგებლოდ.

ანუ გახმაურებული საქმეებიდან არც ერთი რომ ბოლომდე არ მისულა, სასმართლოს „დამსახურებაა“?

- შესაძლოა, პროკურატურის ბრალიც იყოს და სასამართლოსიც. ორივე უწყებაში მუშაობენ ადამიანები, რომლებსაც აქვთ ის გამოცდილება, რაც 9 წლის განმავლობაში დაუგროვდათ - ერთი ფურცლის მიტანა სასამართლოში და ერთი სიტყვის თქმა, რაც საკმარისი იყო გადაწყვეტილების გამოსატანად. სასამართლოსაც უკვე აღარ სჭირდებოდა ზარები, იმდენად ავტომატურად იყო ეს სისტემა აწყობილი - შეეძლო, პროკურატურის მოთხოვნილი სასჯელი მხოლოდ ერთი წლით შეემცირებინა, ისიც თავმჯდომარესთან შეთანხმებით. ამიტომ ვერ ვიტყვი, ვისი დამსხურებაა, ყველაფრი ასე რომ ხდება, პროკურატურის თუ სასამართლოსი.

საკითხავია, როგორ გამოგვადგება ეს გამოცდილება ახალ რელობაში - დრო მოვა და კუბლაშვილი წავა და რა შეგვრჩება ხელთ? - სისტემა, რომელიც მითითებების შესრულებას იყო მიჩვეული. გაუჩნდება თუ არა სურვილი ვინმეს, ეს მითითებები გასცეს თუ არა, ამაზე არ უნდა ვიყოთ დამოკიდებული. ორივე უწყების რეფორმირებაა აუცილებელი, მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში მივიღებთ მაქსიმალურად სტაბულურ მართლმსაჯულების სისტემას.

ანუ, დასავლეთს რომ უჩნდება ეჭვი, ხომ არ ხდება პოლიტიკური დევნა, საფუძველს მოკლებული არ არის? - გამოდის რომ ჩვენივე სასამართლო სისტემა, თავისი გამამართლებელი განაჩენებით ქმნის ასეთი ეჭვის საფუძველს?

- ამ სამართლებრივი სისტემის ავტორები ის ადამიანები არიან, ვინც დღეს პრეტენზიას აცხადებენ, რომ პოლიტიკური დევნის საგანს წარმოადგენენ. ღრმა დემოკრატიის ქვეყნებშიც კი პოლიტიკოსებისთვის სამართალდამცავების მხრიდან კითხვების დასმას მოსდევს განცხადებები, რომ პოლიტიზირებულია ეს ყველაფერი. იგივე მოხდა საფრანგეთში, სარკოზიც პოლიტიკურ დევნაზე საუბრობდა, თუმცა, საკუთარი განცხადება არგუმენტებით ვერ დაასაბუთა.

ჩვენთან პრობლემაა, რომ განცხადებები კეთდება და ზოგჯერ ამ განცხადებებს საფუძვლიანი არგუმენტებიც ახლავს. როდესაც რასმუსენის ვიზიტის დროს მერიის 21 თანამშრომელს დაიჭერ და იტყვი ვაკატავებდიო, როდესაც შენი გუნდის წარმომადგენელთა ქმედებებში შეინიშნება სისხლის სამართლებრივი დანაშაულის ნიშნები და ამაზე თვალს ხუჭავ, როდესაც თავს უფლებას აძლევ, როდესაც კანონით პროკურატურა არ გემორჩილება, მას მორატორიუმს უწესებ და მერე ამ მორატორიუმს არღვევ, რა თქმა უნდა, რაღაც ტიპის არგუმენტები ასეთ განცხადებებს ექნება.

თუმცა, კიდევ ერთხელ მინდა აღვნიშნო, თუ ვინმეს რამის დანახვა უნდოდა, ამას მოახერხებდა, როგორც მიშას, ასევე ამ ხელისუფლების დროს. მაგრამ თუ დღეს ვიღაცას რაღაცის დანახვა არ უნდა, ეს არ ნიშნავს, რომ შენ ეს არ უნდა გააკეთო.

მეტიც, ხელისუფლება უნდა ჩამოყალიბდეს, რა უნდა, მიუხედავად დასავლეთის მხრიდან ზოგჯერ არასწორი კრიტიკისა, დასავლეთისთვის გასაგები გახდეს მისი ქმედებები, თუ ნამდვილად დემოკრატიული, სიღრმისეული რეფორმებს ჩაატარებს, ასრულებს იმ ხალხის ნებას, რომელმაც აირჩია, თუ ხალხი მხოლოდ ანტურაჟად ჰყავდა და დასავლეთის ნებას ასრულებს.

ვინმემ აჩვენა დასავლეთს ნაცმოძრაობის ნამდვილი სახე, რომ ახლა მათ მოვლენების ობიექტურად შეფასება მოვთხოვოთ? როდესაც 9 ბრალდებაზე 9 გამამართლებელი განაჩენი ნახა, შესაძლოა, ამანაც გაუჩინა ეჭვი, პოლიტიკურ დევნას ხომ არ ჰქონდა ადგილი. არაკომპეტენტური მუშაობა მხოლოდ ნაცმოძრაობის წისქვილზე ასხამს წყალს და სწორედ ასეთი არგუმენტებით აჯერებს დასავლეთს, რომ პოლიტიკური დევნის მსხვერპლია. ადგე და ნაცმოძრაობას დააბრალო ყველაფერი, როდესაც ხელისუფლებაში შენ ხარ, ვფიქრობ, შენი სისუტის მაჩვენებელია.

დღეს ყველა ძირითადად, მორატორიუმის დარღვევაზე საუბრობს. არც საარჩევნო კოდექსში, არც პროკურატურის შესახებ კანონში, არც სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში სიტყვა მორატორიუმი ნახსენები არ არის. ამიტომ სრულიად გაუგებარია რა ტიპის მორატორიუმი იყო გამოცხადებული, ან რატომ გააკეთა ეს ხელისუფლებამ.

ყველაზე უცნაური ის არის, რომ იმ ადამიანებმა, რომლებიც ღარიბაშვილს აკრიტიკებდნენ, პროკურატურის საქმეში თუ არ ერევა, გამოძიების ზოგიერთი დეტალი რატომ იცისო, რაღაც გაურკვეველი მორატორიუმის გამოცხადება მოსთხოვა და ისიც დათანხმდა.

ღარიბაშვილმა, რომელიც აცხადებს, რომ არანაირი ბერკეტი არ გააჩნია პროკურატურაზე, მას სისხლის სამართლის საქმეების გამოძიების გადავადებისკენ მოუწოდა. იმის ნაცვლად, რომ ეთქვა, პროკურატურა დამოუკიდებელი ინსტიტუცია იყო და ვერ შეძლებდა მისთვის ასეთი რამის მოთხოვნას, რადგან შესაძლოა ხელი შეშლოდა ჭეშმარიტების დადგენას.

დღეს მხარეები კამათობენ მორატორიუმის დარღვევაზე, რომელიც საერთოდ არ უნდა გამოცხადებულიყო. საერთაშორისო ორგანიზაციების განცხადებებში უგულავას მიმართ იმაზე კი არ არის საუბარი, რამდენად სამართლიანად მიეცა სისხლის სამართლის პასუხისგებაში, არამედ -მორატორიუმის დარღვევაზე.

ამას იმიტომ ვამბობ, რომ ხელისუფლებამ კარგად უნდა იფიქროს, რა ნაბიჯებს დგამს და კარგი იქნება, თუ გადაწყვეტილებებს მიიღებს არა პოლიტიკური მიზანშეწონილობიდან, არამედ კანონის უზენაესობიდან გამომდინარე.